OPRACOWANIE TEMATYCZNE
Tytuł Programy Wspólnotowe
Temat Polityka Strukturalna
Numer 005-STR
Data grudzień '99
Opracował Michał Olszewski
Co to są programy wspólnotowe?
Są to specjalne inicjatywy władz Unii Europejskiej (UE) przeznaczone dla państw członkowskich. Mają na celu wsparcie wspólnych transeuropejskich działań w dziedzinach, gdzie występują lub mogą wystąpić poważne problemy. Są one planowane przez Komisję Europejską wspólnie z krajami członkowskimi.
Część programów jest finansowana z budżetu Funduszy Strukturalnych. Jest to pomoc dla słabiej rozwiniętych regionów i szczególnie ważnych sektorów.
Mają one duże znaczenie dla polityki strukturalnej. Na lata 1994-1995 przewidziano 14 odrębnych tematycznie działań (tzw. programów). Są one skierowane do regionów i sektorów w krajach członkowskich Unii Europejskiej.
Przeznaczono na nie około 9% ogółu środków Funduszy Strukturalnych, czyli około 13, 5 mld ECU. Programy wspólnotowe dofinansowują programy prowadzone przez określone jednostki (np. władze, podmioty prywatne, organizacje pozarządowe) w kraju członkowskim.
Programy wspólnotowe uważane są za jedno z największych osiągnięć w dziedzinie integracji krajów współtworzących Unię Europejską.
Jak funkcjonują inicjatywy wspólnotowe?
Pierwszym krokiem do ustanowienia danej inicjatywy wspólnotowej są propozycje krajów członkowskich Unii Europejskiej. Są one zgrupowane wokół priorytetów jakie naszkicowała Komisja Europejska:
Współpraca przygraniczna, międzynarodowa i międzyregionalna
Rozwój obszarów wiejskich
Rozwój obszarów odległych
Zatrudnienie i rozwój kapitału ludzkiego
Wspomaganie transformacji przemysłu
Rozwój obszarów miejskich dotkniętych przez kryzys
Restrukturyzacja rybołówstwa
Każdy z programów jest zarządzany przez odpowiednią Dyrekcję Generalną Komisji Europejskiej (DG nr.).
Programy mają one charakter pomocy bezzwrotnej. Oznacza to, że określony partner (np. władza lokalna, przedsiębiorcy czy inne grupy zawodowe) może otrzymać pomoc na zgłoszony projekt. Z programu można sfinansować jedynie określoną część tego projektu. Jego pozostała część musi być finansowana ze środków własnych lub z innego źródła (np. z kredytu z Europejskiego Banku Inwestycyjnego)
Aktualne inicjatywy wspólnotowe (1994 - 1999)
INTERREG II
Wspiera współpracę transgraniczną, rozwój sieci energetycznych oraz elementy planowania rozwoju regionalnego np. budowa infrastruktury.
LEADER II
Wspiera on rozwój obszarów wiejskich.
REGIS II
Zajmuje się integracją regionów najbardziej odległych.
EMPLOYMENT
Zapewnia wsparcie projektom związanym z działaniami w dziedzinie walki z bezrobociem. Jest on podzielony na cztery etapy. Każdy z nich dotyczy działań skierowanych do grup o zmniejszonych szansach zatrudnienia: NOW popiera równość szans dla kobiet i mężczyzn; YOUTHSTART jest skupiony na pomocy dla młodzieży poniżej 20 roku życia; HORIZON jest skierowany dla osób niepełnosprawnych a INTEGRA dla grup, które maja małe szanse na zatrudnienie. Finansuje: szkolenia, tworzenie nowych miejsc pracy oraz programy informowania o aktualnych szansach zatrudnienia. Program jest przeznaczony dla jednostek oświatowych i instytucji otrzymujących wsparcie z budżetu publicznego (nie mogą z niego korzystać osoby prywatne). Jego realizacją zajmuje się DG V. Na ta inicjatywę przeznaczono 1 400 mln ECU.
ADAPT
Program zajmuje się udzielaniem pomocy pracownikom i pracodawcom w związku ze zmianami w ich branży i ich ewentualnymi następstwami. Finansowane są np. inicjatywy zmierzające do walki z bezrobociem (np. tworzenie nowych miejsc pracy), szkolenia (np. jak podnieść konkurencyjność firmy). Odbiorcami programu są firmy lub rady szkoleniowe, władze lokalne lub inne organizacje (np. izby handlowe, organizacje ochotnicze). Jego realizacją zajmuje się DG V. Jego budżet wynosi 1 400 mln ECU.
TEXTILE AND CLOTHING IN PORTUGAL
Jest to program zarezerwowany na modernizację przemysłu tekstylno - odzieżowego w Portugalii. Jest on również zarządzany przez DG XVI.
SME
Program ma na celu rozwiązywanie problemów w dostosowaniu małych i średnich przedsiębiorstw do zasad jednolitego rynku.
PESCA
Głównym celem programu jest udzielanie pomocy reformującemu się przemysłowi rybnemu i zmniejszanie negatywnych następstw tych przemian (np. pomoc bezrobotnym rybakom w znalezieniu innej pracy, zróżnicowanie działalności gospodarczej). Odbiorcą programu są władze lokalne, regionalne, organy kolektywne (np. spółdzielnie rybackie, izby handlowe, grupy przedsiębiorstw) oraz podmioty gospodarcze (np. armatorzy małe i średnie przedsiębiorstwa, rybacy). Jest on kierowany przez DG XIV odpowiedzialną za Rybołówstwo. Cały budżet na jego realizację wynosi 250 mln ECU.
PEACE
Ma ona za zadanie wsparcie procesu pokojowego w Irlandii Północnej.
Jest to jednostka organizacyjna Komisji Europejskiej.
p. Programy Wspólnotowe / INTERREG II
p. Programy Wspólnotowe / LEADER II
p. Programy Wspólnotowe / REGIS II
p. Programy Wspólnotowe / SME