ANKIETA i WYWIAD

ANKIETA - najczęściej wykorzystywana w badaniach 1) formularz, lista zawierająca pytania do nas, na które powinniśmy udzielić odpowiedzi - narzędzie badawcze; 2) procedura zbierania materiału, to narzędzie + procedura - technika ankiety; 3) każdy sposób zbierania informacji, w którym wykorzystany jest kwestionariusz - określenie techniki wywiadu.

!!! NA EGZAMINIE WYJAŚNIAMY ANKIETĘ JAKO TECHNIKĘ !!!

Cechy:

- łatwość uzyskiwanego materiału empirycznego (złudna łatwość)

- mało kosztowna

- szybkość zbierania materiału

- pozyskujemy ujednolicony materiał, jest standaryzowana

- bardzo ułatwia opracowanie materiału

- komunikowanie pośrednie (pośrednik - formularz, kwestionariusz)

- standaryzowana. Badacz otrzymuje odpowiedzi za pomocą kwestionariusza w sposób pisemny, co eliminuje wpływ ankietera i błędy ankieterskie.

- duże poczucie anonimowości badanych (kwestionariusze nie są podpisywane, nikt bezpośrednio nie wysłuchuje odpowiedzi ani ich nie czyta bezpośrednio po udzieleniu odpowiedzi, np. mój szef to kretyn)

RODZAJE TECHNIK ANKIETOWYCH:

• imienne

• anonimowe

Traktowanie podpisu jako imię i nazwisko jest umowne, często chodzi o nazwę instytucji

Sztumski:

• środowiskowe - rozprowadzane w danym środowisku (np. wśród uczniów danej szkoły)

• prasowe - mają związek z gazetami (drukowane lub dołączane)

• pocztowe - badacz rozsyła przez pocztę

!WADA: podział ten nie ma jasnego kryterium podziału, np. środowiskowa - adresat, prasowa i pocztowa - sposób dostarczania!

• Pocztowa

• Prasowa

• Dołączana do towarów

• Radiowa

• Rozdawana

• Telefoniczna

Określone kryterium: sposób dotarcia narzędzia do respondenta. Nie ma wśród nich przypadku bezpośredniego wręczenia kwestionariusza przez badacza respondentowi.

Jan Lutyński:

• Audytoryjna - indywidualna (częściej w takiej sytuacji jest wywiad), np. badania wyborcze na wyjściu z lokali wyborczych.

• Dołączane do towarów, pocztowe, prasowe, rozdawane

• Badania socjometryczne z ustnym przekazem (rzadkie)

• Telewizyjna, radiowa, internetowa, telefoniczna (pytanie czy to jest naprawdę ankieta)

	uczestnictwo respondenta
kryterium		nadzorowane	nienadzorowane
Przekaz badacza	pisemny	Audytoryjna - indywidualna	Pocztowa, prasowa (ogólnodostępna), radiowa
		dźwiękowy, wizualny (rzutnik)	Badania socjometryczne z ustnym przekazem	Telewizyjna, radiowa, internetowa, telefoniczna

WYWIAD - ma charakter bezpośredni (kontakt), zaplanowana i ukierunkowana rozmowa.

RODZAJE:

• Indywidualne

• Zbiorowe (fokus)

Stary podział. Kryterium: ilość badanych biorących jednocześnie udział w badaniu.

• Jawne

• Ukryte (trudności w notowaniu)

• (półjawne)

Kryterium: świadomość respondenta dotycząca przeprowadzania wywiadu.

• Ustne - rozmowa

• Pisemne - pytania zadajemy na piśmie, odpowiedzi też są udzielane pisemnie (nie różni się od ankiety oprócz standaryzacji)

WYWIAD ANKIETOWY - wywiad według kwestionariusza standaryzowanego

• standaryzowane (metryka)

• niestandaryzowane

Kryterium: poziom standaryzacji narzędzia. Różnica między tym podziałem a powyższymi jest taka, że istnieje coś pomiędzy, nie jest dychotomiczny.

PODOBIEŃSTWA WYWIADU i ANKIETY

• Rodzaj źródła - wywołane

• Narzędzie badawcze - kwestionariusz

• Częsta obecność standaryzacji (ujednolicenie).

• Może przybierać różne natężenie (daleko posunięta, na małą skalę)

RÓŻNICE WYWIADU i ANKIETY

• Sposób komunikowania

A: często bez udziału badacza (ankietera), pośrednia komunikacja

W: komunikacja bezpośrednia, badacz lub jego przedstawiciele

• Możliwość oddziaływania na respondenta

A: za pośrednictwem sformułowanych pytań przez badacza

W: przez pytania i swoją osobę (wygląd, zachowanie, co i jak mówi)

• Możliwość obserwacji

A: mała lub jej brak

W: duże możliwości obserwacji badanego i jego otoczenia

• Możliwość kontrolowania respondenta

A: bardzo mała (odpowiedzi na wszystkie pytania)

W: duża

• Zapis odpowiedzi, które uzyskujemy (kto dokonuje zapisu)

A: respondent

W: ankieter

RODZAJE ZAPISU ODPOWIEDZI WYWIADU:

• REJESTRUJĄCY - dokładny zapis odpowiedzi. Rzadko stosowany, bo trzeba dosłownie zapisywać.

• RELACJONUJĄCY - zapis odwzorowujący zachowania (główne wątki, główne elementy narracji). Opowiadanie, relacja. Zdanie relacji z sensu wypowiedzi respondenta. Częściej stosowany, stosuje się tym częściej im mniej skategoryzowany jest wywiad.

• KATEGORYZUJĄCY - badacz wymyślając pytanie jednocześnie przewidział, jakie odpowiedzi mogą paść i pod pytaniem je umieścił (pytania zamknięte). Ankieter zadaje pytanie, respondent udziela odpowiedzi i ankieter kwalifikuje odpowiedź do jednej z wcześniej przygotowanych. Nie pokazujemy przygotowanych odpowiedzi respondentowi.

!PODSTAWOWE WARUNKI DOBREGO WYWIADU: nie dajemy respondentowi kwestionariusza do ręki. Jeśli musimy pokazać listę możliwości, to pokazujemy ksero tylko tej listy!

CO WPŁYWA NA WARTOŚĆ UZYSKANEGO MATERIAŁU (A i W):

• Badacz (koncepcja, narzędziem pytania) wraz ze swoimi umiejętnościami

• Sytuacja badawcza (moment, sala, obecni obserwatorzy). Bardziej istotna jest przy wywiadzie

• Ankieter (zachowanie, sposób zadawania pytań)

• Ogólna społeczna sytuacja zbiorowości, której badania dotyczą (klęski żywiołowe, pora roku, okresy przedświąteczne - chyba, że dotyczą tych świąt, doraźne wydarzenia

W obu technikach podstawową rolę odgrywa kwestionariusz. Za jego pomocą współczesna socjologia otrzymuje dane empiryczne, bazę źródłową.

---