Prawo wyznaniowe - ks. A Mezglewski
cz I
1. Definicje: prawa wyznaniowego, związku wyznaniowego, Kościoła i sekty

Prawo wyznaniowe - koncentruje się unormowaniach związanych z wolnością sumienia i religii poszczególnych ludzi oraz odnoszących się do statusu grup religijnych. Prawo to zajmuje się wiec tym przedmiotem, gdzie spotykają się normy rożnego pochodzenia i przy ich interpretacji należy brać pod uwagę specyfikę tych gałęzi do których należą.
Cały szereg zagadnień związanych z wolnością sumienia i religii wchodzi w zakres prawa administracyjnego np. zrzeszanie się, Prawo cywilne a bardziej Pr rodzinne zajmuje się regulacja odnosząca się do wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa. Prawo karne - normuje min przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania . prawo podatkowe - obejmuje normy odnoszące się do zasad opodatkowania kościelnych osób prawnych oraz duchownych.
Związki wyznaniowe - to rożne wspólnoty religijne założone w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadające własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe.
do tej kategorii należą także grupy religijne które posiadają swoje specyficzne nazwy np. Stowarzyszenie Badaczy Pisma Sw w Polsce,
Przepisy prawa przewidują dla związków wyznaniowych odrębny reżim prawny: podlegają mu grupy, które uregulowały swoja działalność jako związki wyznaniowe, dokonuje się to przez wpis do rejestru kościołów i innych zw wyznaniowych prowadzonego przez ministra właściwego do spraw religijnych (MSWiA) szczególnym regulacji sytuacji prawnej jest związku wyznaniowego jest uchwalenie osobnej ustawy o stosunkach państwa do tego związku wyznaniowego, wejście takiej ustawy w Zycie powoduje wykreślenie związku z rejestru.
takim związkiem jest np. Kościół nazwa stosowana jest zazwyczaj przez te związki wyznaniowe, które opierają się na doktrynie chrześcijańskiej np. Kościół Katolicki.
Wyróżnienie kościołów spośród innych związków wyzna nie niesie żadnych konsekwencji prawnych,, gdyż brak jest unormowań które przyznawałyby kościołom uprawnienia które nie są przewidziane wobec innych związków wyznaniowych. W oparciu o przepisy odrębnych aktów norm działa obecnie 15 kościołów i innych związków wyznaniowych: Kościół Katolicki, Kościół Prawosławny, Kościół Chrześcijan Baptystów i In. Natomiast w rejestrze kościołów i innych związków wyzna wpisanych jest ponad 140 grup religijnych.
Prawnego charakteru nie ma sekta, za sektę należy uważać wspólnotę o charakterze religijnym, mającą własny indywidualny światopogląd, działającą w pewnych ramach organizacyjnych, izolującą się od reszty społeczeństwa oraz silnie akcentującą role przywódcy. Sekty przybierają rożne nazwy działają z wykorzystaniem różnorodnych form organizacyjnych, nie tylko jako związki wyzna, ale również stowarzyszenia a nawet z wykorzystaniem przepisowo o działalności gospodarczej.

2. Relacje państwo - kościół: systemy powiązania
systemy te to: mononizm religijno-polityczny, system najsilniejszego powiązania pastwa i religii. Kolejne to: cezaropapizm, papocezaryzm, i jurysdykcjonalizm - zakładały one odrębność władz państwowej i kościelnej. Były one systemami zwierzchnictwa bądź państwa nad kościołem (cezaropapizm, jurysdykcjonalizm, ) bądź kościoła nad państwem (papocezaryzm)
Monizm religijno-polityczny - istota polegała na tym ze władza polityczna i religijna skoncentrowana była w jednym podmiocie, tym podmiotem był monarcha, który jednocześnie sprawował funkcje najwyższego kapłana. W państwach tych nie znano pojęcia wolności religijnej, poddani oraz ludy podbite zmuszani byli do przyjmowania religii oficjalnej w państwie. Cesarstwo Rzymskie dokonało przełomu w tym zakresie pozostawiając narodom pewien zakres wolności religijnej mogły one bez przeszkód wyznawać swoje wierzenia. Tym co miało spajać jedność cesarstwa był kult cesarza, narody wiec posiadały ograniczoną wolność religijna, gdyż wszyscy zobowiązani zostali do oddawania czci boskiej cesarzowi. Żydzi i chrześcijanie czyli wyznawcy religii monoteistycznej będąc obligowani do oddawania czci cesarzowi tym samym zaprzeczali swojej wierze w jedynego Boga, dlatego wiec byli prześladowani przez instytucje cesarstwa W cesarstwie rzymskim odstępstwo jednostki od danej religii traktowane było jako zdrada i było to karane najsurowiej.
Cezaropapizm - system zwierzchnictwa władzy świeckiej nad Kościołem w okresie Cesarstwa Rzymskiego, wyróżniamy 3 jego wersje : bizantyjska, frankońska, germańska, ich wspólną cecha było dążenie władców świeckich do sprawowania pełnej władzy nad kościołem, zarówno ustawodawczej wykonawczej i sadowniczej.
cezaropapizm w wersji bizantyjskiej wydany przez Konstantyna Wielkiego, który po raz pierwszy proklamował wolność religijna dopuszczając możliwość legalnego wyznawania wiary chrześcijańskiej, lecz jego następcy dokonali ściślejszego powiązania imperium rzymskiego z religia tym samym dążąc do większego uzależnienia kościoła. Cesarze bizantyjscy w praktyce doprowadzili do powstania kościoła państwowego, kościół był włączony w struktury polityczne państwa i podporządkowany celom państwowym. Jednak z drugiej strony dążyli przy użyciu środków przymusu do osiągnięcia jedności miedzy kościołem i państwem.. Wersje cezaropapizmu frankońskiego zapoczątkowała koronacja Karola Wielkiego miał on 2 cele : niesienie pomocy kościołowi od wewnątrz i wspomaganie go na zewnątrz przed atakami ze strony pogan i heretyków. Uznawał się on za obrońcę i wiernego sługę kościoła, w przeciwieństwie do cesarza bizantyjskiego nie poniżał papieża. System ten wyróżniał się decydującym wpływem duchowieństwa na Zycie nie tylko religijne ale i polityczne, gdyż do warstwy ludzi wykształconych należeli wówczas niemal wyłącznie duchowni. Książęta Saksonii dali początek wersji germańskiej, cesarze niemieccy podjęli politykę supremacji nad kościołem, sprzyjał temu system feudalny, wg którego władcy świeccy nadawali urzędy kościelne z powierzeniem majątku beneficjalnego, z pominięciem władzy papieskiej.
Papocezaryzm - określany mianem teokracji papieskiej oparty na zasadzie idei jednej społeczności chrześcijańskiej, która utożsamiano z Kościołem. Wedle doktryny osoba papieża i wszystkie rzeczy które podlegają jego władzy, zostały wyjęte spod władzy świeckiej. Władza świecka nie mogła ingerować w sprawy wewnętrzne kościoła i była obowiązana do użyczenia pomocy w postaci środków przymusu dla osiągnięcia celów kościelnych i zachowania jedności społeczności kościelnej. Prawo kanoniczne uznano za wyższe od jakiejkolwiek ustawy, zaś każdy poddany mógł odmówić posłuszeństwa ustawie świeckiej jeśli była sprzeczna z prawem Bożym. W razie popełnienia przez cesarza grzechu zewnętrznego papież mógł ukarać go ekskomunika i zwolnic jego poddanych z obowiązku posłuszeństwa.
Jurysdykcjonalizm - powstał po rozpadzie wspólnoty religijno -politycznej, to system relacji państwo - kościół. Pierwotnie ukształtował się w państwach protestanckich, był prostą i logiczna konsekwencją reformacji. Kościoły protestanckie odrzuciły m.in. prymat papieża, i poddały się jurysdykcji świeckiej władców poszczególnych państw protestanckich. System ten zaistniał także z rożnym natężeniem w państwach katolickich. Sprzyjała temu absolutystyczna forma rządów. Istota jurysdykcjonalizmu w wersji katolickiej było ograniczanie uprawnień papieskich względem kościołów lokalnych. Najostrzejsza forma jurysdykcjonalizmu był Francuzki gallikanizm. Zasady jakie wprowadził konkordat dawały kościołowi uprzywilejowaną pozycje w stosunku do innych wyznań, za cenę koncesji monarchy w zakresie spraw wewnętrznych oraz wpływu na obsadę stanowisk kościelnych we Francji.

3. Relacje państwo - kościół : systemy rozdziału

Twórcy rewolucji francuskiej zaproponowali nowy system relacji: rozdział kościoła od państwa. Wprowadzając go w życie oddzielili skutecznie kościół od państwa, pozbawiając go całkowicie wpływów na sprawowanie władzy świeckiej, jakie posiadał w okresie gallikanizmu, nie oddzielili jednak państwa od kościoła. W okresie rewolucji mieliśmy do czynienia z systemem zwierzchnictwa państwa nad kościołem. Był to wiec rozdział jednostronny. Tego rodzaju rozdział został następnie zaaplikowany w ZSRR i państwach demokracji ludowej, w tych państwach korzystając z idei francuskich realizowano przy tym określone założenia ideologiczne (ideologia marksistowsko-leninowska).

a). model francuski - rewolucja francuska skierowana była przeciwko władzy absolutnej a naczelną ideą było zlikwidowanie przywilejów stanowych. Pierwszy dokument władzy jakim była Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela proklamował gwarancje wolność sumienia i religii, w myśl tego żaden obywatel fr nie mógł być prześladowany z powodu przekonań religijnych. Jednak nie podnieto ich praktycznej realizacji lecz przez kolejne decyzje dyskryminujące, władze doprowadziły do większego uzależnienia kościoła, m.in. rozwiązano wszystkie zakony o uroczystych ślubach zakonnych, bez porozumienia ze Stolica Apostolska wprowadziły nowy podział administracyjny kościoła kat, zarządziły obsadzenie stanowisk biskupów i proboszczy w drodze wyboru. Ustawa o „rozdziale kościoła od państwa” zabraniała duchownym występowania publicznie w stroju duchownym, zakazano umieszczania symboli religijnych, zakazano sprawowania kultu poza miejscami do tego przeznaczonymi. Lecz rozdział ten nie trwał długo do czasu zamachu przez Bonaparte.
Podstawy obowiązującego we Francji rozdziału ukształtowały się na pocz. XX w określone w ust o rozdziale kościoła i państwa, ustawa ta:
- wprowadzała zasadę wolności sumienia i wyznania rozumiana jako prywatyzacje religii
- pozbawiała kościół osobowości prawnej
- przestała uznawać kościół we Francji jako legalna instytucje prawna.
jedyna forma legalnej działalności kościoła stały się prywatne stowarzyszenia kultu które zarządzały majątkiem kościelnym oraz sprawowały opiekę nad miejscami kultu.
złagodzenia antykościelnej i antyreligijnej polityki we Francji nastąpiły po I i II wojnie , zezwolono wtedy diecezjom na rozporządzanie dobrami materialnymi, uznano zdolność cywilnoprawną stowarzyszeń kulturowych, lecz nadal pojmowana była zasada sekularyzacji szkolnictwa, zakazująca m.in. nauczania religii w szkołach państwowych. Po dokonaniu zmian można przyjąć iż system ten powoli zatraca charakter rozdziału wrogiego, nieprzychylny jest jednak nadal we Francji stosunek państwa do wyrażania swoich poglądów i uczuć religijnych w sferze publicznej.
b). model sowiecki - określenia modelu relacji państwo - kościół w ZSRR dokonano w dekrecie Komisarzy Ludowych z 1919 r o oddzieleniu kościoła od państwa i szkoły od kościoła. Przepisy te zrywały związek kościoła z państwem, całkowicie oddzielały szkole od kościoła i likwidowały przywileje nadane kościołowi prawosławnemu. Zasadę te potwierdziła konstytucja ZSRR która gwarantowała ponadto wolność sumienia wszystkim obywatelom oraz równość wobec prawa wszystkich, bez względu na rasę, narodowość, płeć i wyznanie. Lecz te postanowienia nie miały zastosowania w praktyce gdyż ZSRR jako państwo zbudowane na ideologii marksistowsko-leninowskiej, zakładało całkowity upadek wszelkich religii, których miejsce zastąpić miał światopogląd ateistyczny. Od roku 1917 ograniczono jakiekolwiek przejawy życia religijnego poprzez dyskryminacje ludzi wierzących, dokonywano tego za pomocą tajnych i jawnych instrukcji i zarządzeń administracyjnych. Działalność kościołów sparaliżowano poprzez zaliczenie duchownych do liszeńców, osób pozbawionych praw politycznych, zakazując organizowania stowarzyszeń religijnych, zgromadzeń i wszelkiej aktywności duszpasterskiej. Istotna role odgrywało również w ograniczeniu wolności postanowienie Ogólnorosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego i Rady Komisarzy Ludowych, zakazywało ono tworzenia kas samopomocy, spółdzielni, organizowania dla dzieci i młodzieży spotkań modlitewnych biblijnych literackich otwierania czytelni, tworzenia sanatoriów nauczania religii we wszystkich zakładach naukowych, dokument ten przestał obowiązywać w 1990 r od 1926 kodeks karny RRFSR przewidywał odpowiedzialność karna m.in. za nauczanie religii małoletnich, czy zwoływanie zebrań religijnych, a pięcioletni plan antyreligijny zakładał ze na terytorium ZSRR nie będą potrzebne już domy modlitwy. Po II wojnie system rozdziału sowieckiego wprowadzono w krajach demokracji ludowej. Konstytucje tych państw (Polska Węgry Bułgaria ) podobnie jak ZSRR wprowadziły rozdział kościoła od państwa.

4. System wzajemnej niezależności państwa i Kościoła
Na kontynencie amerykańskim wyrastał model rozdziału kościoła od państwa, i państwa od kościoła. Amerykanie pokazali na czym polega prawdziwy rozdział, i te formę rozdziału zalicza się do systemów wzajemnej niezależności państwa i kościoła. Model ten zakładając autonomie państwa i kościoła nie Bral pod uwagę możliwości współpracy miedzy ośrodkami władzy politycznej i religijnej, dlatego określa się go mianem separacji czystej. Lecz doskonalsza forma relacji państwo - kościół jest system separacji skoordynowanej, który pojawił się w Niemczech i zakładał współprace i współdziałanie państwa i kościoła dla dobra wspólnego.
a) model amerykański - w stanach ukształtował się model rozdziału państwa od kościoła określany jako separacja czysta. Istotne znaczenie dla tego systemu maja postanowienia Konstytucji Federalnej oraz Pierwszej Poprawki do Konstytucji która wyróżniała dwie klauzule: jedna zakazywała Kongresowi ustanawiania takiego prawa które by sankcjonowało religie państwową przez co inne religie byłyby dyskryminowane, druga zaś zabraniała ograniczenia wolności religijnej.

Amerykański model rozdziału pojmowany jest jako eliminacja wszelkiej ingerencji państwa w sprawy wewnętrzne związków wyznaniowych całkowitej niezależności od państwa w kierowaniu się swoimi sprawami. Instytucje federalne czyli wojsko szpitale zatrudniają kapelanów na koszt państwa, dopuszczalne SA akty religijne w życiu publicznym, związki wyzna pełnią funkcje publiczne w zakresie pomocy społecznej itp.
b) model niemiecki (separacja skoordynowana)
system ten ukształtował się w Niemczech rozdział został wprowadzony Konstytucja republiki Weimarskiej w 1919 w tym okresie dominowało przekonanie ze przepis Kons. ze „nie istnieje kościół państwowy” należy rozumieć jako zakaz jakiegokolwiek powiązania miedzy państwem a kościołem, jako ze oba podmioty SA nie ufne wobec siebie, lecz stopniowo odchodzono od takiego pojmowania rozdziału. Obecnie w doktrynie niemieckiej zasadę rozdziału interpretuje się w powiązaniu z przepisem uznającym autonomie kościoła w odniesieniu do własnych spraw. Niemiecki model rozdziału dopuszcza m.in., nauczanie religii w szkołach publicznych, możliwość pobierania podatku kościelnego przy pomocy organów państwowych, możliwość sprawowania opieki duszpasterskiej w wojsku, zakładach karnych czy szpitalach. Najistotniejszym elementem separacji w Niemczech jest uznanie autonomii związków wyznaniowych jej cechy są następujące:

- związki wyznaniowe maja zdolność do zarządzenia się własnym prawem
- wewnętrzna sfera prawa związków wyznaniowych nie jest uzależniona od prawodawstwa państwowego

Autonomia ta zakłada potrzebę współdziałania szczególnie w dziedzinie socjalnej.

Skoordynowany system rozdziału ukształtował się po II wojnie także w wielu innych krajach europejskich np. Włoszech czy Hiszpanii. We Włoszech kons. przyjmowała zasadę niezależności i suwerenności wspólnot politycznej i religijnej a Hiszpania ustanowiła w swojej kons, m.in., zasadę neutralności religijnej państwa oraz zasadę współdziałania władz publicznych z kościołami i wyznaniami.

Cz. II
5. Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo - kościół
unormowania dotyczące sytuacji prawnej kościołów i innych związków wyznaniowych oraz stosunku państwa do tych podmiotów można ująć w piec zasad - równouprawnienia, bezstronności, autonomii i niezależności, współdziałania oraz bilateralności (dwustronności).
a) zasada równouprawnienia - wg ustawy „kościoły i inne związki wyznaniowe SA równouprawnione” Zgodnie z orzecznictwem TK podmioty odznaczające się w jednakowym stopniu dana cecha istotna powinny być traktowane równo. Związki wyznaniowe jako podmioty jednakowo powołane do realizowania funkcji religijnych na jednolitych zasadach powinny korzystać ze swobody wypełniania tych funkcji. Z zasady rownoup, wynika wiec uznanie ich jednakowej swobody w takich kwestiach jak: określenie własnej doktryny religijnej, organizowanie kultu, udzielanie posług religijnych, rządzenie się w swoich sprawach własnym prawem czy kształcenie i zatrudnianie duchownych. Jednak istniejące miedzy związkami różnie uzasadniają w określonych sytuacjach ich niejednakowe traktowanie.

b) zasada bezstronności - władze publiczne w RP zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych, i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. Cecha bezstronności władz publicznych odnosi się do przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych oraz innych przekonań dotyczących takich kwestii podstawowych jak porządek wszechświata czy sens i cel życia człowieka. Omawiana bezstronność oznacza postawę wolną od uprzedzeń zakładająca jednakowe odniesienie do wszystkich przekonań szanujących wartości, stojące u podstaw polskiego systemu prawnego. Zasada ta powinna być analizowana w kontekście unormowań dotyczących wolności sumienia i religii, służy ona bowiem zagwarantowaniu tej wolności gdyż nie dopuszcza do wywierania przez władze publiczne wpływu na wybory dokonywane w sprawach światopoglądowych przez poszczególnych ludzi.

c) zasada autonomii i niezależności - stosunki miedzy państwem a kościołami i innymi związkami są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie. Uznana autonomia kościołów i innych związków oznacza iż te podmioty maja prawo do samoorganizacji i samorządności, mogą wiec stanowić normy obowiązujące wewnątrz ich struktury organizacyjnej. A uznanie niezależności oznacza przy tym ze w stanowieniu tych norm i ich stosowaniu związki wyzna są wolne od ingerencji władz publicznych. Niezależność państwa od zw wyklucza organizacyjną oraz faktyczną podległość instytucji państwowych wobec władz jakiegokolwiek związku wyzn. Autonomia i niezależność związków nie ma charakteru absolutnego, przysługuje im ona gdy działają w swoim zakresie. Uprawnienia które przysługują kościołom i innym zw wyzn i obejmują następujące kwestie :

- sprawy dogmatyczne, doktrynalne, i kulturowe ( zasady wiary , liturgii)

- zarząd i organizacja zwiaz wyzn, (zradzanie swoimi sprawami,)
- tworzenie materialnych warunków działalności religijnej ( nabywanie posiadanie zbywanie majątku)
- propagowanie wyznawanej wiary (nauczanie religii i głoszenie jej)
- działalność wynikająca z przyjmowanej doktryny ( prowadzenie działalności oświat-wych)
Realizacja wielu z wymienionych uprawnień wymaga podporządkowania się powszechnie obowiązującemu prawu państwowemu.

d) zasada współdziałania - konstytucyjne określenie wzajemnych relacji organów i instytucji państwowych i kościelnych dopełnia zasada ich współdziałania. Zgodnie z ustawa zas, stosunki miedzy państwem a kościołami i innymi zw są kształtowane nie tylko o zasadę poszanowania ich autonomii oraz niezależności ale również na zasadzie ich współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspornego. Istotę współdziałania należy widzieć w działalności skoordynowanej podejmowanej wspólnie i skoncentrowanej na dążeniu do osiągnięcia tych samych celów. Współdziałanie państwa ze związkami oznacza wspólne działanie dwóch instytucji od siebie niezależnych, realizowane na zasadach partnerskich a nie w oparciu o dyktat jednego z podmiotów. Istotne znaczenie ma tutaj : dobra człowieka i dobro wspólne. Mamy tez akty które konkretnie wskazują sfery współdziałania państwa ze związkami np. w zachowaniu pokoju, kształtowaniu warunków rozwoju kraju czy zwalczaniu patologii społecznych.

e) zasada bilateralności - czyli formy regulacji. Zgodnie z kons stosunki miedzy RP a kościołem kat określają umowy międzynarodowe a zawarta ze Stolica Apostolska i ustawy natomiast stosunki miedzy RP a innymi kościołami czy związkami określają ustawy uchwalone na pods umów zawartych przez RM. Przepisy kons łączy wspólna idea zgodnie z która unormowania dotyczące stosunków miedzy państwem a związkami powinny opierać się na dwustronnych ( bilateralnych) umowach ich właściwych przedstawicieli. Posiadanie przez SA podmiotowości prawnomiedzynarodowej uzasadnia szczególny tryb regulacji sytuacji prawnej kościoła kat . Realizacja zasady bilateralności w stosunku do tego kościoła wyraża się w oparciu jego sytuacji prawnej na postanowieniach umowy międzynarodowej tj Konkordatu. , lecz to nie jest jedyna forma SA tez ustawy i przepisy ustaw powinny być zgodne z post konkordatu jako umowy międzynarodowej ratyfikowanej za uprzednia zgoda wyrażaną w ustawie.

6. Uzewnętrznianie przekonań religijnych -

Przekonania religijne rodzą się i kształtują w sferze wewnętrznej człowieka, przekonania te dotyczą także sfery zewnętrznej i w tej sferze się konkretyzują i realizują. Uzewnętrznianie przekonań religijnych dokonuje się poprzez nauczanie oraz wykonywanie praktyk religijnych. Pewna forma uzewnętrzniania się przekonań jest tez zrzeszanie się w celach realizacyjnych oraz postępowanie zgodnie z zasadami swojej religii i przekonań.
a) nauczanie - człowiek ma prawo do nieujawniania swych przekonań (strach przez dyskryminacja) ma tez prawo do ich ujawniania i prezentowania na zewnątrz czyli nauczania.

Możliwe są rożne formy nauczania, np. prawo do edukacji religijnej w ramach systemu oświaty. Wolność nauczania może być oparta na dwóch płaszczyznach - wewnętrznej i zewnętrznej. Wewnętrzna (ad intra) dokonuje się poprzez określoną aktywność jednostki w ramach wspólnoty religijnej, której jest członkiem. Celem jest pogłębienie i rozwój doktryny której jednostka jest wyrazicielem oraz przekazywanie tych przekonań następnym pokoleniom. Z kolei możliwość publicznego nauczania (ad exstra) może mieć cel czysto informacyjny jak tez może być ukierunkowana na pozyskiwanie nowych tych poglądów czy wyznawców danej religii, jednak ta forma nie może ograniczać wolności innych ludzi. W ramach nauczania dopuszczalna jest krytyka innych poglądów jeśli tylko nie prowadzi do stworzenia sytuacji uniemożliwiających realizacje samej wolności i nie narusza dóbr osobistych.

b) praktyki religijne - wykonywanie praktyk religijnych jest działaniem polegającym na:

- uczestniczeniu w sprawowaniu kultu publicznego (nabożeństwa)

- sprawowanie kultu prywatnego ( modlitwa)

- poodejmowanie innych czynności nakazanych bądź zalecanych przez dana wspólnotę (posty, pielgrzymki)

- dokonywanie czynności rytualnych (rytualna obmycia)

Wolność wykonywania praktyk religijnych dotyczy nie tylko tych spośród nich które SA nakazane przez określoną religie ale także tych które SA zalecane jako wskazywane jako pożyteczne.

Wykonywanie praktyk może być dokonywane :

- indywidualnie bądź wspólnie z innymi

- publicznie bądź prywatnie

Podstawowym warunkiem do korzystania z wolności oraz praktykowania określonej religii jest możliwość posiadania miejsc kultu w tym przede wszystkim świątyń. Prawo praktykowania posiadają również osoby przebywające w zakładach karnych i resztach śledczych

7. Stowarzyszenia wyznaniowe-

Istnienie stowarzyszeń wyznaniowych przewidziane jest w 7 ustawach regulujących w sposób indywidualny stosunek państwa do poszczególnych związków wyznaniowych. SA to organizacje powstałe za aprobatą właściwych władz kościelnych. Zaliczamy do nich:

- organizacje katolickie- działają za apr władz Kościoła kat

- organizacje ewangelickie

- organizacje zielonoświątkowe

- organizacje adwentystyczne działają za apr władz kościoła Adwentystów Dnia Siódmego

- organizacje baptystyczne

- organizacje wyznaniowe żydowskie

- bractwa prawosławne

W przypadku org ewangelizacyjnych, adwentystycznych i żydowskich wymagana jest kwalifikowana forma aprobaty w postaci uchwały:

- Konsystorza Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego w RP

- Zarządu Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP

- Zarządy związku gmin wyznaniowych żydowskich w RP

Cele stowarzyszeń określane są w ustawach indywidualnych, podejmują one działalność zgodna z nauka danego związku wyznaniowego w zakresie społeczno- kulturalnym, oświatowo - wychowawczym, i charytatywno - opiekuńczym. Lecz org żydowskie poza tym działają w zakresie zachowania dziedzictwa i tradycji kultury Żydów w Polsce, org katolickie i bractwa prawosławne prowadza działalność zw ze zwalczaniem patologii społecznych i ich skutków. A org adwentystyczne prowadza działalności o charakterze humanitarnym, charytatywnym, misyjnym,

Stowarzyszenia powstają zarówno z inicjatywy jednostek oraz władz związków wyznaniowych. Jedynie org adwentystyczne tworzone jest prawem kościoła. Do stowarzyszeń stosuje się przepisy prawa o stowarzyszeniach z wyjątkiem tych które wskazane są w ustawach indywidualnych. Odrębności te dotyczą:

- cofnięcia aprobaty kościelnej

- rozwiązania stowarzyszeń

- majątku po zlikwidowanym stowarzyszeniu

Prawo cofnięcia wcześniej wyrażonej aprobaty przysługuje władzom związków wyznaniowych. W org ewangelickich oraz żydowskich może nastąpić z jednoczesnym wystąpieniem do sadu o rozwiązanie stowarzyszenia. W przypadku org katolickich zielonoświątkowych baptystycznych, adwentystycznych oraz bractw prawosławnych uprawnienie do cofnięcia sformułowane zostało jako prawo samoistne.

Rozwiązanie stowarzyszeń - za aprobata władz kościelnych może nastąpić

- na podstawie uchwały własnej

- na podstawie decyzji sadu rejestrowego

Sad podejmuje decyzje o rozwiązaniu na wniosek: prokuratora, organu sprawującego nadzór, bądź właściwych władz kościelnych, także właściwe władze związku wyznaniowego te które aprobowały założenie.

Majątek po zlikwidowaniu - w przypadku org katolickich - co do ich majątku przechodzi on na kościelną osobę prawna hierarchicznie nadrzędną.

Org zielonoświątkowych - stosuje się odp przepisy prawa wewn. Kościoła Zielono

Org ewangelickie majątek przechodzi na własność ich kościoła

Org wyznaniowe żydowskie - majątek zlikwidowany przechodzi na własność Związku Gmin lub właściwej gminy wyznaniowej.

8. Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa -

Zawiera się jedno małżeństwo któro pełni funkcje społeczne i religijne. Osoby zawierające związek małżeński religijny i cywilny mogą to uczynić zawierając jednocześnie małżeństwo wyznaniowe i cywilne, bądź mogą tez zawrzeć odrębnie małżeństwo cywilne przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oraz religijne wg przepisów prawa wewnętrznego danego związku wyznaniowego. Uprawnieni do rejestracji swoich małżeństw mogą stosować związki wyznaniowe które w ratyfikowanej umowie międzynarodowej lub ustawie maja zagwarantowane takie uprawnienia początkowo był to Kościół Katolicki obecnie ma jeszcze 10 rodzajów związków wyznaniowych. Np. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny Kościół Chrześcijan Baptystów.

Małżeństwo - małżeństwa zawierane wg prawa wewnętrznego nazywamy małżeństwem wyznaniowym, jest nim także małżeństwo kanoniczne zawarte wg przepisów prawa kanonicznego. Istnieją tez małżeństwa zwane małżeństwami konkordatowymi o podwójnych skutkach: kanonicznych i cywilnych. Lecz najbardziej adekwatnym terminem jest: wyznaniowa forma zawarcie małżeństwa cywilnego.

Duchowny- termin ten zawarty w przepisach prawa polskiego o zawieraniu małżeństw oznacza:

- osobę która przyjmuje oświadczenia woli o zawarciu małżeństwa

- bądź osobę uprawniona do sporządzenia zaświadczenia które stanowi podstawę cywilnej rejestracji małżeństwa wyznaniowego.

Duchownego który przyjmuje oświadczenia o zawarciu małżeństwa określają przepisy prawa wyznaniowego danego związku, oświadczenia te mogą przyjąć:

- każdy duchowny

- duchowny posiadający specjalne upoważnienie

- duchowny oraz osoba nie będąca duchownym, upoważniona do asystowania przy zawieraniu małżeństwa

Duchownego upoważnionego do sporządzenia zaświadczenia o zawarciu małżeństwa określają przepisy państwowe są to :

- w kościele katolickim - ordynariusz miejsca, proboszcz administrator parafii wikariusz

- w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym- biskup, proboszcz, wikariusz z upow proboszcza

- w kościele chrześcijan baptystów - prezbiter, kaznodzieja

Itd.

Czynności poprzedzające zawarcie małżeństwa - obejmują szereg obowiązków które leżą po stronie nupturientów, duchownego jak i kierownika USC.

Obowiązki nupturientów:

- przedłożenie kierownikowi USC wymaganych dokumentów

- złożenie zapewnień o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa

- złożenie oświadczeń w sprawie wyboru nazwisk

- dostarczenie w terminie 3 egzemplarzy zaświadczenia sporządzonego przez kierownika USC do jednostki organizacyjnej związku wyznaniowego gdzie ma zostać zawarte małżeństwo.

Nupturienci obowiązani SA złożyć kierownikowi USC :

- dokumentu potwierdzającego ich tożsamość

- odpisy skróconych aktów urodzenia

- dowód ustania lub unieważnienia tego małżeństwa która już wcześniej pozostawała w związku małżeńskim

W określonych wypadkach musza przedłożyć kierownikowi zezwolenia na zawarcie małżeństwa, gdy dotyczy:

- zawierania małżeństwa przez osoby związane przeszkoda małżeńską

- w sytuacji zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika

Jeżeli związek zawiera osoba która nie ma obywatelstwa polskiego, obowiązana jest złożyć kierownikowi dokument stwierdzający ze zgodnie z właściwym prawem może zawrzeć małżeństwo.

Po uzyskaniu już od kierownika zaświadczenia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, nupturiencie dostarczają je administratorowi jednostki organizacyjnej kościoła w którym ma odbyć się ślub.

Czynności kierownika USC -

- stwierdzenie tożsamości i pełnoletności nupturientów

- odebranie pisemnego zapewnienia nupturientów o braku przeszkód małżeńskich

- sporządzenie zaświadczenia o braku przeszkód małżeńskich - sporządza je w 4 egzemplarzach zamieszczając w nim dane personalne i oświadczenie o wyborze nazwisk zaświadczenie jest ważne 3 miesiące.

Czynności duchownego - obowiązki duchownego na etapie przygotowawczym wynikające z ustawodawstwa państwowego ograniczają się do pouczenia nupturientów o przepisach prawa polskiego dotyczących małżeństwa i jego skutków. Czynności przygotowawcze prowadzić może dowolny duchowny a nawet osoba nie będąca duchownym

Oświadczenie o zawarciu małżeństwa - małżeństwo zostaje zawarte na skutek oświadczeń woli złożonych przez nupturientów. W przypadku małżeństw w formie wyznaniowej charakter zdarzenia jest bardziej złożony, zamiast oświadczenia o zawarciu małżeństwa cywilnego składają oni oświadczenie o jednoczesnym zawarciu małżeństwa wyznaniowego i cywilnego a następnie oświadczenie o zawarciu małżeństwa wyznaniowego.

Sporządzenie zaświadczenia o zawartym małżeństwie - zaświadczenie jest integralnie złączone z zaświadczeniem stwierdzającym brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa i stanowi wraz w nim jeden dokument. W treści powinny znajdować się wszystkie informacje potwierdzające zdolność nupturientów do zawarcia małżeństwa oraz wszystkie konieczne do sporządzenia aktu małżeństwa. Podmiotem sporządzającym zaświadczenie jest duchowny.

Przekazanie zaświadczenia do USC - osoba która zobowiązana jest do przekazania zaświadczenia o zawartym małżeństwie jest duchowny uprawniony do sporządzenia tego zaświadczenie, W postępowaniu rejestracyjnym również małżonkowie jako strona, mogą złożyć wniosek do kierownika USC o rejestracje małżeństwa załączając do tego wniosku zaświadczenie o zawartym małżeństwie sporządzone przez duchownego.

Zaświadczenie stanowiące podstawę sporządzenia aktu małżeństwa powinno zostać przekazane do USC przed upływem 5 dni od zawarcia małżeństwa wyznaniowego. W razie niemożności zachowania pięciodniowego terminu z powodu siły wyższej, jego bieg ulega zawieszeniu przez czas trwania przeszkody. 5 ciodniowy termin na przekazanie zaświadczenia wiąże duchownego, małżonkowie mogą zatem żądać sporządzenia aktu małżeństwa także po upływie tego terminu pod warunkiem ze są nadal stanu wolnego i nie naruszają w ten sposób praw nabytych przez osoby trzecie.

Podpis uprawnionego duchownego autorytatywnie i urzędowo, potwierdza ze małżeństwo zostało zawarte zgodnie z prawem wewnętrznym kościoła lub innego związku wyznaniowego, wobec osoby uprawnionej do asystowania przy jego zawarciu - daje to małżonkom prawo żądania cywilnej rejestracji tego małżeństwa.

Zaświadczenie może zostać przekazane przez duchownego doi urzędu stanu cywilnego w dwóch formach: bezpośredniej (osobiście, przez posłańca) lub pośredniej (za pośrednictwem poczty).

Sporządzenie aktu małżeństwa - podmiotem uprawnionym do sporządzenia aktu małżeństwa jest kierownik USC lub jego zastępca właściwy ze względu na miejsce zawarcia małżeństwa. Akt powinien zostać sporządzony niezwłocznie, nie później jak w następnym dniu roboczym, po dniu w którym do USC nadeszły dokumenty stanowiące podstawę sporządzenia tego aktu. Podstawą sporządzenia może być jedynie zaświadczenie sporządzone przez duchownego oraz spełniające wszystkie wymogi formalne.

Zawarcie małżeństwa w niebezpieczeństwie śmierci - w niebezpieczeństwie śmierci grożącemu jednej ze stron Kodeks rodzinny i opiekuńczy dopuszcza zawarcie małżeństwa w formie wyznaniowej bez konieczności przedstawienia zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa. Nupturienci składają wtedy przed duchownym zapewnienie ze nie wiedza o istnieniu takich okoliczności. Lecz w ten sposób z powodu braku odpowiedniego urzędowego formularza zaświadczenia, któro jest podstawą rejestracji małżeństwa, jest ona praktycznie niemożliwa.

Ustanie małżeństwa - związek cywilny powstaje i ustaje niezależnie od trwania związku religijnego, jedynie wraz ze śmiercią jednego z małżonków wygasa ono w obu porządkach prawnych. Małżeństwo cywilne wygasa na skutek rozwodu czy unieważnienia lecz trwa nadal w porządku wewnątrzkościelnym. Stwierdzenie nieważności czy jego unieważnienie bądź rozwód, dokonane zgodnie z prawem wewnętrznym związku wyznaniowego nie ma żadnych skutków w prawie państwowym.

---