W języku niemieckim wyróżniamy następujące grupy przyimków:
przyimki występujące zawsze z biernikiem (Alkkusativ : bis, durch, entlang, für, gegen, ohne, um
przyimki występujące zawsze z celownikiem Dativ) : ab, aus, außer, bei, dank, entgegen, gegenüber, mit, nach, seit, von, zu, zufolge
przyimki wymagające biernika lub celownika
Akkusativ z przyimkami z ostatniej grupy stosujemy tylko wtedy, gdy możemy zadać pytanie wohin?
Ich stelle die Vase auf den Tisch. Wohin stellst du die Vase? Stawiam wazon na stole. Gdzie stawiasz wazon?
Dativ stosujemy wtedy, gdy można zadać pytanie wo? (czasownik wyraża stan spoczynku, brak ruchu) lub inne pytania (woher?, wann?), np.
Die Vase steht auf dem Tisch. Wo steht die Vase? Wazon stoi na stole. Gdzie stoi wazon?
Przyimki wymagające Genitiv :
während, beiderseits, unweit, wegen, trotz, statt
Czasowniki rozdzielnie złożone tracą często swój przedrostek, gdy w zdaniu pojawia się już odpowiedni przyimek np.
aussteigen
Wann steigst du aus dem Bus ? zamiast Wann steigst du aus dem Bus aus?
Präpositionen mit dem Akkusativ - Przyimki z biernikiem
bis (do)
Bis nächste Woche muss ich deine Antwort bekommen. (Do przyszłego tygodnia muszę dostać twą odpowiedź.)
Bis Warschau sind es noch 100 Kilometer. (Do Warszawy jest jeszcze 100 km. )
Bis bald! (Do zobaczenia wkrótce! / Na razie!)
Ich begleite dich bis zum Ausgang. (Gdprowadzę cię da wyjścia.)
Das Kino war bis auf den letzten Platz ausverkauft. (Wykupiano bilety na wszystkie miejsca w kinie. / aż do ostatniego miejsca.)
durch (przez)
Sie wollen durch den Wald gehen. (Oni chcą iść przez las.)
Wir haben von seinem Tode durch den Rundfunk erfahren. (Dawiedzieliśmy się o jego śmierci z radia / przez radio.)
entlang (wzdłuż)
Gehen Sie die Goethestraße entlang! (Proszę iść wzdłuż ulicy Goethego / ulicą Goethego. )
Jeśli przyimek entlang występuje przed rzeczownikiem, wtedy ten stoi w dopełniaczu (Genitiv)
Entlang des Flusses wachsen hohe Bäume. (Wzdłuż rzeki rosną wysokie drzewa. )
für ( dIa, za )
Du sollst ein Geschenk für deine Mutter kaufen. (Pawinieneś kupić jakiś prezent dIa swojej mamy.)
Geh für mich zur Vorlesung! (Idź za mnie na wykład!)
Unsere Tante ist zu uns für 2 Wochen gekommen. (Nasza ciacia przyjechała da nas na 2 tygodnie.)
Wie viel müssen Sie für die Wohnung zahlen? (Ile musi pani płacić za mieszkanie?)
Wir bieten Ihnen heute eine Packung Kaffee für 7 DM (Oferujemy dziś państwu paczkę kawy za 7 marek. )
gegen (przeciwko, około )
Mein Bruder ist gegen die Atomkraftwerke. (Mój brat jest przeciwko elektrowniorn atomowym. )
Wir können uns gegen 5 Uhr Nachmittag treffen (Możemy spotkać się około 5 po południu. )
Das Auto ist gegen die Wand gefahren (Samochód wjechał w ścianę / na ścianę.)
ohne (bez)
często rzeczownik występuje bez rodzajnika
Ohne Geld dürft ihr ins Ausland nicht fahren! (Bez pieniędzy nie możecie pojechać za granicę!)
Ohne dich hat mein Leben keinen Sinn mehr. (Bez ciebie moje życie nie ma już sensu. )
um (wokół, o )
Der Polizeiwagen fuhr um das Gebäude [herum] (Samochód policyjny jeździł wokół budynku.)
Ihr Gehalt ist um 20% gestiegen. (Pańska pensja wzrosła o 20% )
Ich rufe euch um 20 Uhr an. (Zadzwonię do was o godz. 20.)
Przyimek um występuje również w kilku wyrażeniach, np.
ums Leben kommen (stracić życie)
Drei Kinder sind ums Leben gekommen. (Troje dzieci straciło życie.)
jmdn. um sein Vermögen bringen (pozbawić kogoś majątku)
Frau Kunze hat ihren Mann um sein ganzes Vermögen gebracht. (Pani Kunze pozbawiła swego męża całego majątku.)
Präpositionen mit dem Dativ - Przyimki z celownikiem
ab (od)
Ab nächster Woche werde ich keine Sßigkeiten essen. (Od przyszłego tygodnia nie bedę jeść słodyczy. )
Diesen Film dürfen sich nur Jugendliche ab 15 Jahren ansehen (Ten film może oglądać tylko młodzież od 15 roku życia.)
aus ( z, ze środka )
Was hast du aus dem Schrank genommen? (Co wziąłeś szafy?)
Das Besteck ist wohl aus dem 19. (neunzehnten) Jahrhundert (Te sztućce są chyba z XIX wieku.)
Übersetzen Sie bitte den Text aus dem Polnischen ins Deutsche (Proszę przetłumaczyć ten tekst z polskiego na niemiecki!)
Ich weiß das aus Erfahrung. (Wiem to z doświadczenia. )
außer ( oprócz )
Außer einem Jungen gab es keine Personen mehr. (Oprócz jednego chłopca nie było już nikogo. )
bei (przy, u, koło )
Potsdam liegt bei Berlin. (Poczdam leży koło Berlina. )
Wir wohnen noch bei unseren Eltern. (Mieszkamy jeszcze u rodziców.)
Beim Essen sollst du keine Zeitung lesen. (Przy jedzeniu nie powinieneś czytać gazety. )
Meine Großmutter hat immer bei offenem Fenster geschlafen. (Moja babcia spała zawsze przy otwartym oknie.)
dank ( dzięki )
Dank deiner Hilfe können wir jetzt weiter studieren. (Dzięki twojej pomocy możemy teraz dalej studiować. )
entgegen (wbrew)
Entgegen unseren Erwartungen hat Klaus meine Schwester nicht geheiratet. (Wbrew naszym oczekiwaniom Klaus nie poślubił mojej siostry.)
gegenüber (naprzeciwko, wobec) - zwykle po rzeczowniku
Der Schule gegenüber befindet sich das Theater. (Naprzeciwko szkoły znajduje się teatr.)
Den Kindern gegenüber war ich immer ehrlich. (Wobec dzieci byłam zawsze szczera)
mit (z)
Möchten Sie mit dem Direktor sprechen? (Czy chciałby pan porozmawiać z dyrektorem?)
Sie fährt meistens mit dem Bus. (Ona jeździ zwykle autobusem.)
mit + Dat. odpowiada często polskiemu narzędnikowi:
mit dem Kuli (długopisem),
mit der U-Bahn (metrem),
mit dem Zug (pociągiem)
Warum hast du den Brief mit der Hand geschrieben? (Dlaczego napisałeś ten list ręcznie?)
Er musste sich mit 50 [Jahren] eine neue Arbeitsstelle suchen. (W wieku 50 lat musiał sobie szukać nowego miejsca pracy. )
Mit der Zeit wirst du immer mehr verstehen. (Z czasem / Wraz z upływem czasu będziesz rozumiał coraz więcej.)
nach ( do, po )
Dieses Jahr wollen wir nach Frankreich fahren (W tym roku chcemy jechać do Francji. )
Sie müssen nach rechts gehen und dann bis zur Kreuzung (Musi pan iść w prawo a potem prosto do skrzyżowania!)
Es ist 20 nach 8. (Jest 20 po ósmej.)
Nach Weihnachten möchte ich noch eine Woche im Gebirge verbringen. (Po świętach Bożego Narodzenia chciałabym spędzić jeszcze tydzień w górach.)
Meiner Meinung nach verdient er zu wenig (Moim zdaniem on zarabia za mało.)
seit (od)
Ich wohne in dieser Wohnung seit vielen Jahren (Mieszkarn w tym mieszkaniu od wielu lat. )
Wir arbeiten im Betrieb seit Anfang September. (Pracujemy w tym zakładzie od początku września.)
von(z, od)
Bist du direkt vom Flughafen gekommen? (Czy przyjechałeś z lotniska?)
Ich habe gestern Ihren Brief vom 15. (fünfzehnten) März erhalten (Dostałem wczoraj pański list z 15 marca.)
von Anfang an (od samego początku)
Von Anfang an wollte ich dir alles sagen. (Od samego początku chciałam ci wszystko powiedzieć.)
Die Gedichte von Herbert (Herberts Gedichte lub die Gedichte Herberts] werden in Polen gern gelesen. (Wiersze Herberta są w Polsce chętnie czytane. )
zu (do)
Mein Vater ist zum Arzt gegangen. (Mój ojciec poszedł do lekarza.)
Geht ihr heute zur Vorlesung? (Czy idziecie dziś na wykład?)
Oto kilka zwrotów językowych, w których przyimek zu występuje bez rodzajnika:
zu Hause sein (być w domu)
zu Besuch kommen (przyjść w odwiedziny)
zu Fuß gehen (iść pieszo )
zu Mittag / zu Abend essen (jeść obiad / kolację)
zu Gott beten (modlić się do Boga)
zu Ende sein / kommen (kończyć się )
zufolge (według)
Der Diagnose zufolge ist das keine schwere Krankheit. (Według diagnozy nie jest to żadna ciężka choroba. )
Präpositionen mit Akkusativ oder Dativ - Przyimki wymagające biernika lub celownika
an (przy, na[w pionie])
z biernikiem - wohin?
Er hängt das Bild an die Wand. ( On wiesza obraz na ścianie.)
Meine Gäste setzen sich an das Fenster. (Moi goście siadają przy oknie.)
z celownikiem - wo ? , wann ?
Das Bild hängt an der Wand. (Obraz wisi na ścianie.)
Meine Gäste sitzen am Fenster. (Moi goście siedzą przy oknie.)
Am Montagabend gehe ich zum Englischkurs. (W poniedziałkowy wieczór idę na kurs angielskiego.)
an deiner / meiner Stelle (na twoim / moim miejscu)
Was würdest du an meiner Stelle tun? (Co byś zrobił na moirn miejscu?)
auf (na w poziomie] )
z biernikiem - wohin ?
Der Schüler legt den Bleistift auf die Bank (Uczeñ kładzie ołówek na ławce.)
z celownikiem -- wo ?
Der Bleistift liegt auf der Bank. (Ołówek leży na stole )
Wyrażenia i zwroty
Der Silvester fällt dieses Jahr auf einen Mittwoch. ( Sylwester przypada w tym roku w środę.)
sich auf den Weg machen (ruszyć w drogę)
Du sollst dich schon auf den Weg machen! (Powinieneś wyruszyć w drogę. )
auf jeden Fall (w każdym razie)
Der Patient muss auf jeden Fall operiert werden koniecznie (Pacjent. musi być / w każdym razie operowany. )
auf der Reise (w podróży)
Katrin hat ihren künftigen Ehemann auf der Reise nach Amerika kennen gelernt. (Katrin poznała swego przyszłego małżonka w czasie podróży do Ameryki. )
auf Deutsch / Polnisch / Englisch (po niemiecku / polsku / angielsku)
Wie heißt das auf Deutsch? (Jak to jest po niemiecku?)
hinter (za)
z biernikiem - wohin ?
Er stellt den Koffer hinter den Schrank. (On stawia walizkę za szafą.)
Der Direktor stellt sich hinter seine Arbeiter. (Dyrektor staje za / po stronie swoich pracowników. )
z celownikiem - wo ?
Der Koffer steht hinter dem Schrank. (Walizka stoi za szafa. )
Der Direktor steht hinter seinen Arbeitern. (Dyrektor stoi / jest po stronie swoich pracowników. )
in (w, do)
z biernikiem - wohin ?
Heute Nachmittag gehe ich in die Stadt. (Dziś po południu idę do miasta.)
z celownikiem - wo ? , wann ?
Heute Nachmittag war ich in der Stadt. (Dziś po południu byłam w mieście. )
in der Nacht (w nocy)
Im September beginnt das Schuljahr. (We wrześniu zaczyna się rok szkolny. )
In einer Woche kommt der Brief. (Za tydzień przyjdzie list.)
In drei Tagen bin ich schon fertig. (Za trzy dni będę już gotowa.)
In diesem Zustand muss der Patient im Krankenhaus bleiben. (W tym stanie pacjent musi zastać w szpitalu.)
Zwroty i wyrażenia
in Ordnung (w porządku)
in Ghnmacht fallen (stracić przytomność)
in Gefahr sein (być w niebezpieczeństwie )
neben (obok)
z biernikiem - wohin?
Ein fremder Mann setzte sich neben mich. (Jakiś obcy mężczyzna usiadł obok mnie.)
z celownikiem - wo ?
Ein fremder Mann saß neben mir. (Jakiś obcy mężczyzna siedział obok mnie)
über (nad)
z biernikiem
Ich hänge das Bild über die Uhr. - wohin? (Wieszam obraz nad zegarem. )
Gehen Sie jetzt über die Straße! (Proszę przejść teraz przez ulice!)
Die Studenten fuhren von Warschau über Berlin nach Paris. (Studenci jechali z Warszawy przez Berlin do Paryża.)
Den ganzen Monat über arbeitete ich im Restaurant als Kellner. (Przez cały miesiąc pracowałem w restauracji jako kelner. )
den ganzen Tag über (przez cały dzień)
die ganze Woche über (przez cały tydzień)
Professor Bauer war über 80 Jahre alt. (Profesor Bauer miał ponad 80 lat.)
z celownikiem
Das Bild hängt über der Uhr. - wo? (Obraz wisi nad zegarem )
unter (pod)
z biernikiem
Ich habe die Zeitung unter das Buch gelegt. - wohin ? (Położyłam gazetę pod książkę.)
z celownikiem
Die Zeitung liegt unter dem Buch wo? (Gazeta leży pod książką. )
Kinder unter 12 J ahren dürfen sich den Film nicht ansehen(Dzieci w wieku poniżej 12lat nie mogą oglądać tego filmu.)
Unter den Reisenden gab es leider keinen Arzt. (Wśród podróżnych nie było niestety lekarza. )
unter Alkoholeinfluss (pod wpływem alkoholu)
unter anderem [u. a.] (między innymi (rn. inn.])
vor (przed)
z biernikiem -- wohin ?
Abends setzt er sich meistens dem Fernseher. (Wieczorem siada zwykle przed telewizorem. )
z celownikiem - wo?, wann?
Abends sitzt er meistens vor dem Fernseher. (Wieczorem siedzi zwykle przed telewizorem.)
Die Eltern sind zu mir vor 3 Tagen gekommen. (Rodzice przyjechali do mnie przed trzema dniami. )
vor Angst (ze strachu)
vor Freude (z radości)
vor allem / vor allen Dingen (przede wszystkim)
zwischen (między)
z celownikiem - wo? , wann?
Die Zeitschrift liegt zwischen den Büchern (Czasopismo leży między książkami.)
Zwischen dem 6. [sechsten] und dem 10. [zehnten] Juli möchte ich meinen Bruder besuchen. (Między 6 a 10 lipca chciałbym odwiedzić swojego brata.)
z biernikiem - wohin ?
Der Lehrer legte die Zeitschrift zwischen die Bücher. (Nauczyciel położył czasopismo między książkami. )
Präpositionen mit dem Genitiv - Przyimki z dopełniaczem
während (podczas )
Während der letzten Sommerferien haben wir vier europäische Hauptstädte besichtigt. (Podczas ostatnich wakacji zwiedziliśmy cztery europejskie stolice.)
beiderseits (z obu stron)
Beiderseits der Grenze warteten die Touristen. (Z obu stron granicy czekali turyści.)
unweit (niedaleko )
Unweit des Bahnhofs gibt es auch ein billiges Hotel. (Niedaleko dworca jest również tani hotel.)
wegen (z powodu)
Wegen deiner Verspätung haben wir den Zug nicht erreicht. (Z powodu twojego spóźnienia nie zdążyliśmy na pociąg.)
trotz (mimo)
Trotz der Krankheit ist er ins Gebirge mitgefahren. (Pomimo choroby pojechał z nami w góry.)
statt (zamiast)
Statt Medizin studierte sie Biologie. (Zarniast medycyny studiowała biologię. )