Dermatologia prelekcja
Choroby pasożytnicze skóry
ŚWIERZB (SCABIES)
Jest to choroba zakaźna wywołana przez pasożyta z rodzaju roztoczy- świerzbowca ludzkiego (sarcoptes scabiei, sarcoptes hominis)
Etiologia:
Świerzbowiec jest pasożytem o wielkości około 0,3-0,4mm (samiczka) . Samiec jest o połowę mniejszy i ginie po kopulacji. Samiczka po zapłodnieniu drąży tunele o długości kilku- kilkunastu milimetrów. Składa w nich około 30 jaj (2-3jaja dziennie). Ginie po kilku tygodniach. Z haj wylęgają się po około 3 dniach larwy, które przeobrażają się w postać dorosłą po około 3 tygodniach. Samce, larwy oraz nimby żyją na powierzchni skóry.
Epidemiologia:
Do zakażenie dochodzi podczas bliskiego kontaktu osobistego. Rzadziej przez kontakt z przedmiotami np. pościel, bielizna. Poza organizmem człowieka są w stanie przeżyc przez 3-4 dni. Czynnikami sprzyjającymi zakażeniu są: niska higiena, obnizona odporność, wyniszczenie fizyczne.
Patogeneza:
W przypadku pierwotnej infekcji rozwój objawów następuje po upływie 3-6 tygodni. Przy powtórnym zakażeniu po około 24h. Dochodzi prawdopodobnie do odpowiedzi typu komórkowego przeciw białkom pasożyta lub produktom ubocznym (odchody).
Objawy kliniczne:
-Swiąd nasilający się wieczorem i w porze nocnej (pod wpływem ogrzania organizmu)
Zmiany o charakterze:
-grudek
-pęcherzyków
-przeczosów
-nadżerek
-strupów
-wtórne zakażenia
Lokalizacja:
-dłonie (boczne powierzchnie palców)
-zgięcia nadgarstkowe, łokciowe
-fałdy skórne
-tułów (zwłaszcza pępek, brodawki sutkowe)
-narządy płciowe, pośladki
-u osób dorosłych rzadko dochodzi do zajęcia pleców- okolica międzyłopatkowa oraz Glowy (wyjątek świerzb norweski)
Obraz kliniczny u dzieci:
Zmiany o charakterze:
Grudek
Pęcherzyków
Pęcherzy
Krost
Rzadko czerwono-brązowe guzki
Przeczosów
Nadżerek
Strupów
Lokalizacja:
Dłonie, palce
Zgięcia nadgarstwoego, łokciowe
Fałsy skórne
Boczne powierzchnie tułowia
Okolice pępka
Pośladki
Dodatkowo podeszwy, twarz, skóra owłosiona głowy
U dzieci objawy rzadko występują w okolicy międzyłopatkowej
U starszych dziewczynek zmiany mogą lokalizować się wokół brodawek sutkowych
Odmiany kliniczne:
Świerzb zwyczajny
Świerzb norweski
Po raz pierwszy opisany w Norwegii
Występuje u osób z osłabioną odpornością: w trakcie leczenia immunosupresyjnego, zakażonych wirusem HIV, chorobach psychicznych, układowych
Bardzo zaraźliwa odmiana
Liczba świerzbowców może sięgać tysięcy na mm2
Świad nie jest bardzo nasilony
W obrazie klinicznym dominują nawarstwione łuski szczególnie zlokalizowane na łokciach, kolanach, dłoniach, stopach
Może zajmować nietypową dla świerzbu miejsca (głowa, okolica m/łopatkowa)
Świerzb odzwierzęcy
Każde zwierzę posiada własne sarcoptes lub pokrewne roztocza. Roztocza wykazują specjalizację w zakresie jednego gospodarza.
W przypadku dostania się na skórę człowieka może pojawić się świad lub zmiany alergiczne
Zazwyczaj ulega samoograniczeniu
Rozpoznanie:
-Świąd nasilający się w porze wieczornej i nocy
-Świąd u członków najbliższego otoczenia
-Wykwity grudkowo-pęcherzykowe w typowych miejscach
-Wykazanie obecności nor świerzbowcowych:
a) barwienie nalewką jodową lub atramentem
b) badanie mikroskopowe (podłoże-olej mineralny) zeskrobin ze zmian skórnych.
Leczenie:
Crotamiton (maść, płyn)
-skuteczne działanie p/świądowe
-stosuje się przez 5-7 dni
- po kuracji należy wziąć kąpiel, zmienić bieliznę i pościel
-kuracji powinno być poddane całe bliskie otoczenie
Novoscabin (płyn)
-stosuje się przez 3 dni 2 razy dziennie
Siarka
-5-10% preparat Sierki jest najbezpieczniejszą metodą leczenie świerzbu
-stosuje się 2 razy dziennie przez 7-10 dni
Lindan (Jacutin) (emulsja, żel, maść)
Leczenie należy przeprowadzić u wszystkich członków rodziny, w tym samym czasie. Stosuje się na całe ciało przez 3 kolejne dni. Należy po każdym zastosowaniu, po 12-24h wziąć kąpiel i zmienić pościel i bieliznę. Lek jest toksyczny, należy uważać przy kontakcie z uszkodzoną skórą. Nie należy stosować u kobiet karmiących i będących w ciaży oraz u dzieci <1 r.z.
Permetryna
-5%krem
-Ma mniej działań niepożadanych w porównaniu z lindanem
-Można stosować od 2m .z.
Maść Wikinsona
-15% siarki i 15% dziegciu
-stosuje się do kilkunastu dni
Iwermektyna
-dawka doustna 150-200 µg/kg m.c.
WSZAWICA( Pediculosis)
Jest to choroba wywoływana przez stawonogi- wszy ludzkie -pediculus humanus
Wszawica dzieli się na:
Głowową (pediculus humanis capitis)
Odzieżową (pediculus humanis corporis)
Łonową (phthirus pubis)
Wszawica głowowa
Etiopatogeneza:
-wesz głowowa ma 2-3,5mm, w ciągu jedno miesięcznego okresu życia składa około 200-300 jaj które osiągają dojrzałość płciową po około 2-3tygodniach
-samiczka przytwierdza jaja do włosów tuż powyżej skóry, za pomocą lepkiej hitynowej substancji
-do zakażenie dochodzi poprzez kontakt bezpośredni lub pośredni za pomocą nakrycia głowy, grzebienie, szczotek do włosów
-najczęściej dotyczy dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym, także u osób ze środowisk o niskim poziomie higieny
Objawy kliniczne:
-najczęstsza lokalizacja to okolica potyliczna, skroniowa i zauszna (rzadko brwi, rzęsy, włosy łonowe)
-ukłucia wywołują odczyn skóry w postaci grudek obrzękowych
-ukłuciom towarzyszy świąd, w następstwie którego w wyniku zadrapań tworzą się przeczosy, nadżerki, strupy, wtórne nadważenia
-w przypadkach zaawansowanych może dojść do powiększenia węzłów chłonnych
Wszawicza odzieżowa (pediculosis vestimunti)
Etiopatogeneza:
Wesz odzieżowa największa z pośród wszy ludzkich -3-4,5mm, charakteryzuje się najkrótszym okresem przeżycia-10dni, najszybsze rozmnażanie i największa liczba składanych jaj.
Samiczka składa jaja na ubraniu, szczególnie wzdłuż szwów bielizny.
-do zakażenie dochodzi głównie przez wspólne używanie odzieży, bielizny, oraz pościeli
-najczęsciej dotyczy osób bezdomnych, żołnierzy oraz cywili z terenów objętych wojną
-jej wektorem duru plamistego i riketsjozy
Objawy kliniczne:
-wszy można stwierdzić na skórze tylko w trakcie odżywiania się krwią, poza tym okresem występuja w szwach ubrania
-w miejscu ukłucia występują krwotoczne plamy i grudki obrzękowe
-zmianom towarzyszy silny, świąd, który prowokuje drapanie, następnie obecne są linijne przeczosy, nadżerki, strupy, zliszajowacenie
-charakterystyczne dla długotrwałej wszawicy SA brunatne przebarwienia, drobne odbarwione blizny
-najczęstsza lokalizacja to skóra karku, grzbietu, fałdów pachowych, pachwinowych oraz pośladków
-zmianom może towarzyszyć powiększenie węzłów chłonnych
Wszawica łonowa (pediculosis pubis)
-wesz łonowa najmniejsza z pośród wszy ludzkich -1,5-2mm przyczepia się do włosa tuż przy skórze
-samiczka przytwierdza jaj na włosie podobnie jak wesz głowowa, rozmnaża się wolno
-do zakażenie dochodzi podczas kontaktu seksualnego
-małe dzieci mogą zarazić się przez używanie wspólnych ręczników, spanie w łóżku z osobą zakażoną
Objawy kliniczne:
-najbardziej typowym jest świąd skóry, bardzo często też obecna są przeczosy i nadżerki
-najczesciej wystepują w okolicach bogatych w gruczoły apokryfowe: wzgórek łonowy, pachy, rzadziej uda, brzuch, klatki piersiowej
-u dzieci mogą być obecne w obrębie brwi i rzęs
-charakterystyczne są tzw. Plamy błękitne- maculce coeruleae- o barwie sino fiołkowej lub szarej będącej wynikiem hemolizy krwinek pod wpływem śliny stawonoga, głównie w obrębie skóry brzucha, klatki piersiowej i ud.
Leczenie:
Lindan (Jacutin) emulsja, żel, szampon, puder
-preparat zostawia się pod czepkiem na 12-24h
-następnie zmywa się 3%kwasem octowym
-Kuracje należy powtórzyć po 5-7dniach
1% Permethrin (Nix)
-pozostawia się na skórze przez 10 minut. Kurację należy powtórzyć po 10-14 dniach
do dezynsekcji włosów używa się też nalewki octowe: Delacet, Atremizol