W rozliczeniach biorą udział dwie strony: dłużnik i wierzyciel. Pośrednikiem między nimi jest bank.

Dłużnik - będzie wybierał formę zapłaty jak najpóźniej po odebraniu towaru

Wierzyciel - chce jak najszybciej otrzymać zapłatę

Bank - pobiera opłaty, prowizje, zawsze stoi na straży prawa, stara się maksymalizować dochody

• uwarunkowane - realizacja płatności dokonywana jest przy określonych warunkach, np. akredytywa, inkaso dokumentowe

• nieuwarunkowane, np. czek

• w obrocie zagranicznym (międzynarodowe), np. polecenie wypłaty (trzeba podać kraj, bank dokona przeliczenia walutowego, sprzeda nam walutę)

• w obrocie krajowym - polecenie przelewu

Polecenie przelewu - udzielona bankowi dyspozycja przelania środków pieniężnych z rachunku bankowego dłużnika na wskazany przez wierzyciela rachunek bankowy. Bank obciąża rachunek dłużnika, jeśli jest w tym samym banku to uznaje rachunek wierzyciela. Jeżeli wierzyciel ma rachunek w innym banku to nie można uznać od razu rachunku wierzyciela, więc obciąża się rachunek dłużnika i uznaje rachunek banku. Następnie dochodzi do obciążenia banku dłużnika (bank przekazuje środki pieniężne, obciąża swój rachunek) i uznania rachunku wierzyciela.

ZALETY:

• szybki

• tani

• prosty

WADY:

• inicjatorem jest dłużnik, więc w dogodnym dla siebie terminie uruchomi polecenie przelewu

• wierzyciel nie ma pewności otrzymania zapłaty

Polecenie przelewu znajduje zastosowanie w rozliczeniach:

• planowych - przy powtarzających się płatnościach (przy sukcesywnych dostawach)

• saldami - kiedy obie strony świadczą na swoją rzecz towary lub usługi (regulowane przy pomocy przelewu)

clearing - może być:

• dwustronny (bilateralny) - dwie strony świadczą sobie nawzajem

• wielostronny (multilateralny) - wiele podmiotów przekazuje sobie towary i usługi, powołują instytucję, która ustala saldo na określony dzień

Polecenie zapłaty - musi zacząć się od zgody dłużnika. Wierzyciel daje dyspozycję bankowi, aby obciążył rachunek dłużnika i uznał nim rachunek wierzyciela.

Polecenie zapłaty zostało wyposażone w zabezpieczenia:

1. formalno-prawne - np. umowy; jest dłużnik, wierzyciel, bank dłużnika, bank wierzyciela

2. maksymalna kwota pojedynczego polecenia zapłaty - dla osoby fizycznej, nie prowadzącej działalności gospodarczej 1 tysiąc euro; dla prowadzących - 50 tysięcy euro

3. prawo do odwołania - w każdej chwili możemy zrezygnować, a jeśli została już zrealizowana płatność to można się odwołać - dla osób nie prowadzących działalności gospodarczej do 30 dni; dla prowadzących - 5 dni

Przy poleceniu zapłaty chroniony jest interes dłużnika, ponieważ jak wierzyciel otrzyma zapłatę to w każdej chwili możemy ją odebrać.

Czek rozrachunkowy - dyspozycja udzielana przez wystawcę czeku udzielona trasatowi (bankowi) do obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania nią rachunku remitenta (beneficjent - posiadacz czeku).

Rodzaje czeków:

• gotówkowy - mamy czek i idziemy z nim do banku

• rozrachunkowy - na czeku wpisany jest rachunek remitenta

• imienne - na czeku wymieniony jest z imienia i nazwiska remitent czeku

• na okaziciela - ten kto przyjdzie z czekiem otrzyma środki pieniężne (nie może to być czek rozrachunkowy)

• na zlecenie - można indosować (przeniesienie praw wynikających z czeku); nie można indosować czeku rekta

• zakreślony

• zakreślenie szczególne - w dwie linie ujmuje się jakiś element czeku (bank może zrealizować czek tylko w oddziale, który został zakreślony na czeku)

• zakreślenie ogólne - linie zakreślone w poprzek (może być zrealizowany tylko na rzecz osoby wymienionej w umowie z bankiem)

Cel zakreślenia - w przypadku kradzieży, zgubienia - można zastrzec czek

• potwierdzony - czek potwierdza się w banku, w którym ma się rachunek. Bank na wypełnionym czeku przybija pieczątkę. Potwierdzenie ważne przez 30 dni. Bank odpisuje z naszego rachunku określoną kwotę i przekazuje na subkonto; może być zrealizowany tylko po okazaniu czeku potwierdzonego; jeżeli nie zostanie zrealizowany to na nasze konto bank zwraca środki

• bankierski - przez jeden bank na drugi bank

• skarbowy - wystawcą jest Skarb Państwa

• podróżniczy - bank wypisuje czek na określoną kwotę, np. jedziemy za granicę, idziemy do banku za granicą i go realizujemy. Na celu było zwiększenie obrotu czekowego

Dłużnik jest inicjatorem, wystawia czek w dogodnym dla siebie terminie.

Akredytywa dokumentowa - stanowi formę rozliczeń bezgotówkowych stosowaną zarówno w obrocie krajowym jak i zagranicznym. Jej istota polega na zarezerwowaniu przez bank określonej kwoty środków pieniężnych dłużnika na rzecz wierzyciela.

Otworzyć akredytywę - zarezerwować środki pieniężne na przyszłość.

dłużnik towar już ma ale może go zaewidencjonować dopiero po odebraniu dokumentów

Inkaso - polega na złożeniu przez dostawcę w swoim banku dokumentów płatniczych i faktury z zażądaniem zapłaty. Wówczas bank dostawcy przesyła dokumenty i żądanie zapłaty do banku odbiorcy. Płatność za fakturę w banku odbiorcy po wyrażeniu przez niego zgody na zapłatę (zezwolenia, akceptu).

Weksel - obietnica zapłaty; jako papier wartościowy jest dokumentem potwierdzającym istnienie zobowiązań osób, które go podpisały. Rozliczenie w formie weksla:

• własnego - dłużnik wystawia i zobowiązuje się do spłaty zobowiązań w określonym czasie na określoną kwotę (nie może być na okaziciela)

• trasowany

A --> B --> C

A - trasat (dłużnik wekslowy) - zobowiązany do zapłaty

B - trasant (wystawca)

C - remitent - ma dostać pieniądze

Zobowiązanie wekslowe jest bezwarunkowe (nie można napisać, że zapłacę za ... , nie ma warunku), abstrakcyjne (odrywa się od przyczyny, dla której to zobowiązanie powstało; ziemniaki - jubiler), samodzielne (niezależne od wszystkich innym zobowiązań), solidarne (każda osoba podpisana na wekslu jest dłużnikiem; wierzyciel może od każdego zażądać zapłaty w części lub w całości).

Funkcje weksla:

1. Funkcja płatnicza – polega na możliwości regulowania przy pomocy weksla zobowiązań, jest wręczany zamiast zapłaty przy zakupie towarów lub usług. Dotyczy on jednak przyszłej płatności, a więc zobowiązanie wygasa dopiero po zapłacie należności wynikającej z weksla.

2. Funkcja kredytowa – występuje w transakcjach kupna-sprzedaży i polega na udzielaniu nabywcy krótkoterminowego kredytu, tzw. kupieckiego. Weksel ułatwia dokonywanie transakcji z zapłatą w późniejszym okresie (odsetki liczone od daty wystawienia weksla).

3. Funkcja obiegowa – związana jest z możliwością nieograniczonego przenoszenia praw wekslowych z jednej osoby na drugą za pomocą indosu. W związku z tym jeden i tan sam weksel może być wręczany jako zapłata w wielu transakcjach handlowych

4. Funkcja gwarancyjna – polega na zabezpieczeniu zapłaty weksla przez wszystkie osoby na nim podpisane (gwarantuje, że zostanie uiszczona płatność).

Elementy weksla:

• Miejsce wystawienia i datę wystawienia weksla

• Bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy pieniężnej (przy wekslu własnym), lub bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy (przy wekslu trasowanym)

• Termin płatności

• Nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu

• Nazwisko osoby lub nazwę firmy, na rzecz której powinna być dokonana zapłata (remitenta)

• Kwota

• Nazwisko osoby lub nazwę firmy, która ma zapłacić weksel trasowany (trasata)

• Miejsce płatności

• Podpis wystawcy weksla

• Przy wekslu trasowanym podpis trasata