Pytanie II: Omów różnice między dobrami prywatnymi, publicznymi i społecznymi.

Dobra prywatne: Towary i usługi dostarczanie przez rynek w wyniku transakcji kupna i sprzedaży między indywidualnymi nabywcami (konsumentami) i sprzedawcami (producentami), oferowane wszystkim nabywcom po jednakowej cenie. Ich konsumpcja ma charakter indywidualny i wiąże się z przeniesieniem prawa własności na nabywcę dobra co oznacza wyłączenie tego dobra z konsumpcji innych osób.

Dobro publiczne: towary i usługi świadczone przez państwo i samorząd terytorialny na zasadach powszechnej dostępności, przy odpłatności nie mającej charakteru jednakowej ceny, lecz zróżnicowanych świadczeń podatkowych i nie podatkowych. Związek między płaceniem podatków i opłat, czyli swojego rrodzaju ceną, a świadczeniem dobór publicznych nie jest bezpośredni, jak przy dobrach prywatnych. Nie mamy tu również do czynienia z zasadą wyłączenia, ponieważ konsumpcja dobra publicznego przez jedną osobę nie wyklucza możliwości korzystania z tego dobra przez inną osobę

Cechy szczególne dóbr publicznych:

- brak wyłączenia, egalitarna konsumpcja przez wszystkich członków danej zbiorowości

- dostępność (nieodnawialność) dla każdej zainteresowanej osoby, będąca konsekwencją braku wyłączenia

- brak konkurencji między konsumentami dóbr publicznych

- uniezależnienie dostępności od partycypacji w kosztach wytworzenia lub utrzymania

- zaspokajanie potrzeb o charakterze zbiorowym - przy wykorzystaniu funduszy publicznych.

Partycypowanie w kosztach dokonuje się w wyniku wnoszenia danin publicznych i innych świadczeń

- daniny mogą być nierównomiernie rozłożone

- można nie płacić i korzystać - pasażer na gapę

Czyste dobra publiczne - finansowane z funduszy publicznych

Dobra społeczne (nieklasyczne, quasi-publiczne) - finansowane z funduszy publicznych oraz ze środków prywatnych.

Cienka granica między dobrami społecznymi a prywatnymi - zależy od regulacji prawnych

Dobra publiczne:

- naturalne - istniejące, podlegające ochronie - krajobraz, powietrze, jeziora

- powstające w wyniku działalności ludzi - usługi publiczne - drogi, szkoły, mosty

Dobra publiczne (klasyfikacja z punktu widzenia skali korzyści)

- lolalne - korzystają wyłącznie członkowie społeczności lokalnej (boisko szkolne)

- regionalne - korzystają członkowie danego regionu (system ochrony terenów zagrożonych szkodami górniczymi)

- narodowe - obywatele danego państwa (ochrona granic)

- międzynarodowe - ponadnarodowe korzyści (puszcza amazońska)

Rozróżnienie dóbr z ekonomicznego punktu widzenia na podstawie:

- braku potrzeby współzawodnictwa

- braku wyłączenia

czyste dobro publiczne:

- zerowy koszt krańcowy - udostępnianie dodatkowym konsumentom, nie pociąga za sobą dodatkowych kosztów

- zerowy koszt wykluczenia - - nie ma możliwości wykluczenia kogokolwiek z ich korzystania

- latarnia morska, obrona narodowa

dobro publiczne

- nisko koszt krańcowy

- niska łatwośc wykluczenia

- rzeki, puszcze, usługi wymiaru sprawiedliwości

dobro społeczne

- wyższy koszt krańcowy - rozbudowa szpitala

- stosunkowa łatwość wykluczenia - wprowadzenie odpłatności dla niektórych

dobro prywatne

- wysoki koszt

- łatwość wykluczenia

czyste dobro prywatne

- brdzo wysoka cena

- duża łatwość wykluczenia

- nieruchomość

Dobro społeczne: Dobra te ze względów fizycznych mogłyby być dobrami prywatnymi, ale na skutek doktryny społecznej są dostępne dla każdego obywatela jako dobra społeczne (edukacja, służba zdrowia)

- Finansowane w całości lub w części z funduszy publicznych

- Umożliwienie konsumpcji dóbr społecznych obywatelom, których dochody indywidualne mogłyby uniemożliwić lub ograniczyć ich nabycie, gdyby dostarczane były na zasadach rynkowych

- Ich użyteczność zależy od dochodu (dla ludzi z dużym dochodem użyteczność jest niska, dla obywateli z niskim dochodem jest większa.)

---