9.03.2007

Treść czynności prawnych, aby czynność prawna mogła wywrzeć zamierzone przez strony skutki prawne musi posiadać taką treść na jaką porządek prawny zezwala. Treść czynności prawnej jest dopuszczalna wówczas jeżeli spełnione są kumulatywnie następujące przesłanki, są to przesłanki dopuszczalnej treści czynności prawnych;

1. treść czynności musi być określona w sposób dostateczny chodzi o to, aby przynajmniej w drodze wykładni określić jej sens i znaczenie uregulowane są przez dwa przepisy art.10 (definicja oświadczenia woli) i art.65 (wykładnia oświadczeń woli)

2. zamierzone skutki czynności prawnej muszą być faktycznie prawnie możliwe do osiągnięcia, faktycznej niemożliwości dotyczy art.387 K.C.

§1.”Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.”

§2.”Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę, nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.”

Gdyby ktoś dokonał takiej czynności prawnej jaką jest umowa, a przedmiot tej umowy czyli świadczenie nie byłoby możliwe do spełnienia ze względów faktycznych tego typu umowa byłaby nieważna, a skro umowa byłaby nieważna to oczywiście nie mogłyby powstać skutki prawne, które miały powstać. Odpowiedzialność jaka jest w paragrafie drugim jest to tzw. odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahento ale nie chodzi tutaj o odpowiedzialność kontraktowa gdyż umowy tutaj nie ma, jest to odpowiedzialność, która ma podstawy deliktowe czyli jest to czyn nie dozwolony. Ustawodawca tutaj wychodzi z założenia, że strony już na etapie zawierania umowy powinny postępować ze sobą w sposób lojalny, jak nie postępuje tak to naraża się na odpowiedzialność. W podręczniku są stwierdzenia obszerne o jaką niemożliwość tutaj chodzi czy jest to niemożliwość subiektywnie ujęta tzn. że jest to niemożliwość dla konkretnego dłużnika, który jest zobowiązany do przekazania świadczenia wierzycielowi, czy też jest to niemożliwość obiektywna tzn. niemożliwość dla nikogo. Według pana profesora chodzi tutaj o niemożliwość obiektywną przedmiotowo tzn. chodzi o świadczenie niemożliwe do spełnienia dla dłużnika i dla wszystkich innych osób dlatego że dłużnik nie ma obowiązku świadczenia osobistego jest to zasada przyjęta w polskim prawie cywilnym od tej zasady istnieją czasami wyjątki, ale zasada jest że świadczenie za dłużnika może spełnić ktoś trzeci, a gdyby wierzyciel wzbraniał się przed przyjęciem takiego świadczenia od osoby trzeciej to wówczas naraża się na zwłokę wierzyciela z różnymi negatywnymi konsekwencjami tej zwłoki. Zasada ta wynika z art.356 K.C.

§1.”Wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia.”

W przepisie tym w sposób ogólny są wypunktowane te obowiązki, są to wyjątki od tej zasady.

§2.”Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika.”

Istnieją również sytuacje, w których świadczenie nie może być spełnione przez nikogo z wyjątkiem dłużnika czyli obiektywnie jest niemożliwe do spełnienia, ale subiektywnie jest możliwe do spełnienia, jest jedna osoba, która posiada cechy takie, które pozwalają jej na wypełnienie tego świadczenia np. malarz namalował obraz wyjątkowy piękny, bo jest wyjątkowo utalentowanym malarzem, lutnik który wykonuje skrzypce musi być znakomitym lutnikiem itp.(była to przesłanka zamierzone skutki czynności prawnej muszą być faktycznie i prawnie możliwe art.387 dotyczy faktycznej niemożliwości spełnienia).

Prawna niemożliwość spełnienia wynika z przepisów, które mówią wyraźnie o takiej niemożliwości spełnienia np. art.300 K.C.

„Służebności osobiste są niezbywalne. Nie można również przenieść uprawnienia od ich wykonywania.” Treść służebności osobistych odpowiada treści służebności gruntowych tyle tylko, że są one na rzecz oznaczonej osoby, gasną wraz ze śmiercią tej osoby.

Art. 254 K.C.

„Użytkowanie jest niezbywalne.” Inaczej prawo używanie rzeczy jest niezbywalne, jest wyraźny zakaz ustawowy wprowadzony w tym przepisie. Jeżeli chodzi o służebność i użytkowanie są to prawa rzeczowe ograniczone(są wymienione przez ustawodawcę w art.244 K.C.)

Art.595 K.C. (prawo obligacyjne)

§1.”Prawo odkupu jest niezbywalne i niepodzielne.”

Art.602 K.C.

 § 1. Prawo pierwokupu jest niezbywalne. Jest ono niepodzielne, chyba że przepisy szczególne zezwalają na częściowe wykonanie tego prawa.

§ 2. Jeżeli jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonywają prawa pierwokupu, pozostali mogą wykonać je w całości.

W tych przepisach chodzi o prawo pierwokupu i odkupu, a te prawa są niezbywalne i są to prawa podmiotowe względne, obligacyjne wynikające ze stosunków zobowiązaniowych.

3. treść czynności prawnej nie może być sprzeczna z ustawą ani z zasadami współżycia społecznego, chodzi tutaj o art.58 K.C.

§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Sprzeczność z ustawa to inaczej mówiąc z jakimkolwiek przepisem obowiązującym w sposób bezwzględny, natomiast sprzeczność z zasadami współżycia społecznego to inaczej sprzeczność z pewnymi regułami postępowania, które są ustalone w życiu społecznym, mają pewna cechę trwałości. Jeżeli ustawodawca powołuje się w jakimś przepisie lub wyprowadza z niego zasadę współżycia społecznego rozpatrując konkretną sprawę to mówimy, że zasady te wiążą tak samo silnie jak dyspozycje wynikające z przepisów prawnych.

4. czynność prawna nie może mieć na celu obejścia ustawy można tez tutaj powołać art.58 K.C. i jak mówi paragraf pierwszy art.58 czynność prawna, sprzeczna z ustawą lub mająca na celu obejście jej jest nieważna. Jeżeli chodzi o prawo cywilne to mamy w nim do czynienia z obejściem ustawy w takich sytuacjach przede wszystkim kiedy strony chcą osiągnąć pewien skutek, ale istnieje przepis, który zabrania osiągania tego skutku, w związku z tym strony wynajdują jakiś inny przepis, którego zastosowanie spowoduje iż strona znajdzie się w sytuacji zbliżonej do tej w jakiej byłaby, gdyby nie było przepisu zabraniającego osiągniecie określonego skutku. Ta sytuacja na ogół nie jest identyczna z tamta sytuacją, jest do niej zbliżona. Zastosowanie tego przepisu drugiego, który stawia strony w podobnej sytuacji, powoduje na ogół, że nie są realizowane cele, które ustawodawca chciał osiągnąć wprowadzając te przepisy, które zabraniają określonych zachowań np. ktoś chce kupić gospodarstwo rolne o dużym obszarze, ale są przepisy, które mówią że gospodarstwa o tak dużym obszarze mogą być nabywane przez osoby, które posiadają tylko odpowiednie doświadczenie w prowadzeniu gospodarstw rolnych lub posiadają udokumentowane kwalifikacje do zajmowania się nim, podmiot który chce kupić to gospodarstwo rolne nie może nim być w związku z tym zawiera długoletnia umowę dzierżawy, nie ma przepisów, które mu tego zabraniają. Ustawodawcy chodziło żeby nie uprawiał tej ziemi skoro nie jest fachowcem, a on mimo że nie jestem właścicielem cel swój osiągnął, gdyż na podstawie dzierżawy będzie ja uprawiał tak jak chciał czyli skutek celowy osiągnięty natomiast cele ustawodawcy nie są zrealizowane. Czasami do tego obejścia prawa dochodzi w ten sposób, że strony umiejętnie wykorzystują luki w prawie nie chodzi tu tylko o luki ocenne, ale również o luki tzw. techniczne.

Te cztery przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie czyli łącznie, każda z nich musi wystąpić, są to tzw. dopuszczalnej treści czynności prawnej.

Składniki treści czynności prawnych, treści czynności prawnych znajdują się w postanowieniach i te postanowienia nazywamy składnikami albo inaczej elementami treści. Elementy treści czy też składniki treści grupujemy w pewien sposób przyjmując za kryterium znaczenie (rangę) jakie te składniki mają dla dokonania czynności prawnej. W treści czynności prawnej wyróżniamy następujące grupy składników;

1. elementy przedmiotowo istotne inaczej essentialia negotii są to takie elementy, które muszą się znaleźć w treści każdej czynności prawnej, bez tych elementów czynność nie mogłaby dojść do skutku, nie mogłaby zaistnieć, są to takie elementy, które indywidualizują czynność prawną to znaczy pozwalają odróżnić jedną czynność prawną od innej czynności prawnej w sytuacji gdy skutek tej czynności jest w zasadzie identyczny np. umowa sprzedaży to do essentialia negotii umowy sprzedaży będzie należało określenie stron, zawsze trzeba wiedzieć kto jest sprzedawcą, a kto jest kupującym, a więc kto przenosi własność rzeczy i na kogo prawo własności rzeczy przejdzie. Jest problematyczne czy do essentialia negotii umowy sprzedaży należy także określenie świadczeń stron tzn. określenie świadczenia sprzedającego, świadczenia kupującego czy może tak nie jest, tu jest pewien problem na pewno świadczenie sprzedawcy stanowi essentialia negotii, a więc trzeba wiedzieć co stanowi przedmiot sprzedaży, a świadczenie kupującego czy jest essentialia negotii tutaj zdania są podzielone (pan profesor uważa że tak) niektórzy twierdzą iż nie jest nim i maja poparcie w regulacji, która występuje chociażby w kodeksie cywilnym np. art.536 K.C.,

§ 1. „Cenę można określić przez wskazanie podstaw do jej ustalenia”

w którym chodzi o to, że świadczenie kupującego nie jest precyzyjnie określane, pokazuje się tylko pewne kryteria jakimi się będą strony kierowały, żeby w późniejszym czasie ustalić wysokość tego świadczenia czyli ceny. W momencie zawierania umowy sprzedaży wskazują tylko te kryteria czyli te podstawy do ustalenia ceny w przyszłości np. może to być kupno rzeczy przyszłej, która nie istnieje w momencie zawierania umowy sprzedaży. Jest wiele przepisów np. art.541, 542, 543 są to przepisy, które wprowadzają ceny maksymalne, minimalne, wynikowe art.537 mówi o cenie sztywnej, jeżeli w jakimś artykule obowiązuje taka cena sztywna to ta cena wiąże strony bez względu na to jaką ustaliły, są to przepisy na podstawie których są wyciągane takie argumenty, ze oświadczenie kupującego nie należy klasyfikować do essentialia negotii (niektórzy się nimi posługują)

2. elementy podmiotowo istotne czyli inaczej accidentalia negotii to takie elementy, których mogłoby nie być w treści czynności prawnej, a czynność i tak doszłaby do skutku, mogłaby zaistnieć. Jeżeli jednak strony zdecydowały się wprowadzić je do treści czynności prawnej to mają one takie samo znaczenie jak elementy przedmiotowe istotne czyli takie same jak essentialia negotii. Składniki, które się grupuje w obrębie accidentalia negotii to warunek i termin.

3. elementy nieistotne niektórzy nazywają je wpadkowymi, dodatkowymi lub łac. naturalia negotii to takie elementy, których brak nie ma wpływu na skuteczność czynności prawnych jeżeli strony ich nie zastrzegły to zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy ustawy, chodzi tutaj o takie sformułowania, które mogą pochodzić od stron, ale jeżeli strony tych sformułowań nie dokonają, nie wprowadzą do tej dyspozycji treści czynności prawnej np. do treści jakiejś umowy to nic złego się nie dzieje, ponieważ te kwestie są regulowane przez ustawodawcę przepisami względnie obowiązującymi, jeżeli strony nie uregulują tego inaczej w związku z tym dochodzi do usunięcia konfliktu miedzy stronami np. strony zawierając umowę określają miejsce spełnienia świadczenia czy miejsce wymiany swoich świadczeń, a jeżeli tego nie uczynią to jest przepis art.454 K.C., który reguluje tego typu sytuacje

§ 1. „Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia; jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.”

Strony mogą określić termin spełnienia świadczenia, termin spełnienia świadczeń wzajemnych czyli czas, w którym należy te świadczenia wymienić, ale jeżeli tego nie określą to tez nic złego się nie dzieje, ponieważ istnieje przepis, który dotyczy terminu spełnienia świadczenia art. 455 K.C.

„Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania” czyli niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do spełnienia świadczenia, będzie on oznaczony przez strony zawierające umowę, a niekiedy będzie wynikał z właściwości zobowiązania.

Art.357 K.C. on dotyczy jakości świadczenia, które grupujemy w obrębie naturalia negotii i stąd często w umowach określają jakość świadczeń np. ze chcą takiej a nie innej jakości, obiektywnej jakości i konflikt między stronami można rozstrzygnąć powołując się na ten przepis, ale nie zawsze można.

„Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.”

Warunek jeden z elementów, który się grupuje w obrębie accidentalia negotii czyli tych elementów podmiotowo istotnych, które zostały narzucone przez strony. Warunek jest uregulowany w kodeksie cywilnym począwszy od art.89 i następne

„Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).” (definicja warunku i ustawodawca zwraca uwage w tym przepisie również na to, że nie wszystkie przepisy mogą być zawarunkowywane)

Warunek jest to zdarzenie przyszłe i nie pewne od którego uzależniono powstanie lub ustanie skutków prawnych. Musi on dotyczyć przyszłości, ta niepewność może dotyczyć zarówno faktu jak i czasu tzn. może być nie pewne czy nastąpi i kiedy nastąpi, nie wszystkie typy czynności prawnych mogą być zawarunkowywane (może być zastrzeżony warunek) to samo dotyczy również terminu tez nie może być zastrzegany we wszystkich typach czynności prawnych. Zakaz dokonywania czynności prawnych pod warunkiem może wynikać(wyjątki);

1. z przepisu ustawy

2. z właściwości czynności prawnej

Przykłady z przepisów ustawy;

Art.157 K.C. (zakaz dokonywania czynności prawnych pod warunkiem wynikającym z ustawy)

§ 1. Własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu.

§ 2. Jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.

Jeżeli własność nieruchomości zostałaby przeniesiona pod warunkiem to taka umowa jest ważna tylko jej skutki ograniczają się wyłącznie do skutków zobowiązujących, obligacyjnych natomiast nie ma skutku rozporządzającego, własność nie przechodzi, żeby ona przeszła potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron czyli druga umowa czysto rozporządzająca, która by przenosiła posiadanie, przenosiłaby prawo własności

Art.962 K.C.

„Zastrzeżenie warunku lub terminu, uczynione przy powołaniu spadkobiercy testamentowego, uważane jest za nie istniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku.”

Nie można powoływać spadkobiercy pod warunkiem

Art.1018 K.C.

§ 1.” Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.”

Przykłady zakazu zawarunkowywania z właściwości czynności prawnej jest trudno podać tutaj jakiś przepis gdyż taki nie istnieje, gdyż na to wskazuje etyka, zazwyczaj chodzi o czynności, które mają charakter osobisty taka czynnością jest np. uznanie dziecka nie można uznać dziecka pod warunkiem, że okaże wdzięczność w zamian za akt uznania kiedy dorośnie, a jeżeli okaże się niewdzięczny to cofa się akt uznania dziecka lub nie można przysposobić dziecka pod warunkiem tego dotyczy zastrzeżenie ustawodawcy wymienione w art.89 K.C.

Rodzaje warunków;

1. w zależności od tego czy skutki prawne czynności mają powstać czy ustać warunki dzielimy na;

a. zawieszające to takie gdzie skutek prawny powstaje z chwilą ziszczenia się warunku np. będziemy rozporządzać rzeczą ruchomą jeżeli w pierwszym terminie zdamy egzamin z prawa cywilnego jeśli się ten warunek ziści to będziemy rozporządzać rzeczą ruchomą

b. rozwiązujące to takie gdzie skutek prawny ustaje z chwilą ziszczenia się warunku np. renta art.903 i następne wygasa jeżeli uprawniony zawrze związek małżeński czyli skutek ustaje z chwilą ziszczenia się warunku

2. w zależności od tego czy skutki prawne związane są z nastąpieniem zdarzenia czy z nie nastąpieniem warunki dzielimy na;

a. warunki dodatnie, które wiążą skutek z nastąpieniem zdarzenia np. jeśli w najbliższą niedziele nie nadużyje alkoholu to coś tam pozytywnego się wydarzy

b. warunki ujemne to takie, które wiążą skutek z nie nastąpieniem zdarzenia np. jeżeli nie będzie karany

3. w zależności od wpływu woli stron na ziszczenie się lub nie ziszczenie się warunku dzielimy na;

a. warunki zależne od woli strony np. jeżeli jakiś A zamieszka w jakieś tam miejscowości, zależy to tylko od tego A

b. warunki nie zależne od woli strony

c. warunki mieszane to takie pośrednie czyli trochę zależne, trochę nie zależne, niektórzy mówią, ze są to warunki zależne od przypadku np. jeżeli A zawrze związek małżeński i to jest trochę zależne, a trochę nie zależne od woli strony

Termin jest to następny element. Który grupujemy w obrębie accidentalia negotii czyli tych elementów podmiotowo istotnych. Termin uregulowany jest w kodeksie począwszy od art.110 i następne K.C. Termin jest zastrzeżenie zamieszczone w treści czynności prawnej w wyniku, którego skutek czynności zostaje ograniczony w czasie inaczej czasowe ograniczenie skuteczności czynności prawnej.

Rodzaje terminów;

1. terminy początkowe to takie gdzie skutek prawny powstaje z chwilą nadejścia terminu

2. terminy końcowe to takie gdy skutek prawny ustaje z chwilą nadejścia terminu

3. terminy momentalne to terminy oznaczone przy pomocy konkretnej daty np. dług płatny 5.05.2007 roku

4. terminy okresowe to terminy oznaczone przy pomocy pewnego przedziału czasowego np. w ciągu tygodnia, w ciągu miesiąca, w ciągu kwartału itp.

Przepisy, które regulują terminy w kodeksie są to na ogół przepisy względnie obowiązujące, wynika to z art.110 K.C.

„Jeżeli ustawa, orzeczenie sądu lub decyzja innego organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin nie określając sposobu jego obliczania, stosuje się przepisy poniższe.”

Następne przepisy są to przepisy instrukcyjne

Następne przepisy są to przepisy instrukcyjne znajdują zastosowanie wtedy kiedy strony nie postanowiły inaczej.

Zawarcie umowy jest regulowane w kodeksie cywilnym począwszy od art.66 i następne. Umowa jest to porozumienie dwóch lub większej liczby stron, skierowane na powstanie, zmianę lub wygaśnięcie jakiegoś stosunku cywilnoprawnego. Tutaj wyraźnie widać ta różnicę między umową jako czynnością prawną a stosunkiem cywilnoprawnym. Rzadko się odróżnia czynność prawną umowę od stosunku cywilnoprawnego, który w związku z dokonaniem tej czynności prawnej powstaje, dzieli ich stosunek cywilnoprawny, w skrócie mówimy, że wykonujemy umowę, ale tak naprawdę chodzi o wykonywanie stosunku cywilnoprawnego, którego treść jest zwykle bogatsza niżby to wynikało z treści czynności prawnej czyli tej umowy ponieważ ta treść jest wzbogacana przede wszystkim o te elementy, o których ustawodawca mówi w art.56 K.C. i dlatego na ogół jest ona bogatsza niż treść umowy

„Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.”

Czynność prawna czyli umowa może być skierowana na powstanie stosunku prawnego np. strony zawierają umowę najmu w związku z tym powołują do życia stosunek cywilnoprawny najmu, który później będą musiały wykonywać, strony zawierają umowę sprzedaży dochodzi do stosunku cywilnoprawnego, który wykonuje sprzedawca i kupujący. Może też chodzić o zmianę stosunku cywilnoprawnego, to porozumienie może być skierowane na zmianę istniejącego już stosunku cywilnoprawnego czyli mocą swej woli powołują do życia jakiś stosunek cywilnoprawny zawierając umowę i także mocą swej woli mogą w jakiś sposób stosunek ten zmodyfikować to co już wcześniej ustaliły, jeżeli ich oświadczenia będą zgodne to nic nie stoi na przeszkodzie by cos w tej umowie zmienić jeśli tego chcą, byleby ta zmiana mieściła się w granicach określonych w art.353 ze znaczkiem 1K.C.

Art. 353¹.” ⁽¹⁴⁰⁾ Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”

Umowa może być nakierowana na wygaśnięcie stosunku cywilnoprawnego przykładem kodeksowym jest umowa o zwolnienie z długu art.508 K.C.

„ Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.”

Jest to umowa o zwolnienie z długu, umowa rozporządzająca, dłużnik musi ta umowę przyjąć. Inną umową kierowana na wygaśnięcie stosunku cywilnoprawnego jest konstrukcja zwana datio in solutum którą reguluje ustawodawca w art.453 K.C. tłumaczy się to iż świadczenie nie jest do wykonania lub świadczenie nie jest do wypełnienia oznacza to iż wierzyciel wyraża zgodę na to, aby dłużnik zamiast świadczenia na które opiewa zobowiązanie spełnił inne świadczenie, gdy je spełni zobowiązanie wygasa.

Art. 453. „Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.”

Chodzi o to, że nie ma powrotu to tego poprzedniego świadczenia, jeżeli wierzyciel wyraża zgodę żeby zamiast świadczenia, które jest zastrzeżone w pewnym zobowiązaniu dłużnik spełnił inne świadczenie to w momencie kiedy dłużnik to świadczenie spełnia to zobowiązanie wygasa, nie ma już do tego powrotu, a gdyby się okazało, że świadczenie, to nowe świadczenie ma wady to wierzyciel nie może powiedzieć, że chce poprzednie świadczenie, wtedy dłużnik jest obowiązany do rękojmi (gdyby były wady) czyli art.556 i następne K.C.

Pojęcie konsensu i dyssensu, umowa do chodzi do skutku na podstawie oświadczeń woli stron, jeżeli te oświadczenia są zgodne ze sobą to mówimy, że nastąpił konsens (łac. consens)czyli porozumienie, natomiast jeżeli strony się nie porozumiały to mówimy, że nastąpił dyssens (łac. dissensus) inaczej brak zgodności, brak porozumienia.

Rodzaje dyssensu;

1. jawny występuje wówczas gdy strony zdają sobie sprawę z tego, że nie osiągnęły porozumienia

2. ukryty występuje wówczas gdy stronom wydaje się, że osiągnęły porozumienie chociaż w rzeczywistości to nie nastąpiło np. jeżeli strony jedno ze świadczeń określiły na 100 tyś dolarów, ale jedna strona myślała o dolarach USA, a druga o dolarach australijskich

Obie postacie dyssensu powodują taki sam skutek czyli nie dochodzi do zawarcia umowy w związku z tym nie ma potrzeby powoływać się na błąd w celu uchylenia swego oświadczenia woli, które jest składane przy zawieraniu tego typu umowy.

Umowa a kontrakt określenia te używa się zamiennie w języku potocznym, ale w języku prawniczym nie są to pojęcia w takim samym zakresie. Kontrakt jest to umowa zobowiązująca, zawierana w obrocie gospodarczym. Kontraktem nie jest umowa bądź zwolnienie z długu (czyli art.508 K.C.) dlatego że umowa o zwolnienie z długu jest umową rozporządzającą, a nie umową zobowiązującą nawet jeśli będzie dotyczyła obrotu gospodarczego nie będzie mogła być nazywana kontraktem albo kontraktami nie są umowy rozporządzające, które są zawierane w celu wykonania wcześniej zawartych umów zobowiązujących.

Sposoby i tryby zawierania umów

Wyróżniamy dwa sposoby zawierania umów;

1. poprzez ofertę i jej przyjęcie, określenie z którego się wyprowadza definicje oferty upatruje się w art.66 K.C. w związku z tym mając na uwadze regulacje, która występuje w tym przepisie mówi się najczęściej iż oferta jest to oświadczenie woli jednej strony skierowane do drugiej zawierające stanowczą propozycję zawarcia konkretnej umowy oraz jej istotne postanowienia. Wszystkie te elementy muszą wystąpić (muszą być przynajmniej essentialia negotii czyli te elementy przedmiotowo istotne bez nich czynności prawna nie dojdzie do skutku).Rodzaje ofert;

a. oferta do imiennie określonego adresata (oblat)

b. oferta skierowana do oznaczonego kręgu osób, chodzi tutaj o osoby które charakteryzują się pewnymi cechami, które nie mają inne osoby np. oferta skierowana tylko do posiadaczy telefonów komórkowych, oferta kierowana do osób które mają 3letnie doświadczenie w księgowości itp.

c. oferty kierowane do ogółu ad incertas personas inaczej mówiąc do nieokreślonego kręgu osób, istnieje wątpliwość czy rzeczywiście oferta może być kierowana do nieokreślonego kręgu osób, ta wątpliwość przejawia się głównie dlatego że art.66§1

§ 1.” Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.”

Musi być jakaś druga strona oznaczona chociażby w jakiś sposób mało precyzyjny jak mamy do czynienia z ofertą skierowaną do kręgu oznaczonych osób, ale wydaje się ze oferta może być kierowana do ogółu z tego powodu, ze ustawodawca w kodeksie zawarł też takie przepisy, które stanowią podstawę dla takiego ujęcia takim przepisem jest np. art.71 K.C.

„Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy.”

Gdy nie ma tej wątpliwości to ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje kierowane do ogółu traktowane są jako oferta czyli może być taka sytuacja że oferta jest kierowana do ad incertas personas następnym przykładem może być art.543 K.C.

„ Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.”

Jest to tzw. oferta handlowa.

Inny podział ofert dla którego podstawę stanowi art.66§2 K.C. to;

1. oferty składane między obecnymi to oferty składane w obecności drugiej strony lub za pomocą jakiegoś środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość np. komputer, telefon

2. oferty składane między nieobecnymi to oferty, które nie są składane w obecności drugiej strony albo przy wykorzystywaniu środka bezpośredniego porozumiewania się tylko SA składane w inny sposób chociażby za pomocą np. poczty

Skutek związania ofertą, złożenie oferty powoduje stan związania oferenta treścią oświadczenia woli stanowiącego ofertę, zasadą jest ze oferent nie może zmieniać oferty w okresie związania, mówi się niekiedy że oferent powinien pozostawać w stanie gotowości do wykonania umowy.

Okres związania ofertą, oferent ma pełną swobodę w oznaczeniu okresu związania w szczególności może on oznaczyć;

- termin początkowy tzn. termin od którego będzie oczekiwał odpowiedzi, jeżeli oferent nie oznaczył terminu początkowego to przyjmuje się, że jest on związany oferta od dnia, w którym doszła ona do oblata w taki sposób, że mógł się zapoznać z jej treścią tutaj stosuje się art. 61 K.C.

§ 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej

- termin końcowy tzn. termin do którego będzie oczekiwał odpowiedzi, jeżeli oferent nie oznaczył terminu końcowego to do jego ustalenia stosuje się reguły interpretacyjne wynikające z art.66§2 K.C.

§ 2. „Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.”

Niezwłocznie tzn. podczas bezpośredniej rozmowy, w obecności drugiej strony np. przez telefon rozmawiając jedna ze stron składa oświadczenie woli stanowiące ofertę, złożona w inny sposób czyli nie w czasie bezpośredniej obecności ani za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość bez nieuzasadnionego opóźnienia na pewno jest tutaj potrzebny czas na namysł czy czas na przesłanie oferty.

Możliwość odwołania oferty w okresie związanym, w zasadzie oferta w okresie związanym nie powinna być odwoływana, ale od tej zasady istnieje wyjątek i uzależniony on jest od spełnienia się następujących przesłanek;

- oferent i oblat są przedsiębiorcami w rozumieniu art.43 ze znaczkiem 1 K.C.

Art. 43¹.” Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.”

- oświadczenie o odwołaniu oferty zostało złożone oblatowi przed wysłaniem przez niego oświadczenia o przyjęciu oferty

- oferta nie była ofertą nie odwołalną

- oferta nie zawierała końcowego terminu związania

Te cztery przesłanki wynikają z art.66 ze znaczkiem 2 K.C.

Art. 66². ⁽³¹⁾ § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

§ 2. Jednakże oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

Przyjęcie oferty zasadą jest, aby doszło do zawarcia umowy poprzez ofertę i jej przyjęcie oświadczenie woli oblata czyli przyjęcie oferty powinno być złożone oferentowi, wyjątkami od tej zasady są;

- gdy wskazuje na to ustalony w danych stosunkach zwyczaj

- gdy wynika to z treści oferty, a w szczególności gdy składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy

Obie te przesłanki wynikają z art.69 K.C.

„Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.”

- w przypadku milczącego zawarcia umowy, milczące zawarcie umowy możliwe jest w stosunkach między przedsiębiorcą a osobą, z którą pozostaje on w stałych stosunkach gospodarczych, jeżeli osoba ta złożyła ofertę w ramach prowadzonej przed przedsiębiorcę działalności gospodarczej niezwłoczny brak odpowiedzi przedsiębiorcy traktuje się jako przyjęcie oferty, milczące zawarcie umowy jest uregulowane w art.68 ze znaczkiem 2

„Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.”

Przyjęcie z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia treści należy tutaj odróżnić dwie sytuacje;

- gdy zmiana lub uzupełnienie treści oferty następuje w obrocie powszechnym wówczas dochodzi do zmiany stron zawierających umowę czyli dotychczasowy oblat staje się oferentem, a dotychczasowy oferent staje się oblatem tę zasadę nazywamy zasadą lustrzanego odbicia zasada ta wynika z art.68 K.C.

„Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę.”

- gdy zmiana lub uzupełnienie oferty następuje w obrocie profesjonalnym czyli w stosunkach między przedsiębiorcami, w stosunkach tych obowiązuje zasada, że odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie, zasada ta wynika z art.68 ze znaczkiem 1 §1 K.C.

Art. 68¹. ⁽³²⁾ § 1. „W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią.”

Jest to zasada, która obowiązuje w obrocie profesjonalnym, a w paragrafie drugim są wyjątki od tej zasady.

§ 2.” Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, albo gdy oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, albo gdy druga strona w odpowiedzi na ofertę uzależniła jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.”

Czas i miejsce zawarcia umowy z określeniem czasu i miejsca zawarcia umowy poprzez ofertę i przyjęcie nie ma wtedy kiedy oferta jest podana konsensyjnie (?) czyli jeżeli są osoby obecne w tym samym czasie i w tym samym miejscu to wiadomo, że umowa jest zawarta w miejscu, w którym nastąpił konsens no i w tym momencie ten konsens nastąpił, natomiast jeżeli jest to oferta między nieobecnymi to wtedy mogą pojawić się trudności, a to znaczenie czasami dla wykonania umowy, czasami dla właściwości sądu, do którego należy wnieść powództwo itp. w takich sytuacjach stosuje się art.70 K.C., który pozwala te wątpliwości usunąć, przepis ten reguluje zarówno miejsce jak i czas zawarcia umowy.

Art. 70. ⁽³⁵⁾ § 1. „W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.”

§ 2. „W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.”

2. w drodze negocjacji termin negocjacje zastąpił występujące do 2003 roku termin rokowania o zmianie tej terminologii zadecydowała pewna tradycja ponieważ termin negocjacje brany był w literaturze, która powstała w oparciu o kodeks zobowiązań i kodeks handlowy i tam była mowa o negocjacjach a nie o rokowaniach więc nawiązano do tej wcześniejszej tradycji. Termin negocjacje jest bliższy określeniom występującym w obrocie międzynarodowym gospodarczym, językiem kontraktów jest przede wszystkim język angielski. Następnym punktem, który zadecydował o zmianie tego nazewnictwa to względy językowe to znaczy chodzi tutaj głównie o sematyke języka polskiego, zręczniej jest mówić o umowach negocjowanych niż o umowach rokowanych.

Pojęcie i zakres stosowania negocjacji, negocjacje polegają na tym, że strony uzgadniają kolejno postanowienia przyszłej umowy. Zakres negocjacji;

1. negocjacje stosuje się do umów obszerniejszych

2. bardziej skomplikowanych, strony zawierające umowę korzystają z wiedzy eksperta

3. umów ważniejszych z gospodarczego punktu widzenia

4. umów nie nazwanych to znaczy takich, które nie mają regulacji w prawie cywilnym, nie maja również regulacji essentialia negotii czyli te przedmiotowo istotne, a bez nich czynność prawna nie mogłaby być zawarta

Okoliczności, które muszą brać pod uwagę strony przystępujące do negocjacji, strony muszą brać pod uwagę różnego rodzaju okoliczności, które są zależne od charakteru umowy czy kontraktu, od jego złożoności, od jego ważności, od tego czego dotyczy i są takie okoliczności, które strony muszą brać pod uwagę zawsze bez względu na to co negocjują i do okoliczności uniwersalnych zalicza się następujące;

1. przesłanki, od których uzależnione jest dojście umowy do skutku, szczególne tutaj znaczenie mają przesłanki dotyczące formy zawierania umowy np. to czy zwykła forma pisemna jest przewidziana jedynie pod rygorem ad probationem czy jest przewidziana pod rygorem ad solemnitatem inaczej mówiąc czy jest przewidziana dla celów dowodowych czy jest przewidziana pod rygorem nieważności.

2. znaczenie prawnej kwalifikacji umowy, którą strony chcę zawrzeć np. czy jest to umowa nazwana czy nie nazwana trzeba to wiedzieć na początku lub czy jest to umowa dwustronnie obowiązująca czy ponadto jest to umowa wzajemna, czy jest to umowa konsensualna czy jest to umowa realna.

3. możliwość zbadania sytuacji ekonomicznej, finansowej i wiarygodności drugiej strony wiedza w tym zakresie powoduje zmniejszenie ryzyka kontraktowego np. tego typu informacje można uzyskać z krajowego rejestru sądowego.

4. strony przystępujące do negocjacji powinny mieć wiedzę z możliwości sporządzenia projektu kontraktu oraz znaczenie uzgodnionych jego postanowień chodzi o to, że strony przystępując do negocjacji na ogół robią to w oparciu o projekt kontraktu, bo jak już powiedzieliśmy negocjacje stosuje się do umów czy kontraktów obszerniejszych w związku z tym trudno byłoby negocjować coś na co nie ma projektu kontraktu, dlatego jest sporządzane w oparciu o projekt i dobrze by było, że by strony wiedziały kto będzie sporządzał projekt (jedna strona czy kontrahent). Ranga ustalonych postanowień o których powinny wiedzieć strony chodzi o to by wcześniej wiedzieć np. może być 10, 20 lub nawet 50 postanowień i trzeba wiedzieć czy jeśli strona będzie negocjowała postanowienie 10 to czy będzie związana tymi 9 wcześniejszymi postanowieniami czy ewentualnie będzie można zmienić któreś z tych wcześniejszych postanowień to trzeba wcześniej rozstrzygnąć za zgodą obu stron.

Odpowiedzialność za sposób rozpoczęcia i prowadzenia negocjacji zasadą jest, że strona powinna rozpoczynać i prowadzić negocjacje w sposób zgodny z dobrymi obyczajami, a w szczególności z zamiarem zawarcia umowy wynika to z art.72§2 K.C.

„Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, a w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.”

Czasami bywa tak, że strona inicjuje negocjacje albo prowadzi negocjacje bez zamiaru zawarcia umowy, czasami jest tak, ze strona albo wszczyna negocjacje, albo wszczęte negocjacje prowadzi dla osiągnięcia innych celów niż zawarcie umowy w związku z tym pojawia się pytanie o jakie tutaj cele może chodzić;

1. w celu uzyskania informacji o drugiej stronie informacje mogą być po to by wykorzystać je później w walce konkurencyjnej

2. stronie może chodzić o skłonienie drugiej stronie do odstąpienia zawarcia umowy z innym kontrahentem tak bywa w szczególności gdy obie strony reprezentują tą samą branże.

3. chodzić może o poprawienie swej sytuacji w negocjacjach prowadzonych równocześnie z innym podmiotem.

Gdyby tak się stało, ze strona zainicjowałaby negocjacje, wstępne negocjacje prowadziła by dla osiągnięcia jednego z tych celów, a nie miała na celu zawarcie umowy to wtedy powstaje kwestia odpowiedzialności i jest to odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahento, a obowiązek odszkodowawczy ograniczony jest do ujemnego interesu umowy. Ujemny interes umowy nie obejmuje całej szkody jaką ewentualny podmiot może ponieść, obejmuje on te straty, które spowodowały, iż podmiot jest uboższy niż był dotychczas czyli te straty, które powodują, że aktualnie istniejący majątek poszkodowanego uległ zmniejszeniu. Ujemny interes umowy nie uwzględnia utraconych korzyści. Odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahento wbrew temu co sugeruje czyli wina z zawierania umowy ma podstawy deliktowe, a nie kontraktowe jest to odpowiedzialność z czynu niedozwolonego, a nie odpowiedzialność z tytułu nie wykonania czy też nie należytego wykonania umowy dlatego, że umowy tutaj jeszcze nie ma (wszczyna dopiero negocjacje). Ustawodawca wychodzi z takiego założenia, że już na etapie prowadzenia, wszczynania negocjacji strony powinny postępować ze sobą lojalnie, a jeżeli tego nie uczynią i spowodują szkody to powinny ponieść odpowiedzialność np. strona jest zobowiązana do zwrotów kosztów, które strona przeciwna poniosła w celu zawarcia umowy, mogła wynająć np. ekspertów.

Odpowiedzialność za informacje z zastrzeżeniem poufności niekiedy strona prowadząc, wszczynając negocjacje udostępnia informacje kontrahentowi z zastrzeżeniem poufności dotyczą one;

1. przebiegu procesu technologicznego kontrahenta

2. kontraktów biznesowych (handlowych) tego kontrahenta z różnymi innymi podmiotami

3. niekiedy dotyczy informacji strzeżonych patentem

4. niekiedy chodzi o informacje, które wykraczają poza patent

Odpowiedzialność za naruszenie obowiązków poufności powstaje;

1. strona ujawniła informacje poufne innym osobom choć nie zrobiła tego celowo

2. strona przekazała informacje poufne innym osobom (celowe przekazanie np. odpłatne)

3. strona wykorzystała informacje poufne dla własnych celów

Wynika to z art.72 ze znaczkiem 1 §1 K.C.

„Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawnieni i nie przekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów chyba ze strony uzgodniły inaczej.”

Jeżeli dochodzi do naruszenia tego obowiązku to oczywiście dochodzi do powstania odpowiedzialności, wysokość odszkodowania obejmuje od powstania szkody czyli pełne odszkodowanie co wynika z art.72 ze znaczkiem §2 K.C.

„W razie nie wykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w §1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.”

Moment zawarcia umowy w drodze negocjacji, umowa w drodze negocjacji jest zawarta w chwili gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich postanowień, które były przedmiotem negocjacji, negocjacje mogą trwać długo, może być wiele punktów w tej umowie chodzi o moment kiedy strony osiągną porozumienie co do tego ostatniego postanowienia, wtedy kiedy ten ostatni punkt jest zamknięty to wtedy mówimy, że doszło do zawarcia umowy w drodze negocjacji. Wynika to z art.72§1 K.C.

„Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.”

Postanowienia o jakie tu chodzi to musi być przede wszystkim essentialia negotii bez tego nie może zaistnieć żadna umowa ani kontrakt, a więc strony muszą osiągnąć porozumienie co do ostatniego punktu, który się klasyfikuje w obrębie essentialia negotii ewentualnie accidentalia negotii (podmiotowe istotne) czy naturalia negotii (elementy, których brak nie ma wpływu na skuteczność) mogą być przedmiotem innych dodatkowych umów, które będą uzupełniały tę główną umowę, ale będą dodatkowymi umowami.

Wyróżniamy dwa podtypy zawarcia umowy (procedura zawarcia umowy- doczytać w książce na temat aukcji i przetargu)

1. aukcja

2. przetarg

W podręcznikach można spotkać się ze stanowiskiem, że mamy cztery sposoby zawarcia umowy czyli te cztery wyżej wymienione, ale powinno odróżnić się sposoby od procedur zawarcia umowy.

Sankcje wadliwych czynności prawnych, sankcje czynności prawnych stosujemy wówczas gdy nie są spełnione przesłanki ważności czynności prawnych, przesłanki ważności czynności prawnych;

1. zdolność do czynności prawnych

2. niesprzeczność z ustawą ani z zasadami współżycia społecznego, czynność prawna nie może mieć także na celu obejście prawa (art.58 K.C.)

3. zachowanie formy pod rygorem nieważności inaczej ad solemnitatem jeżeli jest wymagana, czyli żeby czynność prawna była ważna musi być zachowana forma pod rygorem nieważności

4. brak wad oświadczeń woli

Rodzaje sankcji;

1. nieważność bezwzględna polega na tym, że czynność prawna nie wywołuje skutków zamierzonych przez strony czyli nie powstają te skutki, które w zamiarze stron dokonujących pewnej czynności prawnej powinny powstać co nie oznacza, ze nie powstają w ogóle żadne skutki prawne, niektóre z nich mogą powstać, mogą powstać takie, których strony nie chciały, może dojść do wymiany świadczeń w wyniku dokonania czynności, która jest bezwzględnie nieważna np. strony się nie orientują, że jest to czynność bezwzględnie nieważna i wymieniają między sobą świadczenia i w związku z tym powstanie obowiązek zwrotu tych świadczeń, niekiedy może dojść do rekompensaty szkody po jednej ze stron czy po obu stronach są to skutki uboczne i nie chciane przez strony. Bezwzględna nieważność zachodzi w następujących przypadkach;

a. gdy nie zachowano formy pod rygorem nieważności

b. w przypadku niektórych wad oświadczeń woli

c. w przypadku sprzeczności z ustawą lub z zasadami współżycia społecznego

Część doktryny twierdzi, że w przypadku obejścia prawa też mamy do czynienia z nieważnością, według pana profesora jednak chodzi o nieważność względną

d. jeżeli osoba dokonująca czynności prawnej jest zupełnie pozbawiona zdolności do czynności prawnej (art.14§1) z wyjątkiem wynikającym z art.14§2 K.C.

Cechy charakterystyczne bezwzględnej nieważności;

1. na bezwzględną nieważność może powołać się każda osoba zainteresowana to znaczy taka, która ma w tym interes prawny w uznaniu czynności prawnej za nieważną

2. bezwzględną nieważność sąd uwzględnia z urzędu czyli jeżeli jakaś czynność prawna jest już przedmiotem orzeczenia sądu to powinien badać ja pod kątem tym czy przypadkiem nie jest ona bezwzględnie nieważna np. czy umowa o zbycie nieruchomości ma formę aktu notarialnego

3. czynność prawna bezwzględnie nieważna nie może być konwalidowana tzn. nie może być uznana za ważną, a jeżeli strony chcą dokonać zamierzony skutek to muszą dokonać nowej nie wadliwej czynności prawnych, wyjątkiem może być art.14§2 K.C. (umowy powszechnie zawierane w bieżących sprawach życia codziennego przez osobę która jest pozbawiona zdolności do czynności prawnych) następnym wyjątkiem może być art.890 K.C.

§1. „Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.”

W praktyce większość umów darowizny są konwalidowane przez ten wyjątek, przez ten przepis.

§2.”Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.”

4. możliwa jest konwersja bezwzględnie nieważnej czynności prawnej, konwersja polega na tym, że czynność prawna bezwzględnie nieważna powoduje pewien skutek jeżeli strony zachowały przesłanki ważności innej czynności prawnej i jeżeli są podstawy aby przyjąć, ze gdyby strony wiedziały, ze dokonana przez nie czynność prawna okaże się bezwzględnie nieważna to dokonałaby tej innej czynności prawnej. Przykład konwersji na podstawie przepisów kodeksowych; umowa o przyjęcie długu podlega konwersji w umowę o zwolnienie z długu rozwiązanie, które jest przyjęte w art.521§2 K.C. i regulacje art.392 K.C.

Art.519§1. „Osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przyjęcie długu).” To przejęcie długu może nastąpić w dwojaki sposób;

§2 Przejęcie długu może nastąpić;

1)przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron

2)przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.”

Art.521 §2. „Jeżeli przepis umowy o przejęcie długu zależy od zgody wierzyciela, a wierzyciel zgody odmówił, strona, która według umowy miała przejąć dług, jest odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia.”

Tutaj ustawodawca przyjął konwersje iż da się osiągnąć podobny skutek jeżeli zgody wierzyciel odmówił jaki powstaje w związku z umowa o przejęciu długu, a umowa o przejęcie długu jest regulowana w art.392 K.C.

„Jeżeli osoba trzecia zobowiązała się przez umowę z dłużnikiem zwolnić go od obowiązku świadczenia, jest ona odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia.”

Tu chodzi o umowę między dłużnikiem, a osoba trzecią nie jest już wymagana zgoda wierzyciela. Nie jest możliwa w tym pierwszym przypadku (art.521§2) możliwość przejęcia długu ponieważ brak jest zgody wierzyciela to ustawodawca mówi, że w takim razie utrzymajmy umowę o zwolnienie z długu (dłużnik nie ma obowiązku świadczenia osobistego i może to świadczenie za niego spełnić inna osoba jest to reguła jeśli chodzi o świadczenia pieniężne). Następnym przykładem konwersji to konwersja, która występuje w świetle art.963 K.C. i art.964 K.C. (przepisy prawa spadkowego)

Art.963 K.C.(podstawienie pospolite)

„Można powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą.”

Art.964 K.C. (zakaz podstawienia powierniczego)

„Postanowienie testamentu, przez które spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie, ma tylko ten skutek, że ta inna osoba jest powołana do spadku na wypadek, gdyby spadkobierca nie chciał lub nie mógł być spadkobiercą. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, iż spadkobierca bez takiego ograniczenia nie byłby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne.”

Tutaj spadkodawca zobowiązuje inną osobę, żeby zachowała spadek czyli przekazuje jej spadek, ale jednocześnie zobowiązuje ja żeby nie uszczuplała tego spadku, tylko żeby go zachowała i po pewnym okresie czasu przekazała go innemu spadkobiercy, który jest powołany jako spadkobierca testamentowy ewentualnie ustawowego, istniej zakaz tego typu podstawienia czyli podstawienia powierniczego, ale ono podlega konwersji podstawienie pospolite co wynika z dalszej części tego przepisu od „ma tylko ten skutek…”

2. nieważność względna (wzruszalność albo unieważnialność) polega na tym, że do czasu unieważnienia czynność prawna względnie nieważna powoduje skutki prawne z chwilą unieważnienia przyjmuje się, iż była nieważna od początku. Nieważność względna występuje w następujących przypadkach;

1. w sytuacji błędu

2. groźby

3. wyzysku

4. obejście prawa (według pana profesora)

Cechy charakterystyczne względnej nieważności;

a. sąd uwzględnia je tylko na wniosek stron, a nie z urzędu

b. wymagany jest szczególny sposób uchylenia się od nieważności, jeśli chodzi o błąd i groźbę to jest to forma pisemna co wynika z art.88§1, a jeśli chodzi o wyzysk i obejście prawa wymagane jest orzeczenie sądowe

c. czynność prawna względnie nieważna może być konwalidowana;

- milcząco polega na tym, że uprawniony nie powołuje się na nieważność

- wyraźnie on ma świadomość, że czynność jest względnie nieważna, ale chce ją utrzymać

d. możliwa jest konwersja

3. bezskuteczność zawieszona występuje wówczas gdy do ważności czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, a zgody tej brak, do czasu wyrażenia zgody czynność prawna nie wywołuje skutków prawnych z chwilą wyrażenia tej zgody przyjmuje się, że czynność była skuteczna od samego początku. Ogólne znaczenie ma tutaj art.63 K.C.

§1.”Jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty.”

W każdym czasie może ta zgoda być wyrażona albo przed złożeniem, albo po jego złożeniu, albo w momencie składania oświadczenia woli taka zgoda może być udzielona. Do momentu udzielenia tej zgody czynność prawna nie wywołuje skutków prawnych czyli istnieje taki stan zawieszenia, do momentu nie wyrażenia zgody czynność prawna nazywa się czynnością niezupełną albo czynnością prawna kulejącą.

Przykłady bezskuteczności zawieszonej;

Art.18§1 K.C.

„Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.”

Art.103 §1 K.C.

„Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta.”

4. bezskuteczność względna polega na tym, ze czynność prawna nie wywołuje skutków prawnych wobec określonych osób, wobec innych osób jest natomiast w pełni skuteczna. Przykład to art.527 K.C.

§1.”Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.”

Art.1036 K.C.

„Spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.”

Przedstawicielstwo regulowane jest w kodeksie cywilnym począwszy od art.95

§1.”Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.”

§2.”Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.”

W związku z takim brzmieniem art.95 przedstawicielstwo determinuje się w sposób następujący. Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba zwana przedstawicielem dokonuje w imieniu innej osoby zwanej reprezentowanym czynności prawnej, która jeżeli mieści się w granicach umocowania to pociąga za sobą skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanego.

Rodzaje przedstawicielstwa;

1. ze względu na źródło umocowania przedstawicielstwo dzielimy na;

a. ustawowe to takie przedstawicielstwo przy którym umocowanie do działania w cudzym imieniu opiera się na ustawie

b. pełnomocnictwo to takie przedstawicielstwo przy którym umocowanie do działania w cudzym imieniu opiera się na oświadczeniu woli reprezentowanego

Przedstawicielstwo ustawowe i pełnomocnictwo ma oparcie w brzmieniu art.96 K.C. jest to podstawa dla tego podziału

„Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).”

Przedstawicielstwo to określenie ogólne.

2. ze względu na okoliczność czy przedstawiciel składa czy odbiera oświadczenie woli przedstawicielstwo dzielimy na;

a. czynne to takie przedstawicielstwo gdzie przedstawiciel składa oświadczenie woli w imieniu reprezentowanego

b. bierne to takie przedstawicielstwo gdzie przedstawiciel odbiera oświadczenie woli ze skutkiem dla reprezentowanego

Podstawa tego podziału jest art.109 K.C.

„Przepisy działu niniejszego (czyli działu regulującego przedstawicielstwo) stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.”

Z tego przepisu wynika, że te przepisy, które regulują przedstawicielstwo i które są zawarte w tym dziale są w ten sposób zredagowane, ze one dotyczą przede wszystkim przedstawicielstwa czynnego, ustawodawca mówi, ze należy te przepisy stosować odpowiednio do sytuacji, w którym przedstawiciel odbiera od osoby trzeciej oświadczenie woli ze skutkiem dla reprezentowanego czyli odpowiednio dla sytuacji przedstawicielstwa biernego. Ten przepis jest podstawą do podziału przedstawicielstwa, w związku z tym zarówno przedstawicielstwo ustawowe jak i przedstawicielstwo pełnomocnictwa można tak podzielić na czynne i bierne. Pytanie jakie można postawić to czy przedstawiciel ma prawo reprezentowania czy też jest to jedynie jego uprawnienie? Odrębnie trzeba potraktować przedstawicielstwo ustawowe i pełnomocnictwo.

1. obowiązek reprezentowania przy przedstawicielstwie ustawowym wynika z różnych przepisów szczególnych te przepisy, które czynią kogoś przedstawicielem ustawowym na ogół nakładają na niego obowiązek reprezentowania dlatego tak jest, że ta osoba, która jest reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego nie ma na to wpływu na wybór przedstawiciela, źródłem umocowania tutaj jest ustawa, następnie przedstawicielstwo ustawowe występuje w sytuacji gdy reprezentowany jest z jakiś powodów słabsze np. są to rodzice w stosunku do dzieci, to samo jest z kuratorem, który jest przedstawicielem ustawowym osób, które podlegają jego opiece, to samo jeżeli chodzi o opiekuna

2. udzielenie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością prawną mocodawcy to wynika z art.96 K.C., to jedno oświadczenie woli reprezentowanego powoduje, że dochodzi do powstania tej instytucji, którą nazywamy pełnomocnictwem, a jest taka zasada, że z jednostronnych czynności prawnych nie mogą wynikać obowiązki dla osób trzecich (nie mogą ich nakładać) np. A udziela pełnomocnictwa B do tego by ten B sprzedał mu jakąś rzecz, bo on wyjeżdża, to jeżeli B otrzyma umocowanie to jak będzie chciał to zajmie się sprzedaniem rzeczy ze skutkiem dla tego A, ale może tego nie robić. Przy pełnomocnictwie obowiązek reprezentowania wynika niekiedy ze stosunku podstawowego to znaczy ze stosunku ze względu na który udzielono pełnomocnictwa. Często tak jest, ze pełnomocnictwa udzielamy nie bez powodu tylko dlatego, że jesteśmy już związani z pewną osoba jakimś innym stosunkiem cywilnoprawnym, żeby ta osoba mogła się wywiązać z obowiązku wobec nas wynikających właśnie z tego innego stosunku cywilnoprawnego my musimy udzielić jej pełnomocnictwa, bo inaczej ona nie mogłaby się z tego wywiązać np. z niektórych przepisów wynikał obowiązek współpracy wierzyciela i dłużnika w wykonaniu zobowiązania, jesteśmy związani takim stosunkiem cywilnoprawnym z jakimś innym podmiotem on do tego, żeby się wywiązać ze swoich obowiązków musi mieć nasze umocowanie to my musimy mu tego umocowania udzielić, bo jeżeli nie to on nie będzie odpowiadał za to, że nie wykona swoich obowiązków. Czasami jest tak, że samą konstrukcje takiej umowy, która powołuje do życia stosunek obligacyjny do którego wykonania potrzebne jest pełnomocnictwo nieraz wkomponowane już jest to pełnomocnictwo czyli ustawodawca regulując pewien typ umowy, który powołuje do życia jakiś stosunek zobowiązaniowy, który może być wykonany przez dłużnika tylko wtedy kiedy będzie on miał odpowiednie umocowanie w postaci pełnomocnictwa powołuje, że ta umowa powodująca ten stosunek obligacyjny ma wkomponowane pełnomocnictwo tak jest np. przy zleceniu art.734 K.C.

§ 1. „Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.”

§ 2. „W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa.”

Sama konstrukcja umowy zlecenia wprowadzane jest umocowanie np. ktoś założył sklep, ale nie musi zajmować się sprzedażą w tym sklepie chociaż artykuły znajdujące się w tym sklepie są jego artykułami, on jest właścicielem, a wiadomo ze przenieść własność może tylko właściciel, ale on sam nie będzie sprzedawał w związku z tym, ze zatrudnia kogoś kto sprzedaje musi mu dać umocowanie, musi uczynić go pełnomocnikiem chyba że w umowę, którą zawarł gdyby to było umowa zlecenie już jest wkomponowane pełnomocnictwo, a jeżeli nie to ten ekspedient nie mógłby przenosić prawa własności, bo on nie jest właścicielem.

Stosunku podstawowego w kodeksie dotyczy jeden przepis jest to art.101 K.C.

§ 1.” Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.”

§ 2. „Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.”

Przesłanki skuteczności przedstawicielskiej;

1. przedstawiciel musi mieć umocowanie i działać w granicach umocowania

- przy przedstawicielstwie ustawowym działanie poza zakresem umocowania jest bezskuteczną, dotyczy to również sytuacji gdyby ktoś się podawał za przedstawiciela ustawowego, a nim nie był, działanie bez umocowania czy z przekroczeniem zakresu umocowania jest bezskuteczne

- przy pełnomocnictwie działanie bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu powoduje powstanie kwestii rzekomego pełnomocnika łac. falsus procurator jest to osoba, która występuje jako pełnomocnik lecz pełnomocnikiem nie jest lub w prawdzie jest lecz występując przekracza granice umocowania

Skutki działań przekroczenia umocowania przy umowach działanie bez umocowania lub z przekroczeniem zakresu umocowania powoduje, ze ważność tych czynności uzależnione jest od potwierdzenia przez osobę w imieniu, której czynność została dokonana art.103 K.C.

 § 1. „Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta.”

Przy czynnościach prawnych jednostronnych, których oświadczenie woli nie jest skierowane do określonego adresata czynność taka będzie nieważna art.104 K.C. zdanie pierwsze,

„Jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna.”

przy czynnościach prawnych jednostronnych, w których oświadczenie woli jest skierowane do oznaczonego adresata czynność taka będzie ważna jeżeli adresat zgodził się na działanie bez umocowania, a rzekomo reprezentowany oświadczenie rzekomego pełnomocnika potwierdził art.104 zdanie drugie (odsyła do art.103 §1,2,3 K.C.)

„Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.”

2. przedstawiciel musi mieć zdolność do reprezentowania

- przedstawiciel ustawowy jest zdolny do reprezentowania wówczas gdy ma pełną zdolność do czynności prawnych

- pełnomocnicy nie muszą mieć pełnej zdolności do czynności prawnej art.100 K.C.

„Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.”

Tutaj mocodawca musi mieć taką zdolność do czynności prawnych jaka jest potrzebna dla dokonania pewnej czynności prawnej.

3. przedstawiciel musi w sposób wyraźny lub choćby tylko w sposób dorozumiany (konkludentny) działać w imieniu reprezentowanego

4. czynność prawna musi być tego rodzaju, aby nadawała się do dokonania przez przedstawiciela, to że nie każda czynność nadaje się, żeby mogła być dokonana przez przedstawiciela to zostało zasygnalizowane w art.95 K.C.

 § 1.” Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.”

Przykładem może być art.944 K.C.

§ 1. „Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.”

§ 2. „Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.”

Przez przedstawiciela ustawowego nie można zawrzeć małżeństwa, ale przez pełnomocnika można. Przedstawiciel ustawowy ojca nie mającego pełnej zdolności do czynności prawnych nie może w jego imieniu dziecka uznać inaczej mówiąc są wyjątki od zasady czy można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.

Problem dopuszczalności dokonywania czynności prawnych przez przedstawiciela z samym sobą chodzi tutaj o następujące grupy zakazów;

1. gdy jedną stroną czynności jest przedstawiciel działający w imieniu reprezentowanego, a drugą stroną czynności jest ten sam podmiot działający w imieniu własnym

2. gdy jedną stroną czynności jest przedstawiciel działający w imieniu jednego reprezentowanego, a drugą stroną czynności jest ten sam przedstawiciel działający w imieniu drugiego reprezentowanego, chodzi tutaj o tzw. podwójne umocowanie

Ponieważ istnieje możliwość nadużyć to przy przedstawicielstwie ustawowym dokonywanie takich czynności jest zakazane co do rodziców art.98§2 K.R.i O.

§ 2. Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:

   1)   przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;

   2)   przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.

co do opiekuna art.159 K.R. i O.

§ 1. Opiekun nie może reprezentować osób pozostających pod jego opieką:

   1)   przy czynnościach prawnych między tymi osobami;

   2)   przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką.

§ 2. „Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.”

co do kuratora art.178 K.R. i O.

§ 1. Kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych.

§ 2. W zakresie nie uregulowanym przez przepisy, które przewidują ustanowienie kuratora, stosuje się odpowiednio do kurateli przepisy o opiece z zachowaniem przepisów poniższych.

Przy pełnomocnictwie stosuje się art.108 K.C.

„Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.”

Forma pełnomocnictwa jest w zasadzie dowolna co wynika z art.60 K.C.

„Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).”

Od tej zasady są wyjątki;(od zasady dowolności formy)

Art.99 §1 K.C.

§ 1. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

Art.99§2 K.C.

§ 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

Art.109 ze znaczkiem dwa;

§ 1. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się

Art.1018 §3 zdanie ostatnie (trzecie)

„…Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.”

Rodzaje pełnomocnictw;

1. pełnomocnictwo ogólne dotyczy czynności zwykłego zarządu chodzi o różnego rodzaju czynności prawne związane z zwykłym zarządem rzeczą np. remont bieżący wakacyjny domu to te czynności prawne, które by zawierał z malarzami to mieściłoby się w zwykłym zarządzie

2. pełnomocnictwo do czynności pewnego rodzaju inaczej pełnomocnictwo rodzajowe dotyczy czynności przekraczających zwykły zarząd np. gdyby ktoś przeprowadzał kapitalny remont domu te czynności prawne, które musiałby zawierać z różnymi specjalistami aby kapitalny remont przeprowadzili byłoby to pełnomocnictwo rodzajowe

3. pełnomocnictwo do poszczególnej czynności np. pełnomocnictwo do zbycia tego domu

Podstawą do tego rodzaju pełnomocnictw jest art.98 K.C.

„Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.”

4. prokura to rodzaj bardzo szerokiego pełnomocnictwa upoważnia do czynności sądowych i poza sądowych, które są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa art.109 ze znaczkiem 1 K.C.

 § 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

§ 2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Instytucje o funkcji zbliżonej do przedstawicielstwa;

1. zastępstwo pośrednie, zastępca pośrednim jest ten kto działa w imieniu własnym lecz na cudzy rachunek, skutki działań zastępcy pośredniego realizują się w jego osobie on nabywa prawa i zaciąga obowiązki dopiero później to co uzyskał obowiązany jest przenieść na rzecz tej osoby na której rachunek działał (przedstawiciel nie działa w imieniu własnym tylko w imieniu reprezentowanego i to jest ta różnica), zastępcą pośrednim jest komisant art.765 K.C.

„Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym.”

Gdy idziemy do sklepu komisowego to komisant działa w imieniu własnym, umowę sprzedaży zawieramy z komisantem.

2. posłaniec to podmiot, który przenosi cudze oświadczenie woli, sam oświadczenia woli nie składa, a jeżeli go nie składa nie dokonuje czynności prawnej, a ponieważ jej nie dokonuje nie musi posiadać zdolności do czynności prawnej, oświadczenie może być w formie pisemnej lub ustnej, jeśli jest w formie ustnej to może dojść do zniekształcenia tego oświadczenia woli przez posłańca w takiej sytuacji powstają skutki jak przy błędzie art.85 K.C.

„Zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą do jego przesłania ma takie same skutki, jak błąd przy złożeniu oświadczenia.”

---