FIZJOLOGIA PRACY… ĆWICZENIE II

SKŁAD CIAŁA

Sosmatotyp - typ budowy ciała. (Sheldon)

Sheldon Podzielił budowę ciała na 3 grupy:

• W koncepcji W. H. Sheldona konstytucja jest kombinacją trzech komponentów endomorfii, mezomorfii i ektomorfi:

• Endomorfia wyraża się silnym rozwojem narządów trawiennych oraz ogólną miękkością i okrągłością ciała wynikającą także z dużego odtłuszczenia.

• Mezomorfia - charakteryzuje się silnym rozwojem mięśni oraz dobrym wykształceniem szkieletu, co nadaje ciału charakter kanciasty i równocześnie masywny.

• Ektomorfia - uwidacznia się silnym rozwojem skóry i układu nerwowego, ciało osobnika jest więc wydłużone, wysmukłe o dużym stosunku powierzchni do masy.

Udział każdego komponentu w konstytucji osobnika wyraża się w siedmio stopniowej skali za pomocą liczb od 1 do 7. Budowa ciała osobnika czyli jego somatotyp opisany jest 3 liczbami oznaczającymi kolejno udział komponentów endomorfii, mezomorfii ektomorfii.

W ten sposób zmienność typów budowy ujęta została w 76 somatotypów . Somatotypy skrajne endomorfii oznaczone 711, mezomorfii 171, czy ektomorfii 117 - reprezentują one wzorce - typy idealne, ekstremalne, bardzo rzadko występujące w populacji. Najbardziej przeciętny somatotyp, zbudowany harmonijnie określony jest liczbą 444 - wyraża wiec równowagę wszystkich komponentów.

Wypośrodkowana ocena w granicach 4-5,3.

METODY OZNACZANIA ILOŚCI TKANKI TŁUSZCZOWEJ

Dokładne stosowane w badaniach naukowych metody oznaczania ilości tkanki tłuszczowej to:

• Bioimpendancja elektryczna (ciała) - obowiązuje na ćwiczeniach

• Podwójna absorcjometria (DXA)

• Tomografia komputerowa z oceną planimetryczną

• Jądrowy rezonans magnetyczny

• Metody sonograficzne (USG)

• Metody izotopowe

W praktyce stosuje się proste metody przybliżone

• pomiar masy ciała (wagi ciała) i obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI) lub wskaźnika

WHR ( Waisit - Hip Ratio)

• pomiar grubości fałdu skórnego

Dla osób dorosłych o przeciętnych warunkach umięśnienia wskaźnik BMI dobrze odzwierciedla zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie.

BMI

Wartość prawidłowa: 19-25 może też (18,50-25)

Nadwaga: 25-30

Otyłość: > 30

Skrajna otyłość > 40

BMI (inaczej wskaźnik - Queteleleta II) skrót od Body Mass Index - po polsku wskaźnik masy ciała. Jest to współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kg przez kwadrat wysokości podanej metrach.

(Bioelectrical Impedance Analisys) analiza impedancji bioelektrycznej - to nieinwazyjna metoda pozwalająca na określenie ilości wody w ciele, a następnie jego składu na drodze analizy wypadkowego oporu elektrycznego, jaki wykazuje ciało wobec przepuszczonego przez nie prądu o niskim natężeniu i wysokiej częstotliwości.

Głód - deficyt energetyczny (brak produkcji energii dostarczanej z zewnątrz)

Głód całkowity - całkowite spożycie tkanki tłuszczowej z naszego organizmu.

ZMIANY MASY I SKŁADU CIAŁA PODCZAS GŁODU

Podstawowym środkiem energetycznym w pierwszych dniach głodu głównie jest tkanka tłuszczowa. Pierwszego dnia (w pierwszych dniach) głodzenia metabolizm tłuszczów pokrywa 88% wydatku energetycznego, pierwszych 30 dnia 95%.

W pierwszych dniach głodowania masa tłuszczowa pokrywa 88% uwydatnianej energii, a w 30 dniu głodu 95%.

Utrata beztłuszczowej masy ciała przebiega znacznie szybciej w pierwszym dniu głodu.

W 30 dniu zauważany jest zmniejszony spadek. Zauważyć można ten fakt po ilości potasu i azotu, które w późniejszych dniach są wydalane w znacznie mniejszym stopniu wraz z moczem.

Zauważa się natomiast zwiększenie procentowej zawartości wody w organizmie w stosunku aktualnej masy ciała.

ZMIANY NARZĄDOWE

• Mózg - obserwuje się nieznaczny ubytek masy.

• Mięśnie szkieletowe ulegają zanikowi, co ujawnia się w zmniejszeniu siły mięśni. Ulegają znacznemu uwodnieniu (spadek suchej masy), zauważa się zmiany typowo zwyrodnieniowe. (znaczący spadek suchej masy mięśni).

• Wątroba - znaczny spadek masy

• Śledziona - mimo dużej zmienności jej masy u ludzi zdrowych, uważa się, że następuje tu większa utrata masy w stosunku do całego organizmu.

• Nerki - mniejszy spadek masy w stosunku do całego ciała. Nie obserwuje się zmian strukturalnych.

• Płuca - zaobserwowano niewielkie zmiany

• Układ białokrwinkowy - zmniejszenie liczby krwinek czerwonych (im dłuższy głód tym wyraźniejszy spadek)

• Układ kostny - zmiany nieznaczne (niejasne) (czasami zachodzi niewielki spadek masy kośca)

• Serce - widoczny spadek masy mięśnia sercowego wraz z masą ciała (w wyniku diety głodowej wyraźnie obniżającej masę ciała).

Najdłużej na głodzie całkowitym przetrwano 74 dni (mężczyzna).

Metabolizm w głodzie - 20-30% spadek prędkości naszych przemian materii.

Zasoby wewnątrz ustrojowe substratów energetycznych u człowieka prawidłowo odżywiającego się stanowią zapasy wystarczające na pokrycie zapotrzebowania około

2000 Kcal/24 h w ciągu 80 dni głodu zupełnego. Pociąga to za sobą jednak rozpad białek tkankowych, co prowadzi do upośledzenia funkcji wielu narządów i układów.

ZMIANY HORMONALNE W GŁODZIE

• insulina - stężenie zmniejsza się w ciągu pierwszych 3 dni o przeciętnie 40 % wartości (w warunkach normalnych) i utrzymuje się na obniżonym poziomie przez długi okres (42 dni)

• glukagon - stężenie w ciągu 2-3 dni zwiększa się o 50 -100% w porównaniu do stężenia z okresem normalnego żywienia, następnie lekko spada i utrzymuje się na tym poziomie przez ok. 6 tygodni

ZMIANY CZYNNOŚCIOWE W CZASIE GŁODU

• Układ krążenia - zwolnione czynności serca (rzadkoskurcz 30 - 40/min.), możliwość występowania częstoskurczu komorowego (nagła śmierć sercowa), modyfikacja czynności układu nerwowego (autonomicznego) - spadek jego czynności - odpowiadającego za pracę serca.

• Układ oddechowy - zmniejszenie wentylacji płuc (do ok. 30%)

• Układ immunologiczny - następuje osłabienie odporności - zwiększa się podatność na zakażenia bateriowe, wirusowe, grzybicze lub pasożytnicze.

• Układ pokarmowy - zmniejszenie czynności wydzielniczej, zmniejszenie kwasowości soku żołądkowego oraz motoryki żołądka i jelit. Występują częstsze zmiany chorobowe (biegunka, wrzody, stany spastyczne jelit)

• Układ ruchu - upośledzenie siły mięśni i szybkości ruchu.

• Zdolność wysiłkowa - zmniejsza się siła, pogarsza koordynacja ruchów i adaptacja wysiłku układu krążenia, zmniejsza się VO2 rozmiar (max o 25%)

• Termoregulacja - upośledzenie mechanizmu termoregulacji podczas ekspozycji na zimno.

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ZGONÓW W CZASIE GŁODU

1. Głód - deficyt energetyczny

2. Utrata białek ustrojowych

3. Osłabienie mięśni oddechowych

4. Niedodma płuc

5. Zapalenie płuc

6. Śmierć.

OTYŁOŚĆ - NADMIAR ENERGETYCZNY, który nie został spożyty przez organizm, Otyłość w wyniku tego został odłożony w formie tkanki tłuszczowej.

Otyłość - patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne. Za otyłość uważa się stan, gdy tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całej masy ciała u mężczyzn i 26% u kobiet.

ROZWÓJ OTYŁOŚĆI

Najczęstszą przyczyną powstania otyłości jest przekarmienie (zbyt duża wartość energetyczna pożywienia w stosunku do zapotrzebowania organizmu). Także brak ruchu, uwarunkowania genetyczne i inne.

Czynniki energetyczne - mogą odgrywać rolę w powstaniu otyłości lub zwiększyć podatność na jej rozwój. Przekazywane mogą być zaburzenia genowe z pokolenia na pokolenie.

Czynniki biologiczne też odgrywają rolę w powstaniu otyłości. Uszkodzenie podwzgórza czaszki (proces zapalny lub nowotwór) i jąder brzuszno - przyśrodkowych podwzgórza mogą powodować otyłość. Dochodzi do nadmiernego przyjmowania pokarmów oraz zaburzeń układu autonomicznego.

Czynniki farmakologiczne - przyjmowanie niektórych grup leków również może przyczynić się do powstania otyłości. Należą do nich leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe, psychotropowe, przeciwpadaczkowe, insulina.

Czynniki środowiskowe - mała aktywność fizyczna.

Czynniki psychologiczne - takie jak zaburzenia nastroju mogą być przyczyną powstania nadwagi. Osoby, u których występuje tendencja do przyrostu masy ciała podczas każdego kolejnego nawrotu depresji zwiększa masę ciała.

ZMIANY W ORGANIZMIE PRZY OTYŁOŚCI

• Układ krążenia - następuje otłuszczenie serca oraz zwiększenie zawartości tłuszczu we włóknach mięśnia sercowego, zmiany miażdżycowe w naczyniach tętniczych, zwiększenie objętości i lepkości krwi, zwiększone obciążenie serca pracą, nadciśnienie tętnicze.

• Układ oddechowy - utrudniona wentylacja płuc wskutek obciążenia i usztywnienia klatki piersiowej tkanką tłuszczową, uniesienia przepony przez rozrosłą tkankę tłuszczową w jamie brzusznej i powiększenie naturalnej kifozy piersiowej.

• Układ ruchu - długotrwałe obciążenie układu ruchu nadmierną masą tłuszczową wywołuje często płaskostopie oraz wczesne powstanie często rozległych zmian zwyrodnieniowych w dużych stawach kończyn dolnych oraz w stawach kręgosłupa.

5

---