W Polsce realizacją przepisów
o ubezpieczeniach społecznych zajmuje się:

1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) dla pracowników najemnych
   oraz ludności utrzymującej się
   z pozarolniczej działalności gospodarczej

2. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)
   dla ludności utrzymującej się
   z rolniczej działalności gospodarczej

Ubezpieczenia społeczne dzielimy na:

• ubezpieczenia emerytalne
  polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty osobom,
  które osiągnęły wiek emerytalny

• ubezpieczenia rentowe
  polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty w okresie wyznaczonym przez specjalną komisję
  np. osobom niezdolnym do pracy

Rozróżniamy rentę:

• inwalidzką z tytułu niezdolności do pracy

• szkoleniową dodatek do renty inwalidzkiej na przekwalifikowanie

• rodzinną jeśli osoba która zmarła pobierała lub była uprawniona do emerytury bądź renty

Mogą ją otrzymywać:
wdowy/wdowcy, sieroty, rodzice

• ubezpieczenia chorobowe
  polegają na wypłacie określonej kwoty
  w razie chorób oraz za urlopy macierzyńskie

• ubezpieczenia wypadkowe
  polegają na wypłacie określonej kwoty
  w postaci odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Systemy ubezpieczeń społecznych

Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana przez system ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji

Wyróżnia się dwa podstawowe systemy:

1. system kapitałowy
   pracownik przez cały czas swojej aktywności zawodowej odkłada składki,
   które są lokowane na oprocentowanych rachunkach bankowych

Po przejściu na emeryturę pracownik może dysponować całym kapitałem wraz
z odsetkami, lub tylko comiesięcznymi świadczeniami pochodzącymi z odsetek
od kapitału, wypłacanymi dożywotnio

Po śmierci kapitał może być dziedziczony
przez rodzinę pracownika

Finansowanie kapitałowe
polega gromadzeniu i pomnażaniu (kapitalizacji) wpłaconych składek

Suma składek wpłaconych do II filara, powiększona o zyski z zainwestowanych składek, pomniejszona zaś o koszty członkostwa w OFE stanowi kapitał,
który posłuży do wypłaty emerytury z II filara

2. system redystrybutywny (repartycyjny) składki pracownika trafiają do wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym one przysługują w danym momencie.

Po przejściu na emeryturę świadczenia są wypłacane ze składek osób płacących je
w danym momencie.

Po śmierci ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś suma składek wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.

W Polsce przykładem
systemu redystrybutywnego
jest I Filar emerytalny
realizowany przez ZUS

Finansowanie repartycyjne
polega na wypłacie świadczeń z bieżących składek

To oznacza, że bieżące składki pracujących ubezpieczonych służą finansowaniu świadczeń dzisiejszych emerytów

Kwota należnych składek jest odnotowywana
na koncie ubezpieczonego pracownika
i będzie stanowić podstawę do obliczenia wysokości jego przyszłej emerytury

Takie ścisłe uzależnienie wysokości emerytury
od wysokości składek jest charakterystyczne
dla systemu emerytalnego o zdefiniowanej składce (w przeciwieństwie do systemu o zdefiniowanym świadczeniu, gdzie świadczenie nie jest wprost uzależnione od sumy wpłaconych składek)

Składki odnotowywane na koncie ubezpieczonego podlegają indeksacji wskaźnikiem
przeciętnego wzrostu płac w gospodarce

Kwota odnotowana na koncie po indeksacji należnych składek stanowi podstawę do obliczenia emerytury z I filara

W Polsce przykładem
systemu redystrybutywno-kapitałowego
jest II Filar emerytalny realizowany przez Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)

Ubezpieczeni w OFE

• system jest obowiązkowy dla osób, które podlegają ubezpieczeniom społecznym
  i urodziły się po 31 grudnia 1968 roku

• objęci nowym systemem zostali także urodzeni przed 1 stycznia 1969,
  a po 31 grudnia 1948,
  jednakże mogli dokonać wyboru:
  czy chcą pozostać w ZUS-ie (I filar)
  czy przejść na nowe zasady

• natomiast urodzeni przed 1 stycznia 1949 otrzymają emerytury ustalone zgodnie
  z zasadami sprzed wprowadzenia reformy,
  czyli według systemu opartego
  na umowie międzypokoleniowej

Opłaty w OFE

Od środków wpłacanych do OFE,
powszechne towarzystwa emerytalne pobierają opłaty:

• od składki

• od wartości aktywów
  opłata za zarządzania, do 0,6% w skali roku

Opłata dystrybucyjna
prowizja pobierana od każdej składki:

• do końca roku 2010 - maks. 7%

• do końca roku 2011 - maks. 6,125%

• do końca roku 2012 - maks. 5,25%

• do końca roku 2013 - maks. 4,375%

• od 2014 roku i w latach nast. - maks. 3,5%

• wszystkie OFE mają ustaloną prowizję
  dla nowych członków na poziomie 7% wyjątkiem jest tutaj Allianz Polska OFE, gdzie prowizja wynosi 4%
  (stan z dnia 12.08.2008)

Dziedziczenie w OFE

Środki zgromadzone w OFE mogą być dziedziczone do czasu przejścia ich właściciela
na emeryturę

Mimo że nie ma jeszcze
rozwiązań docelowych,
według wszelkiego prawdopodobieństwa
od momentu rozpoczęcia wypłacania emerytury
nie będą podlegać dziedziczeniu,
podobnie jak środki z I filara (ZUS)

Sytuacja finansowa

W lutym 2009 wypłacono pierwszą emeryturę
z OFE w kwocie w 23,65 zł

Od początku istnienia OFE w Polsce do końca 2008 wpłynęło do nich około 120 mld zł,
z tytułu prowizji od składek i tzw. opłaty
za zarządzanie pobrały one około 10,6 mld zł,
tj. prawie 9 % przelanych do funduszy składek przyszłych emerytów

Rzeczywisty wzrost wartości środków
na kontach emerytalnych,
po odliczeniu kosztów zarządzania,
jest niższy niż gdyby środki te były zgromadzone na zwykłej lokacie bankowej

I filar
uczestnictwo w nim jest obowiązkowe
dla wszystkich osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, oparty na tzw. „umowie pokoleniowej”

Wysokość wypłacanej emerytury będzie zależała od sumy składek zapisanych
na indywidualnym koncie

II filar
ubezpieczenie emerytalne obowiązkowe
dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 roku
i dobrowolne dla urodzonych przed 1 stycznia 1969 roku, a po 31 grudnia 1948 roku

Docelowo obowiązkowe dla wszystkich.

Zabezpieczy emeryturę w oparciu o składki gromadzone na indywidualnych rachunkach
w otwartych funduszy emerytalnych (OFE).

Składki uczestników II filaru będą pomnażane poprzez inwestycje finansowe dokonywane przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE).

Emerytura będzie wypłacana przez zakład emerytalny.

III filar
indywidualne i grupowe programy emerytalne

Ten system jest całkowicie dobrowolny,
a wysokość emerytury będzie zależała
od wielkości kwot przeznaczonych na dodatkowe emerytury.

Trzeci filar to pracownicze programy emerytalne oraz indywidualne konta emerytalne w formie ubezpieczeń na życie, lokat bankowych, uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.

kapitał początkowy
kapitał wyliczony na dzień 01.01.1999 r.
dla każdej osoby, której składki emerytalne wpływały do FUS-u w ramach starego systemu.

Podstawą do jego naliczenia będzie wartość emerytury (wyliczonej na starych zasadach), którą FUS musiałby wypłacić ubezpieczonemu, gdyby odszedł on na emeryturę
w dniu 01.01.1999 r.

Ta wielkość zostanie pomnożona
przez 12 miesięcy oraz przez średni czas dalszego trwania życia danej osoby.

FUS Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, którego dysponentem jest ZUS.

Powołany w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Otwarty fundusz emerytalny (OFE) instytucja, która prowadzi działalność polegającą na gromadzeniu części składek emerytalnych (ok. 1/3) i ich inwestowaniu
z przeznaczeniem na wypłatę emerytur dla członków OFE po osiągnięciu przez nich
wieku emerytalnego

Powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) instytucje zajmujące się zarządzaniem, inwestowaniem i pomnażaniem składek gromadzonych w OFE.

Reprezentują OFE wobec osób trzecich.

PTE zarządza przez instytucję banku depozytariusza, która jest gwarantem lokowania środków OFE zgodnie z prawem.

---