J. Kaden-Bandrowski: Generał Barcz. Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź, Ossolineum 1984. BN I, 223
Juliusz Kaden-Bandrowski:
ur. 24.02.1885 r., w Rzeszowie,
1898 - przenosi się do Krakowa,
miał być pianistą, ale złamał w dzieciństwie 2 razy rękę :>,
na studiach współpracuje z socjalistycznym „Naprzodem”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Sceną i Sztuką”, „Prawdą”,
fascynacja pracą, widzianą patetycznie,
debiut - Niezguła - maj 1911. Powieść, nad którą pracował w latach 1909 - 1910,
1911 - tom nowel Zawody - rewelacja. Bohaterami są rzemieślnicy,
ogłoszony turpistą przez Wilhelma Feldmana, ale woli ekspresjonizm, nie symbolizm i impresjonizm; rytmizuje prozę,
czerwiec 1914 - tom nowel Zbytki,
sierpień 1913 - powieść Proch - debiut skandalisty, z 70 studentów znajomych sportretował 20,
symbolem jego twórczości jest patos,
2.08.1918 - Godzina - proza poetycka. W okopach pisze głównie dla celów werbunkowych,
kwiecień 1915 - Iskry (4 nowele, 2 epizody liryczne), lipiec 1915 Piłsudczycy, wrzesień 1915 Bitwa pod Konarami (reportaż wojenny), styczeń 1916 Mogiły (nekrologi żołnierskie, marzec 1916 Spotkanie,
powieść Łuk (wydana w maju 1919) - polemiki, oskarżenia, w celu zdemaskowania mieszczańskiej dulszczyzny; bohater niepodległy konwenansom,
wrzesień 1918 - działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej;
redaktor naczelny Żołnierza Polskiego (od 15.12.1918), rezygnuje wiosną 1919, kiedy pismo przeniesione zostało do stolicy,
styczeń 1921 - jedzie do USA,
wrzesień 1921 - zaczyna pisać powieść polityczną - Generała Barcza,
1924 - Przymierze serc, Wakacje moich dzieci, Miasto mojej matki, W cieniu zapomnianej Olszyny, Nad brzegiem wielkiej rzeki,
1921 - narodziny synów (bliźniacy - Paweł i Andrzej)
1930 - 1931 Aciaki z pierwszej A drukowane w „Gazecie Polskiej”,
tom Wspomnienia i nadzieje. 3.06.1943 ginie Andrzej. Paweł - ginie w dniu śmierci Baczyńskiego,
1924 - 1929 praca nad Czarnymi skrzydłami (grudzień 1928 Lenora, styczeń 1929 Tadeusz) - powieść o Zagłębiu Dąbrowskim,
po Czarnych skrzydłach - Mateusz Bigda (wyd. 1932/33 - o chłopach), potem Białe skrzydła,
recenzje, artykuły itp., w: Stefan Żeromski (1930), Pióro, miłość i kobieta 1931 (tu: Walka o Nową Kobietę, Patos codziennej prostoty),
uważa, że trzeba teraz opisywać szarego człowieka i jego pracę,
w czasie wojny Starzyński polecił mu organizowanie propagandy prasowej,
6.08.1944 ranny, 2 dni później umiera,
Twórczość - Generał Barcz
w latach 1948 - 1956 Kaden nie był wydawany,
druk Generała Barcza zaczyna się w „Kurierze Polskim” 4.04.1923. Ataki Adolfa Nowaczyńskiego i Cata Mackiewicza, Grzymały-Siedleckiego. Powieść rozpoczęła dzieje polskiej powieści politycznej,
s. XLIX - XLX - „Generał Barcz” nie ukazywał portretów ludzi żywych przeniesionych ostentacyjnie do powieści, lecz bohaterów literackich, stworzonych kadenowską techniką montażu faktu i fikcji,
ważne fakty w Generale Barczu (s. LII) - oswobodzenie Krakowa spod władzy austriackiej, walki o Przemyśl, otwarcie Muzeum Cytadeli, zamach pułkownika Januszajtisa, otwarcie Sejmu, rozmowy z endecją, sprawa Biura Prasowego Naczelnego Dowództwa,
czas akcji - październik 1918 - jesień 1919, komplikowany,
Kto jest kto :
gen. Dąbrowa - jak krakowski gen. Bolesław Roja,
gen. Krywult - jak gen. Józef Dowbor-Muśnicki,
gen. Wilde - jak gen. Jan Wroczyński,
major Pyć - jak Adam Koc,
poseł Rybnicki - jak Jędrzej Moraczewski,
red. Rasiński - jak Kaden,
gen. Stanisław Barcz - jak Piłsudski lub Sosnkowski,
wydawca Kwaskiewicz - jak Jakub Mortkowicz,]
Zasady klasycznej powieści politycznej: główną rolę odgrywają idee polityczne. Ośrodkiem akcji jest forum władzy, na którym analizuje się wydarzenia aktualnej polityki. Prawdy historii poddaje się próbie teraźniejszości. Siłą powieści jest zmysł aktualności,
w Generale Barczu konwencja szopki politycznej,
styl wywołuje zastrzeżenia - upodobanie do turpizmu i prostactwa, barok, ekspresja, nadmiar formy, brak lirycznych monologów, jest żywy, chaotyczny dialog, imitujący naturalność. Jest indywidualizacja sylwetek. Rytmizacja prozy (m.in. dzięki epiforom i anaforom),
śmiech nie ma mocy oczyszczającej,
świat Generała Barcza zawieszony jest między taktyką i instynktem,
świat polityki - jednostki nie poświęcające się są skazane na degradację,
biologiczność postaci powieściowych, Kaden - instynktywista (ale nie zna koncepcji behawioryzmu klasycznego), bada to, co zewnętrzne - ruch fizyczny, fizjologię, słowo. Reakcje sprowadzają się tu do 3 impulsów - lęku, nienawiści i miłości. Tylko Pyć, Barcz i Rasiński nie wywodzą się z behawioryzmu.
J. Kaden-Bandrowski Generał Barcz - streszczenie
"Generał Barcz" - powieść Juliusza Kadena-Bandrowskiego, drukowana w "Kurierze Polskim" w 1922 roku i 1923 roku, wydana w Warszawie w 1923 roku. Utwór, będący literacką kroniką wydarzeń politycznych w Polsce na przedwiośniu niepodległości (październik 1918 - jesień 1919), ukazuje w migawkowych fragmentach lub w rozbudowanych epizodach rozpad państw centralnych, rozbrajanie okupantów, tworzenie się polskich organów administracji państwowej, wojnę na wschodzie i rywalizację o władzę w odradzającym się państwie pomiędzy endecją a tzw. obozem belwederskim, reprezentowanym w rzeczywistości historycznej przez Józefa Piłsudskiego, a w powieściowej fikcji przez tytułową postać generała Barcza. Pomimo tego, powieść nie jest naturalistyczną kopią aktualnych wydarzeń, autor wbrew kalendarzowemu zapisowi przetasowuje w niej fakty dość swobodnie, tworzy postaci fikcyjne, choc wyposażone w pewne rysy fizjonomii i biografii osób stojących ówcześnie u szczytu władzy i politycznych działań: Barcz ma więc coś z Piłsudskiego i K. Sosnkowskiego, Dąbrowa z ludowo-radykalnego B. Roji, Krywult (główny antagonista Barcza) z J. Dowbora- Muśnickiego i J. Hallera, Pyć (powiernik i doradca bohatera) z A. Koca, a pisarz Rasiński (szef propagandy) z samego Kadena. Już w momencie publikacji prasowej "Generał Barcz" wzbudził ogromne zainteresowanie, potraktowany przez większość opinii krytycznej jako skandalizujący pamflet polityczny z kluczem personalnym. Naczelną ideą powieści jest: Polska niepodległa nie jako abstrakcyjna idea i wzniosły mit, lecz jak każde normalne państwo - najzwyczajniejszą codziennością, zadaniem do wykonania, programem trudnej i ciężkiej pracy, jest rzeczywistością wolnego i samorządnego narodu. "Genrał Barcz" to pierwsza powieść polityczna Kadena-Bandrowskiego, w której ujawniły się w pełni charakterystyczne znamiona jego techniki pisarskiej: naturalistyczno-ekspresjonistyczne rozjątrzenie stylistyczne, barokowośc języka, wybujała metaforyka, brutalność obrazowania, jaskrawe dysonanse, swoisty somatyzm, ukazujący człowieka nie przez analizę jego stanów psychologicznych, lecz przez gwałtwne reakcje fizjologiczne, zwielokrotnioną do przesady aktywność w niespokojnym, nieustannym działaniu.