FUNKCJE POLITYKI GOSPODARCZAEJ W RÓŻNYCH SYSTEMACH EKONOMICZNYCH

SYSTEM EKONOMICZNY - zbiór powszechnie obowiązujących norm prawnych, instytucji oraz ogólnie akceptowanych zasad regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego:

• systemy kompetytywne / konkurencyjne / systemy gospodarki rynkowej

• systemy gospodarki regulowanej administracyjnie / systemy gospodarki planowej

USTRÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY określa własność środków produkcji:

• ustroje indywidualistyczne / kapitalistyczne - własność jednostkowa środków produkcji i trwałych dóbr konsumpcyjnych

• ustroje kolektywistyczne - dominuje własność państwa i innych organizacji publicznoprawnych

MODELE systemów ekonomicznych:

1. indywidualistyczno-kompetytywny (kapitalizm rynkowy)

2. indywidualistyczno-planowy (gospodarka kapitalistyczna regulowana przez centralne planowanie państwowe; kapitalizm mieszany; społeczna gospodarka rynkowa)

3. kolektywistyczno-planowy (kolektywistyczna gospodarka zarządzana centralnie - realny socjalizm; system nakazowo-rozdzielczy; model scentralizowany)

4. kolektywistyczno-kompetytywny (socjalizm rynkowy; model zdecentralizowany; system socjalistyczny częściowo zreformowany - „hybrydowy”)

System ekonomiczny przesądza o kształcie i strukturze sfery regulacji w gospodarce narodowej, tworząc tym samym zespół podstawowych uwarunkowań polityki ekonomicznej, określając jej zakres, pole, instrumentację, a często także cele działań.

FUNKCJE PAŃSTWA W KAPITALISTYCZNEJ GOSPODARCE MIESZANEJ:

1. zapewnienie przestrzegania ustrojowych i systemowych zasad porządku społeczno-gospodarczego, a zwłaszcza zasady wolności gospodarczej, poszanowania własności prywatnej i swobody przedsiębiorczości

2. zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego

3. zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego

4. utrzymywanie wymiaru sprawiedliwości i szkolnictwa

5. kształtowanie systemu pieniężnego

6. korygowanie słabości i eliminowanie niedostatków mechanizmów rynku pod kątem:

• podnoszenia efektywności gospodarki w skali ogólnospołecznej

• ograniczania nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego

• stabilizowania gospodarki

• zapewnienia zrównoważonego rozwoju

7. ochrona środowiska, zapewnienie racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych

8. ochrona konsumentów

9. przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji

10. regulowanie warunków pracy i ochrona pracowników

11. kształtowanie systemów ubezpieczeń społecznych, zapewnienie ochrony zdrowia ludności

REGULOWANIE PODAŻY PIENIĄDZA

(a) podaż pieniądza M może być regulowana przez państwo, od niej zaś zależy stopa procentowa p

(b) gdy stopa procentowa p spada, inwestycje / rosną

(c) gdy rosną inwestycje /, wzrasta produkcja P

(d) gdy wzrasta produkcja P, rośnie zatrudnienie

KIERUNKI ODDZIAŁYWAŃ PG W KAPITALISTYCZNEJ MIESZANEJ GOSPODARCE RYNKOWEJ:

1. zapewnienie stałego dopływu środków niezbędnych do wykonywania przez państwo funkcji wewnętrznych i zewnętrznych

2. wspieranie sektorów gospodarki nie cieszących się dostatecznym zainteresowaniem prywatnych przedsiębiorców

3. zapewnienie osłony działalności gospodarczej obywateli własnego kraju przed zagraniczną konkurencją

4. ochrona konkurencji przez monopolizacją rynku

5. przeciwdziałanie czynnikom kryzysogennym i stagnacyjnym, pobudzanie koniunktury i kształtowanie warunków sprzyjających procesowi wzrostu

6. ochrona środowiska naturalnego, zapewnienie ładu przestrzennego

7. utrzymywanie ładu społecznego

FUNKCJE PG W WARUNKACH TRANSFORMACJI SYSTEMOWO-USTROJOWEJ:

1. demontaż instytucji i struktur nakazowo-rozdzielczego systemu kierowania gospodarką w realnym socjalizmie i pozostałości tego systemu w warunkach układów hybrydowych

2. kreowanie warunków umożliwiających uruchomienie i prawidłowe działanie mechanizmów regulacji rynkowej (reorientacja handlu zagranicznego, dostosowanie produkcji krajowej do międzynarodowych standardów, przywrócenie właściwej roli pieniądza i zapewnienie jego wymienialności, przygotowanie ludzi do samodzielnego działania na własny rachunek)

3. przekształcanie własnościowej struktury gospodarki - prywatyzacja

METODY PRYWATYZACJI:

1. powszechna prywatyzacja - uwłaszczenie wszystkich członków społeczeństwa w drodze nieodpłatnego przydzielenia każdemu pewnej cząstki majątku państwowego

2. reprywatyzacja - zaspokojenie roszczeń byłych właścicieli znacjonalizowanych zakładów

3. prywatyzacja kapitałowa - odpłatne przekazywanie obiektów majątku państwowego w ręce prywatne, w drodze sprzedaży całych zakładów, ich części lub udziałów we własności państwowych przedsiębiorstw przekształconych wcześniej w spółki

SPOSOBY TRANSFORMACJI:

1. kuracja szokowa

2. wprowadzanie reform w sposób gradualistyczny

1

---