SOCJOLOGIA
Socjologia dostarcza aparatu pojęciowego do analizy zmian społecznych, umożliwia rozumienie mechanizmów wywołujących te zmiany, oraz diagnozowanie ich kierunku. Jest ona nauką stosunkowo młodą i powstała pod koniec XIX wieku.
Postacie związane z socjologią:
Emil Durkheim (1850-1917)
Max Weber (1864-1920)
Georg Simmel (1858-1918)
Monteskiusz
August Comte (1798-1857)
Herbert Spencer (1820-1903)
Florian Znaniecki (1882-1958)
Pierwszy instytut socjologii został założony w 1921 r. w Poznaniu!
Etymologia pojęcia „socjologia” powstała w 1837r. za sprawą Augusta Comta, który napisał „Kursa filozofii pozytywnej”.
Socjo (łac)- łączyć jednoczyć, rozwijać, wspólnota
Logos (grec)- słowo, nauka , wiedza
Nazwa była uważana za barbarzyńskiego pochodzenia z powodu połączenia słowa łacińskiego i greckiego.
Prekariat wg Baumana - „Niezależnie od pochodzenia i rangi wszyscy prekariusze cierpią - ale każdy z nich cierpi samotnie, a cierpienie każdego to zasłużona, indywidualnie wymierzona kara za indywidualnie popełnione grzechy: niedostatek sprytu i wysiłku. Indywidualnie znoszone cierpienia są do siebie uderzająco podobne, niezależnie od tego, czy wywołuje je rosnąca sterta rachunków i faktur za naukę w pobieraną na wyższej uczelni, czy nędza poborów, stowarzyszona z niepewnością dostępnych posad i niedostępnością tych solidnych i pewnych. Do tego dochodzi jeszcze mglistość perspektyw i natrętne widmo straty posady czy służbowej degradacji - a wszystko to razem składa się na chroniczny stan egzystencjalnej niepewności: ów niesamowity melanż niewiedzy i niemocy, owocujący z kolei stratą godności poczuciem upokorzenia.”
Socjologia to nauka o zbiorowościach. Pojawiła się jako odpowiedź na pytanie „co się wokół nas dzieje”?
Def. wg prof. Jana Szczepańskiego - jest to nauka o zbiorowościach ludzkich, o społeczeństwie.
6. Przedmiotem jej badań są:
- zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach (wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie)
- siły skupiające i rozbijające te zbiorowości
- zmiany i przekształcenia w nich zachodzące
- zjawiska i procesy tworzenia się różnych form zbiorowego życia,
- struktury różnych form zbiorowości ludzi
Postacie, które objaśniły pojęcie socjologia:
Robert Mac Iver- socjologia to nauka o stosunkach między ludzkich o relacjach pomiędzy ludźmi;
Jerzy Wiatr - socjologia to nauka o ogólnych prawach struktury społecznej i rozwoju społeczeństwa;
William Summer (przedstawiciel darwinizmu społecznego) socjologii. To nauka o życiu społecznym o wszystkich zjawiskach towarzyszących tworzeniu i funkcjonowaniu ludzkich zbiorowości, zjawiska te wynikają z czterech podstawowych potrzeb jednostki: zasp. Głodu , potrzeby seksualnej, próżności i strachu.
Norman Goodman - to jedna z gałęzi nauk społecznych badająca naturę ludzkiego zachowania, związków Międzyludzkich oraz ich rezultaty.
e) Adam Podgórecki- socjologia -to nauka o ogólnych prawach zbiorowego i skoordynowanego zachowania ludzkiego( zachowania skoordynowane, niechaotyczne ).
Socjologia ogólna zajmuje się objaśnieniem i rozwijaniem podstawowych pojęć takich jak „grupa”, „klasa”, „organizacja Formana”, „władza”, „stratyfikacja” itp.
Socjologia szczegółowa - socjologia prawa, pracy, wolnego czasu, zdrowia, organizacji, języka, sportu, polityki, sztuki, wsi, wojska, nauki, kryminalistyczna.
Socjologia potoczna:
- jednostka, wiedza i doświadczenie
- nieweryfikowalna
-intuicyjna
-stereotypowa
Socjologia naukowa:
- oparta na badaniach
-weryfikowalna
-przyjęta w ramach dyscypliny
-krytyczna
Funkcje socjologii:
diagnostyczna (jak jest?- może być podstawą diagnozowania stanu społecznego)
wyjaśniająca (dlaczego tak jest?)
prognostyczna (jak będzie?)
ideologiczna/ humanistyczna (związana z kształtowaniem ludzkich zachowań)
Socjologia polityki wg Cosera- pole badawcze socjologii polityki to społeczne uwarunkowania i konsekwencje danego rozkładu władzy w granicach jednego społeczeństwa lub między różnymi społeczeństwami oraz konflikty społeczne i polityczne, które prowadzą do zmian w rozkładzie władzy. Bada ona to, jak społeczeństwo wpływa na państwo.
Termin polityki oznacza pewne przejawy życia społecznego (sztuka działania) dotyczących zbiorowości ludzkich związanych z potrzebami i intencjami publiczności. Teoria polityki wychodzi od państwa i bada jak ona wpływa na społeczeństwo.
Trzy znaczenia polityki:
sztuka rządzenia państwem, utrzymywanie i rozwijanie stosunków z innymi państwami.
Nauka wiadomości dotyczących takiej polityki
Zasada, system, taktyka- plan postępowania.
Polityka jawi się jako:
działalność instytucji państwowych
wzajemny stosunek władzy, wpływu i konfliktów istniejących w różnych płaszczyznach życia społecznego.
Funkcja w systemie społecznym zapewniająca jego rozwój poprzez: rozwiązywanie konfliktów, wytwarzanie decyzji regulujących autorytarny sposób rozdział dóbr; artykulację interesów, agregację i selekcję interesów; socjalizację polityczną, komunikację polityczną
Proces podejmowania decyzji w ramach procesu sprawowania władzy i gry o władzę, w którym biorą udział różnorakie podmioty.
Rozwiązywanie problemów społecznych wynikających z deficytu dóbr i powodujących deprywację jednostek i grup społecznych.
Polityka wg F. Ryszka- pojęcie tak stare jak dzieje naszej kultury- odnosi się do tej części stosunków międzyludzkich, których treścią jest panowanie, rządzenie, władza- narzucane i egzekwowane decyzje jednego człowieka lub grupy ludzi- innym.
Polityka to planowane i zorganizowane dążenie do zdobycia oraz utrzymania władzy- dążenie, któremu odpowiadają określone działania ludzkie.
Polityka wg Webera- jest to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami czy też w obrębie państwa między grupami ludzi jakie ono obejmuje.
W politologii i socjologii amerykańskiej termin „polityka” traktuje się w dwóch znaczeniach:
w 1-wszym jest to stanowienie (podejmowanie) decyzji przez jednostkę, bądź grupę, które dotyczą wyboru celów i metod ich osiągania w ściśle określonych ramach uprawnień (POLICY)
w 2-im znaczeniu jest to selekcjonowanie i porządkowanie podstawowych celów tego systemu, wg kryteriów ich ważności i możliwości realizacji w aspekcie czasu i alokacji zasobów społecznych. W tym rozumieniu polityka to sfera stanowienia i realizacji decyzji ekonomicznych, politycznych, socjalnych i kulturowych obszarów systemu ogólnospołecznego (POLITICS)
Władza- pojęcie pierwotne. Władzę ma ten, kto potrafi zmusić inny podmiot do określonego zachowanie- ujęcie behawioralne
Ujęcie celowe (teologiczne)- z relacją władczą mamy do czynienia wówczas, kiedy jeden z podmiotów jest nadrzędny, nawet w sytuacji protestu lub sporu ze strony drugiego podmiotu realizującego swoje cele, plany, zamiary. Władzę ma ten, kto realizuje swoją wolę.
Nurt instrumentalny wg którego relacja władcza związana jest z koniecznością użycia przez podmiot nadrzędny instrumentów władczych. Instrumenty władcze :
- przemocowe- przemoc fizyczna i psychiczn
-wpływowe - wynikające z autorytetu.
Nurt strukturalno-funkcjonalny- władzę ma ten podmiot, który posiada monopol na gromadzenie i dystrybucję dóbr powszechnie uważanych za cenne społecznie. Władzę ma ten, kto decyduje o podziale dobra, które jest nam niezbędne do życia, potrzebne i posiada monopol.
Wg Krzysztofa Pałeckiego władza jest relacją społeczną, zachodzi więc jedynie pomiędzy jednostkami, jednostką a grupą, lub grupami społecznymi.
Władza jest relacją asymetryczną, tzn. w tej relacji istnieje podmiot nadrzędny i podrzędny. Władza jest jedynym z wielu typów relacji asymetrycznej. Asymetryczna jest również relacja wpływu i mocy. Cechą charakterystyczną tej relacji władzy jest fakt, że asymetryczność nie jest całkowita.
władza jest relacją obiektywną i uświadomioną w tym sensie, że obserwator zewnętrzny jest w stanie bezbłędnie wskazać, który podmiot jest podmiotem nadrzędnym, a który podporządkowanym.
Władza musi być realizowana za pomocą dwóch instrumentów władczych: przemocy i autorytetu. Władza musi być powiązana z sankcją (realna i konkretna)
Władza musi być zakorzeniona w obowiązujących normach- chodzi o normy prawne, obyczajowe. Władza musi być zgodna z tymi normami, musi wynikać z tych norm i być przez nie chroniona.
Władza polityczna- dwa podstawowe fakty:
podmiotem nadrzędnym tego typu relacji władczej jest zawsze państwo
władza polityczna wymaga legitymizacji udzielonej przez społeczeństwo.
Decydent (polityk) sprawujący władzę może tę władzę traktować w dwojaki sposób:
jako narzędzie osiągania jakiś celów wyznaczonych przez siebie
traktowanie władzy jako celu samego w sobie.
Przyczyny sięgania po władzę:
egoizm
altruizm
|
AUTOTELICZNA |
INSTRUMENTALNA |
EGOIZM |
1 |
2 |
ALTRIUZM |
3 |
4 |
Cztery sposoby rozróżniania polityki:
polityka jako gra, zabawa, spektakl, sytuacja gdzie podmiot traktuje władzę samą w sobie i pożąda ją z przyczyn egoistycznych (aktorzy, sportowcy)
polityka jako droga do osiągania osobistych korzyści (np. wysokość diety, możliwość osiągnięcia prestiżowej pracy w przyszłości, popularność)
polityka jako misja społeczna. Jest to instrument do wypracowania celów altruistycznych (np. Bush, Gandhi, Piłsudski)
przypadek hipotetyczny, kiedy to władza służy celom altruistycznym i osiągnięcia własnych korzyści.
Legitymizacja władzy jest to stan akceptacji społecznej polegającej na przyzwoleniu na sprawowanie władzy przez określony podmiot nadrzędny. Społeczeństwo udziela legitymizacji osobie sprawującej władzę. Wynikać on może z różnych źródeł i przyczyn.
Max Weber określił 3 źródła legitymizacji władzy:
władza legalna- mamy z nią do czynienia, kiedy jej akceptacja wynika z przestrzegania prawa
władza tradycyjna- relacja Pan -sługa
władza charyzmatyczna- charyzma to określony zespół cech, którymi podmiot emanuje na zewnątrz. Jest to też wiara w społeczeństwo.