CHALKOZYN

- (błyszcz miedzi) - minerał z grupy siarczków. Nazwa nawiązuje do składu chemicznego minerału, gdzie podstawową rolę odgrywa miedź (gr.khalkos, chalkos = miedź ).

Właściwości:

Skład chemiczny: Cu₂S - siarczek miedzi

Układ krystalograficzny: pseudoheksagonalny

Twardość: 2,5 -3

Gęstość: 5,6 g/cm³

Rysa: ciemnoszara

Barwa: ciemny ołowianoszary, zazwyczaj z matowym nalotem, często niebieskiej /azuryt/ lub zielonej /malachit/ barwy

Przełam: muszlowy, kruchy

Połysk: metaliczny

Łupliwość: bardzo niewyraźna, nie widać jej

Geneza:

Powstaje w wyniku procesów hydrotermalnych, w niskich temperaturach. Występuje w żyłach i gniazdach kruszcowych, w łupkach ilastych i marglistych. Częsty w strefach cementacji miedzionośnych wystąpień siarczkowych. Występuje w towarzystwie diogenitu, kowelinu, bornitu, kuprytu, chalkopirytu, stromeyerytu.

- Tworzy kryształy tabliczkowe, słupkowe, zwykle wykształca zbliźniaczenia. Na ścianach kryształów często występuje charakterystyczne prążkowanie. Występuje w postaci skupień zbitych, ziarnistych lub naskorupień czy żył. Minerał kruchy, nieprzezroczysty. Należy do minerałów rzadkich, rozpowszechnionych tylko w niektórych rejonach Ziemi.

GALENA

Właściwości:

Inne nazwy: galenit, błyszcz ołowiu

Skład chemiczny: PbS

Twardość: 2,5

Przełam: drobnomuszlowy

Łupliwość: doskonała, trójkierunkowa (kostkowa)

Układ krystalograficzny: regularny

Gęstość minerału: 7,2 - 7,6 g/cm3

Barwa: szara, migotliwa, niekiedy z odcieniem niebieskawym na powierzchni świeżego przełamu

Rysa: ciemnoszara, czarna

Połysk: silny, metaliczny

Geneza:

Powstaje w pegmatytowym, a częściej hydrotermalnym stadium krystalizacji magmy (skały magmowe) lub w wyniku oddziaływania roztworów hydrotermalnych na otoczenie (skały osadowe).

- Tworzy najczęściej kryształy sześcio- i ośmiościenne. Spotykana jest też w skupieniach zbitych, ziarnistych, groniastych, kulistych, naciekowych. Jest izostrukturalny z halitem. Jest kruchy a nawet miękki, nieprzezroczysty. Często zawiera również znaczne ilości cynku, żelaza, miedzi, antymonu, bizmutu. Powstaje w pegmatytowym, a częściej hydrotermalnym stadium krystalizacji magmy (skały magmowe) lub w wyniku oddziaływania roztworów hydrotermalnych na otoczenie (skały osadowe).

SFALERYT

Właściwości:

Wzór chemiczny: ZnS

Barwa: zazwyczaj brunatna, często czarna (jeśli zawiera domieszkę żelaza), rzadziej żółta (miodowo żółty żadziej), czerwona i zielonawa. Znane są odmiany bezbarwne i przezroczyste
Połysk: diamentowy
Przełam: muszlowy, ziarnisty
Przezroczystość: przezroczysty do nieprzezroczystego, zależnie
od zawartości Fe
Rysa: biała lub jasno zabarwiona z zółtym lub brunatnym odcieniem.
Odmiany bogate w Fe mają rysę brunatną
Twardość: 3.5-4.0. Kruchy
Łupliwość: dokładna
Układ krystalograficzny: regularny
Geneza:

Najczęściej tworzy się w wyniku działalności gorących roztworów przenikających przez różne skały. Bywa spotykany w żyłach kruszcowych, w pegmatytach, gabrach. Prawie zawsze występuje z galeną, pirytem, chalkopirytem, markasytem, kalcytem. Obecny we wszystkich skałach zawierających siarczki. Połączenie sfalerytu i galeny posiada genezę hydrotermalną.

- Tworzy kryształy izometryczne (tetraedry lub dwunastościany rombowe), często występują zbliźniaczenia oraz charakterystyczne prążki na ścianach kryształów. Występuje w formie skupień zbitych, ziarnistych, pylastych ( - brunckit), nerkowatych, naciekowych i skorupowych. Razem z wurcytem stanowi odmianę polimorficzną siarczku cynku. Jest kruchy, przezroczysty, zawiera domieszki żelaza, kadmu, manganu, talku, indu, ołowiu, srebra.

Odmiany:

blenda karmelowa - żółta lub brunatna

cleiofan - czysty, bezbarwny

blenda rubinowa - z małą domieszką żelaza, zabarwiony na czerwono, pomarańczowo

gumucionit - zielony, szary, brunatnoczarny

marmatyt, - z dużą domieszką żelaza, zabarwiony na ciemnozielony do czarnego

christofit - czarny, zawiera domieszki żelaza

przybramit - zawiera domieszki kadmu

ARSENOPIRYT

- jako przykład siarkopoli

Właściwości:

Wzór chemiczny: FeAsS - siarczek żelaza i arsenu (z domieszką kobaltu, niklu oraz złota).

Krystalizuje w układzie jednoskośnym.

Barwa: srebrzystobiały

Twardość: 5,5-6

Gęstość: 6,0-6,2

Łupliwość: wyraźna

Barwa: cynowobiała, szara

Rysa: szaroczarna

Połysk: metaliczny

Geneza:

Produkt procesów hydrotermalnych wysokich i średnich temperatur. Występuje w utworach hydrotermalnych ( w żyłach i gniazdach kruszcowych i kwarcowych. Arsenopiryt pojawia się w pegmatytach, skałach metamorficznych np. gnejsach. Często tworzy impregnacje w serpentynitach i amfibolitach. Współwystępuje z lelingitem, pirytem, chalkopirytem.

- Tworzy kryształy długosłupkowe lub krótkosłupkowe, igiełkowe , listewkowe kryształy mają na ścianach charakterystyczne prążkowanie. Wykształca zbliźniaczenia - bliźniaki krzyżowe. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych, włóknistych, promienistych, rozetowych. Jest kruchy, nieprzezroczysty. Zawiera domieszki: kobaltu - arsenopiryt kobaltowy (glaukodot), złota - niklu, bizmutu.

Uderzenie w minerał młotkiem powoduje powstawanie iskier, przy czym wydziela się charakterystyczny czosnkowy zapach arszeniku. Podczas podgrzewania na ściankach próbówki osadza się czerwonawżółty siarczek arsenu. Pod wpływem wzrostu temperatury minerał przybiera szaroczarną barwę żelaza.

Istnieje wiele odmian tego minerału zawierających inne metale np. danait, w którym część atomów żelaza zastąpiły atomy kobaltu.

Grafit  (polimorficzna odmiana węgla)

Właściwości:

Grupa: pierwiastki rodzime

Wzór chemiczny: C

Polimorficzna odmiana węgla m_C = 12,0107 u ; Węgiel C 100 %

Układ krystalograficzny: heksagonalny

Postać kryształów: tabliczkowe, zbite, łuseczkowe, ziemiste

Twardość: 1 - 2
Gęstość: 2,1 - 2,3

Barwa: szary, szaroczarny, czarny
Rysa: szara, czarna
Przełam: nierówny, warstwowy
Łupliwość: doskonała
Połysk: metaliczny, półmetaliczny, matowy, tłusty
Fluorescencja: brak
Występowanie: w skałach i złożach metamorficznych, łupkach krystalicznych, meteorytach

Geneza:

Powstaje w wyniku zmetamorfizowania skał, jako produkt końcowy przemiany substancji organicznych bogatych w węgiel. Pojawia się także w pegmatytach i żyłach hydrotermalnych. Niekiedy bywa znajdowany wśród granitów, porfirów, gabr, granulitów. Współwystępuje z pirytem, markasytem, kalcytem.

- Grafit - minerał, odmiana alotropowa węgla mało reaktywna, tłusty w dotyku, zwykle ma postać ziarnistych lub ziemistych skupień. Powstaje w wysokich temperaturach przy braku tlenu. Grafit dobrze przewodzi prąd elektryczny oraz ciepło, jest łupliwy, nierozpuszczalny. Czysty grafit krystalizuje w układzie heksagonalnym.

3

---