Wykład 2

Badania hematologiczne

Rozpoznawanie niedokrwistości i białaczek

1. Retikulocyty

- mają siateczkę polirybosomalną mRNA

- barwniki zasadochłonne

- im większa fluorescencja tym retikulocyty młodsze

2. Wskaźnik fluorescencji (RET)

- LFR

+ low fluorescence ratio, niski wskaźnik fluorescencji

+ dojrzałe retikulocytów

+ we krwi w stanie fizjologicznym

- MFR

+ moderate fluorescence ratio, średni wskaźnik fluorescencji

+ niedojrzałe retikulocyty

+ przedwcześnie opuszczające szpik kostny

- HFR

+ high fluorescence ratio, wysoki wskaźnik fluorescencji

+ niedojrzałe retikulocyty

+ przedwcześnie opuszczające szpik kostny

+ obecne we krwi kilka dni

- IFR

+ immature fluorescence ratio, frakcja retikulocytów niedojrzałych

+ IFR = HFR + MFR

3. Powstawanie komórek krwi

GFU-E → CFU-E → proerytrocyt → RBC

CFU-Meg → megakarioblasty → PLT

CFU-GM → CFU-M → monoblast → MONO

CFU-G → mielobast → NEUT

CFU-GEMM

CFU-Eo → mieloblast → EOS

CFU-Bas → mieloblast → BASO

CFU-LM → CFU-L → komórki grasiczozależne → limf. T

komórki grasiczoniezależne → limf. B

4. Powstawanie neutrocytów

mieloblast *

↓

promielocyty * (posiadają ziarnistości w cytoplazmie: obojętno, zasado i kwasochłonne)

↓

mielocyt * * komórki, które zachowały zdolność podziału

↓

metamielocyt (wklęsłe jądro)

↓

neutrocyty (pałeczkowate jądro)

↓

neutrocyty (segmentowane jądro)

5. Pule rozwojowo-czynnościowe neutrocytów

a) pula szpikowa

- pula komórek macierzystych ukierunkowanych

- pula proliferacji (*)

- pula dojrzewania (metamielocyt i neutrocyt o pałeczkowatym jądrze)

- pula rezerwowa (dojrzałe neutrocyty o jądrze segmentowanym)

b) pula neutrocytów krwi

- pula neutrocytów krążących

- pula obwodowa (marginalna) - przylegają do ścian drobnych naczyń krwionośnych

c) pula tkankowa

6. Przyczyny niedokrwistości

- niedokrwistość: stan chorobowy, w którym poziom Hb i liczba erytrocytów w jednostce objętości krwi spada poniżej wartości referencyjnych dla danego wieku, płci i warunków środowiska; towarzyszą mu spadek masy Hb i liczby erytrocytów w całej objętości krwi

a) zaburzenia wytwarzania erytrocytów i/lub hemoglobiny

- uszkodzenie struktury szpiku i/lub komórek macierzystych

+ niedokrwistości aplastyczne

- zaburzenia proliferacji i dojrzewania zróżnicowanych komórek erytropoetycznych

+ niedokrwistości z niedoboru żelaza

+ niedokrwistości syderoblastyczne (upośledzenie wykorzystania żelaza np. znajduje się on w makrofagach, bloki metaboliczne)

+ niedokrwistości megaloblastyczne

- niedobór erytropoetyny

+ niedokrwistości w chorobach nerek

- patomechanizm złożony

+ niedokrwistości w chorobach przewlekłych

b) zwiększony rozpad erytrocytów i skrócony czas ich przeżywania (niedokrwistości hemolityczne)

- uwarunkowane czynnikami wewnątrzkomórkowymi

+ defekty błony komórkowej (sferocytoza, owalocytoza)

+ defekty enzymatyczne, niedobory aktywności

= kinazy pirogronianowej

= dehydrogenazy glukozo6fosforanowej

= reduktazy methemoglobiny

+ defekty syntezy hemoglobiny (globiny)

= talasemie

= hemoglobinopatie (HbS, HbC)

- uwarunkowane czynnikami pozakomórkowymi

+ niedokrwistości alloimmunohemolityczne

= przetoczenie niezgodnej grupowo krwi

= konflikt serologiczny

+ niedokrwistości autoimmunohemolityczne

= czynniki nowotworowe

= choroby wirusowe

+ niedokrwistości mikroangiopatyczne

= niszczenie erytrocytów ze ścian drobnych naczyń krwionośnych

= DIC

= kolagenozy

= nowotwory

+ niedokrwistości makroangiopatyczne

= protezy

= sztuczne zastawki

+ niedokrwistości wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi, toksynami

+ hipersplenizm

c) utrata erytrocytów (niedokrwistości pokrwotoczne)

- ostre

- przewlekłe

7. Klasyfikacja morfologiczna niedokrwistości

a) niedokrwistości normocytowe, normochromiczne

- MCV, MCHC - prawidłowe

- niedokrwistości aplastyczne

- niedokrwistości hemolityczne (z wyjątkiem talasemii i przełomu hemolitycznego)

- niedokrwistości pokrwotoczne ostre (po kilku dniach retikulocytoza - makrocyty)

b) niedokrwistości mikrocytowe, normochromiczne

- MCV<80fl, MCHC 31-37g/dl, MCH<27pg

- niedokrwistości w chorobach przewlekłych w:

+ chorobach zakaźnych

+ stanach zapalnych nieinfekcyjnych

+ nowotworach

+ chorobach nerek przebiegających z niewydolnością

c) niedokrwistości mikrocytowe, hipochromiczne

- MCV<80fl, MCHC<31g/dl, MCH<27pg

- niedokrwistości syderopeniczne

- niedokrwistości syderoblastyczne

- talasemie

d) niedokrwistości makrocytowe

- MCV>100fl, MCHC 31-37g/dl, MCHC>34pg

- niedokrwistości megaloblastyczne

- niedokrwistości w chorobach wątroby

8. Układ białokrwinkowy

a) komórki z jądrem polimorficznym PMN - polymorphnuclear cells

- neutrocyty

- eozynocyty

- bazocyty

b) komórki z jądrem mononuklearnym MN - mononuclear cells

- monocyty

- limfocyty

c) wartości referencyjne

- liczba leukocytów: 4000-10000/μl

- WBC : 4-10 x 10^3/μl

4-10 x 10^9/l

9. Leukocytoza

a) w stanach fizjologicznych

- noworodki, niemowlęta (limocytoza)

- druga połowa ciąży, połóg (neutrocytoza)

- wysiłek fizyczny (neutrocytoza)

- stres psychiczny (neutrocytoza)

- posiłek (neutrocytoza)

b) stany patologiczne z neutrocytozą

- stany zapalne związane z infekcjami

+ zakażenia ropne, bakteryjne, posocznice

+ zakażenia grzybicze, pierwotniakowe, pasożytnicze

+ niektóre zakażenia wirusowe (półpasiec)

- stany zapalne nieinfekcyjne

+ uszkodzenia tkanek (urazy, oparzenia, zmiażdżenia, stany pooperacyjne, martwica, zawał mięśnia sercowego)

- zaburzenia metaboliczne (kwasica ketonowa w cukrzycy, mocznica)

- zatrucia egzogenne (tlenkiem węgla, ołowiem, rtęcią)

- stany pokrwotoczne

- choroby nowotworowe

c) stany patologiczne z limfocytozą

- mononukleoza zakaźna

- wirusowe zapalenie watroby

- cytomegalia

d) stany patologiczne z obecnością nieprawidłowych komórek

- przewlekła białaczka szpikowa

- czerwonka prawdziwa

10. Komórki LUC

- large unstained cells, duże prokariotyczne komórki

- limfocyty reaktywne

- plazmocyty

- limfoblasty

- mieloblasty peroksydazo -

- erytroblasty

- prawidłowo: 0-4%, 0-0,25 x 10^3/μl

- wzrost poziomu komórek LUC

+ mononukleoza zakaźna

+ inne choroby wirusowe

+ przewlekła białaczka limfatyczna

+ ostra białaczka limfoblastyczna

+ niektóre ostre białaczki szpikowe M1, M4, M5

+ mielofibroza

11. Leukocytogram

	%	1/1	Liczba bezwzgledna
Neutrocyty pałeczkowe	3-5	0,03-0,05	120-500/μl
Neutrocyty segmentowane	45-65	0,45-0,65	1500-7500/μl
Eozynocyty	1-4	0,01-0,04	40-400/μl
Bazocyty	0-1	0-0,01	0-100/μl
Monocyty	2-7	0,02-0,07	80-700/μl
Limfocyty	20-45	0,2-0,45	1000-4500/μl

Liczba leukocytów - wartości referencyjne: 4000-10000/μl

1%: 400-1000/μl

monocyty: 2-7%

80-700/μl

a) przesuniecie w lewo (rozrostowe, odczynowe)

- wszystkie stadia rozwoju:

+ wzrost neurocytów o pałeczkowatym jądrze

+ metamielocyty

+ pojedyncze mielocyty

- fizjologicznie

+ u noworodków

+ u kobiet w ciąży

+ po wysiłku fizycznym

+ w stresie

- patologicznie

+ nowotwory złośliwe

= przewlekła białaczka szpikowa

= zwłóknienie szpiku (mielofibroza)

= zespół mieloproliferacyjny

+ ostre procesy zapalne

+ zakażenia bakteryjne

b) przerwa białaczkowa

- dużo leukoblastów

- dojrzałe neutrocyty

- dojrzałe limfocyty

- nie ma form pośrednich

- w ostrych białaczkach

c) przesunięcie w prawo

- dużo leukocytów

- 5-7 płatów jądra (hipersegmentacja)

- anomalia wrodzona Undritza

- niedokrwistość megaloblastyczna

- niektóre zespoły mielodysplastyczne

12. Białaczki

- akumulacja nieprawidłowych komórek szpiku

- komórki znajdują się we krwi

- naciekanie wątroby

- ostre białaczki - najmłodsze formy rozwojowe

- przewlekłe - wszystkie formy rozwojowe lub elementy dojrzałe

Typ białaczki	Przeważające typy komórek białaczkowych w szpiku i krwi obwodowej
Ostra białaczka limfoblastyczna	Limfoblasty
Ostra białaczka szpikowa	Mieloblasty (M1, M2) Promielocyty (M3) Monoblasty, promonocyty, monocyty (M5) Erytroblasty patologiczne (M6) Megakariobasty (M&7)
Przewlekła białaczka limfatyczna	Limfocyty
Przewlekła białaczka szpikowa (granulocytowa)	Wszystkie komórki układu granulocytowego

13. Różnicowanie białaczek mieloblastów i limfoblastów

	Mieloblasty	Limfoblasty
Peroksydaza (POX)	+ 3%	-
Lipidy (sudan czarny)	+ 3%	-
Esteraza chlorooctanu	+	-
Glikogen (reakcja PAS)	-	+
Markery immunologiczne	Linii mieloidalnej CD13, CD33	Linii T komórkowej CD2, CD5 Linii B komórkowej CD19 CD20

14. Wyniki badań hematologicznych

	Białaczki ostre	Przewlekłe białaczki limfatyczne	Przewlekłe białaczki szpikowe
WBC	↑/N/↓	↑	↑
RBC, HGB, HCT	Wczesne N/↓	Późne N/↓	Późne ↓
RET	Wczesne N/↓	Późne N/↓	Późne ↓
Neutrocyty	N/↓	N/↓	↑↑
PLT	Wczesne ↓	Późne ↓	Wczesne ↑ późne ↓
OB	Przyspieszone	Przyspieszone	Przyspieszone

15. Rozmaz krwi obwodowej

	Białaczki ostre	Przewlekłe białaczki limfatyczne	Przewlekłe białaczki szpikowe
Krwinki białe	Leukoblasty, kilkadziesiąt %	Przewaga limfocytów 60-90%	Rozrostowe przesun. w lewo od stadium mieloblasta
		Dojrzałe neutrocyty, nieliczne limfocyty	Cienie Gumprehta	Eozynofilia, bazofilia
		Przerwa białczkowa	Niekiedy transformacja lub prolimfocytowa limfoblastyczna	W okresie schyłkowym wzrost blastów (>30%)
Krwinki czerowne	Anizocytoza		Często pojedyncze erytroblasty

16. Rozmaz szpiku

Białaczki ostre	Przewlekłe białaczki limfatyczne	Przewlekłe białaczki szpikowe
Blasty >30%, nieerytroblastyczne komórki szpiku	↑ liczby limfocytów (>40% do 80-95%)	Rozrost linii granulocytarnej
↓ liczby neutrocytów	↓ liczby neutrocytów	Szpik wybitnie bogatokomórkowy
↓ liczby erytroblastów	↓ liczby erytrocytów	↓ liczby erytroblastów
↓ liczby megakariocytów	Późno ↓ l. megakariocytów	Często mikromegakariocyty

---