Kompetencje prezydenta w zakresie bezpieczeństwa:
Nadaje ordery i odznaczenia
· Stosuje prawo łaski
· jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
· w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej,
· mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych
· na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych,
· na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe,
· powołuje i odwołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego
· w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie SiłZbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej,
· postanawia o stanie wojny (jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie),
· w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent RP, na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa ( za zgodą Sejmu),
· w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent RP, na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa (za zgodą Sejmu)
Uprawnienia innych organów konstytucyjnych dotyczące bezpieczeństwa państwa
PARLAMENT
Sejm i Senat odgrywają szczególną rolę, polegającą na stanowieniu przepisów prawa powszechnie obowiązującego w postaci ustaw.
Obie izby parlamentu odgrywają również rolę kreacyjną, polegającą na powoływaniu i odwoływaniu konstytucyjnie wskazanych centralnych organów państwa; mają prawo kontroli wykonywania ustaw, a Sejm dysponuje prawem kontroli rządu i ministrów.
Może także stosować środki odpowiedzialności parlamentarnej (wotum nieufności) zarówno w stosunku do rządu (odpowiedzialność solidarna - art. 158), jak i poszczególnych ministrów (odpowiedzialność indywidualna - art. 159).
Rola kontrolna parlamentu przejawia się również w działalności organów wewnętrznych Sejmu i Senatu, spełniających funkcję pomocniczą. Chodzi tu przede wszystkim o komisje parlamentarne - np. Komisję Obrony Narodowej, Komisję Spraw Zagranicznych i Komisję ds. Służb Specjalnych, które odgrywają ważną rolę w działalności parlamentu w zakresie bezpieczeństwa narodowego.
Zakres kompetencji Komisji Obrony Narodowej obejmuje kwestie obrony państwa, dotyczące zwłaszcza działalności sił zbrojnych, systemu oraz funkcjonowania obrony terytorialnej kraju i obrony cywilnej, wykonywania obowiązków w dziedzinie wzmacniania obronności przez organy państwowe i przedsiębiorstwa, organizacje spółdzielcze i społeczne oraz przez obywateli, a także sprawy przemysłu obronnego. Szczególną rolę spełnia Komisja ds. Służb Specjalnych
Zgodnie z treścią rozdziału 12. Regulaminu Sejmu RP komisja ta opiniuje nie tylko projekty ustaw, lecz również projekty rozporządzeń wykonawczych dotyczących służb specjalnych oraz ocenia akty normatywne w zakresie ich działalności. Ponadto do jej uprawnień należy opiniowanie kierunków pracy służb specjalnych na podstawie informacji przedstawianych przez szefów tych służb, opiniowanie wniosków w sprawie powołania poszczególnych osób na stanowiska szefów i zastępców oraz opiniowanie projektu budżetu w części dotyczącej służb specjalnych. Komisja dokonuje oceny współdziałania cywilnych i wojskowych służb z organami ścigania oraz bada zasadność i przedmiot skarg dotyczących służb specjalnych.
Formą działań kontrolnych parlamentu jest także wyrażanie zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej oraz na wprowadzenie stanu wyjątkowego i wojennego lub przedłużenie okresu stanu klęski żywiołowej i stanu wyjątkowego.
RADA MINISTRÓW
Zgodnie z art. 146 Konstytucji Rada Ministrów odpowiada m.in. za: zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz porządek publiczny, zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego, sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności oraz coroczne określenie liczby obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej.
Do zadań szczegółowych RM w dziedzinie bezpieczeństwa zewnętrznego i obronności należy:
• opracowywanie projektów strategii bezpieczeństwa narodowego;
• planowanie i realizacja przygotowań obronnych państwa, zapewniających jego funkcjonowanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny, w tym planowanie przedsięwzięć gospodarczo-obronnych oraz zadań wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych;
• przygotowanie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym i organówwładzy publicznej do funkcjonowania na stanowiskach kierowania;
• utrzymywanie stałej gotowości obronnej państwa, wnioskowanie do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o jej podwyższanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz ojej obniżanie, stosownie do zmniejszenia stopnia zagrożenia;
• określanie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa państwa, w tym obronności, oraz przygotowania ich szczególnej ochrony;
• przygotowanie na potrzeby obronne państwa i utrzymanie w stałej gotowości jednolitych systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania;
• przygotowanie systemu stałych dyżurów na czas zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny;
• określanie zasad wykorzystania służby zdrowia i infrastruktury technicznej państwa na potrzeby obronne, w tym sposobu zabezpieczenia przestrzeni powietrznej i wód
terytorialnych w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny;
• zapewnienie funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w państwie;
• prowadzenie kontroli stanu przygotowań obronnych w państwie.
KOMISJE PARLAMENTARNE
Komisje parlamentarne są to pomocnicze organy parlamentu, złożone z parlamentarzystów i przygotowujące projekty decyzji parlamentarnych w dziedzinie ustawodawstwa i kontroli. Są tworzone w poszczególnych izbach parlamentu (w Polsce — komisje sejmowe i senackie). Mogą być też mieszane, np. dla uzgodnienia spornych spraw między izbami.
Komisje parlamentarne mogą być:
stałe (istniejące przez całą kadencję), z podziałem zadań opartym na kryterium resortowym (np. Komisja Spraw Zagranicznych) lub funkcjonalnym (np. Komisja Ustawodawcza),
nadzwyczajne, czyli utworzone dla rozpatrzenia konkretnej sprawy .
Dodatkowo Sejm ma prawo powołać tzw. komisje śledczą mająca dodatkowe uprawnienia w ustalaniu faktów. W polskim Sejmie (2005 r.) istniało 26 komisji stałych, w Senacie — 14 oraz, wspólna dla obu izb, Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego, w której skład wchodzą posłowie i senatorowie.
Rada Bezpieczeństwa Narodowego:
Uprawnienia i zakres działania Rady Bezpieczeństwa Narodowego (RBN):
RBN jest organem doradczym Prezydenta RP w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa Państwa.
Zadaniem RBN jest rozpatrywanie kwestii i wyrażanie opinii dotyczących bezpieczeństwa państwa, a w tym m.in.:
generalnych założeń bezpieczeństwa państwa,
założeń i kierunków polityki zagranicznej,
kierunków rozwoju Sił Zbrojnych,
problemów bezpieczeństwa zewnętrznego,
zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego i środków ich przeciwdziałania.
Tryb funkcjonowania RBN:
Rada zwoływana jest z inicjatywy Prezydenta, który ustala porządek jej obrad.
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego:
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego służy Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej pomocą oraz wsparciem w wykonywaniu jego zadań w zakresie bezpieczeństwa narodowego, w tym obronności, a także realizuje powierzone przez Prezydenta zadania w tym zakresie.
Wynikają one z określonej w Konstytucji RP roli Prezydenta jako najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej i gwaranta ciągłości władzy państwowej, a także organu władzy czuwającego nad przestrzeganiem Konstytucji, stojącego na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Zadania Biura Bezpieczeństwa Narodowego wynikają również z konstytucyjnej funkcji Prezydenta, który jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.