Aleksandra Gadomska
SCENARIUSZ LEKCJI MUZYKI
(klasa II gimn.)
Czas trwania lekcji 45 min.
Temat: Romantyzm w muzyce. Pieśń artystyczna w twórczości Franciszka Schuberta.
Cel główny lekcji:
♪ Omówienie formy muzycznej - pieśni artystycznej na przykładzie twórczości F. Schuberta
Przykłady muzyczne:
◦ F. Schubert - Król Olch (Król Elfów)
◦ F. Schubert - Lipa z cyklu 24 pieśni „Podróż zimowa“
Cele operacyjne lekcji:
Uczeń potrafi:
♪ wyjaśnić co to jest muzyka romantyczna
♪ podać cechy muzyki romantycznej
♪ wymienić formy muzyczne powstałe w tej epoce
♪ podać rodzaje pieśni romantycznej
♪ powiedzieć kto był twórcą pieśni romantycznej
♪ przedstawić w skrócie sylwetkę kompozytora F. Schuberta
♪ powiedzieć jaka jest tematyka pieśni romantycznych
♪ scharakteryzować pieśni Król Olch oraz Lipa
♪ podać jaki typ pieśni reprezentują
♪ wyjaśnić pojęcie ballada
♪ powiedzieć kto napisał balladę Król Olch oraz Lipa
♪ podać nazwiska innych kompozytorów romantycznych tworzących pieśni
♪ wykorzystać wiedzę na temat muzyki romantycznej przedstawionej na poprzedniej lekcji
♪ w skupieniu wysłuchać a następnie zanalizować słuchane utwory
Formy:
♪ zbiorowa, grupowa;
♪ słuchanie muzyki
♪ wiadomości
Metody:
♪ analityczno - percepcyjna
♪ problemowo - analityczna
♪ organizowania i rozwijania działalności muzycznej ucznia podczas lekcji
Pomoce dydaktyczne:
♪ płyty i odtwarzacz CD
♪ przygotowane wiadomości na temat pieśni oraz twórczości kompozytora
♪ podręcznik
♪ tablica
Przebieg lekcji:
1. Powitanie, sprawdzenie obecności.
2. Podanie tematu lekcji.
3. Przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji o muzyce romantycznej oraz formach muzycznych powstałych w tej epoce.
Rozmowa kierowana (N-U) dotycząca wiadomości na temat muzyki romantycznej oraz
form muzycznych powstałych w tej epoce (N zadaje pytania, U odpowiadają):
W jakich latach trwa romantyzm w muzyce?
Jakie formy muzyczne powstały w tej epoce?
Co to jest muzyka programowa?
Co to jest poemat symfoniczny? Kto był jego twórcą?
Co to jest miniatura instrumentalna?
4. Przedstawienie kolejnej formy rozwiniętej w epoce romantycznej - pieśni.
PIEŚŃ ROMANTYCZNA to utwór wokalny z tekstem literackim, lirycznym przeznaczona na głos z towarzyszeniem instrumentu lub orkiestry, na zespół wokalny lub na chór. PIEŚŃ przewija się i przekształca od najdawniejszych czasów. W epoce romantyzmu przybrała następujące typy pieśni solowej: zwrotkowej (posiada zwrotki, które posiadają tą samą melodię oraz refren z własną melodią; Z-R mają różny charakter), zwrotkowej wariacyjnej, deklamacyjnej, przekomponowanej ( do każdej zwrotki tworzona jest nowa melodia) oraz balladowej.
5. Przedstawienie pieśni balladowej.
Często złożona jest z 2,3 zwrotek w których każde 2 ostatnie wiersze stanowią refren. Tworzona była w epoce średniowiecza odrodzenia, a na nowo rozkwitła w epoce romantyzmu. Jest rodzajem pieśni zwrotkowej.
CHARAKTER PIEŚNI BALLADOWEJ jest przeważnie dramatyczny, łączący w sobie elementy epickie (deklamowanie treści dramatycznej) z elementami lirycznymi (w postaci uczuciowej melodyki).
TREŚCIĄ PIEŚNI BALLADOWEJ jest zazwyczaj opowieść poetycka o tematyce ludowej, fantastycznej, zabarwiona tajemniczym, ponurym nastrojem grozy.
Przykładem takiej pieśni jest ballada F. Schuberta do tekstu J. Goethego pt. Król Olch (zwana również Król Elfów).
6. Przedstawienie sylwetki kompozytora - F. Schuberta; ur. się 31 stycznia 1797 w Lichtenthalu, zmarł 19 listopada 1828 w Wiedniu. Kompozytor austriacki, prekursor romantyzmu w muzyce. Twórca pieśni romantycznej (stworzył ich ponad 600): zwrotkowej, zwrotkowej wariacyjnej, przekomponowanej, deklamacyjnej oraz balladowej.
Inni kompozytorzy tworzący pieśni to: F. Schumann, C.M.Weber, S. Moniuszko, F. Chopin
7. Treść ballady Król Olch (Król Elfów).
Oprócz wstępu i zakończenia cały tekst przedstawia dramatyczny dialog ojca z synem, przerywany złowieszczym, kuszącym wzywaniem leśnego ducha, legendarnego Króla Olch, pojawiającego się w rozgorączkowanej wyobraźni dziecka.
Muzyka Schuberta połączona z tekstem J. Goethego wzmacnia dramatyzm sytuacji.
Głosy ojca , syna, ducha Schubert przedstawia za pomocą indywidualnych odcieni melodii.
dziecko majaczenie
ojciec niepokojący ton
Król Olch niesamowity, kuszący śpiew
Elementem wiążącym te elementy jest partia fortepianu, sugestywnie malująca ponure, pełne napięcia i grozy tło: leśny krajobraz, tętent kopyt końskich, nocny wicher, odgłosy nocnych zjaw.
8. Nauczyciel prezentuje utwór - pieśń Król Olch.
(Płytoteka do Zeszytu Muzycznego - II gimn. , płyta CD 3 nagranie nr 1)
Po wysłuchaniu pieśni N wspólnie z U analizuje utwór. Pyta U o:
treść ballady
atmosferę jaka panuje w całym utworze
charakter poszczególnych melodii przypisanych postaciom
dynamikę jaka występuje w pieśni ( wykonanie ćwiczenia 3 i 4 str. 14 - podręcznik)
9. Przedstawienie kolejnej pieśni pt. Lipa
Ta pieśń pochodzi z cyklu składającego się z 24 pieśni zatytułowanego „Podróż zimowa”.
F. Schubert napisał ją w 1827 roku do słów niemieckiego poety Wilhelma Mullera (czyt. Milera). Przez chorobę i silne ataki depresji charakter tych pieśni był smutny i ponury.
Nawet jego najbliżsi przyjaciele byli przerażeni, kiedy je usłyszeli.
Jedną z pieśni tego cyklu była Lipa. Treścią jej jest wędrówka młodego człowieka zimową porą przez wsie, pola i lasy.
Prezentacja pieśni (Płytoteka do Zeszytu Muzycznego - II gimn. , płyta CD 3 nagranie nr 2).
Po wysłuchaniu utworu N razem z U analizuje pieśń:
- treść utworu
charakter pieśni
atmosferę panującą w pieśni
partię solo oraz partię fortepianu
zmiany jakie zaszły w melodii
10. Uczniowie mają za zadanie dopasować głosy ludzkie do głosu wykonującego obie pieśni:
sopran , alt, tenor, baryton , bas
oraz odpowiedzieć na pytanie które z głosów są męskie a które kobiece.
11. EWALUACJA
1. W jakim okresie trwa romantyzm w muzyce? Podaj lata lub wiek. |
1. |
2. Co to jest muzyka programowa? |
2. |
3. Twórca pieśni romantycznej? |
3. |
4. Typy pieśni romantycznej? |
4. a), b), c), d), e) |
5. Co to jest ballada? |
5. |
6. Kto napisał wiersz „Król Olch”? |
6. |
7. W jaki sposób kompozytor ukazuje postaci w pieśni Król Olch - ojca, syna, ducha leśnego? |
7. |
8. Podaj tytuł cyklu pieśni z jakiego pochodzi pieśń Lipa ? |
8. |
9. Jakim głosem wykonywane są obie pieśni? |
9. |
ZADANIE DOMOWE
Uzupełnić ćwiczenie 3 str. 16
3