FUNKCJE PEDAGOGIKI (4 FUNKCJE GRZEGORZEWSKA):

1. Opisowa (deskryptywna) - opisanie faktów, pewnych zdarzeń ( jak było). Polega na diagnozowaniu, rozpoznawaniu stanów przeszłości, aktualnych na podstawie opisów. Realizacja potrzeb ludzi, np. seniorów. Realizowana jest na podstawie analizy dokumentów urzędowych, wytworów.

2. Wyjaśniająca (eksplaracyjna) - polega na wykrywaniu i ustalaniu przyczyn, okoliczności powodujących te zjawiska. Prowadzi do wykrycia tych prawidłowości wychowawczych(przebiegu zjawiska).

3. Prognostyczna (przewidywawcza) zwana też predyktywną. Polega na przewidywaniu przyszłych zdarzeń, zjawisk i procesów w oparciu o wykryte i ustalone zależności w ramach tej funkcji.

4. Praktyczna (utylitarna) - polega na wykorzystywaniu zgromadzonej i uporządkowanej wiedzy zgodnie z celami pedagogiki. Jakie zastosować metody, techniki, formy, środki żeby osiągnąć cel wychowawczy. Metody wychowania - przykład osobisty, kary i nagrody. Formy wychowania w ramach placówek oświatowo - wychowawczych, penitencjarnych.

PRĄDY I KIERUNKI W PEDAGOGICE XX WIEKU.

1. Wyjaśnienie pojęć:

PRĄD W PEDAGOGICE - to zespół tendencji ideowych utrwalonych w wybitnych dziełach uznanych za reprezentatywnych w ped. Prąd charakteryzują trzy elementy: a) założenia filozoficzne; b) ideały wychowawcze; c) koncepcja celów i zasad kształcenia.

KIERUNEK - to wynikające lub mieszczące się w założeniach określonego prądu konkretne rozwiązania w zakresie kształcenia i wychowania. To określony system wychowawczy. Kierunek ogranicza się do jednej dziedziny wychowania, np. szkoła tradycyjna, szkoła pracy, nowe wychowanie.

Znajomość kierunków w ped pozwala na jej analizę porównawczą w zakresie: a)całościowego ujęcia zmian i przekształceń w ped w okresie życia kilku pokoleń, b)zrozumienia wieloznaczności terminów ped.,

c) prześledzenie drogi rozwoju ped;

d) rozróżnienia tego co było w określonym kierunku trwałym osiągnięciem, a co było błędem, np. osiągnięciem w szkole nowego wychowania jest podmiotowość, błędem - niedocenianie teorii (wąski praktycyzm). Znajomość kierunków pozwala na wyznaczenie właściwego miejsca (roli) w rozwoju ped. Pozwala to na krytykę założeń filozoficznych, światopoglądowych. Znajomość tych kierunków pozwala na dobór nauk. W doborze nauk pomocniczych szczególną rolę ma psychologia rozwojowa, społ.

ŹRÓÓDŁA MYŚLI PED XX W. przedstawia obraz różnorodnych kierunków, celów, ideałów. Myśl ped. rodziła się z wymagań chwili (ustroju społecznego, politycznego, ekonomicznego). Łączyło się z poszukiwaniem właściwego celu wychowawczego. A ten cel wychowania musiał być zgodny z oczekiwaniami społecznymi i poszukiwaniem właściwej metodologii. W kształtowaniu myśli ped. istotną rolę spełnia rzeczywistość społeczna i polityczna. W myśli ped. XX wieku dominuje tendencja do przełamywania sztywnych ram formalizmu szkolnego, przełamywania mechanizmów deprywujących ludzi oraz wyzwalania wielostronnej aktywności wychowanka. W myśli pedagogicznej XX w dominuje tendencja do przezwyciężania formalizmu dydaktycznego. A formalizm dyd. to nic innego jak tradycyjna szkoła. Formalizm wiązał się z tym, że należy postępować i w każdej sytuacji za względu na okoliczności w taki, a nie inny sposób czyli postępować zgodnie z pewnym algometrem działania bez uwzględniania różnic indywidualnych między wychowankami, sytuacji w jakiej się oni znajdują. Ta myśl pedagogiczna dążyła do przezwyciężania, eliminowania pewnych mechanizmów życia, które prowadzą do deprawacji człowieka oraz prowadziła do rozwijania wielostronnej aktywności wychowanka

ŹRÓDŁA PED. XX W.:

1.Rozwój nauki i techniki zwłaszcza nauk przyrodniczych. Nauki te posługują sie jasno określonymi kategoriami ilościowymi i tworzą mechanistyczny obraz świata. Świat składa się z atomów, które tworzą określoną strukturę. Teoria powinna wypływać z obserwacji i eksperymentu. Rodzi się opozycja w postaci krytyki i nie wszystkie zjawiska można przedstawić ilościowo ?(nie da się zmierzyć) co powoduje sceptycyzm i powrót do subiektywnych koncepcji poznawania świata.

2.Szybki rozwój techniki sprawił, że za wartościowe zaczęto uważać co praktyczne. Doprowadziło to do wąskiego praktycyzmu ( metoda projektu)- praktycyzm amerykański Dewey. Na rozwój myśli ped. wpłyną rozwój techniki. Rozwój środków komunikacji. Skutkiem rozwoju środków komunikacji była łatwość przemieszczania się ludzi to powodowało migrację społeczną. Przy równoczesnym rozwoju przemysłu i rozwoju ruchu migracyjnego następował wzrost produkcji przemysłowej i zupełnie inny rodzaj komunikacji( działanie w grupie - solidaryzm społeczny).

3. Rozwój środków masowego przekazu (internet, radio, tv- to okna na świat). Człowiek spotyka się z odmiennymi kulturami, systemami edukacyjnymi, społecznymi. W wyniku informacji dostarczanej bezpośrednio przez środki masowej komunikacji wielokrotnie upadają autorytety. Rodzą się trudności w procesie wychowawczym bo nie mamy się do kogo odwołać. Nowe zjawiska w tech kształcenia - radio, tv, internet. Radio - Australia, Afryka, Azja. Nauczyciel maił obowiązek kontrolować ucznia przynajmniej raz w miesiącu. Telewizja - Włochy - lekcje telewizyjne. Brak kontroli efektów nauczania. Ten program nie dał efektów. W Kanadzie był pod kontrolą nauczycieli. Rodzą się pewne badania w efektywności kształcenia tradycyjnego do nowoczesnego. Rozwój nauk przyrodniczych, psychologicznych, socjologicznych. Uznano proces ewolucyjnego rozwoju człowieka.

E. FOURE - ,,uczyć się aby być'. Myśl ped. odwraca się od mechanistycznego pojmowania świata. Myśl ped., społ. dochodzi do przekonania, że życie jest wartością, jest autonomiczne i wyraża się we wzajemnym funkcjonalnym powiązaniu elementów życia człowieka i ich podporządkowaniu ogólnemu planowi życiowemu. Wychowanie ma ukazywać cel wychowania. Ma uczyć rozróżniania tego co pierwszo, a co drugoplanowe w rozwoju człowieka. Wych. ma przygotować człowieka do działania i krytycznego myślenia.

PRĄDY W PED. LUDWIK CHMAJ w książce,, Prądy i kierunki w ped. XX w.'' , uważa, że prądy teoretyków formułowane przez teoretyków wychowania zależą nie tylko od uznanej przez nich filozofów, ale również od własnego subiektywnego stanowiska (własnego doświadczenia życiowego). Każda teoria prezentowana w ped. XX w jest pewnym programem działania społ. W ped. XX w człowieka ujmowano, traktowano jako jednostkę autonomiczną. Jeżeli tak rozumiano człowieka to teoretycy zaczęli szukać uzasadnienia w autonomii człowieka i znajdowali je w biologii, psych, filozofii kultury, socjologii i religii. W przekonaniu, że tylko poznanie prawdziwej natury człowieka kim jest człowiek pozwala na sformułowanie właściwego celu i metod wychowania.

Wyróżnia się następujące prądy w ped. L. Chmaj: 1. Ped. naturalistyczno - liberalna - początek XX w. - charakteryzuje się przystosowaniem człowieka do panującego porządku społecznego. Program wychowania ma przystosować człowieka, nauczyć rywalizacji człowieka w warunkach gospodarki wolnorynkowej (nauczyć walki o byt). Człowiek jest kreatywny, przedsiębiorczy. Potrafi rozwiązywać w sposób twórczy problemy. Warunki społeczne, które są niezmienne to należy przystosować się do tych warunków i funkcjonować w tych warunkach. Określa określone cele wychowawcze.

PEDAGOGIKA PSYCHOLOGICZNA JAKO KIERUNEK PED. NATURALISTYCZNO - LIBERALNEJ: Kierunki ped. nat. - lib. :

1. Ped. psychologiczna - H. Spencer, E. Key, S. Hall;

2. Pragmatyzm ped. - I. James, E. Claparede;

3. Psychobehawioryzm ped. - W. Bagley;

4. Kierunek terapeutyczny - pojawia się na przełomie XIX i XX w. Mamy do czynienia z psychoanalizą Freuda, pedagogiką seksualną - Bryjskiego, psychologią indywidualną Adlera, neuropsychologią E . Fromma, K. Honey, ped. integralną ( społeczną) L. Jeleńska;

5. Personalizm pedagogiczny - K. Wojtyła, J. Maritain ( wartości chrześcijańskie) . W ramach personalizmu pedagogicznego mamy kierunki takie jak: nowe wychowanie ( Europa). Zaczątkiem nowego wychowania była praca E. Key - ,, stulecie dziecka''. O. Decroly, C. Freinet, Korczak

6.Pedagogika egzystencjalna:

Ogólne cechy pedagogiki psychobiologicznej- Pedagogika naturalistyczno- liberalna- dbano o siłę fizyczną, przygotowanie wychowanka do walki o byt. Znajomość praw życia jest ważniejsze dla wychowania niż wszelka inna wiedz. Trzeba poznać życie i z tego życia czerpać doświadczenie. Główny cel wychowania w pedagogice psychologicznej to sprawność fizyczna. Główne kryterium doboru treści - utylitaryzm- praktyczność treści. Zmiany -w gospodarce, rozwoju techniki. Wg założeń tej pedagogiki praktyczna działalność jednostki miała służyć osiąganiu przez nią szczęścia osobistego oraz umacnianiu porządku politycznego i gospodarczego.

DO PODSTAWOWYCH CECH PEDAGOGIKI PSYCHOLOGICZNEJ NALEŻĄ:

1. Biologizm- zdrowie fizyczne

2. Praktycyzm- wykorzystanie wiedzy

3. Utylitaryzm- użyteczność wiedzy

Podstawą wychowania jest poznanie natury ludzkiej i jej praw. A zasadą w wychowaniu- kierowanie się wskazówkami natury (biologizm).

W wychowaniu moralnym uwzględniono prawo biogenetyczne Haeckla (rozwój osobniczy jest powtórzeniem rozwoju gatunkowego-filogeneza). Pedagogika ta wprowadza zasadę następstw naturalnych, która mówi, że moc oddziaływania naturalnego dzięki istniejącemu porządkowi rzeczy odpowiadać musi jego potrzebie.

Wychowanie fizyczne powinno przebiegać zgodnie ze wskazówkami biologii.

H. SPENCER -był socjologiem angielskim w drugiej połowie XIX wieku: 1. Celem wychowania jest przygotowanie człowieka do życia doskonałego, 2. Przystosowanie to zapewnia jedynie nauka. Przedmiotem wychowania jest zdobycie możliwe zupełnej i doskonałej wiedzy służącej wszechstronnemu rozwojowi człowieka.

Zadanie wychowania wg Spencera: Stwarzanie warunków niezbędnych dla rozwoju dziecka, poznanie natury ludzkiej- jest podstawą wychowania, zasadą wychowania jest wykorzystanie natury, metodą wychowania jest wychowanie umysłowe polegająca na poznawaniu w sposób naturalny. Poznanie powinno mieć charakter naturalny. Od rzeczy pojedynczych do złożonych, nieoznaczonych do oznaczonych, konkretnych do oderwanych.

Wychowanie umysłowe wg Spencera:

Musi odpowiadać historycznemu wychowaniu ludzkości. Prawo biogenetyczne mówi, że ontogeneza jest powtórzeniem filogenezy. Czyli rozwój osobniczy jest powtórzeniem rozwoju gatunkowego. Człowiek w tym rozwoju osobniczym przechodzi wszystkie etapy rozwoju gatunku ludzkiego. Była wykorzystywana teoria Darwina (ewolucji).

Zasada moralna- dobro i zło. Zasada następstw naturalnych „ Moc oddziaływania naturalnego na wychowanka musi być zgodna z jego potrzeba” Wychowanie fizyczne ma być zgodne ze wskazówkami filologii. Cechą charakterystyczną tej teorii Spencera jest współdziałanie z rozwojem. Charakteryzuje go indywidualizm. Spencer domaga się nieskrępowanego rozwoju wrodzonych cech człowieka. Nie uznaje przymusu. Uważa że przymus utrudnia naturalny rozwój. Teoria Spencera chroni rozwój naturalny i nie sprzyja zmianie. Uznaje prawa dziedziczności i dąży do rozwoju zdolności i zainteresowań wychowanka. Kierunek ten uzyskał uznanie. Kładł nacisk na poglądowe nauczanie , uważał, że dziecko powinno mieć zdolność poszukiwania. Właściwe wychowanie nazwał samouctwem. Krytykował to co u Herberta (kształcenie umysłu przez ćwiczenia) Ta koncepcja wychowania Spencera służyła rozwijaniu przedsiębiorczości.

Biologizm i naturalizm był podstawą koncepcji pedagogicznej E. Key. Szwedka zmarła w 1926r. Uważała że u podstaw rozwiązywania problemów wychowawczych leży teoria ewolucji. Idea postępu społecznego i naturalnego. Naturę dziecka kształtuje szczególna wartość wychowawcza , kształtuje rodzina. Charakteryzował ją przesadny indywidualizm w procesie wychowania. Na początku trzeba poznać dziecko. E. Key jako prekursorka nowego wychowania w Europie. Odrębna natura dziecka(każde dziecko jest inne)

2.Pedagogika kultury - stoi do opozycji naturalistycznej koncepcji wychowania. Kładzie nacisk na twórcze przyswajanie wartości, kształtowanie prawdziwej osobowości, pogłębianie życia wewnętrznego, np. kontakt z dziełami sztuki, przestrzeganie tradycji, wartości obyczajów. Zakłada: wychowanie to nie subiektywny rozwój człowieka, a obiektywny proces poznawania kultury i twórczego w niej udziału.

Pedagogika kultury: Linierski- PK jest pedagogiką ludzkiej duchowości. Pedagogika naturalistyczna- wychowanie to przygotowanie do życia przyrodniczego społecznego

Pedagogika kultury -opozycja do jednostronności p. naturalistycznej, kierunek antynaturalistyczny do wychowania w kulturze. Wg Okonia - kierunek ten powstał na przełomie XIX i XXw. Uznawał człowieka jako istotę kulturową, uczestniczącą w procesie przyswajania, przeżywania i tworzenia przedmiotowych wartości kulturowych jak teksty, dzieła sztuki, moralność, obyczaje i prawo. PK wychodzi z założenia że między wartościami reprezentującymi różne dziedziny kultury, a osobowością człowieka zachodzą wzajemne oddziaływania.

ISTOTA PEDAGOGIKI KULTURY:

1. każde zjawisko psychiczne tworzy sensowną całość określoną przez świat tradycji kulturalnej,

2. to, co w życiu ma sens i wartość nie jest samowystarczalne gdyż wartości nabywa dzięki uczestnictwu w różnych dziedzinach istniejących poza jednostką,

3. przedmiotowe wartości- nauka ,sztuka, religia są autonomiczne i zachowują się, istnieją dzięki ciągłemu tworzeniu, wysiłkowi twórczemu ludzi,

4. wychowanie- celem jego jest przygotowanie człowieka do czynnego i twórczego udziału w kulturze, w życiu kulturalnym, przez wprowadzenie człowieka w świat wartości kulturowych i na tej podstawie do rozwoju duchowego człowieka i wdrożenie do tworzenia nowych wartości.

Różnice między p. kultury, a p. socjologiczną i p. indywidualistyczną: W stosunku do ped. indyw., ped. kultury podkreśla zależność rozwoju duchowego człowieka od przyswojenia sobie wartości kulturowych danej epoki. Rozwój duchowy człowieka zależy od tego na ile człowiek potrafi wejść w wartości przekazywane i panujące w danej epoce. W stosunku do ped. soc., ped. kultury podkreśla znaczenie wartości przedmiotowych w rozwoju człowieka. Pedagogika kultury nie jest kierunkiem jednolitym. Różnice dotyczą pojmowania życia duchowego oraz środków, które wiodą do urzeczywistnienia w psychice wychowanka.

Kontekst aksjologiczny: podkreśla wzajemną zależność między kulturą a życiem duchowym człowieka. Zadaniem wychowania jest przygotowanie człowieka do czynnego udziału w kulturze w kształtowaniu harmonijnej osobowości.

Kontekst aktualistyczny: zakłada ponadczasowy rozwój i ciągłe kształtowanie się ducha. Dąży do zniesienia w wych. wszelkich przeszkód, granic przestrzennych i czasowych.

TEORIA PEDAGOGICZNA B. NAWROCZYŃSKIEGO JAKO PRZYKŁAD DOROBKU POLSKIEJ PEDAGOGIKI KULTURY.

1. unika założeń metafizycznych, 2. ścisłość terminologiczna- wynika z korzystania z badań empirycznych dostarczanych przez psychologię i socjologie, 3. celem działań pedagogicznych jest kształtowanie osobowości, która jest najwyższą i najpełniejszą struktura idealną, 4. skłonności i popędy są dobrym materiałem, które należy uszlachetniać i rozwijać, 5. istotą wychowania i nauczania- organizowanie wszystkich pierwiastków duszy ludzkiej wokół ideałów jako podstawy kształtowania osobowości; Czynniki kształtujące osobowość - wewnętrzne (zdolności i zainteresowania wychowanków); zewnętrzne (wytwory tworzące przedmiotową kulturę społeczeństwa).

Wykształcenie- zespolenie indywidualności wychowanka z przyswojoną przez niego kulturą. Wykształcenie jest to dobro osobiste- wytwór kształcenia, motyw działań i źródło twórczości. Gordon uważa ,że wykształcenie jest równocześnie dobrem kulturalnym ponieważ tworzy struktur® duchową. Kultura ma charakter dynamiczny ponieważ jednostka poznając ją przyczynia się do jej rozwoju. Rola twórczości człowiek uczy się rozumieć dobra kultury rozwijając procesy twórcze prowadzące do powstania nowych dóbr. Kultura ma przygotować twórców i kontynuatorów dóbr narodowych. Związek kultury i kształcenia- nauczanie i kształcenie są: to procesy, które mają przygotować przyszłych członków społeczeństwa kulturalnego. Wychowanie i nauczanie kształtuje samodzielnie jednostki, twórcze osobowości.

Ostateczny cel wychowania- rozwój społeczeństw kulturalnych przez tworzenie warunków do kształcenia przyszłych jej członków.

PEDAGOGIKA HUMANISTYCZNA (T. GORDON, ŚLIWIERSKI):

Rozwinęła się na bazie nurtu psychologii humanistycznej ( Maslow, Rogers)- podmiotowość wychowanka, branie odpowiedzialności za swoje czyny.

Cechy:

1. Idea wychowania bez zwycięstw i zwyciężonych;

2. Odrzuca przymus, zaleca pośrednie oddziaływanie na wychowanka, okazywanie zaufania wychowankowi;

3. Pedagogika humanistyczna jest podejściem dającym możliwość samorealizacji wychowanka przy wysokiej przy wysokiej umiejętności wychowawczej wychowawcy;

W Polsce nurt humanistyczny był mało popularny, występuje natomiast dążenie do wychowania, fundamentalistycznego, które łączy się z liberalizmem.

T. GORDON amerykański psychoterapeuta, pedagog, twórca poradników, animator kształcenia dorosłych postulował ideę wychowania bez zwycięzców i zwyciężonych:

- symetryczne stosunki interpersonalne miedzy dorosłymi a dziećmi i młodzieżą;

- każdy z tych elementów jest traktowany podmiotowo bez względu na pochodzenie, pozycję społeczną.

Efekty kształcenia:

-Zarówno radość jak i zniechęcenie, satysfakcja albo ból;

-Decyduje o nich wsłuchanie się nauczyciela w komunikaty werbalne i niewerbalne dzieci, aby dać im, to, co potrzebują. Komunikacją jest płacz, grymas twarzy, zniecierpliwienie

CELE WYCHOWANIA:

Kryterium wyróżniania celów- sposób spostrzegania dziecka - „dziecko jest człowiekiem ze wszystkimi jego atrybutami, aktywnościami , przymiotami typowymi dla człowieka”- jest podmiotem swojego istnienia, zatem nie jest własnością rodziców gdyż jest odrębną jednostką ma własne życie i tożsamość, ma prawo do prywatności i do własnej świadomości

Cele nadrzędne:

-Wielostronny rozwój człowieka ( psychofizyczny, moralny, psychiczny), duchowy intelekt Ja chcę chodzić na lekcje pływania a nie dlatego, że mi mama każe. Wychowanie ma umożliwiać dziecku poznanie samego siebie.

-Dziecko nie powinno obawiać się swoich uczuć i emocji

Cele preferowane (szczegółowe):

1.Autonomia, niezależność twórczość rozwój i realizacja własnych możliwości, samego siebie.

2.Samodzielne radzenie sobie ze swoimi problemami.

3.Zdolność do zaspokajania własnych potrzeb odpowiedzialność, samokontrola, samoocena.

4.Autentyzm w wyrażaniu uczuć, dziecko powinno być sobą.

5.Zdolność do współpracy z innymi.

6.Umiejętność do samoograniczenia się , własnych potrzeb.

7.Autoafirmacja, poczucie własnej wartości.

8.Samodyscyplina, kształtowanie efektywności w realizacji własnych celów.

Konflikt- jest rezultatem stosowania przez wychowawcę niewłaściwie dobranych metod wychowania wynikających z fałszywych przekonań. Uzewnętrznienie konfliktów jest decydujące przy właściwym wychowaniu.

Dobór metody:

Pedagogika humanistyczna odrzuca przymus , zaleca pośrednie oddziaływanie na wychowanka, okazywanie zaufania wychowankowi do radzenia sobie z jego problemami

Zasady wychowania:

1.Musi zaistnieć problem ( problem musi być rozwiązany przez osobę , która go ma);

-Wychowawca ma problem, gdy uczeń narusza jego status;

-Dziecko ma problem, gdy ktoś narusza jego prawa.

2.Akceptacja osoby, która ma problem.

3.Troska wychowawcy o samego siebie.

Etapy rozwiązywania konfliktów według Gordona:

1.Rozpoznanie i zdefiniowanie konfliktów- uzyskanie informacji zwrotnej.

2.Poszukiwanie rozwiązań ( burza mózgów.

3.Krytyczna ocena.

4.Analiza projektów rozwiązań.

5.Przyjęcie prawdopodobnego rozwiązania i wdrożenie go w działanie.

6.Kontrola sposobu przyjętego rozwiązania.

Humanistyczne podejście do wychowanków:

Paradygmat ped. hum. :

1.Wychowawca jest jednostka autonomiczną i ma prawo do podmiotowości tzn. jest niezależny i odpowiedzialny za swoje postępowanie. Nauczyciel i rodzic są po to aby go wspierać i wspomagać.

2.Wychowawca ma obowiązek liczenia się z poczuciem godności i wartości osoby wychowanka, jego potrzebami psychicznymi, okazywanie mu szacunku i zapewnić mu warunki do samorealizacji- i z drugiej strony wychowawca jest podmiotem, należy mu się szacunek i realizacja własnych potrzeb.

3.Wychowanek jest partnerem wychowawcy, wychowawca jest animatorem procesu wychowania.

4.Postawa wychowawcy- życzliwość, partnerstwo procesie wychowania, umiejętności psychospołeczne- autentyzm, akceptacja, empatia. Zapewnienie wychowankom szeregu swobód , unikanie przymusu i powoływanie się na własny autorytet, wspieranie wychowanka w rozwiązywaniu problemów.

Pedagogika humanistyczna jest podejściem dającym możliwość samorealizacji wychowanka przy wysokiej umiejętności wychowawczej wychowawcy.

PEDAGOGIKA GESTALT

Gestaltyzm jest jednym z kierunków psychologii postaci, psychologii współczesnej. Zakłada, że życie psychiczne człowieka nie jest zbiorem poszczególnych dyspozycji osobowościowych ( zdolność, inteligencja, talenty) ale zintegrowaną całością, osobą tzw. gestaltem w swojej formie, której nie można zredukować do poszczególnych części ( życie psychiczne jest całością) Pedagogika gestalt pojawiła się w latach 80 jako pedagogika alternatywna , której istotą była wiedza + doświadczenie ( integruje wiedzę + doświadczenie). Ośrodki Francja, przedstawiciel Peztold i USA , przedstawiciel Brown. Gestaltyzm jest przykładem integracji filozofii, pedagogiki i psychoterapii zmierzającej do holistycznego postrzegania świata i człowieka oraz wspieranie procesów rozwojowych w ich humanistycznym wymiarze - centralną postacią jest człowiek.

Założenia tej pedagogiki- 3 autonomiczne wymiary:

1.Edukacja przez stapianie się łączy terapię gestalt z procesem nauczania w szkole Istota tego wymiaru jest koncentracja na emocjonalnej i poznawczej sferze uczenia się przy czy jest ona zgodna z tą sferą mamy na myśli łączenie , stapianie się emocji i poznania (działanie i przeżywanie). Akcentowanie wychowania i kształcenia- łączenie emocji, postaw wartości - służy rozwijaniu aktywności podmiotu i dociekania do do jego człowieczeństwa. ( zgodnie z wartościami)

2.Zajęcia integracyjne skoncentrowane na temacie - metoda Ruth Cohn polega na zaangażowaniu osobowości uczestników procesu edukacyjnego oraz towarzyszącym im trudności w proces przekazywania wiedzy. Interakcje jakie występują między procesem edukacyjnym i trudnościami ma doprowadzić do równowagi :

3.Miedzy treściami a tematem zajęć( JA/TO)

4.Między osobą wychowania a umiejętnością komunikowania się z osobą i z innymi

( JA/TY)

5.Między grupą a całością (JA/MY)

AGOGIKA (prowadzenie, kierowanie) integracyjna zw. Holistyczną określana jest mianem antropologii stosowanej. Mówi , że człowiek jest podmiotem ciała, psychiki, ducha, żyjącym nierozerwalnie ze środowiskiem społecznym i ekologicznym. Zakłada związek człowieka ze środowiskiem społecznym i przyrody.

Pedagogika gestalt różni się od innych prądów i kierunków przede wszystkim humanizacją stosunków międzyludzkich upodmiotowieniem jednostki bez względu na wiek i rolę społeczną oraz liczenie się z zainteresowaniami, potrzebami zarówno wychowanka i wychowawcy. Jest to pedagogika wychodząca od wychowawcy, przypisuje dużą rolę systemowi wartości wychowania ( tych wartości, które uważa za najważniejsze).

CELE WYCHOWANIA:

1. Naczelne:

a)Odnalezienie własnej tożsamości wychowanka, samookreślenie , samourzeczywistnienie ( kim jestem);

b)Samorealizacja- osobisty rozwój , eliminacja blokad;

- wzrost jednostki (rozwój własnego potencjału), odpowiedzialność za siebie, własne;

zainteresowania, koncentracja na własnych potrzebach;

- dążenie każdego do wielostronnego rozwoju (intelektualny, emocjonalny, cykliczny).

2. Kierunkowe:

- wdrażanie wychowanka do ukształtowania własnych umiejętności i zdolności;

- poznanie samego siebie (własnych potrzeb, zainteresowań, troska o ich rozwój);

- świadomość wychowanka, rozwijanie możliwości przeżyć i możliwości działania,

samorozwoju w ścisłym powiązaniu ze środowiskiem społecznym;

- społeczna aktywność zaangażowanie przy jednoczesnej autoodpowiedzialności i

autonomii jednostki.

Cele kierunkowe są ważne w realizacji w placówkach wychowawczych, penitencjarnych oraz w szkołach.

ROLA PEDAGOGA W PROCESIE EDUKACJI:

1. Pedagog powinien uświadomić sobie najpierw cele, które chce osiągnąć po przez działania,

a później metody i środki.

2. Relacje między wychowawcą a wychowankiem powinny być oparte na intersubiektywności (akceptacja wychowanka jako osoby równoprawnej z wychowawcą) co zachodzi między stykającymi się osobami. Dla wychowawcy ważne jest jak przekazać wiedzę wychowankowi, ale najważniejsze jest to jak realizować intersubiektywność. W tak rozumianym wychowaniu wyklucza się dominacje celów kształcenia. Wychowawca akcentuje to jakie relacje zachodzą między nim a wychowankiem. Intersubiektywność występuje również w relacjach rodzic - dziecko i polega na postrzeganiu dziecka jako pełnowartościowej osoby, integralnej wewnętrznie.

Hasło dla wychowawcy - Ja zapraszam do uczenia się.

PEDAGOGIKA GESTALT WYMAGA:

1. Bezpośredniego komunikatu z wychowankiem (ja zapraszam ..);

2. Komentując postawę wychowanka mówić bezpośrednio do niego (ty ..);

3. Stymulowanie aktywności wychowanka i kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie.

4. Mówiąc o wymaganiach mówi się o rozwijaniu sytuacji horyzontalnej nauczania, polega ona na tym, że interakcje między podmiotami powinny rozwijać się od partnerskiego współistnienia ku kontaktom między nimi jako różnymi ale pełnowartościowymi uczestnikami.

ZASADY PEDAGOGICZNE GESTALT:

1. Pierwszeństwo relacji wychowawca - wychowanek. Mówi ona, że między podmiotami występuje pełne zaufanie. Jeżeli występuje zakłócenie to pierwszeństwo ma naprawa relacji Ja - Ty; Ja - My, a nie temat lekcji.

2. Tworzenie sytuacji horyzontalnej nauczania - uczenia się. Mówi, że w procesie uczenia konieczne jest zaufanie i wzajemny szacunek. Dwa podłoża tej zasady:

- społeczno-emocjonalny

- merytoryczny

W zależności od tego w jakiej sytuacji znajduje się nauczyciel powinien wyjść od poziomu pierwszego aby uzyskać pełną harmonię interakcji.

3. Zajmowanie się jednością ciała, psychiki i duszy. Wymaga uwzględnienia w równym stopniu uzyskania wymiarów poznania zmysłowego, duchowego, emocjonalnego, umysłowego oraz doświadczenia. Nie zabrania nauczycielowi wyrażać emocje, potrzeby, które w tradycyjnym wychowaniu są nieakceptowane.

4. Uczynienia punktem wyjścia do zajęć tego, co w danym momencie angażuje uczniów. W treściach kształcenia należy uwzględniać to co w danym momencie ma znaczenie dla wychowanków, ale musi to być dostosowane do rozwoju uczniów. Dobór treści powinien być dokonywany wspólnie z uczniami.

5. Zajmowanie się jednością człowieka - środowisko. Postuluje kształtowanie świadomej odpowiedzialności wychowanka za więzi społeczne w działaniu zarówno wobec tych, których lubię jak i nie lubię.

6. Uczenia się przez przeżywanie i działanie. Wymaga od nauczyciela organizowania sytuacji, w których uczniowie sami doświadczają ważnych spraw, mogą je zrozumieć w działaniu.

W Polsce nie znajduje zastosowania. Występują pewne elementy: terapii gier interdyscyplinarnych, relaksacja itp.

Krytyka koncepcji:

Jest zbyt radykalna, zarzuca się jej, że eksponuje samorozwój, samoodpowiedzialność, samouczenia, a nie odpowiada jak ukształtować u wychowanka miłość, postawę altruizmu. Ta pedagogika koncentruje się na przeżywaniu danej chwili (tu i teraz), a nie uwzględnia aspektu historycznego w rozwoju człowieka, nie docenia dominującej roli kultury w życiu człowieka. Pedagogika gestalt jest jednym z kierunków wychowania, w którym aktywność wychodzi od wychowawcy, wyzwala szerokie możliwości komunikacyjne.

KONCEPCJA DESHOLARYZACJI SPOŁECZEŃSTWA:

Przedstawienie krytyki szkoły i koncepcji odejścia od szkoły - pogląd Iwana Jllicha.

W połowie lat 60 - tych krytyka szkoły wynikała z niezadowolenia z pełnionych funkcji przez szkoły:

1. Działania szkoły są pozorne i nie spełniają potrzeb społecznych. Poziom wykształcenia nie zależy od gęstości szkół.

2. Czas pobytu dziecka w szkole nie determinuje rzeczywistej wiedzy dziecka, pobyt w szkole zawęża horyzonty (szkoła nie edukuje - wywołuje kompleksy, nie uczy samodzielności - a wymaga myślenia za nauczyciela, zatem nie jest czynnikiem kształcącym ani wychowującym).

3. Szkoła nie uczy najskuteczniej - dziecko więcej się uczy poza szkołą (przy obecnych środkach informacji pobyt w szkole to strata czasu).

4. Szkoła nie wyrównuje szans edukacyjnych, a nawet je pogłębia.

5. W przypadku niepowodzeń szkolnych uczniów dodatkowe nauczanie nie przynosi efektów.

6. Dyplomy szkolne nie odzwierciedlają rzeczywistego poziomu - zjawisko fetyszyzacji dyplomów.

7. Nauczanie w szkole próbuje się ratować nowoczesną technologią.

Propozycje desholaryzacji:

1. Zniesienie szkoły (przymus bezsensowny jak przymus do miłości; liberalizacja szkoły nie dała efektu);

2. Zamiast szkoły sieć edukacyjna (placówki takie, jak: kino, teatr, świetlica, telewizja, prasa, kino, radio, bibliotek mają zastąpić szkołę). Uczenie w ramach tej sieci nieskrępowane ze względu na środki, metody prowadzące do celu.

3. Środki finansowania oświaty - bony edukacyjne. Z chwilą narodzenia rodzice dostają bon edukacyjny (taki sam dla wszystkich) o określonej wartości na nauczanie podstawowe, mogą go wykorzystać kiedy chcą. W momencie wyczerpania bonu sami muszą opłacać nauczanie.

Szkoły obarcza się winą za wszystkie niesprawiedliwości społeczne, analfabetyzm, biedę. Jednak krytyka szkoły ukazuje obszary koniecznych zmian. W rezultacie reformy szkoły nie są konieczne - ważne jest ustalenie źródeł informacji dzięki którym można szkołę ulepszyć - awersyjne bodźce jako źródło wspomagania szkoły.

W Polsce nie było takich ruchów.

ANTYPEDAGOGIKA (LATA 70 USA , NIEMCY - PRZEDSTAWICIEL H. KUPPFER):

Geneza: powstała jako reakcja na nieskuteczność działań i teorii pedagogiki ( edukacja przedszkolna, szkolna , rodzinna).

H. Kuppfer (74r.) uważał, że konflikty jakie istnieją między pokoleniami, są rezultatem generacji działań dorosłych, to dorośli są powodem konfliktów - rodzice i wychowawcy poprzez swoją nieudolność. Konieczne jest odpedagogizowanie tych relacji poprzez odejście od norm nakazów, a zastąpienie ich wpływem wychowawczym między wychowawcami, rodzicami a dziećmi.

Stanowisko antypedagogów wobec wychowania:

Przedstawiciele uważali , ze współcześnie w wychowaniu dominuje liberalizacja zachowań dzieci ( dążenie do swobody, do zapewnienia szczęśliwego dzieciństwa, samorealizacji). Odejście od wymagań w zakresie spełniania oczekiwań w kierunku liberalizacji zachowania prowadzi do agresji wobec samych siebie jak i wobec dorosłych.

Dążenie do pedagogizacji życia jest pozytywne, ale musi być odniesione w stosunku do ideału wychowawczego. Rezygnacja wychowania innych wobec niepowodzeń dziecka.

Śliwerski uważa ją jako nurt neoromantyczn, nawiązuje do wolnościowych ruchów romantycznych. Dostrzega człowieka wg romantycznych wizji. Nawiązuje do antypedagogicznego okresu konstelacji przeciwko totalitarnemu wychowaniu.

Koncepcje teoretyczne i praktyka edukacyjna różnią się między przedstawicielami:

- radykałowie negują prawo do istnienia i rozwoju pedagogiki.;

Charakter:

1. zrywa ze wszystkimi teoriami pedagogiki, ale korzysta z ich osiągnięć, dorobku, np. ped. Zestal, itp.

2. zrywa z pojeniami i fenomenem wychowania -wychowanie jest wrogiem moralności, stosunki międzypokoleniowe to wojna wychowawcza, akt wychowawczy: mały mord, psychiczne tortury, planowe niszczenie dziecka, pranie mózgu; pedagodzy- tendencyjni faszyści.

Wspólny mianownik antypedagogiki:

1. negacja konkretnej tradycji i praktyki wychowawczej;

2. negacja systemu edukacyjnego (dehumanizacja stosunków);

3. negacja idei funkcji wychowawczej;

4. negacja teorii pedagogicznej.

Antypedagogika jest sprzeciwem wobec pseudowychowania z perspektywy dzieci. Uważa się, że podmiotowość dziecka nie jest punktem dojścia ale punktem wyjścia do wzajemnych realizacji (ma prawo do samokontroli , wybierania działań, metod, środków, realizacji, itd.). uważa się , że dziecko jest nosicielem i nauczycielem wolności od samego momentu narodzin. Wychowanie ma umożliwić mu wszechstronny rozwój.

Paradygmat współczesnej oświaty:

1.alternatywne kształcenia - nie ma jednej drogi do zdobycia wiedzy;

2.kształcenie ustawiczne - ciągłość uczenia się, uczenie permanentne;

3.kształcenie zawodowe;

4.wychowanie przedszkolne - fundament rozwoju społeczeństwa (T.Z. Engelman USA paradygmat wczesnego edukowania rozwoju dziecka).

Alternatywność kształcenia wobec szkoły istniejącej - powstał z krytyki konwencjonalnej szkoły, ze stagnacji szkoły, z reprodukcji wiedzy, fetyszyzacji dyplomów.

Cechy konstruktywne szkół alternatywnych:

- otwarcie na środowisko

- realizacja zadań zgodnie z potrzebami dziecka

- stymulowanie aktywności, samodzielność

- zaspokajanie potrzeb i rozwijanie zainteresowań wychowanka

- wdrażanie do samokształcenia i pracy grupowej

- wielostronny rozwój wychowanków

Cechy szkół:

- dobrowolny udział dzieci w procesie edukacyjnym

- aktywność wychowanka

- łączenie pracy z praktyką

- praca na rzecz środowiska , społeczeństwa

- samodzielność

- rozwiązywanie problemów

---