Międzywojnie (1918-1939)
RAMY CZASOWE I NAZWA EPOKI Międzywojnie jest nazywane inaczej XX-leciem międzywojennym, bowiem jego ramy czasowe to okres pomiędzy dwiema wojnami światowymi. Wydarzenia I wojny światowej szczególnie mocny wpływ wywarły na psychice narodów Europy zachodniej. Pochłonęła ona miliony młodych istnień. Musiało to zmienić i przewartościować podejście ludzi do wielu zagadnień, w tym do literatury i sztuki. Na ziemiach polskich zaczęło funkcjonować młode polskie państwo i z kolei ten fakt zaważył na obliczu kultury. To czasy rewolucji w Rosji i to wydarzenie także musiało odbić się na poglądach i postawach ludzi żyjących w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku.
PODŁOŻE FILOZOFICZNE MIĘDZYWOJNIA Nie ma w tym czasie dominującego kierunku filozoficznego. Na charakter powstającej literatury ma wpływ fakt odzyskania niepodległości przez Polskę, ogólny entuzjazm społeczeństwa, rozwój społeczno-gospodarczy i polityczny w młodym kraju. Zaznaczają swoją obecność także kierunki powstałe wcześniej, w modernizmie.
LITERATURA MIĘDZYWOJNIA Literaturę międzywojnia dzieli się na dwa dziesięciolecia z powodu popularności uprawianych rodzajów literackich. W pierwszym dominuje poezja (liryka - wiersze), w drugim rozwija się proza (epika). Po raz pierwszy pojawia się zjawisko grup poetyckich, niewielkich skupisk poetów wydających swe utwory w tym samym czasopiśmie, pochodzących z jednego miasta i reprezentujących podobny program poetycki.
Skamander-grupa poetów tworzących w piśmie warszawskim "Skamander" w latach 1920-28 oraz 1935-39. Tworzyli ją poeci: Tuwim, Słonimski, Wierzyński, Lechoń, Iwaszkiewicz. Tworzyli poezję radosną, nasyconą optymizmem, ich bohaterem stał się człowiek ulicy mówiący prostym językiem. Patronem tych artystów był Leopold Staff.
Awangarda Krakowska - grupa poetów skupionych wokół czasopisma "Zwrotnica" wychodzącego w latach 1922-23 oraz 1926-27 w Krakowie. W jej skład wchodzili: Brzękowski, Kurek, Przyboś oraz Peiper. Domagali się nowej poezji, odpowiedniej do rozwoju cywilizacji. Wytworzyli nowy typ metafory o bardzo odległym kojarzeniu. Tematyka wierszy Awangardy skupiała się na ukazywaniu życia ludzkiego w myśl haseł: miasto, masa, maszyna.
Kwadryga - grupa działająca w latach 1926-33 w piśmie warszawskim "Kwadryga". Współtworzyli ją: Sebyła, Gałczyński, Flukowski, Szenwald, Dobrowolski. Prezentowali oni poezję zafascynowaną problematyką społeczną. Mieli też ambicje kształtowania postaw moralnych.
Żagary - grupa poetycka wydająca swoje wiersze w piśmie wileńskim "Żagary" w latach 1931-34, a skupiająca takich poetów: Zagórski, Miłosz, Rymkiewicz, Putrament. W ich poezji widoczne jest poczucie nadchodzącej katastrofy. Jako jedni z nielicznych przewidywali wybuch jakiegoś kataklizmu.
Poezja pierwszych lat niepodległości charakteryzuje się radością i entuzjazmem, lecz z czasem ów nastrój ustępuje miejsca powadze i zadumie. Największą popularnością wśród czytelników dwudziestolecia cieszyła się twórczość poetycka Skamandra, natomiast osiągnięcia poezji Awangardy znalazły wiele uznania w oczach twórców polskiej liryki po drugiej wojnie światowej
Proza W 1932 roku wychodzą dwie ważne dla literatury okresu powieści, a mianowicie "Kordian i cham" Kruczkowskiego oraz pierwsze tomy "Nocy i dni" Marii Dąbrowskiej. Dzieło Kruczkowskiego jest analizą i krytyką powstania styczniowego, którego ideologowie zlekceważyli poparcie ludu wiejskiego dla sprawy walki narodowowyzwoleńczej. Nie mieli w swych powstańczych planach wizji przyszłej ojczyzny z równouprawnieniem dla chłopów, dlatego powstanie nie zyskało uznania w oczach mas ludowych i upadło.
Druga wymieniona powieść przedstawiała losy rodziny ziemiańskiej żyjącej w okresie pozytywizmu, jej zmagania z rzeczywistością i konflikty wewnętrzne. W obu wypadkach dzieła te ukazywały w niekorzystnym świetle systemy wartości najbogatszej warstwy społeczeństwa polskiego, szlachty i arystokracji, posiadaczy ziemskich, którzy byli niejako moralnie odpowiedzialni za wizerunek kraju w XIX wieku. Ponieważ ich potomkowie dzierżą w II Rzeczpospolitej odpowiedzialne stanowiska państwowe, są klasą przewodnią w tworzącym się systemie kapitalistycznym, stąd tak wielkie znaczenie i popularność powieści Kruczkowskiego i Dąbrowskiej. Na ich tle doszło do wielu dyskusji i sporów ideologicznych.
Rozwój powieści Powieść jako gatunek literacki zyskuje sobie coraz większą popularność. Dla literatury światowej jest to okres, który zaznaczył się rozkwitem powieści nowożytnej. W 1922 roku świat literacki poznał utwór Joyce'a pt. "Ulisses”. Powieść ta wywołała konsternację na twarzach czytelników, podobne wrażenie towarzyszyło krytykom i badaczom literatury. Problem polegał na tym, iż trudno było zrozumieć język i zasadę kompozycji "Ulissesa". Krytyka literacka nadała tej powieści nazwę: antypowieść, różniła się bowiem od znanej pozytywistycznej powieści realistycznej. Przede wszystkim rola fabuły została w niej bardzo ograniczona, a kompozycja wykluczała harmonię i ład, jaki występował w powieści tradycyjnej. Wydarzenia nie przebiegają tutaj według ustalonych schematów, a odznaczają się psychologizacją postaci, skupieniem na poznawaniu świata poprzez analizę cech wewnętrznych bohaterów. Czytając Joyce'a odnosi się wrażenie, jakby świat przedstawiony stał w miejscu, a akcji w ogóle nie było. Po "Ulissesie" pojawiły się inne wybitne powieści takich twórców, jak F. Kafka, W. Faulkner, F. Durenmat. W literaturze polskiej twórcami awangardowych powieści stali się K. Irzykowski, T. Parnicki, W. Mach, B. Schulz, W. Gombrowicz.
Techniki powieściowe W międzywojniu wykształciły się dwie techniki pisania powieści. Pierwszą z nich była technika symultaniczna. Polegała na przedstawianiu kilku wydarzeń dziejących się w tym samym czasie powieściowym. Narrator przenosił swoją uwagę z miejsca na miejsce w tym samym czasie i opowiadał o wydarzeniach rozgrywających się równolegle. Druga zaś technika nosi miano monologu wewnętrznego lub strumienia świadomości. Występuje w niej podmiot skonstruowany w ten sposób, że odnosimy wrażenie przysłuchiwania się mowie toczącej się na granicy świadomości, to znaczy ulirycznionej, zagłębiającej się do wewnątrz, poza kontrolą narratora, który mówi, a właściwie jego mowa wydobywa się strumieniem z umysłu. Technika ta zyskała sobie popularność dopiero po II wojnie światowej, natomiast technika symultaniczna przeżywa swoją popularność w dwudziestoleciu.
Kierunki literackie Do kierunków poetyckich międzywojnia zaliczamy ekspresjonizm, który krytykował rozwój cywilizacji i materialnego świata wartości ludzkich. Przedstawicielem tego kierunku był Zegadłowicz. Inne oblicze miał kierunek nazwany katastrofizmem. Dostrzegał on zagrożenia dla sztuki wynikające z szybkiego rozwoju cywilizacji, która pozostawia sztukę samej sobie, na uboczu. Przedstawicielem kierunku jest Witkiewicz (Witkacy). Trzecim kierunkiem widocznym w literaturze dwudziestolecia jest futuryzm. Wyrażał on zachwyt nad postępami cywilizacji i rozwoju, odrzucał logikę, która utrudnia życie człowiekowi, normy gramatyczne czy ortograficzne. Przedstawicielami futuryzmu byli: Stern, Wat, Czyżewski, Jasieński i Młodożeniec.
TEORIA LITERATURY
antypowieść- powieść nowatorska, awangarda- dosłownie: straż przednia, termin używany w odniesieniu do twórców dzieł wykraczających poza kanony epoki, wyprzedzające je, odkrywcze. elipsa- pominięcie jakiegoś członu wypowiedzi, którego i tak można się domyślić. grupa poetycka (literacka)- zespół poetów, pisarzy, którzy stawiają sobie podobne postulaty ideowo-artystyczne, działają wspólnie, często mają sformułowany program, skupiają się wokół jednego czasopisma. kontrast- przeciwstawienie pojęć. monolog wewnętrzny- odtwarzanie w kształcie językowym uczuć, przeżyć bohatera utworu.
Młoda Polska (1891-1918)
Rozwijająca się cywilizacja techniczna, rozkwit kapitalizmu, strach przed nowoczesnością i zbliżającym się 1900 rokiem, może nawet przed jakimś kataklizmem, dokładnie jak przed 2000 rokiem, kiedy wielu głosiło nadejście końca świata. Życie w takiej sytuacji napięcia może zaszkodzić i wpłynąć na psychikę ludzką, a przecież artyści to ludzie nadwrażliwi, jest im o wiele ciężej. To garstka, pozostali pracowali, uczyli się i mieli swoje problemy życiowe dokładnie takie same jak my.
RAMY CZASOWE I NAZWA EPOKI
W latach osiemdziesiątych XIX wieku nastąpił kryzys haseł pozytywistycznych. "Poezje" Przerwy-Tetmajera wydane w 1891 roku stanowią punkt zwrotny w krystalizowaniu się nowej ideologii, datę tę uznaje się za początek epoki, która trwa do 1918 roku. Krytycznej ocenie poddano rolę i miejsce sztuki w pozytywizmie, dotarły też do polskich ośrodków twórczych tendencje filozoficzne Europy. Nazwę epoki zaczerpnięto z artykułów programowych Górskiego, który określił młode pokolenie polskich twórców jako nawiązujące do ideologii romantycznych zasad etycznych - chodzi tu o poetów skupionych wokół krakowskiego czasopisma "Życie". Inna nazwa epoki Młodej Polski to modernizm oznaczający powstanie nowoczesnej sztuki, a odrzucający wszystko co przestarzałe. Na przestrzeni tego okresu nie ma dominującego kierunku artystycznego, jest ich różnorodna gama, dlatego często określa się epokę modernizmu nazwami zamiennymi: neoromantyzm lub symbolizm, a także Młoda Polska (podobnie Młoda Belgia, Młode Niemcy, Młoda Skandynawia)
PODŁOŻE FILOZOFICZNE MŁODEJ POLSKI
Swoje ideowe korzenie Młoda Polska odnajduje w dorobku twórczym następujących filozofów niemieckich:
Artur Schopenhauer- myśliciel twierdzy, iż motorem działań ludzkich jest bezrozumny popęd do stawiania sobie celów, których człowiek nie jest w stanie osiągnąć, dlatego należy wyzbyć się pożądań i potrzeb;
Fryderyk Nietsche twierdził w przeciwieństwie do poprzedniego, że życie jest piękne i należy wykorzystywać wszystkie jego przyjemne chwile; był także autorem teorii o gatunkach ludzi podzielonych na rasy panów i podludzi.
LITERATURA MŁODEJ POLSKI
Nowe kierunki artystyczne Modernizm, czyli nowoczesne kierunki końca wieku pojawiły się najpierw w sztukach plastycznych, szczególnie w malarstwie. Stamtąd przenikały do literatury. Są wśród nich:
dekadentyzm - prąd umysłowy powstały na podłożu filozofii Schopenhauera, bardzo pesymistyczny w odniesieniu do sensu życia człowieka. Ważnym elementem było życie ówczesnej cyganerii artystycznej i niezrozumieniu jej przez świat.
ekspresjonizm - kierunek literacki ukształtowany na niemieckim obszarze językowym. Na jego rozwój miały wpływ filozofie F. Nietzschego. Stanowił opozycję do realizmu i naturalizmu, głosząc, iż zadaniem sztuki jest nie naśladowanie rzeczywistości, ale tworzenie przekazu wewnętrznego świata człowieka. Artysta miał się skupiać na zewnętrznych wrażeniach i ulotnych chwilach. Chodziło o przekazywanie przeżyć jednostki w ich dynamice i bez względu na istniejące konwencje lit. Ekspresjonizm reprezentował bunt przeciw ustabilizowanym instytucjom świata mieszczańskiego.
impresjonizm - kierunek ukształtowany we Francji w II połowie XIX w. głównie w sztukach plastycznych. W literaturze przejawiał się koncentracją na świadomości bohatera dzieła. Ukazywał świat widziany poprzez jego psychikę i zajmował się uchwyceniem ważnego momentu w jego życiu. Kompozycja utworu zeszła na plan drugi, a ważnym elementem stała się nastrojowość i muzyczność dzieła przybliżającego go do muzyki.
modernizm - termin ten pochodzi od niemieckiej lub francuskiej wersji słowa "nowoczesność". Prąd umysłowy oznaczający nowe kierunki w sztuce i literaturze niejako w opozycji do pozytywizmu. Wiązały się z postawą buntu artystycznego wobec mieszczańskich wartości. Do łask wrócił idealizm i mistycyzm, a pozytywistyczny optymizm zastąpił pesymizm. Termin używany jako równoznaczny do Młodej Polski.
neoromantyzm - nurt nawiązujący w Młodej Polsce do epoki romantyzmu i dowartościowujący go. Ponieważ epoka ta była ideowo zbieżna z poglądami modernistów, dlatego ceniono twórczość wielkich romantyków polskich, szczególnie J. Słowackiego.
symbolizm - prąd literacki ukształtowany we Francji i w Belgii w ostatnim piętnastoleciu XIX w. Symbol miał być w sztuce jednostką nadrzędną, dzięki której twórca i odbiorca mogą dotrzeć do sfer nieosiągalnych dla racjonalnego poznania. Szczególnie dotyczył poezji. Miała ona wyrażać rzeczy do tej pory niewyrażalne. Symbolizm zakładał, iż pojęcia mają kilka poziomów znaczeniowych i tymi poziomami miał operować. Osiągnięciem symbolizmu było powstanie wiersza wolnego.
TEORIA LITERATURY
Wśród twórców moderny popularnością cieszyła się liryka i dramat.
ekspresja- wyrażanie przeżycia, uzewnętrznianie go.
ekspresjonizm- kierunek w sztuce , charakteryzuje go dążenie do przeciwstawiania subiektywnych przeżyć, nadawanie dziełu silnego napięcia emocjonalnego. impresja- wrażenie, spostrzeżenie.
impresjonizm- kierunek w sztuce dążący do przedstawienia przelotnych, subiektywnych wrażeń artysty z pominięciem wiedzy o rzeczywistości.
kubizm- kierunek w sztuce w latach 1908-20 uznający prymat formy dzieła nad treścią, przeciwny ekspresjonizmowi i impresjonizmowi
modernizm- nowatorstwo w sztuce, nazwa wszystkich kierunków, które miały wpływ na literaturę w Młodej Polsce.
symbol- znak, pojęcie lub układ pojęć użytych dla oznaczenia innego przedmiotu.
symbolizm- kierunek w sztuce, technika literacka posługująca się symbolami.
Chłopi - szczegółowy plan wydarzeń
I.Jesień”
1. Jesienne roboty na polu. a. Rozmowa księdza z Agatą, odchodzącą ze wsi na zimowe żebry. b. Plotki przy pracy. c. Przybycie Józki z wiadomością o zdechłej krowie
2. Nieszczęście w Borynowej zagrodzie. a. Lament kobiet nad chorą krową - próba ratowanie zwierzęcia. b. Gniew gospodarza. c. Decyzja o dobicie krowy.
3. Boryna w sądzie. a. Sprawa między Kozłami a Dominikową o przywłaszczenie świni. b. Nieprawdziwe oskarżenie Boryny o ojcostwo -wygrana strawa z Jewka.
4. Niedziela. a. Wizyta Kuby u księdza - „cała złotówka” za kilka przyniesionych kuropatw. b. Ekstaza Kuby podczas Mszy. c. Kłótnia o przepisanie gruntu podczas obiadu w domu Boryny. d. Rady kowala dla nieusatysfakcjonowanego Antka. e. Propozycja zarobku dla Kuby od Jankiela.
5 Jarmark. a. Spotkanie Boryny i Jagny - piękne prezenty od gospodarza. b. Spotkanie Byny i kowala - nalegania zięcia na przepisanie ziemi.
6. Wizyta Ambrożego u Dominikowej - wstępne rozeznanie w sprawie zaręczyn Boryny i Jagny.
7. Krojenie kapusty u Borynów. a. Podekscytowanie Jagny. b. Wzajemne zainteresowanie Jagny i Antka. c. Chojny poczęstunek gospodarza. d. Opowieść starego Rocha o Panajezusowym psie. e. Wspólny powrót Antka i Jagny.
8. Zmowiny Jagny i Doryny. a. Zdenerwowanie Macieja. b. Dziewosłęby w domu Dominikowej - tradycyjne rytuały zaręczynowe
c. Zrękowiny w karczmie - zapis dla Jagny na sześć morgów ziemi. d. Wiadomość o planowanej przez dziedzica sprzedaży lasu.
9. Dzień Zaduszny. a. Radość narzeczonego oraz rozgoryczenie jego dzieci. b. Uroczystości zaduszkowe. c. Wizyta na cmentarzu Kuby i Witka - wspomnienia o rodzicach.
10. Nieposkromiony gniew Antka. a. Nieudana wizyta u księdza. b. Spotkanie z siostrą i kowalem - oburzenie Antka na propozycję szwagra. c. Konflikt Antka z wójtem. d. Kłótnia, a potem bojka syna z ojcem - wyrzucenie Antków z Borynowej chałupy.
11. Ślub Jagny i Boryny. a. Rady matki dla przyszłej żony. b. Brak entuzjazmu w Jagnie z powodu zamążpójścia - zakaz tradycyjnego ścinania włosów mężatce. c. Tradycyjny pochód do kościoła. d. Huczne wesele. e. Przenosiny i dalsza zabawa.
12. Śmierć Kuby. a. Postrzelenie parobka podczas próby kłusowania na dworskich ziemiach. b. Niegojąca się rana - samotna choroba parobka. c. Brak pomocy z powodu wesela Boryny. d. Rady Jamrozego. e. Własnoręczne odrąbanie sobie chorej nogi. f. Śmierć w stajni.
II'Zima'
1. Bieda w chałupie starego Bylicy (ojca Hanki) a. Gniew i strapienie Antka. b. Kłótnie Hanki z siostrą. c. Zaradność Hanki - sprzedaż krowy i odjecie pracy u organiściny. d. Plotki o romansie Anka i Jagny.
2. Praca Antka w tartaku. a. Uciążliwy kierownik ( Mateusza - drugiego adoratora Jagny). b. Rywalizacja Antka i Mateusza.
c. Bójka - bezsprzeczne zwycięstwo Antka d. Podwyżka dla Antka.
3. Boże Narodzenie. a. Przygotowania do świat. b. Wizyta Jasia w domu Borynów - zauroczenie Jagny młodym „Księżykiem”. c. Wspaniała wieczerza w domu Borynów. d. Spotkanie Antka i Jagny podczas pasterki.
4. Wątpliwości Jagny. a. Uporczywe myśli o Antku. b. Wiadomość o „obronie jej honoru” przez syna Boryny. c. Plan spotkania z ukochanym podczas nieobecności męża - rezygnacja.
5. Wizyta Pana Jacka w domu Borynów. a. Zachwyty nieznajomego nad rękodziełami. b. Jakub Socha - bohaterem. c. Odwiedziny grobu Kuby i żarliwa modlitwa za jego duszę.
6. Romans Jagny i Antka. a. Potajemne spotkania kochanków. b. Zgubiona zapaska Jagny - podejrzenia męża. c. Szalony taniec kochanków w karczmie przerwany przez Borynę. d. Milcząca wściekłość męża - surowość względem żony. e. Dalsze spotkania kochanków. f. Spotkanie u Kłębów - „wyślizgnięcie się” kochanków. g. Przyłapanie Antka i Jagny a gorącym uczynku przez Borynę.
h. Tajemniczy pożar. i. Wypomnienie Antka przez księdza w kościele.
7. Przemiana Hanki. a. Troska o dzieci i męża. b. Wiadomość o romansie Antka. c. Przyjęcie pomocy od teścia - bunt przeciwko mężowi.
8. Konflikt chłopów z dworem o las. a. Ugoda bogatych gospodarzy z dworem. b. Wiadomość o bezprawnej wycince lasu. c. Bitwa chłopów z Maciejem Boryną na czele o las. d. Plan zabicia ojca w czasie walki e. Maciej Boryna raniony przez borowego. f. Krwawa pomsta Antka. g. Po zwycięstwie powrót chłopów z nieprzytomnym Boryną do wsi.
III.Wiosna
1. Opustoszałe Lipce. a. Zdziwienie powracającej z żebrów Agaty. b. Lipieckie chłopy w kreminale.
2. Rządy Hanki w Borynowym gospodarstwie. a. Troskliwa opieka synowej nad chorym Borną b. Ciężka praca na gospodarce. c. Konflikty z Jagną. d. Zaufanie Boryny - wiadomość o ukrytych w zbożu pieniądzach. e. Chciwość kowala i nieugiętość Hanki.
3. Wielkanoc. a. Zmartwienia lipieckich kobiet. b. Odnalezienie przez Hankę Borynowych pieniędzy. c. Tradycyjne obrzędy wielkanocne.
d. Odwiedziny Hanki u męża w więzieniu. e. Spotkanie Jagny i Jasia. f. Wiadomość o zakazie sprzedaży lasu nałożonym przez sąd.
4. Pomoc starego Rocha. a. Przyjaźń z Hanką. b. Pomagania w gospodarstwach. c. Sprowadzenie chłopów z okolicznych wiosek do pomocy przy najpilniejszych robotach - niewypowiedziana radość Lipczaków.
5. Powrót chłopów z więzienia. a. Radość we wsi i smutek Hanki.(Antka nie wypuszczono). b. Starania Hanki o uwolnienie męża.
c. Natrętność kowala. d. Zwyczajne lipieckie życie.
6. Konflikt z Niemcami o Podlasie. a. Wieści o sprzedaży Podlasia Niemcom. b. Oburzenie chłopów. c. Plan odkupienia od Niemców Podlasia i założenia tam „drugich Lipiec”. d. Wyprawa do Niemców zakończona awanturą i groźbami. e. Wyjazd nieproszonych sąsiadów.
7. Konflikt syna z Dominikową. a. Zaręczyny wbrew woli matki. b. Kłótnia z matką, zakończona szamotaniną - wypędzenie wyrodnego syna z domu. c. Upór Szymka. d. Wykupienie kawałka zaniedbanego pola na Podlasiu - plan założenia własnego gospodarstwa. e. Ciężka praca i pomoc sąsiadów. f. Skromny ślub z Nastką.
8. Wiadomość o rychłym wypuszczeniu Antka z więzienia.
9. Śmierć Boryny.
IV.Lato
1. Uroczysty pogrzeb Boryny. a. Rozpacz rodziny. b. Msza za dusze zmarłego. c. Pochód na lipiecki cmentarz. d. Wystawna stypa.
2. Odpust. a. Uroczyste Msza i procesja. b. Bylica- żebrakiem. c. Gniew Hanki. d. Narada chłopów na temat ugody z dziedzicem.
3. Oktawa po śmierci Boryny. a. Msza. b. Rozmowy na temat podziału majątku - decyzja o odłożeniu tej sprawy do powrotu Antka.
c. Wiadomość o śmierci Grzeli - młodszego syna Boryny. d. Kłótnia Hanki z Jagną - wypędzenie młodej wdowy z domu.
4. Powrót Antka. a. Radość - prezenty dla żony i dzieci. b. Zadowolenie z żony c. Wystawny obiad. d. Powrót do pracy. f. Lęk o przyszłość - strach prze wyrokiem. g. Rozważanie możliwości ucieczki do Ameryki.
5. Zalotnicy Jagny. a. Samotność dziewczyny. b. Romans z wójtem. c. Ponowne zaloty Mateusza. d. Ostatnia schadzka z Antkiem. e. Wieści o przyjeździe Jasia do wsi.
6. Sprawa budowy rosyjskiej szkoły w Lipcach. a. Niezadowolenie chłopów. b. Debata i sfałszowane wybory.
7. Powrót Jasia. a. Spotkanie Jasia z Jagną na drodze obserwowane przez przechodzącego tamtędy Antka. b. Ostrzeżenia organiściny.
8. Żandarmi we wsi. a. Poszukiwania Rocha. b. Ucieczka starca, dzięki pomocy Lipczaków.
9. Zemsta na Jagnie. a. Smutek Jasia z powodu śmierci Agaty -Jagna pocieszycielką. b. Gniew matki „księżyka” - cała prawda o Jagnie.
c. Jaś pokutuje z pielgrzymami idącymi na Jasną Górę. d. Rozpacz Jagny. e. Wieści o zdefraudowanych prze wójta pieniądzach - zrzucenie winy na romansująca z nim Jagnę. f. Brutalne wyrzucenie Jagny ze wsi.
8. Żniwa. a. Choroba Jagny. b. Rozmowa Mateusza z dziadem o losie Jagny.
Ferdydurke - szczegółowy plan wydarzeń
1)Dziwny poranek. a)Przebudzenie się bohatera i zwątpienie we własną dojrzałość. b)Zaskakujące odwiedziny profesora Pimki. c)Cofnięcie w latach Józia i zabranie go do szkoły.
2)Szkolna rzeczywistość. a)Metody „upupiania” młodzieży. b)Dwa klasowe obozy - „chłopaki” i „chłopięta”. c)Schematy i banały na lekcji polskiego.
d)Przepełniona strachem i nudą lekcja łaciny. e)Pojedynek na miny Miętusa i Syfona. f)„Gwałt przez uszy”, czyli przymusowe uświadamianie Syfona.
3)Dygresja na temat sztuki.
a)Refleksja autotematyczna - konstrukcja Ferdydurke. b)„Pomiędzy telefonem a kotletem”, czyli o recepcji dzieła literackiego. c)Problem formy w życiu człowieka. d)Stosunek pisarza do tradycji literackiej.
4)Historia Filidora i Anty-Filidora. a)„Zanalizowana” żona Filidora. b)Rewanż - zsyntetyzowanie Flory Gente. c)Pojedynek profesorów.
5)Józio na stancji u Młodziaków. a)Nowoczesny światopogląd inżynierostwa. b)Fascynacja „nowoczesną pensjonarką” Zutą. c)Przeszukiwanie pokoju Zuty - listy miłosne w szufladzie. d)Podstępny plan Józia. e)Podglądanie rodziny Młodziaków. f)Dwóch nocnych adoratorów w pokoju Zuty.
g)Gniew rodziców - obnażenie schematów.
6)Kolejna dygresja. a)Komentarz do Ferdydurke - wyjaśnienia dla czytelnika. b)„Męka złej formy” - wyliczenie problemów twórcy.
7)Filibert dzieckiem podszyty. a)Mecz na stadionie tenisowym. b)Seria groteskowych sytuacji spowodowana strzałem. c)Filibert i jego obrażana żona.
8)Dwór Hurleckich w Bolimowie. a)Wyprawa na wieś w poszukiwaniu prawdziwego parobka. b)Chłopi zachowujący się jak psy. c)Hurleccy - obraz konserwatywnego ziemiaństwa. d)Bratanie się z „prawdziwym” parobkiem. e)Bunt chłopów przeciw panom. f)Ucieczka z Bolimowa i „porwanie” Zosi.
g)Końcowy pocałunek - przed formą nie ma ucieczki.