Potencjał promocji zdrowia w Polsce: krajowe oraz regionalne polityki i plany zdrowotne
Budowanie krajowego potencjału promocji zdrowia ogniskuje się wokół ośmiu domen (Catford, 2005).
Polityki i plany zdrowotne tworzą kontekst, który może sprzyjać rozwojowi promocji zdrowia, jeśli dokumenty te kładą wyraźny akcent na autonomię promocji zdrowia jako jednej ze strategii zdrowia publicznego. Istotne jest, aby nie zaliczały jej do świadczeń leczniczych czy programów prewencji drugiego stopnia zorientowanej na kwestie lecznicze. Powinny przy tym odzwierciedlać pięć podstawowych kierunków działania zawartych w Karcie Ottawskiej oraz ogniskować się wokół społeczno-ekonomicznych determinantów zdrowia.
Aktualnie w Polsce funkcjonuje wiele programów ogólnopolskich związanych ze zdrowiem w sposób bezpośredni. Około 20. programów nosi nazwę „programów narodowych” (np. leczenia hemofilii; leczenia chorych ze stwardnieniem rozsianym;
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych; profilaktyki i leczenia udaru mózgu, wsparcia osób z cukrzycą) oraz Narodowy Program Zdrowia 2007-2015. Około 10. dalszych nosi nazwę „programów krajowych” (np. zwalczania AIDS i zapobiegania zakażeniom HIV; bezpieczeństwa ruchu drogowego; przeciwdziałania narkomanii; bezpieczeństwa biologicznego w Polsce etc.).
Ponadto mamy dziesiątki programów, planów i strategii pośrednio związanych z problematyką zdrowotną. Są one ukierunkowane na kwestie społeczne (np. krajowy program przeciwdziałania przemocy w rodzinie; krajowy program na rzecz kobiet; krajowy program na rzecz osób starych etc.), problemy ekologiczne (np. narodowy program edukacji ekologicznej; krajowy program na rzecz środowiska i zdrowia etc.) oraz działania związane z kulturą, nauką i gospodarką (np. Foresight). Zdrowie i jego determinanty są też zagadnieniem ujętym pośrednio i horyzontalnie w Krajowym Planie Rozwoju 2007-2013 oraz Krajowej Strategii Rozwoju 2007-2015. Dokumenty powyższe stają się podłożem różnorodnych dokumentów powstających na poziomie regionalnym i lokalnym. Fakty te wskazują, że istnieje pilna potrzeba dokonania przeglądu najważniejszych dokumentów planistycznych oraz ich wzajemnych powiązań. Rodzą się też pytania: czy dokumenty te mogą mieć realny wpływ na stan zdrowia Polaków? Czy mogą korzystnie wpływać na determinanty zdrowia? Czy mogą sprzyjać rozwojowi dyscypliny, jaką jest promocja zdrowia?