^{Psychologia (psychology),}

^{nie można psychologii zdefiniować w prosty sposób; właściwie nie można jej nawet scharakteryzować.}

^{Zakładając, że udałoby się to komuś dzisiaj czy jutro wysiłek ten okazałby się}

^{Zachowanie człowieka jest realizacją nieświadomego popędu.}

^{Osobowość strukturą złożoną składającą się z trzech struktur:}

• ^{id - (łac.) to}

• ^{ego - (łac.) ja}

^{superego - super ja}

^{ID - instynktowne popędy, nieświadome i irracjonalne}

^{Jest najprymitywniejszym komponentem psychiki}

^{zasada przyjemności}

^{EGO - rozwija się w relacjach z otaczającym światem (około 2 roku życia)}

^{Procesy świadomościowe}

^{Dostosowanie zaspokajania pragnień do świata zewnętrznego}

^{zasada realności}

^{SUPEREGO tworzy się, gdy człowiek napotyka nakazy i zakazy (około 4-6 roku życia)}

^{Jest ono zbiorem przyswojonych norm moralnych, które stanowią reprezentację wymagań rodziców}

^{Superego ma za zadanie krytykować i dokonywać cenzury}

^{Wywołuje silne emocje}

^{Superego jest w znacznej części nieświadome}

^{zasada moralności}

^{Carl Gustav Jung zakwestionował domiujący charakter libido oraz tezę o instynktownym mechaniźmie zachowania}

^{Inaczej również pojmował nieświadomość.}

^{Postulował istnienie nieświadomości zbiorowej na którą składają się archetypy czyli prasymbole.}

^{Alfred Adler - według niego nie libido, lecz dążenie do mocy napędza działania ludzi.}

^{Akcentował unikatowość jednostki; decydujące znaczenie przypisywał motywom o charakterze społecznym}

^{Behawiorystyczna koncepcja rozwoju człowieka}

^{Badania nad odruchami warunkowymi inspiracją tej koncpecji.}

^{Schemat bodziec - reakcja}

^{S - R}

^{Ponieważ cech człowieka nie można opisywać obiektywnie należy skupić się na docierających do niego bodźcach oraz reakcjach na nie.}

^{W kształtowaniu zachowania szczególną rolę odgywają nieadekwatny.}

^{Psycholog (psychologist), istnieją trudności w określeniu osoby wobec której termin ten ma zastosowanie.}

^{Psychologia jest nauką poświęconą badaniu zachowania i życia umysłowego człowieka}

^{Psychologia jest nauką w której współegzystują różnorodne koncepcje człowieka.}

^{Psychoanalityczna koncepcja człowieka}

^{Twórcą psychanalizy Sigmunt Freud - austryjacki lekarz, początkowo zajmujący się leczeniem zaburzeń nerwowych.}

^{Na zachowanie mają istotny wpływ czynniki biologiczne o charakterze popędowym, afektywnym instynktownym.}

^wzmocnienia.

^{Psychologia humanistyczna - koncepcja natury człowieka}

^{Carl Rogers akcentuje podmiotowość człowieka}

^{Nie ma wiedzy obiektywnej, gdyż badacz będąc człowiekiem nie jest obiektywny.}

^{Duże znaczenie dialogu i komunikacj.}

^{PODMIOTOWE traktowanie człowieka}

^{Postulat łączenia nauki z praktyką -}

^{- znaczenie psychoterapii}

^{Abraham Maslow - teoria potrzeb zwana potocznie piramidą potrzeb Maslowa}

^{Piramida Maslowa}

^{Potrzeby samoaktualizacji}

^{Potrzeby szacunku}

^{Potrzeby przynależności i miłości}

^{Potrzeby bezpieczeństwa}

^{Potrzeby fizjologiczne}

^{Co to jest samoaktualizacja?}

^{Samoaktualizacja jest specjalnym procesem stawania się, kim się jest;}

^{dążeniem do wewnętrznej spójności, jedności z samym sobą,}

^{spełniania swojego przeznaczenia lub powołania.}

^{Koncepcja człowieka w psychologii poznawczej}

^{Znaczenie procesu poznania - człowiek nie jako istota ucząca się, lecz jako aktywny badacz.}

^{Psychologia postrzegana jako nauka o mechanizmach funkcjonowania umysłu}

^{Ludzie konstruują repliki zdarzeń, ich obrazy i odzwierciedlenia; replikacje te są nazywane konstruktami osobistymi}

^{Ludzie różnią się posiadanymi konstruktami}

^{Obrazy zdarzeń tworzone są sukcesywnie}

^{Człowiek jest układem aktywnym,}

^{a nie reaktywnym,}

^{Samodzielnie i czynnie poszukuje informacji, gromadzi doświadczenie, a następnie wbudowuje je w system poznawczy}

^{T - O - T - E}

^zamiast

^S-R

^{T - test}

^{O- operation}

^{T - test}

^{E - exit}

^{Człowiek poznaje otoczenie (test), podejmuje działanie (operation), ocenia skutki działania (test) i kończy sekwencję.}

^{W psychologii poznawczej tym schematem zastąpiono schemt bodziec-reakcja (S-R) behawiorystów.}

^{System doświadczeń nie stanowi zbioru izolowanych danych.}

^{Nie jest też strukturą ściśle logiczną, choć człowiek raczej unika rozbieżności.}

^{Nie jest tylko odwzorowaniem rzeczywistości - podlega stałym przekształceniom.}

^{Koncepcja człowieka w socjobiologii}

^{Znaczenie ewolucji i doboru naturalnego}

^{Znaczna liczba zachowań determinowana genetycznie.}

^{Wielkie znaczenie zachowań dla reprodukcji}

^{Altruizm jeśli się pojawia jest motywowany egocentrycznie}

^{Altruizm krewniaczy - pomagam osobom spokrewnionym (ta sama pula genów)}

^{Altruizm odwzajemniony - pomagam, gdyż dzięki temu inni pomogą mnie}

^{Agresja traktowana jako praktyczny sposób zapewnienia sukcesu ewolucyjnego.}

^{Kontrowersje wokół socjobiologii - zarzuty o skrajny konsewatyzm - usprawiedliwienie skrajnego egoizmu.}

^{Uzasadnienie nierównowności społecznych}

^{Porównanie koncepcji}

^{Psychoanaliza}

^{Kim jest człowiek? Pionek sterowany przez biologię}

^{Przyczyna działania Libido}

^{Metafora Maszyna}

^Behawioryzm

^{Kim jest człowiek? Pionek sterowany przez cechy sytuacji}

^{Przyczyna działania Redukcja popędów}

^{Metafora Maszyna}

^{Psychologia humanistyczna}

^{Kim jest człowiek? Wszechwładna istota}

^{Przyczyna działania Rozwój osobisty}

^{Metafora Boska istota}

^{Psychologia poznawcza}

^{Kim jest człowiek? Badacz, decydent}

^{Przyczyna działania Poznanie}

^{Metafora Komputer}

^{Socjobiologia}

^{Kim jest człowiek? Środek rozprzestrzeniania genów}

^{Przyczyna działania Reprodukcja}

^{Metafora Maszyna}

^{Procesy warunkowania}

^{Warunkowanie klasyczne (Pawłowowskie)}

^{Warunkowanie instrumentalne (sprawcze)}

^{Warunkowanie klasyczne}

^{Poprzez warunkowanie klasyczne jednostka uczy się przewidywać pojawienie się ważnych wydarzeń w środowisku i przygotowywać się na nie.}

^{Polega ono na tym, że bodziec obojętny długotrwale podawany wraz z bodźcem wywołującym wrodzoną, odruchową reakcję organizmu zaczyna wywoływać tę reakcję.}

^{Odruch bezwarunkowy}

^{Jest to wrodzona reakcja organizmu nazywana też reakcją bezwarunkową.}

^{Bodziec, który ją wywołuje to bodziec bezwarunkowy.}

^{Odruch warunkowy}

^{Bodziec warunkowy to bodziec, który w wyniku długotrwałego podawania wraz z bodźcem bezwarunkowym nabrał zdolności do wywoływania podobnej reakcji. Reakcję taką nazywamy reakcją warunkową lub odruchem warunkowym.}

^{Warunkowanie instrumentalne}

^{Wpływ na reakcję poczucia zadowolenia lub dyskomfortu.}

^{Zachowania, które w danej sytuacji wywołuje zadowolenie jest kojarzone z sytuacją - jeśli w przyszłości się ona powtórzy wzrasta prawdopodobieństwo powtórzenia zachowania.}

^Emocje

^{Emocja jest szczególnym rodzajem stanu psychicznego.}

^{Często towarzyszą jej lub następują po niej zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz reakcje o charakterze behawioralnym (zachowania).}

^{Charakter emocji}

^{Emocja jest subiektywnym stanem psychicznym.}

^{Emocja może być poprzedzona oceną poznawczą, ale wielu badaczy nie uważa tego za nieodzowne}

^{Co było najpierw emocje czy poznanie?}

^{Trzy stanowiska:}

• ^{Pierwotność poznania wobec emocji}

• ^{Niezależność poznania i emocji}

• ^{Pierwotność emocji wobec poznania}

^{Pierwotność poznania wobec emocji}

^{Koncepcja zakładająca, iż najpierw człowiek dokonuje oceny poznawczej w zależności od podjętej oceny doświadcza określonych emocji.}

^{Emocje są tu wtórne wobec poznania.}

^{Niezależność poznania i emocji}

^{Podkreślanie niezależności poznania i emocji, mechanizmy poznawcze według tej koncepcji nie determinują występowania emocji.}

^{Reakcje emocjonalne są tu traktowane jako automatyczne, bez koniecznosci przetwarzania informacji.}

^{Pierwotność emocji wobec poznania}

^{Emocje traktowane jako wyprzedzające poznanie.}

^{Nie można zawiesić odczuwania emocji, natomiast można czasowo zawiesić procesy poznawcze.}

^{Trudno jest autorytarnie rozstrzygnąć ten spór. Świadczy on o bardrdzo złożonych zależnościach pomiędzy emocjami a poznaniem.}

^{Mechanizm oceny poznawczej nigdy nie jest czysto poznawczy.}

^{Natomiast procesy powstawania emocji nie wymagają minimalnego udziału procesów poznawczych.}

^{Twarz człowieka, jego głos, postawa i ruchy ciała wyrażają emocje.}

^{Ekspresja emocji ma znaczenie dla relacji z innymi ludźmi.}

^{Emocje podstawowe:}

^{radość strach złość wstręt smutek}

^{Rozpoznajemy emocje podstawe patrząc na twarze innych ludzi nawet z egzotycznych kultur. Jest to dowodem na ewolucyjny charakter źródeł emocji.}

^{Musimy jednak pamiętać, że niektóre kultury ograniczają ekpsresję emocji. Ludzie wychowani w tych kulturach mogą starać się nie okazywać odczuwanych emocji, co oczywiście nie znaczy że ich nie odczuwają, strają się jedynie ich nieujawniać.}

^{Inteligencja jest to zdolność przystosowania się do okoliczności dzięki postrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli na własnymi procesami poznawczymi.}

^{Inteligencja płynna Jest to zdolność dostrzegania złożonych relacji między symbolami i wykonywania manipulacji na symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego i znaczenia owych symboli}

^{Inteligencja skrystalizowanaJest dysponowanie wiymedzą i umiejętnościami ważni w danym kontekście kulturowym.}

^{Wyróżnianie specyficznych rodzajów inteligencjikontra}

^{czynnik inteligencji ogólnej}

^{(czynnik g)}

^{Modele równorzędne kontra}

^{modele hierarchiczne}

^{Model hierarchiczny Według Spearmana istnieje naczelna zdolność intelektulana zwana przez niego czynnikiem g oraz pewna ilość zdolności specjalnych zwanych czynnikami s (specyfic)}

^{Teoria ta zwana jest dwuczynnikową co jest mylące gdyż mamy tu czynnik g i bliżej nieokreślaoną ilość czynników s.}

^{Model ten jest modelem hierarchicznym, gdyż zakłada hierarchię - nadrzędną pozycję czynnika g.}

^{Inny model hierarchiczny Podział na inteligencję płynną i inteligencję skrystalizowaną (omawiany wyżej) nota bene też jest modelem hierarchicznym zaproponowanym przez Raymonda Cattela}

^{(ale to tak dla uściślenia)}

^{Modele czynników równorzędnych .Modele te zakładają brak czynnika nadrzędnego, lecz istnienie wielu czynników równorzędnych.}

^{Każda zdolność umysłowa odnosi się do określonego materiału.}

^{Tendencja do tworzenia koncepcji w których mówi się o różnych rodzajach inteligencji.}

^{Czynnik genetyczny współdziała ze środowiskowym w determinowaniu inteligencji danej jednostki.}

^{Obecnie poddkreśla się znaczenie genów, kiedyś czynniki biuologiczne były deprecjonowane, bardziej podkreślano wpływ środowiska.}

^{Osobowość - co to takiego?}

^{Reakcja człowieka zależy nie tylko od działających bodźców, ale i od czynników tkwiących w organizmie.}

^{S - O - R}

^{Gordon Allport traktował osobowość jednostki jako niepowtarzalną strukturę cech}

^{Cecha jako predyspozycja do reagowania w określony sposób, wspólna dla wszystkich ludzi}

^{Dyspozycja osobista jako niepowtarzalna, charakterystyczna dla jednostki}

^{Rodzaje dyspozycji}

^{Dyspozycje dominujące - determinują całe zachowanie jednostki, występują rzadko}

^{Dyspozycje centralne - najczęściej wystepujące w działaniu}

^{Dyspozycje wtórne - mało istotne dla opisu osobowości}

^{Badania leksykalne}

^{Wyodrebniono bardzo liczne cechy -}

^{18 000 wyrazów opisujących jednostkę}

^{Czynnikowa struktura osobowości}

^{Osobowość traktowana jako konstrukt pozwalający przewidzieć jak człowiek zachowa się w danej sytuacji}

^{Cechy powierzchniowe - obserwowane zachowanie}

^{Cechy źródłowe - podstawowe zmienne z których zbudowana jest osobowość}

^{Cechy zdolnościowe - rozwiązywanie zdań}

^{Cechy temperamentalne - styl i tempo działania oraz emocje}

^{Cechy dynamiczne - motywacja i istotne cele}

^{Źródła wnioskowania o cechach:}

• ^{Obserwacja zachowania w codziennych sytuacjach życiowych (dane L - life)}

• ^{Samoopis (dane Q - questionnaire)}

• ^{Specjalnie aranżowane sytuacje eksperymentalne (dane T - test)}

^{Teoria opisowa nie przywiązuje znaczenia do dociekania przyczyn wyspeowania określonych zachowań}

^{Zarzut że wyprowadzone z analizy czynniki nie pasują do obserwacji zachowania ludzkiego}

^{Teoria PEN Hansa Eysencka}

^{Osobowość to temperament i inteligencja}

^{(w.g. H. Eysencka)}

^{Inspiracja teoriami C.G. Junga}

^{Sprowadził osobowość do trzech wymiarów}

^{Psychotyczność}

^Ekstrawersja

^{Neurotyczność}

^{Psychotyczność na jednym biegunie przestępczość, psychopatia i schizofrenia,}

^{a na drugim uspołecznienie i empatia}

^{Ekstrawersja - introwersja}

^{Neurotyczność - lęk, przygnębienie, poczucie winy i napięcie}

^{Pięcioczynnikowy model osobowości (PMO)}

^{Lewis R. Goldberg ukuł termin „Wielka Piątka”}

^{Paul Costa i Robert McCrae}

• ^{Neurotyczność (odwrotność zrównoważenie emocjonalne)}

• ^{Ekstrawersja (odwrotność introwersja)}

• ^{Otwartość na doświadczenie (kultura, intelekt)}

• ^Ugodowość

• ^Sumienność

^{Metodologia psychologii w zarysie}

^{Specyfika obiektu psychologii - człowieka}

^{Ograniczenia etyczne w badanich dotyczących człowieka}

^{Metody badawcze}

^{Obserwacja, wywiad i rozmowa}

^{Testy inteligencji i zdolności}

^{Kwestionariusze osobowości}

^{Testy projekcyjne}

^Eksperymenty

^Obserwacja

^{Bardzo duża liczba danych}

^{Różna wartość diagnostyczna wskaźników}

^{Znaczenie selekcji danych obserwacyjnych}

^{Znaczenie prawidłowej interpretacji}

^{Rozmowa i wywiad}

^{Wywiad, gdy zadajemy identyczne pytania kolejnym badanym w ustalonej kolejności, a odpowiedzi są rejestrowane;}

^{pytania i odpowiedzi nie odnoszą się bezpośrednio do badanej osoby}

^{Testy inteligencji i zdolności}

^{Krytyka od początku ich istnienia}

^{Standaryzacja - sprecyzowanie i ustalenie zadań oraz sposobu oceny odpowiedzi; dzięki standaryzacji możliwa jest porównywalność wyników}

^{Kwestionariusze osobowości}

^{Metoda wykorzystująca samoopis dokonywany przez badanego w postaci odpowiedzi na wystandaryzowane pytania, stwierdzenia lub określenia}

^{Testy projekcyjne}

^{Specyfika zjawiska projekcji}

^{Projekcja - przypisywanie obiektowi lub zjawisku własnych cech i właściwości}

^{Specyfika eksperymentu psycholiczneoggo}

^{Eksperyment - wpływ badacza}

^{Ograniczenia etyczne stosowania eksperymentu}

^{Konieczność wprowadzania w błąd osób badanych}

^MOTYWACJA

^{Termin „motywacja” stosowany jest do opisu wszelkich mechanizmów odpowiedzalnych za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie zachowania.}

^{Motywacja w psychoanalizie}

^{Zachowania są zdeterminowane}

^{Zachowaniami rządzą popędy (wrodzone instynkty)}

^{Motywy zachowania mają charakter nieświadomy}

^{Redukcja napięcia zwiazanego z działaniem popędów}

^{Harry Sulivan - potrzeba przyjemności i potrzeba bezpieczeństwa}

^{Behawiorystyczna teoria motywacji}

^{Również pojęcie popędu rozumianego obiektywnie jako wielkość deficytu ważnego dla organizmu czynnika pozytywnego}

^{lub jako siła odziaływania czynnika negatywnego}

^{Popędy pierwotne (nie wymagają uczenia), popędy wtórne (wyuczone)}

^{Pobudka (przynęta) to obiekt lub stan mający zdolność redukowania lub zmniejszenia wielkości popędu}

^{Wzmocnienie to każdy obiekt lub stan rzeczy zwiększający prawdopodobieństwo powtórzenia reakcji wywołanej działaniem danego bodźca (pobudki lub popędu)}

^{Psychologia humanistyczna a motywacja}

^{Potrzeby niedoboru}

^{i potrzeby wzrostu (metapotrzeby)}

^{Piramida Maslowa}

^{Potrzeby samoaktualizacji}

^{Potrzeby szacunku}

^{Potrzeby przynależności}

^{Potrzeby bezpieczeństwa}

^{Potrzeby fizjologiczne}

^{Rodzaje motywacji}

• ^{motywacja muszę}

• ^{motywacja chcę}

^{Poznawcze koncepcje motywacji; Deprywacja sensoryczna - pozbawienie bodźców, jest przykre dla człowieka, skrajna deprywacja może być niebezpieczna. Potrzebujemy minimum bodźców i dążymy do tego aby je odbierać.}

^{„Myśli sprzeczne rodzą ból” Baruch Spinoza}

^{Teoria dysonansu poznwaczego Festingera (związek dość luźny z motywacją zdaniem jej autora, ale...)}

^{Dysonans poznwczy}

^{Porównywanie danych:}

• ^{konsonans (zgodność)}

• ^{dysonans (sprzeczność)}

• ^{brak związku}

^{Gdy pojawia się dysonans poznawczy człowiek podejmuje działanie, aby go uniknąć.}

^{Dysonans jest stanem przykrym, działajacym jak popęd, wywołującym działanie.}

^{Motywacja w psychologii topologicznej}

^{Efekt Zeigarnik - lepsze zapamietywanie zadań niedokończonmych}

^{Efekt Owsiankiny - spontaniczna tendencja do dokańczania rozpoczętych i przerwanych zadań}

^{Pobudzenie emocjonalne}

^{Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom pobudzenia emocjonalnego nie sprzyja efektywnemu funkcjonowaniu.}

^{Wzrost efektwności działania organizmu rośnie wraz ze wzrostem pobudzenia, ale tylko do pewnego poziomu.}

^{Prawo Yerkesa-Dodsona}

^{1) W miarę wzrostu intensywności pobudzenia czynność wykonywana jest do określonego poziomu krytycznego coraz lepiej, po czym zaczyna pogarszać się aż do całkowitej dezorganizacji.}

^{2) Wspomniany poziom krytyczny jest niższy dla zadań trudnych niż dla łatwych.}

^{Marzenia i aspiracje}

^{Aspiracja różni się od marzenia założeniem działań własnych.}

^{Segmentacja - podział na etapy ułatwia podtrzymanie aktywności.}

^{Zwielokrotnienie gratyfikacji powoduje większą motywację.}

^{Motywacja wewnętrzna - tendencja do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na samą treść aktywności}

^{(jej przeciwieństwem motywacja zewnętrzna - działanie dla korzyści otrzymywanych od innych).}

^{Wpływ nagród na motywację wewnętrzną Zasada pomniejszania -}

^{im więcej potencjalnych czynników może być przyczyną określonego działania,}

^{tym mniejsza jest rola,}

^{jaką jednostka przypisuje każdemu z nich}

^{Nie zawsze zewnętrzna nagroda zmniejsza motywację wewnętrzną.}

^{Ale często odpowiednie manipulowanie nagrodą może zmniejszać motywację zamiast ją zwiększyć.}

^{Psychoterapia; Podejście psychoanalityczne - poznanie problemu i korekta zachowania}

^{Przeniesienie na psychoanalityka pewnych relacji Rola interpretacji}

^{Podejście behawioralno-poznawcze}

^{Rola warunkowania klasycznego, instrumentalnego i modelowania}

^{Desensytyzacja - stosowana przy fobiach}

^{Stworzenie listy sytuacji zwiazanych z danym lękiem, uporządkowanie jej od sytuacji budzących najsilniejszy lęk po te które budzą najsłabszy. Ekspozycje boźców które budzą najsłabszy lęk połączona z relaksacją. Gdy bodziec przestaje budzić lęk, przystepuje się do przepracowywania silniejszego.}

^{Podejście humanistyczno-egzystencjalne}

^{Stworzenie możliwości rozwoju}

^{Bezwarunkowa akceptacja klienta}

^{Głębokie empatyczne zrozumienie}

^{Parę wybranych technik Metafory - wykorzystanie w terapii opowieści o charakterze metaforycznym, które nie mówią o problemie i jego rozwiązaniu wprost, lecz w sposób pośredni.}

^{Praca z ciałem - zwrócenie uwagi na reakcję ciała na traumatyczne doświadczenia}

^{Psychodrama - odegranie pewnej sytuacji. Przeprowadzana w trakcie terapii grupowej. Jej uczestnicy odgrywają okresloną scenkę, tak jak aktorzy w teatrze. Różni ich od aktorów to iż istotne są tu ich własne przeżycia, a nie odczucia ewentualnych widzów.}

^{Klaryfikacja - terapeuta dokonuje klaryfikacji czyli określenia uczuć pacjenta w zrozumiały sposób}

---