Emisja znaków pieniężnych - zasada jej przeprowadzania.
Znak pieniężny - emitowany przez państwo materialny znak posiadania przez okaziciela określonej ilości pieniądza. Znaki pieniężne emitowane są w formie monet i banknotów. Gwarantem wartości znaku pieniężnego jest państwo.Rozwój bankowości doprowadził do oddzielenia pojęcia pieniądza (jako abstrakcyjnego miernika zasobów kapitałowych) od pojęcia znaku pieniężnego, którego fizyczne posiadanie oznaczało posiadanie określonej ilości pieniędzy.
jednostka pieniężna,
suma pieniężna,
znak pieniężny.
Ten ostatni jest materialnym nośnikiem jednostek pieniężnych.
rzeczywiste
wycofane lub niewprowadzone
pozorne
Zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim art. 4. wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej ma Narodowy Bank Polski. W myśl art. 31 ww. ustawy są to banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Stanowią one zgodnie z art. 32 prawny środek płatniczy na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Prezes NBP określa w drodze zarządzenia wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu (art. 33.
Emisja pieniądza w Polsce
W Polsce wyłączne prawo emisji pieniądza ma Narodowy Bank Polski (NBP). Jest to konstytucyjny przywilej NBP określony w Art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, (zapis ten nie dotyczy jedynie znaków pieniężnych - jak często interpretują ten zapis zwolennicy emisji pieniądza dokonywanej przez banki komercyjne).
Bilety emitowane przez NBP produkowane są w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A.. Wytwórnia nie posiada monopolu na produkcję złotych. Narodowy Bank Polski jest zobowiązany do powierzenia wytwórni zleceń na produkcję banknotów. Pierwsze serie banknotów będących obecnie w obiegu były drukowane za granicą w Wielkiej Brytanii, przez firmę Thomas de la Rue. Od 1997 roku produkcja banknotów wróciła do Polski. Obecnie banknoty z serii "Władcy Polski" są projektem Andrzeja Herdlicha. Od stycznia 1995 roku sa one oficjalnym środkiem płatniczym.
Narodowy Bank Polski oprócz banknotów i monet powszechnego obiegu, w tym monet o nominale 2 zł ze stopu Nordic Gold, również emituje złote i srebrne monety kolekcjonerskie przeznaczone do sprzedaży w kraju i za granicą. Celem emisji monet kolekcjonerskich jest upamiętnienie ważniejszych wydarzeń, rocznic, postaci, itp. oraz zaspakajanie potrzeb kolekcjonerów. Emisję monet kolekcjonerskich zapoczątkowano w połowie lat sześćdziesiątych. Bilon oraz monety przeznaczone dla kolekcjonerów produkowane są w Mennicy Polskiej S.A.. Posiada on wieloletnią umowę z Narodowym Bankiem Polskim na produkcję i dostawę monet obiegowych i kolekcjonerskich. Moneta wyprodukowana w Mennicy Polskiej S.A. jest jej wyrobem.
W Polsce bank centralny nie może bezpośrednio kredytować wydatków rządowych ze względu na konstytucyjny zakaz. Nie oznacza to, że NBP nie kreuje pieniędzy na wydatki rządowe. Rząd może się zadłużać w bankach komercyjnych, a one mogą zaciągnąć kredyt w NBP pod zastaw zakupionych obligacji rządowych i w ten sposób zwiększyć bazę monetarną. Ten wymuszony prawem pośrednik powoduje, że koszt kredytu dla rządu jest wyższy niż oficjalna stopa procentowa NBP. Rozwiązanie takie chroni NBP przed niewypłacalnością rządu (rzeczywista strata NBP i tak ograniczona byłaby do kosztów farby i papieru) - ryzyko to przechodzi na pośredniczący bank komercyjny. Oficjalnie takie rozwiązanie ma chronić państwo przed nadmiernym zadłużaniem, ale w praktyce rząd obchodzi to ograniczenie emitując obligacje nominowane w walutach obcych na rynkach zagranicznych - tych które żądają niższego oprocentowania. Rząd w ten sposób oszczędza na odsetkach i może się bardziej zadłużać, ale musi pogodzić się z ryzykiem kursowym. Gdy wartość walut w których nominowane są obligacje wzrośnie, korzyści odsetkowe mogą być zniwelowane (lub przekroczone), a rzeczywisty koszt kredytu może być większy od zakładanego w chwili emisji.