wiedzialności dyscyplinarnej, a drugi, znacznie trudniejszy, tak do ustalenia jak i realizacji - obejmowałby sprawy, które w porządku prawnym wyrażane są za pomocą sformułowań ogólnych, a które można by określać przez kryteria związane z nakazem realizacji postanowień konstytucji i ustaw, czy ogólnego katalogu wymogów państwa prawnego.

Kierując się wymogiem podmiotowym, a nie konstrukcją stosunku proce­sowego przed sądem (gdzie przed niezawisłym sądem spór wiodą dwie strony) - postępowania pozaspornego (nieprocesowego), choć toczy się z udziałem tylko jednej strony - a więc tak, jak w stosunku administracyjnym proce­duralnym - nie należy zaliczać do sfery administrowania (choć w niektórych krajach podobne sprawy załatwiane są nierzadko przez organy administra­cyjne).

^

B. Administracja rządowa

1. Administracja rządowa (państwowa) w sensie cywilizacyjnym, jako wyosobniona i zorganizowana całość, choć nierzadko o znaczeniu wyraźnie lokalnym, była budowana i funkcjonowała jako pierwsza. Myśl ta ma znacze­nie koncepcyjne, wyrażające idee zwierzchności panującego niezależnie od charakteru i typu ustroju. Tak więc zarówno rzymski senat jak i administracje feudalne Europy również były w dzisiejszym rozumieniu administracjami państwowymi, chociaż rola pana feudalnego częstokrotnie była silniejsza od roli władcy państwowego.

2. Administracja rządowa (państwowa) jako zjawisko w rejestrowanej historii organizacji państw stanowi przebieg trwały, co oznacza, że jej istnienie, funkcjonowanie i realizowanie stojących przed nią zadań i celów nie ulegało przerywaniu, chyba że zanikało całe państwo - co jednak nie oznaczało zaniku fizycznego, bo administrację przejmowało państwo zaborcze. Ta cecha trwa­łości utrzymała się do dzisiejszych czasów, co oznacza że nie ma państwa, które by nie miało administracji państwowej, choć istnieją oczywiście państwa, które nie mają administracji samorządowej.

3. Administracja rządowa (państwowa), choć w rozumieniu doktryny Wielkiej Rewolucji Francuskiej uzyskała podstawy prawne dosyć późno, to w przedrewolucyjnym rozumieniu prawa, jako woli władcy absolutnego, miała je w zasadzie od zarania dziejów. Pod tym względem można by przytaczać wszystkie znane historycznie przykłady prawa scentralizowanego dla ob­szarów całych państw. Nawet okoliczności, jeśli istniały inne działy prawa (a zwłaszcza prawo karne i majątkowe), świadczyły o jednolitym zarządzaniu i jednolitej sile administracji państwowej.

50

4. W ostatnim czasie historycznym w większości krajów administracja państwowa (rządowa) funkcjonuje w kontekście i obok administracji samo­rządu terytorialnego, która jest o tyle ważna, o ile ma szeroki zasięg zadań do realizacji, i o tyle wtórna, o ile prawo, które ją reguluje, i zasady, którymi się ona kieruje, pochodzą od państwa i jego organów; a w ostatnich czasach -jeśli państwo i jego organy administracji rządowej sprawują nad nią nadzór wery­fikacyjny. Relację następczą między tymi blokami administracji rządowej i samorządowej można przedstawiać w trybie podwójnym: w pierwszym, kiedy administracja samorządowa od setek lat funkcjonuje nieprzerwanie, w drugim, w którym administrację samorządową wprowadza się powtórnie, jak to miało miejsce w Polsce w roku 1990. W drugim wypadku trzeba bowiem sformułować nowe zasady rozdziału kompetencji między ciągle istniejącą administrację rządową a nowo wprowadzoną administrację samorządu teryto­rialnego. Relacja między tymi kompetencjami w żadnym kraju nie jest łatwa do ostatecznego ustalenia, chociaż w krajach, w których administracja samo­rządowa trwa nieprzerwanie jej zasoby kompetencyjne występują trwale obok zasięgu kompetencyjnego administracji rządowej. W dzisiejszych czasach na początku XXI wieku znowu na świecie mamy do czynienia z ideą eksponującą potrzebę powtórnego wzmocnienia roli państwa. W ostatnich latach zdecy­dowaną podbudowę tej potrzebie dały zjawiska terroryzmu światowego, które wzmocniły administrację państwową. Państwo zawsze zostawi sobie pewien zakres władzy, która nigdy nie przejdzie całkowicie w ręce samorządu, jeśli, oczywiście, chce istnieć.

5. Utrzymanie administracji rządowej zapewnia całościowe traktowanie określonego państwa zarówno wtedy, gdy chodzi o przedsięwzięcie między­narodowe o charakterze doktrynalnym, jak i o charakterze militarnym, handlo­wym, przemysłowym, kulturalnym, które wymaga skonkretyzowanego uczest­nictwa określonego państwa. Ostatnie czasy w historii świata potwierdzają poprawność tego typu refleksji; zwłaszcza, że są to czasy szczególne. Przeja­wia się to głównie w ciągłych wchodzeniach w nowe struktury międzynarodo­we, w trzech głównych sferach współpracy:

-ideologicznej,

-gospodarczej,

-wojskowej.

Tylko administracja państwowa właśnie jest w tych nowych okolicz­nościach zdolna do zapewnienia:

- zdecydowania co do wyboru rozstrzygnięcia,

- w miarę szybkiego postępowania,

- zabezpieczenia skutków i poniesienia konsekwencji określonego przy­stąpienia.

51

---