Wykład 1. (21.03.2009)

Wykładowca: dr hab. Anna Jurkowska - Zeidler Wymiar godzin: 30

Przedmiot kończy się egzaminem.

Co to są finanse?

Pod mianem finanse należy rozumieć ruch pieniądza będący zjawiskiem dynamicznym a nie statycznym. Finanse dzielimy na finanse publiczne i prywatne. Finanse to zjawiska i procesy pieniężne.

Różnice między finansami publicznymi a finansami prywatnymi.

Kryterium	Finanse publiczne	Finanse prywatne
organ zarządzający	- potrzebna jest władza (siła sprawcza), która służy rozdysponowaniu pieniądza - władza publiczna dysponuje przymusem dla zapewnienia sobie dochodów i nie podlega przymusowi, jeśli chodzi o wydatki	- osoba prywatna, która nie musi zapewniać sobie dochodów, ale jest zmuszona do wydatków.
regulacje	- przepisy prawne - obecnie narzędziem do regulowania finansów publicznych jest budżet (parlament, co roku ustala budżet na dany rok) - potrzebny jest aparat do pobierania podatków	- brak
sposób wyrażenia	- finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu	- osoby prywatne nie mają na to wpływu
cel / przeznaczenie	- są skierowane na realizację interesu publicznego	- służą gromadzeniu dochodów i realizacji zysków indywidualnych
skala	- skala finansów publicznych jest nieporównywalna z finansami prywatnymi	- operacje w zakresie finansów prywatnych nie mają wpływu na równowagę finansową państwa

Prawo finansowe jest regulowane przez normy prawne dotyczące finansów publicznych.

Prawo finansowe to regulacje prawne odnoszące się do działalności finansowej organów państwa i samorządu terytorialnego, a także różnych publicznych instytucji, agend i jednostek samorządowych.

Finanse publiczne - to zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami i normy prawne je regulujące.

Publiczne zasoby

↑↓ prawo finansowe

Operacje gromadzenia i wydatkowania

Prawo finansowe reguluje zjawiska posługiwania się pieniądzem przez państwo, jego gromadzenia i rozdziału w celu realizacji zadań państwa. W prawie finansowym dominuje interes społeczny, a w stosunkach zawsze uczestniczy państwo.

Finanse publiczne są wyrazem stosunków społecznych i ekonomicznych powstających w trakcie nieustannych, dynamicznie ujętych procesów gromadzenia dochodów i przychodów oraz dokonywania wydatków i rozchodów (gospodarowania środkami pieniężnymi) na cele publiczne.

W skład sektora finansów publicznych wchodzą:

* budżet - Konstytucja; Prawo budżetowe; Ustawa o finansach publicznych, która mówi jaki jest sektor publiczny (istota sektora finansów publicznych).

* jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa) - Konstytucja, Ustawa o finansach publicznych; Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (takich jak: dochody własne, subwencje ogólne).

Dla gminy najważniejszy jest podatek od nieruchomości, który może być:

• podatkiem od powierzchni (m²) - uzależniony od wielkości działki (nieruchomości)

• podatek katastralny - nie ma go jeszcze w Polsce

Wśród innych podatków wpływających do gminy należy wyróżnić:

• podatek rolny

• podatek leśny

• podatek od środków transportowych

• podatki od czynności cywilno prawnych (na przykład kupiliśmy motocykl to idziemy do Urzędu Skarbowego)

Do podatków przechodzących przez Urząd Skarbowy należą:

• karta podatkowa

• podatek dochodowy (PITY)

• podatek od spadku i darowizn

Gałęzie (działy) prawa finansowego:

* prawo podatkowe, które dzieli się na:

- ogólne prawo podatkowe - Ustawa Ordynacja Podatkowa

- prawa cząstkowe - konkretne ustawy podatkowe, których jest w Polsce 11 (podatek tonażowy nie jest podatkiem odrębnym)

* prawo bankowe (jest dualistyczne) wyróżniamy:

- publiczne prawo bankowe - Narodowy Bank polski (prezes Skrzypek); na przykład prawo emisji pieniądza gotówkowego

- prywatne prawo bankowe - ustawa „Prawo Bankowe”; na przykład Umowa kredytowa (cywilno - prawna).

Ponadto wyróżniamy następujące gałęzie (działy) prawa finansowego:

• prawo cywilne ( równe dla wszystkich)

• prawo dewizowe (wywóz i przywóz pieniędzy; chroni przed „praniem brudnych pieniędzy”)

• prawo celne - rozporządzenia unijne; Wspólnotowy Kodeks Celny; obrót transportowy z zagranicą

• prawo karne skarbowe

• prawo bilansowe.

Cechy prawa finansowego:

• nie jest kodyfikowane - nie ma kodeksu (zawiera definicje)

• zmienność - na przykład prawo podatkowe nieustannie się zmienia

• różne rangi - od Konstytucji do zarządzenia Prezesa Narodowego Banku polskiego; ma najszerszy zakres rangi konstytucyjnej.

Miejsce zamieszkania - to miejsce, w którym jest centrum interesu życiowego (rodzina)

PRAWO FINANSOWE

3

---