Zasady prawa ochrony środowiska
1. Zasada korzystania ze środowiska - wyróżnia się powszechne i zwykłe korzystanie ze środowiska.
a) Korzystanie powszechne - przysługuje z mocy prawa każdemu, a więc osobom fizycznym, prawnym, jednostkom organizacyjnym bez osobowości prawej (ułomne osoby prawne). Powszechne korzystanie - polega na korzystaniu w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz potrzeb gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu jednostek bez użycia instalacji.
b) Zwykłe korzystanie - przekracza normy powszechnego korzystania. Dzieli się ona na:
zwykłe korzystanie ze środowiska, które nie wymaga uzyskania pozwolenia; zwykłe korzystanie przekracza ramy powszechnego korzystania ze środowiska, jednak nie jest na tyle kwalifikowanym sposobem korzystania ze środowiska, aby wyposażać organ administracji w kompetencje do wydawania jakichkolwiek pozwoleń, które wymaga uzyskania pozwolenia - jest najbardziej kwalifikowanym sposobem korzystania ze środowiska (dotyczy przede wszystkim przedsiębiorców)
2. Zasada kompleksowości - art. 5 oznacza, że ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów. Należy tak działać, aby ochrona jednego elementu środowiska nie odbywała się kosztem innego elementu środowiska.
3. Zasada prewencji i przezorności - kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko jest zobowiązany zapobiegania temu oddziaływaniu. Dotyczy to każdego, kto podejmuje określoną działalność. Ważne jest, że działalność nie musi negatywnie oddziaływać na środowisko. Wystarczy, że może negatywnie oddziaływać.
3a. Zasada przezorności - kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane jest zobowiązany kierując się przezornością podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze, np. klonowanie.
4. Zasada zanieczyszczający płaci - kto podejmuje zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia. Kto zaś może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu. Poprzez zanieczyszczenie rozumie się emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Zasadę tę rozpatrujemy w dwóch aspektach:
kompensacyjnym - kto zanieczyszcza, ten płaci
prewencyjnym - kto może zanieczyścić ponosi skutki zapobiegania zanieczyszczeniom.
5. Zasada planowości - polityki, strategie, plany lub pogramy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, lotnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu (infrastruktury) powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Oznacza to, że mogą powstawać różnego rodzaju plany, które by tych zasad nie uwzględniały oraz że wszelkie działania mające na celu ochronę środowiska powinny być dokonywane w sposób zaplanowany i usystematyzowany.
6. Zasada prawa do informacji o środowisku - obowiązek udzielania informacji o środowisku i jego ochronie spoczywa na organach administracji publicznej, o ile znajdują się w ich posiadaniu. Prawo to przysługuje każdemu. Udostępnianie odbywa się na wniosek, który powinien być rozpatrzony w ciągu miesiąca lub ewentualnie dwóch miesięcy. Organ powinien udostępnić posiadane informacje. Może odmówić udostępnienia, ale w drodze decyzji administracyjnej, od której służy odwołanie, a następnie skarga do sądu administracyjnego. Czasem organ odmawia udostępnienia z powodu różnych zakazów, np. tajemnica państwowa, służbowa, inna.
7. Zasada uczestnictwa w postępowaniach w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska - zasada ta przewiduje prawo udziału społeczeństwa i przybiera dwojakiego rodzaju formę:
zapewnienie każdemu prawa do składania uwag i wniosków
uczestnictwo organizacji ekologicznych w postępowaniach prowadzonych z udziałem społeczeństwa na prawach strony tego postępowania.
8. Zasada nieważności decyzji wydanej z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska - decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska jest nieważna.
9. Zasada obowiązku stosowania metodyk referencyjnych - podmioty korzystające ze środowiska oraz organy ochrony środowiska są obowiązane do stosowania metodyk referencyjnych, jeśli metodyki takie wynikają z ustaw. Jeżeli na podstawie ustaw wprowadzono obowiązek korzystania z nich dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia pełnej równoważności uzyskiwanych wyników.