Układ moczowy
Utrzymuje homeostazę ustroju poprzez kontrolę składu i objętości krwi oraz wydalanie z moczem produktów przemiany materii i utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej
Syntezuje hormony (renina, nerkowy czynnik erytropoetyczny)
Aktywuje witaminę D.
Nerka wytwarza mocz, jest ściśle powiązana z układem krążenia. Nerkowy przepływ krwi wynosi 1200 ml/min, co stanowi ok. 20% spoczynkowej objętości minutowej serca. Całkowita objętość krwi organizmu przeływa przez nerki 60 razy dziennie.
W skład ukł. moczowego wchodzą:
Nerka
Moczowód
Pęcherz moczowy
Cewka moczowa
Nerki znajdują się na tylnej ścianie jamy brzusznej, zawierają części produkujące mocz oraz część dróg wyprowadzających mocz (cewki zbiorcze, kielichy nerkowe mniejsze i większe, miedniczkę nerkową).
Wytwarzaie moczu ostatecznego odbywa się przez filtrację osocza w kłębuszkach nerkowych, sekrecję przez komórki nefronu i resorpcję. Jednostką czynnościową nerki jest kanalik nerkowy, składający się z nefronu i cewki zbiorczej. Cewki zbiorcze otwierają się do kielichów nerkowych mniejszych, te łączą się i tworzą kielichy nerkowe większe, które uchodzą do miedniczki nerkowej, przedłużającej moczowód. Moczowody przebiegają w jamie brzusznej i miednicy i uchodzą do pęcherza moczowego, z którego dna wychodzi cewka moczowa.
Cewka moczowa męska, długości ok. 20 cm, stanowi wspólną drogę odpływu moczu i nasienia. Jej część ruchoma (błoniasta) wchodzi w skład prącia należącego do narządów płciowych zewnętrznych.
Narządy płciowe żeńskie dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne. Do narządów płciowych wewnętrznych żeńskich, które znajdują się w miednicy mniejszej zaliczamy:
Jajniki
Jajowody
Macicę
Pochwę
Jajniki wytwarzają komórki płciowe oraz wydzielają hormony (estrogeny i progesteron). Komórki pciowe dojrzewają w pęcherzykach jajnikowych, które są także źródłem hormonów.
Jajowód przylegający strzępkami do jajnika, bierze udział w wychwytywaniu komórki jajowej z jajnika w czasie owulacji. W jajowodzie następuje również zapłodnienie (w części bańkowej) oraz wczesny rozwój zarodka. Implantacja i rozwój płodu następuje w macicy.
Macica odgrywa istotną rolę w prawidłowo przebiegającym porodzie. Macica, której ciężar wynosi ok. 50 g, wzrasta intensywnie w okresie ciąży i osiąga ciężar ok. 1 kg przed porodem. Wzrost ten dotyczy naczyń i mięśnia macicy,w którym odbywa się hiperplazja i hipertrofia.
Pochwa jest kanałem mięśniowo-włóknistym łączącym się z narządami płciowymi zewnętrznymi.W obrębie pochwy następuje zdeponowanie nasienia podczas stosunku płciowego. Cykliczne zmiany nabłonka pochwy są wykorzystywane w diagnostyce endokrynologicznej.
W skład narządów płciowych zewnętrznych żeńskich leżących ku przodowi i poniżej spojenia łonowego wchodzą:
Wzgórek łonowy
Wargi sromowe większe
Szpara sromu
Wargi sromowe mniejsze
Przedsionek pochwy
Opuszki przedsionka
Gruczoły przedsionkowe większe i mniejsze
Łechtaczka
Cewka moczowa żeńska
Narządy płciowe męskie dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne. Do narządów płciowych wewnętrznych męskich zaliczamy:
Jądro
Najądrze
Powrózek nasienny
Nasieniowód
Pęcherzyk nasienny albo gruczoł nasienny
Przewód wytryskowy
Gruczoł krokowy (prostata)
Gruczoły opuszkowo-cewkowe
Cewki kręte jądra wysłane są nabłonkiem plemnikotwórczym, reprezentującym różne etapy spermatogenezy, oraz zwierają komórki Sertoliego,które są komórkami zrębowymi biorącymi udział w regulacji spermatogenezy. Gruczoł śródmiąższowy jądra tworzą komórki Leydiga.
Spermatogeneza obejmuje proliferację oraz odnowę komórek plemnikotwórczych, podziały mejotyczne spermatocytów i transformację spermatyd w plemniki. W obrębie najądrza zmieniają się właściwości błony komórkowej plemników i nabywają one zdolność ruchu.
Przedłużeniem przewodu najądrza jest nasieniowód, który posiada funkcję sekrecyjną, odgrywa ważną rolę w transporcie nasienia oraz procesie emisji i ejakulacji.
Pęcherzyki nasienne wytwarzają jasny, lepki płyn, stanowiący 15-32% nasienia. Pęcherzyki wydzielają również wesikulinę,powodującą koagulację nasienia, co zapobiega jego wypływaniu z pochwy
Gruczoł krokowy jest narządem mięśniowo-gruczołowym leżącym u podstawy pęcherza moczowego. Przewody wyprowadzające gruczołu uchodzą do części sterczowej cewki moczowej. Wydzielina gruczołu krokowego stanowi 15-30% nasienia. Wśród białek gruczołu występuje swoisty antygen sterczowy, który jest ważny w diagnostyce nowotworów gruczołu.
Gruczoły opuszkowo-cewkowe, o średnicy około 1 cm, leżą bocznie od opuszki prącia. Przewody ich uchodzą do części gąbczastej cewki moczowej. Iwch wydzielina zawiera enzymy metabolizujące androgeny oraz polipeptydy, stanowiące składnik nasienia.
Do narządów płciowych zewnętrznych męskich należą:
Prącie
Cewka moczowa męska
Moszna
Prącie jest narządem kształcu cylindrycznego zbudowanego z 2 ciał jamistych i ciała gąbczastego, w którym przebiga cewka moczowa. Wzwód prącia umożliwia współżycie seksualne oraz wprowadzenie nasienia do pochwy. W mechanizmie wzwodowym prącia odgrywają rolę 3 czynniki: a) naczyniowy; b) nerwowy; c) hormonalny.
Tętnice głębokie prącia oddają liczne kręte odgałęzienia, zwane tętnicami ślimakowatymi, których ściany mają grubą mięśniówkę, a ich gałązki mają poduszeczkowate wypuklenia błony wewnętrznej zawierające włókna kolagenowe i mięśniowe gładkie. Odgrywają one rolę w regulacji przepływu krwi. Pobudzenie włókien przywspółczulnych powoduje rozkurcz błony mięśniowej i rozszerzenie tetnic z równoczesnym zwężeniem naczyń żylnych.