Początki i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa

Zakreślenie zasięgu geograficznego chrześcijaństwa starożytnego:

1 bliski wschód - tu powstaje najbardziej się rozprzestrzenia w I wieku, najbardziej Jerozolima - gmina zgromadzona w około apostołów [i teren Palestyny]

2 Antiochia - powstaje aktywna gmina o troszkę innym charakterze - bardzo ważny ośrodek, z szkoła egzegetyczna

3 azja mniejsza i chrześcijaństwo - Syria, Macedonia, Italia [w tej kolejności]

II wiek - rozwój chrześcijaństwa opór na obszarze Syryjskim - [X ze stolicą w Edessie] potem też się tu rozwija - legenda o królu Adgarze Czarnym, który miał wysłać list do Jezusa - jest początkiem tradycji inskrypcji, amuletów na drzwiach domu - rzecz charakterystyczna dla bliskiego wschodu

Dalej na wschód na obszar Mezopotamii Persji i Indii oraz na wybrzeże malabarskie

Jeżeli chodzi o zachód to pierwszą aktywną gminą jest gmina rzymska - Paweł z Tarsu - Galia, Hiszpania, Italia. [Gmina w Italii to helleńskich chrześcijan ]

Są sygnały, że pojawia się wcześniej - w II? wieku na synodach była mowa o biskupach z Brytanii - funkcjonuje także w III wieku w Brytanii, są też odkrycia bazylik archeologicznych - z III wieku

Wyspy brytyjskie najechali Sasi i potem na nowo byli chrystianizowani

Egipt - IIw chrystianizacja - postać św. Marka-

Egipt obok entiopii centralny obiekt

Aleksandria - szkoła - Orygenes stąd jest

W Afryce - rzymska Afryka - Kartagina - funkcjonuje już w II wieku - rejon dość specyficzny - rygorystyczne podejście do etyki -- Tertulian czy Augustyn stąd

Do IV chrześcijaństwo sięga do Atlantyku na wschodzie - rozwój jest spontaniczny - kościół nie jest jeszcze tka zwarty organizacyjnie, to są czynniki które decydują, że przesiąka elementami kultur rodzimych - było masa różnych chrześcijaństwa zróżnicowanych

1 Obszar kultury języka greckiego - Grecja, Macedonia, Egipt

2 obszar - Italia Galia Afryka - pod wpływem języka łacińskiego

3 obszar - kultura języka syryjskiego - Syria - Mezopotamia

Każdy z tych obszarów będzie posiadał własną literaturę oraz własną liturgię - do IV wieku się to wykształca każdy będzie też miał do 4w własne tłumaczenie pisma

1 gr wulgata

2 łac septuaginta

3 syr. peszite

Po 200 latach przeobraziło się w religię uniwersalną

Świat rzymski nie widział o tym, że ktoś taki jest jak chrześcijanie

Chrześcijanie mieli opinię jako antyspołeczny ruch wywrotowy Bo Odseparowali się od rzymskiego sposobu bycia ; podobnie reagowali na nakaz miłości oraz na eucharystię - fakt spożywania ciała Chrystusa

- szydzą z Ch. Jako ludzi uprawiający kazirodztwo i kanibalizm

Zderzenie 2typów kulturowych - co stworzyło konflikt z cesarstwem rzymskim

Chrześcijanie nie byli wrodzy wobec cesarstwa, wręcz byli lojalni, skrupulatnie płacili podatki,

Nowe było tu że to był kościół misyjny

Dobre kontakty z cesarstwem były ważne dla misyjności

Chrześcijanie opuścili jerozolime w 76? Roku żeby nie było związku z takimi ugrupowaniami jak zeloci

Czasami uznawali że to są bezwiednymi narzędziami w rękach boga

Już w II wieku chrześcijanie zaczynali kojarzyć pojawienie się cesarstwa rzymskiego i pojawienie się Jezus - zbieżność dat - skojarzenie cesarstwa jako cesarstwa chrześcijańskiego

Były takie elementy których nie byli w stanie przyjąć - kult cesarski - iracjonalna postawa - świat rzymski to był synkretyczny - ale chrześcijanie nie mieścili się w tym typie religijności

W świecie grecko rzymskim były wysokie koszty niektórych inicjacji - co zamykało dostęp do arystokracji

Jeden warunek religijny - nie wzywanie do religii i nie burzenie sposobu rzymskiego życia

Chrześcijanie w I wieki byli przez rzymian traktowani byli jako jeden z odłamów żydów - ta sama opinia była co do żydów - był to stosunek tolerancyjny ale ostrożny - dlatego że działał ten sam mechanizm - izolacja i rygoryzm etyczny - stąd rezerwa

Żydzi byli tolerowani a niekiedy cieszyli się poparciem przez cesarzy - poza cesarzem Kaligulą który chciał w świątyni żydowskiej zrobić swój posąg

Mówimy tu o przypadkach [Neron i delicjan]

Neron 64r - pierwszy akt wg tradycji chrześcijańskiej jest to pierwszy taki akt

Chrześcijanie okazali się dobrym kozłem ofiarnym, na którego można było zrzucić czyny za które był odpowiedzialny Neron. - bo byli nieznani i byli zamkniętą grupą.

II prześladowanie z rąk cesarza Dioklecjana

Fragment z apokalipsy Jana cesarza - bestia - [cesarstwo jako reprezentant sił zła] [za Dioklecjana?]

Prześladowanie w 2 fazach

1 faza - II wiek - różnią się od późniejszych - funkcjonuje coś co można nazwać jako kompleks kozła ofiarnego, chrześcijanie okazywali się idealnym kozłem ofiarnym, przez cały drugi wiek nie funkcjonuje żadne oficjalne ustawodawstwo przeciwko chrześcijanom - czego nie będzie potwierdzać tradycja chrześcijańska - Tertulian pisał o tym jednak to był tylko zwyczaj a nie prawo - była pewna procedura postępowania co do postępowania co do chrześcijan, jeżeli obywatel Rzymu oskarży chrześcijanina o podburzanie to ma wyrzec się wiary albo będzie sądzony - chrześcijanie byli często oskarżani o zamieszki

Są cesarze, którzy byli tolerancyjni, jednak w określonych sytuacjach byli prześladowani

W 170 roku w Lionie - urzędnicy rzymscy używali mechanizmu - Colcitum - władzy utrzymania porządku publicznego

2 faza III wiek - tutaj prześladowania wejdą w swoją drugą i kluczową fazę - pojawią się określone sytuacje prawne - znajdują się w orbicie prawnego ustawodawstwa - stają się dość sporą siłą; okreśłona polityka do chrześcijan jest za Septemiusza Sewera 202 - zakaz nawracania do chrześcijaństwa. - był to akt prób zatrzymywania rozwoju chrześcijaństwa - jednak było to łagodne i krótkie - w Egipcie tylko było to mocniej a to przez tą szkołę Aleksandryjską gdzie był Orygenes, zginą tam jego ojciec, Orygenes chciał tam zginąć jako męczennik ale nie udało mu się bo matka schowała mu buty.

Za Aleksandra Sewera - sprzyja dominującym tendencjom synkretycznym - zrobił kaplice w pałacu cesarskim gdzie były posągi … np. Jezusa

Do lat 30 III w trwa spokój w kościele i kolejne prześladowania za cesarza Diekcjusza ? połowa III wieku - próba reformy cesarstwa i odrodzenie - poprzez wzmocnienie dawnej religii rzymskiej. W X r nakazuje on, że każdy ma składać ofiarę wobec cesarstwa - i zaświadczenia wydawały specjalne komisje - były ogromne prześladowania i tortury - projekt pomimo prześladowań był klęską - chrześcijaństwo było za bardzo rozwinięte by w ten sposób je zlikwidować

Warto zwrócić uwagę na poważny skutek w obrębie samego chrześcijaństwa - w jaki sposób postępować z tymi co się zaparli wiary a potem próbowali wrócić - kiedy już ich nie prześladowali

Lapsi - Ci którzy się ugieli - apostadzi - obstębcy od wiary

Można ich przyjąć po przyjęciu odpowiedniej pokuty

Nowacjan - obstawał za tym, że nie można przyjmować za 3 zbrodnie - morderstwo, cudzołóstwo oraz odstępstwo od wiary IV-Vw w Azji mniejszej.

Kolejne prześladowania 2 połowa 3 wieku za cesarza Waleriana - restrykcje co do chrześcijan 257 rok - zakazuje się składania ofiar bogom pod względem wygnania oraz zgromadzania się nad cmentarzami pod karą śmierci

2gi 258 r. duchowni którzy odmawiają są natychmiast skazani na śmierć - także senatorzy - fakt wymierzony w elity chrześcijaństwa

262 Edykt tolerancyjny - mały pokój w kościele

Dioklecjan - najbardziej krwawe prześladowania związane z reformą cesarstwa - po to by wzmocnić władzę cesarską

Wprowadzony zostaje specjalny rytuał zapożyczony z monarchi wschodniej, pokłon - prostinezis? Nazwany Adoracją - obowiązuje każdego kto przebywa w obecności cesarza

Godziło to w elity rzymskie chrześcijańskie

Dioklecjan miał tylko za przeciwników Chrześcijańskich

Ale manichejczyków też nie lubił bo to mogli być agenci

4 edykty przeciwko chrześcijanom

303 - zakładałburzneie kościołów, konfiskate, palenie książek i przedmiotów kultu, zakaz całkowity zgromadzeń dla chrześcijan, wyjęci z pod opieki prawnej państwa - próba pozbawienia ich organów społecznych i sprowadzenie do miejscowej religii warstw ubogich

Następny Rozszerzają na duchowieństwo chrześcijańskie - uwięzienie ich

Następny - uwolnienie za wyrzeknięcie się wiary

304 - nakaz składania ofiary bogom, a kto nie ten śmierć bądź ciężkie roboty

Zbiega to się z czasem z koniecznością uświadomienia że wszelkie poczynania przeciwko chrześcijanom są bezowocne - i w tej atmosferze dochodzi do momentu przełomowego - edykt tolerancyjny, edykt mediolański 313rok czerwiec - Konstantyn i X - tolerancja religijna i wolność religijna - w rzeczywistości znaczenie tego edyktu jest dużo większe - ono otwiera dla chrześcijaństwu również drogę do funkcjonowania w cesarstwie rzymskim

Chociaż proporcje chrześcijaństwa i pogaństwa były wypośrodkowane

Przejawem przemiany jest polityka cesarza Konstantyna - legendy dworskie na temat nawrócenia Konstantyna na chrześcijaństwo - dwie wersje tej samej opowieści czy legendy

1 przed dzień bitwy X - Konstantyn miał sen/wizje senną i otrzymał na tarczach monogram chiro - termin - labarum - monogram imienia Chrystus [prawie xp] [XP6ITOS]

2 WERSJA - Konstantynowi objawił się wielki krzyż solarny rozprostający się na całym niebie - albo monoteistycznego kultu solarnego monoteizmu - albo jako symbol chrześcijański

Odwołanie się do symboliki solarnej, która w 4 w zostanie związana z osobą Chrystusa - ustalenie 25 narodzin Chrystusa jako dzień narodzin boga słońca

Konstantyn sprzyjał chrześcijaństwy

Łuk triumfalny - który upamiętnia zwycięstwo przy moście brytyjskim? - jest tam napis „z inspiracji bóstwa”

Sam przyjął chrzest na łożu śmierci [interpretacja]:

1 chciał być ostrożny

2 odwoływał się do zwyczaju - że chrześcijanini mające funkcje administracyjne w cesarstwie są grzeszne i oni na łożu śmierci brali chrzest

Występuje jako wielki fundator kościelny - bazyliki przy grobie Pańskim - oraz zamek drugiej żony oddaje jako siedzibę dla biskupów Rzymu

Jest tu przemiana mentalna i kulturowa - są tu przepisy po raz pierwszy które utrudniają rozwód i konkubinat

Zatrudnia piętnowania twarzy przestępców - [konstanty]

Za czasów Konstantyna zakazuje się niektó®ych praktyk wróżbiarskich - zmierza się do ograniczenia praktyk pogańskich, np. neoplatonizm

Za czasów Konstantyna wprowadzony zostaje dzień wolny od pracy

Przeniesienie z Rzymu do Konstantynopola stolicy - mała osada Bizancjum stworzona od podstaw i przeobrażona do wielkiego centrum cesarstwa - ośrodek i centrum chrześcijaństwa i tutaj też cesarz jest zwierzchnikiem

Bazylika - hagia Sophia - potem przezj ego syna a przez Konstantyna, bazylika apostołów i bazylika…X

Władza jest niezależna od władzy sądow inczej świeckiej i stoi ponad władzą powszechną

Figura cesarza - Konstantyn wyznacza pewne standardy i normy które potem będą kontynuowane:

- zachowuje tytuł pontifewx maxiumus - ale nowe znaczenie chrześcijańskie

- tytuł biskup do spraw zewnętrznych

Chrześcijaństwo wielką uwagę będzie się przywiązywać jako np. w prawosławiu żywą ikoną cesarza na ziemi

Cesarz jest pierwszy przewodnikiem na ziemi i ma pewne kompetencje do zwierzchności nad kościołęm i do ingerowania w wewnętrzne sprawy kościoła

Cesarz zwołuje sobory - bez jego woli nie może to się stać

Po okresie panowania Konstantyna wielkiego w X roku z [NA KONIEC ZOSTAŁ OCHRZONY]

Dochodzi do pewnych stopniowych ataków na pogaństwo

Nie mniej jednak warto zwrócić uwagę na Cesarza Juliana 361-363 - przydomek apostaty - odstępcy - chciał restaurować starą religię cesarza - pod wpływem neoplatonizmu odwrócił się od chrześcijaństwa i stał się zagorzałym przeciwnikiem pogaństwa - jego polityka ocierała się o farsę i coś w rodzaju szyderstwa - sprzyjał akcje pogańskie szydzące z chrześcijaństwa - jego nadgorliwość pogańska - spowodowała kryzys na rynku mięsnym - dużo ofiar

Juliana apostatę - chrześcijanie ukazują w postaci sylwetki karyturalnej - [był neoplatonikiem poganinem realnie] był przesądnym rytulistą, ufał wieszczkom na wyprawach[zginą na wyprawie]

Duży konflikt tu był między pogaństwem i chrześcijaństwme - były zamieszki na tle religijnym

W Egipcie trzeba było interweniować wojskami - zastępy mnichów egipskich

Istnieje świadomość tego napięcia - ostatecznie rozegra się to na korzyść chrześcijaństwa a przypieczętuje to Cesarz Teodozjusz - ostatecznie zostało tu potępione pogaństwo

Szereg edyktów

381 - wymierzone jest w apostatów - chrześcijan nawróconych na pogaństwo - tracili obywatelstwo; natomiast odwrotne nawrócenia mieli przywileje

Kilka edyktów wymierzone w praktyki pogańskie - rytuały wróżebne, wieszczkarstwo,

391 - zostaje wydany specjalny edykt, który zabrania odprawiania wszelkich obrzędów pogańskich - od ofiar na odwiedzanie świątyń - to na Tereni ziemi

392 - rozciągnięty na całe cesarstwo i zaostrzony i sformułowany szczegółowy - zakłada grzywny i konfiskaty dóbr za wszelkie praktyki pogańskie nawet za palenie kadzidła

---