Rozliczenia pieniężne

Plan zajęć



Formy rozliczeń



Mechanizm
dokonywania
rozliczeń



Instrumenty rozliczeń



Bezwarunkowe
instrumenty rozliczeń
zagranicznych

Bankowe rozliczenia
pieniężne



Są to operacje
bankowe polegające
na dokonywaniu
zmian w stanie
środków na rachunku
bankowym na
zlecenie klienta lub
w wyniku czynności,
które z mocy prawa
powodują takie
zmiany.

Formy rozliczeń pieniężnych



Gotówkowe rozliczenia pieniężne

(wtedy, gdy następuje jednoczesne

rozliczenie towary lub usługi i pieniądza)



Bezgotówkowe rozliczenia pieniężne

(wtedy, gdy zapłata następuje po

otrzymaniu towaru, albo otrzymanie
towaru wyprzedza zapłatę)

Gotówkowe rozliczenia
pieniężne



Prowadzone przez
operację w kasie
banku



Przy wykorzystaniu
czeków
gotówkowych

Bezgotówkowe rozliczenia
pieniężne



polecenie przelewu,



polecenie zapłaty



bankowe inkaso faktur



akredytywa



czek rozrachunkowy



weksel własny



weksel trasowany



okresowe rozliczenia

saldami



rozliczenia planowe



karta płatnicza

Polecenie przelewu

Odbiorca

Dostawca

Bank odbiorcy

Bank dostawcy

P

o

le

ce

n

ie

p

rz

e

le

w

u

Żądanie zapłaty i faktura

Przelew środków

Z

a

w

ia

d

o

m

ie

n

ie

o

d

o

k

o

n

a

n

iu

p

rz

e

le

w

u

Polecenie przelewu

Zalety:



Prostota i niewielka pracochłonność dla
banku



Szybki obieg rozliczeń

Wady:



Ograniczona możliwość oddziaływania
dostawcy na odbiorcę, w przypadku, gdy
ten nie reguluje terminowo zobowiązań.

Polecenie przelewu – rozliczenia
planowe



Stosowane wtedy, gdy dostawy mają
charakter cykliczny.



Rozliczeń dokonuje się na podstawie
planu dostaw.



Ostateczne rozliczenie następuje
zgodnie z faktycznymi dostawami.



Połączenie dwóch form rozliczeń:
polecenia przelewu i inkasa bankowego

Umowa polecenia przelewu
powinna zawierać



rodzaj dostaw objętych rozliczeniem,



częstotliwość przelewów,



wysokość kwot



terminy rozliczeń.



dodatkowo może też określać kary
umowne za nie wywiązanie się z jej
warunków.

Polecenie zapłaty



Dyspozycja płatnicza udzielona bankowi przez

wierzyciela, aby obciążył określoną kwotą

rachunek bankowy dłużnika i uznał nim

rachunek wierzyciela.



Uznanie rachunku bankowego wierzyciela

następuje po uzyskaniu środków przez jego

bank od banku dłużnika.



Forma rozliczeń wygodna dla dostawcy.



Stosuje się wtedy, gdy dostawca jest

uprzywilejowany i gdy kontrola dostawy przed

dokonaniem zapłaty nie jest konieczna.



Stosowane np. przy opłacie za gaz lub energię

elektryczną.

Odwołanie polecenia zapłaty



Klient może w każdym czasie wycofać swoją zgodę na

polecenie zapłaty



Może też odwołać pojedyncze zlecenie w terminie 30 dni

kalendarzowych od daty dokonania obciążenia rachunku

bankowego (30 dni na odwołanie pojedynczego zlecenia może

być jednak terminem za krótkim, jeśli klient otrzymuje

wyciągi raz na miesiąc). W takiej sytuacji - bank ma

obowiązek zwrotu klientowi kwoty, na jaką opiewało

polecenie zapłaty, wraz z odsetkami naliczonymi od tej kwoty

z tytułu oprocentowania rachunku bankowego za okres od

dnia obciążenia rachunku.



Jest to ważne nawet w przypadku, gdy konto wierzyciela, na

które przekazana została należność - jest puste. Bank wykona

wtedy polecenie zapłaty, ale tym samym może pozbawić

klienta pieniędzy, które być może należałoby wydać na

pilniejsze cele.

Kiedy warto uruchomić
polecenie przelewu, a kiedy
polecenie zapłaty?



Zlecenie przelewów (najlepiej stałe) -
gdy comiesięczne rachunki pozostają w
tej samej wysokości - czynsz, opłata za
Internet, spłata zadłużenia na karcie
kredytowej w kwocie minimalnej lub
ustalonej.



Zlecenie zapłaty - jeśli wysokość
rachunków co miesiąc zmienia się -
opłaty za telefon, gaz, elektryczność.

Co trzeba wiedzieć, przed
wydaniem tych dyspozycji?



Należy sprawdzić koszty - czy nie będą

nadmierne.



Trzeba sprawdzić tabelę opłat i prowizji. Są banki,

które nie pobierają za nie opłat, ale np. w

przypadku, gdy dokonujemy przelewu przez

Internet lub telefonicznie.



Większość banków pobiera jednak opłaty za

przelewy - jedne z najniższych mają banki

internetowe - kilkadziesiąt groszy, kilka złotych,

tradycyjne banki - kilka złotych.



Jeśli firma dokonuje wielu przelewów, to koszty

powinny być bardzo ważnym kryterium, ponieważ

w ciągu roku można na nich sporo zaoszczędzić.

Kto odpowiada za
niewykonaną lub źle
wykonaną dyspozycję
polecenia zapłaty lun
przelewu?



Bank może ponosić pełną odpowiedzialność

odszkodowawczą.



Klient ma obowiązek wykazać, że bank naruszył umowę i

na skutek tego klient poniósł określoną szkodę.



Sytuacja komplikuje się, gdy w dyspozycje

zaangażowanych było kilka banków.



Wtedy, zgodnie z prawem bankowym każdy z tych

banków ponosi solidarna odpowiedzialność wobec

posiadacza rachunku. Jeśli bank wykaże, że szkoda nie

powstała z jego winy, może zwolnić się z

odpowiedzialności.

Inkaso bankowe



Polega na złożeniu przez dostawcę polecenia w
swoim banku, by pobierał należności od
odbiorcy.



Z inkasa korzystają firmy mające zaufanie do
swoich partnerów handlowych, oraz gdy nie
istnieją obawy, że kupujący odmówi odbioru
towaru lub zapłaty za niego.



Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty
handlowe (faktury, świadectwo pochodzenia,
dokumenty transportowe, dokumenty
ubezpieczeniowe itd.) i finansowe (weksle).

Bankowe inkaso faktur

Odbiorca

Dostawca

Bank odbiorcy

Bank dostawcy

W

e

zw

a

n

ie

d

o

za

p

ła

ty

Ż

ą

d

a

n

ie

z

a

p

ła

ty

i

p

rz

e

ka

za

n

ie

fa

kt

u

ry

d

o

i

n

k

a

sa

Przelew środków

Z

a

w

ia

d

o

m

ie

n

ie

o

o

tr

zy

m

a

n

iu

z

a

p

ła

ty

Żądanie zapłaty i faktura

A

kc

e

p

t

Bankowe inkaso faktur



Płatność następuje w oddziale banku odbiorcy
po wyrażeniu akceptu (zgody, zezwolenia)
przez odbiorcę →

inkaso rozliczeń

akceptowych



Akcept musi być bezwarunkowy – dłużnik nie
może uzależniać akceptu od spłacenia
należności lub spełnienia dodatkowych
warunków.



Dłużnik może całkowicie odmówić akceptu i nie
ma obowiązku podania powodów takiej decyzji.

Rodzaje akceptu



Akcept wyraźny – wyrażenie przez dłużnika

pisemnej zgody na pokrycie przez bank

określonych żądań zapłaty. Dłużnik zastrzega

tu sobie prawo indywidualnej decyzji po

zbadaniu nadesłanych dokumentów,

dostarczonych towarów, wykonanych robót i

usług. Jeśli dłużnik nie wyrazi akceptu, bank

zwraca żądanie zapłaty wierzycielowi.



Akcept milczący – wtedy, gdy dłużnik składa

pisemną dyspozycję upoważniającą bank do

stałego żądania zapłaty ze środków dłużnika

zgromadzonych na jego rachunku.

Opłaty



Opłata za inkaso dokumentów lub
weksla wynosi 0,1-0,2% kwoty
transakcji lub weksla, nie mniej niż 60 zł
i nie więcej niż 500 zł.

Inkaso bankowe

Zalety:



Pozwala odbiorcy na sprawdzenie, czy dostarczony towar odpowiada

umowie.



Dla płatnika - przed dokonaniem płatności może zobaczyć i ocenić

dokumenty będące przedmiotem inkasa i dopiero wtedy dokonać

płatności,



Stwarza warunki do przeciwdziałania naruszeniu umów przez dostawcę.



Pozwala mieć pewność, że należności zostaną uregulowane terminowo.



Możliwość regulowania płatności po dostarczeniu towaru na miejsce

przeznaczenia - nie wymaga angażowania z góry środków finansowych



korzystanie z inkasa dokumentowego jest bezpieczniejsze niż polecenie

wypłaty, a zarazem prostsze i tańsze niż akredytywa

Inkaso bankowe często zastępowane jest poleceniem przelewu i zapłaty.

Akredytywa

Odbiorca

Dostawca

Bank odbiorcy

Bank dostawcy

W

n

io

se

k

o

o

tw

a

rc

ie

a

k

re

d

y

ty

w

y

Polecenie otwarcia akredytywy

Z

a

w

ia

d

o

m

ie

n

ie

o

o

tw

a

rc

iu

a

kr

e

d

y

ty

w

y

Zawiadomienie o dokonanej

płatności i faktura

Z

a

w

ia

d

o

m

ie

n

ie

o

o

b

ci

ą

że

n

iu

ra

ch

u

n

ku

a

kr

e

d

y

ty

w

y

i

f

a

kt

u

ra

Fa

k

tu

ra

Akredytywa



Istota rozliczeń polega na pokrywaniu
przez bank wierzyciela określonych
wierzytelności z wyodrębnionych na ten
cel środków dłużnika, przy zachowaniu
warunków ustalonych przez dłużnika.



Bank może zwolnić dłużnika z
obowiązku wydzielania na ten cel
środków , udzielając mu kredytu na
otwarcie akredytywy.

Wniosek dłużnika o otwarcie
akredytywy powinien określać:



dostawcę



bank dostawcy



sposób dokonywania wpłaty



kwotę akredytywy



Dokumenty, które będzie składał
dostawca dla uzyskania wypłaty, np.
faktury, listy przewozowe, świadectwa
rzeczoznawców, itp.

Formalności przy
akredytywie



Bank otwierający akredytywę wymaga zwykle

ustanowienia pod nią pewnych zabezpieczeń w

wysokości 100-110% wartości akredytywy.



Najczęściej stosowanymi zabezpieczeniami są:



kaucja na rachunku bankowym zleceniodawcy



gwarancja bankowa



kredyt



weksel, poręczenie



tzw. zabezpieczenia składane, np. kredyt plus kaucja



Zabezpieczenia obowiązują przez określony czas, w

zależności od okresu ważności akredytywy i terminu

płatności.



Otwarcie akredytywy trwa - w zależności od banku - od

24 godzin do 3 dni.

Opłaty przy akredytywie



Opłata za otwarcie akredytywy
uzależniona jest przeważnie od jej
wartości



Banki pobierają opłaty określone jako
procent wartości akredytywy, np.
0,15%, jednak nie mniej niż 100 zł.



Za potwierdzenie akredytywy obcej
płaci się około 0,15% - 0,3% jej wartości
(min.150 zł) kwartalnie.

Rodzaje akredytywy



Budżetowa - polega na tym, że jednostka budżetowa (np. ministerstwo,

urząd gminy) otwiera na swym koncie rachunek bankowy (tzw. otwarcie

akredytywy) dla określonej osoby prawnej lub fizycznej, finansowanej z

budżetu albo realizującej zadania finansowane z budżetu, udzielając jej

równocześnie pełnomocnictwa do dysponowania przekazanymi środkami,



Dla dostawcy (w obrocie krajowym) -polega na wydzieleniu

(zarezerwowaniu) lub zdeponowaniu na koncie płatnika (odbiorcy) kwot

przeznaczonych wyłącznie na dokonywanie zapłat, wynikających z

zawartej umowy, na rzecz tego dostawcy,



Pieniężna (w obrocie zagranicznym) - polega na wydaniu przez bank

krajowy polecenia (dokumentu zwanego listem kredytowym) bankowi

zagranicznemu (kilku bankom) wypłacenia wymienionej w akredytywie

osobie, w określonym czasie, wskazanej kwoty. Znajduje zastosowanie w

międzynarodowych transakcjach handlowych oraz w obsłudze ruchu

turystycznego.

Akredytywa

Zalety:



Zapewnienie dostawcy zapłaty



dla kupującego - pewność, że bank nie zapłaci sprzedającemu dopóki

ten nie przedstawi dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy



pewność rzetelnego rozliczenia transakcji



akredytywa minimalizuje wszelkiego typu ryzyka występujące w

handlu zagranicznym i umożliwia zabezpieczenie się przed ryzykiem

kursowym

Wady:



Wysyłka towarów może nastąpić tylko z chwilą otrzymania

zawiadomienia o otwarciu akredytywy. Jeżeli w chwili otrzymania

zawiadomienia towary nie są gotowe, to akredytywa przeterminuje

się.



Wymaga specjalnego zarezerwowania środków na ten cel, więc

zamraża kapitał.



Bardzo pracochłonna dla banku.

Zamknięcie akredytywy



na polecenie
dłużnika



po upływie terminu
ważności lub
wyczerpania
środków pieniężnych

Czeki

Odbiorca

Dostawca

Bank odbiorcy

Bank dostawcy

Przelew środków

Z

a

w

ia

d

o

m

ie

n

ie

o

r

e

a

liz

a

cj

i

cz

e

ku

Przekazanie czeku do realizacji

C

ze

k

d

o

r

e

a

liz

a

cj

i

Wręczenie czeku

Czek



Pisemne polecenie jego wystawcy
skierowane do banku, aby ten wypłacił
posiadaczowi czeku odpowiednią sumę
pieniędzy.



Przedsiębiorstwo wystawiające czeki
musi mieć zarezerwowane środki na
rachunku bankowym lub zapewniony
kredyt.



Zapewnia terminową zapłatę dostawcy.

Czek musi zawierać:



nazwę "czek" w tekście dokumentu



pełną nazwę banku, który ma wypłacić
kwotę czekową



bezwarunkowe polecenie wypłaty
oznaczonej kwoty pieniężnej



oznaczenie miejsca płatności



miejsce i datę wystawienia czeku



podpis wystawcy

Rodzaje czeków



Gotówkowe –
upoważniające do
podjęcia pewnej sumy
gotówki



Rozrachunkowe –
przeznaczone do
realizacji w formie
bezgotówkowej



Podróżne -umożliwiają
podjęcie gotówki za
granicą, mają zawsze
charakter czeków
imiennych

Czeki rozrachunkowe

Mogą mieć postać czeków potwierdzonych lub

gwarantowanych:



czek rozrachunkowy potwierdzony - zawiera
oświadczenie banku wystawcy, że czek ma pokrycie na
rachunku. Potwierdzenie czeku jest ważne tylko 10 dni od
daty wystawienia czeku, na ten okres bank blokuje
odpowiednie środki na rachunku wystawcy



czek rozrachunkowy gwarantowany - na podstawie
umowy między bankiem a wystawcą, czek realizowany
jest bez względu na stan rachunku wystawcy. W razie
braku pokrycia na rachunku bank automatycznie
kredytuje wystawcę czeku do wysokości sumy
gwarantowanej

Czek gotówkowy a
rozrachunkowy



Wystawca lub posiadacz czeku mogą zabronić
wypłaty czeku w gotówce, pisząc w poprzek na
przedniej stronie czeku zastrzeżenie: "przelać
na rachunek" - w ten sposób czek staje się
czekiem rozrachunkowym

Formalności



Czek powinien być przedstawiony w banku do zapłaty

w ciągu 10 dni od daty wystawienia.



Czek wystawiony za granicą jest płatny w ciągu 20 dni

jeżeli miejsce wystawienia i miejsce płatności znajdują

się w tej samej części świata, a jeśli znajdują się w

różnych częściach świata - w ciągu 70 dni.



Po upłynięciu terminu ważności czek nie staje się

nieważny, bank nadal jest zobowiązany czek

zrealizować, jednak wystawca czeku uzyskuje prawo do

jego odwołania.



W przypadku zgubienia czeku lub jego kradzieży należy

zgłosić ten fakt do banku, który wystawił książeczkę

czekową. Bank od tego momentu przejmuje

odpowiedzialność za ewentualną realizację tego czeku.

Jeżeli zgłosimy ten fakt w innym banku, bank przejmuje

odpowiedzialność dopiero po dwóch dniach.

Rozliczenia kompensacyjne



Polegają na tym, że
znaczna część
zobowiązań między
przedsiębiorstwami
wyrównuje się
wzajemnie w
określonym czasie i
nie obciążą
rachunków
rozliczeniowych.

Karty płatnicze



Umożliwiają wypłatę
gotówki i dokonanie
zapłaty, czasami też
wypłatę gotówki i
dokonanie zapłaty z
wykorzystaniem
przyznanego
kredytu.

Rodzaje kart płatniczych



Debetowe – upoważniają do
dokonywania płatności do wysokości
salda



Kredytowe - upoważniają do
dokonywania płatności do wysokości
salda + przyznany kredyt



Bankomatowe – upoważniają do
pobrania gotówki z bankomatu.

Tendencje na rynku kart
płatniczych
w Polsce



wzrost popytu na karty płatnicze ze strony indywidualnych klientów,



duże zmiany w strukturze wydanych przez banki kart, zdecydowanie

więcej kart płatniczych niż kart wyłącznie bankomatowych;



w transakcjach zrealizowanych kartami zdecydowanie przeważają

karty wydane przez banki z siedzibą w Polsce, co świadczy o o

rosnącym popycie na karty płatnicze ze strony klientów krajowych;



dominacja kart debetowych nad wszystkimi wydanymi kartami na

rynku



słaba oferta banków w zakresie kart kredytowych - niski udział tego

typu kart w rynku,



rozwój infrastruktury technicznej akceptującej karty w postaci

bankomatów i urządzeń akceptujących



płatności kartami są niewystarczający i nie zaspokajają potrzeb rynku,



brak na rynku najnowszej generacji kart procesorowych i

instrumentów pieniądza



elektronicznego;



w porównaniu do bardziej rozwiniętych rynków w krajach Unii

Europejskiej pod wieloma względami rynek polski jest jeszcze słabo

rozwinięty

.