BHP elektryka
2006-11-24 15:26

BHP elektryka

Elektryk to zawód kojarzony z wielkim opanowaniem i rozsądkiem, a równocześnie z dużym ryzykiem. W praktyce zawód wymagający ponadto niezbędnej wiedzy teoretycznej i praktycznej, w tym dogłębnej znajomości zagrożeń, jakie niesie bliski kontakt z energią elektryczną.

1. Skutki porażenia prądem elektrycznym

Podstawowym zagrożeniem podczas obsługi urządzeń i instalacji elektroenergetycznych jest porażenie prądem elektrycznym. Prąd elektryczny może spowodować obrażenia i zmiany w organizmie i na ciele ludzkim spowodowane:
1) podczas przepływu przez ciało człowieka — wskutek wydzielania znacznych ilości ciepła, zjawisk elektrolizy i podrażnienia (uszkodzenia) układu nerwowego;
2) przez działanie ciepła łuku elektrycznego na zewnętrzną powierzchnię ciała;
3) pośrednie - urazy mechaniczne, np. w wyniku upadku z wysokości;
4) przez oddziaływanie pól elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości.

W wyniku podniesienia temperatury ponad 50°C białko, z którego zbudowane są komórki żywego organizmu, zostaje ścięte, co oznacza obumarcie tkanek. Przy, przepływie prądu o dużym natężeniu może wystąpić nawet zwęglenie kończyn lub całego ciała.

Również łuk elektryczny, którego temperatura wynosi ponad 3000°C, może wywołać ciężkie oparzenia zewnętrzne ciała nawet wówczas, gdy prąd elektryczny nie przepływa przez ciało człowieka.

Działanie prądu elektrycznego na układ nerwowy

Działanie prądu elektrycznego na układ nerwowy przejawia się zaburzeniami wzroku, słuchu lub zmysłu równowagi oraz skurczem mięśni, zatrzymaniem oddechu lub działalności serca itp. Niekiedy zmiany te mogą być nieodwracalne. Najgroźniejsze z nich, w skutkach przeważnie śmiertelne, jest tak zwane migotanie komór sercowych (fibrylacja).

Ponadto działanie prądu na system nerwowy powoduje często omdlenie, niekiedy tak głębokie, że nie można wyczuć ani oddechu, ani bicia serca, a porażony robi wrażenie umarłego. Stan taki nazywamy śmiercią pozorną - przechodzi on w śmierć rzeczywistą, jeżeli nie zastosuje się natychmiast środków ratowniczych (sztuczne oddychanie i masaż serca).

Natężenie prądu elektrycznego przepływającego przez ciało człowieka wywołuje w organizmie reakcje, które zależą od wartości natężenia prądu (zob. tabl. 3)

Tablica 3

Prąd w mA	Objawy oddziaływania
		Prąd zmienny 50 - 60 Hz	Prąd stały
0,1-1,5	Początek odczuwania, lekkie drżenie palców rąk	Nie odczuwa się
2-3	Silne drżenie palców rąk	Nie odczuwa się
5-7	Drgawki rąk	Swędzenie, nieznaczne uczucie ciepła
8-10	Ręce z trudem można oderwać od elektrod. Silny ból w palcach rąk i rękach	Uczucie ciepła
20-25	Ręce zostają natychmiast    sparaliżowane i oderwanie ich od elektrod jest niemożliwe. Bardzo silny   ból, oddech utrudniony	Uczucie znacznego ciepła. Nieznaczny skurcz mięśni rąk
50-60	Paraliż oddechu. Początek migotania komór sercowych	Bardzo silne uczucie ciepła. Skurcz mięśni rąk. Drgawki, utrudniony oddech
90-100	Paraliż oddechu. Przy przepływie trwającym 3 sek. i dłużej - paraliż serca, ustanie migotania komór sercowych	Paraliż oddechu

Jak wynika z powyższych danych, prąd zmienny o częstotliwości 50 Hz i natężeniu do 10 mA jest na ogół prawie niewyczuwalny. Natomiast większe natężenie prądu wywołuje ból i skurcz mięśni nasilający się w miarę wzrostu natężenia.

 

2. Wymagania kwalifikacyjne osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.

Uprawnienia do obsługi urządzeń i instalacji elektroenergetycznych uzyskuje się po ukończeniu szkolenia, zdaniu egzaminu i uzyskaniu świadectwa kwalifikacyjnego, potwierdzające, że dana osoba jest uprawniona do wykonywania prac pod napięciem. Wzór świadectwa określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 lipca 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. nr 141, poz. 1189).

3. Przepisy określające wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych

Każde urządzenie i instalacja elektroenergetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny posiadać wymagany odrębnymi przepisami znak bezpieczeństwa CE (o ile taki znak dla danego urządzenia jest wymagany), albo posiadać deklarację zgodności z wymaganiami zasadniczymi i minimalnymi bezpieczeństwa oraz Polskimi Normami.

Te odrębne przepisy to:
u ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. nr 204, poz. 2087). Wg ustawy producent lub jego upoważniony przedstawiciel, jest obowiązany poddać urządzenie ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami i potwierdzić tę zgodność poprzez wystawienie deklaracji zgodności lub umieszczenie na urządzeniu oznakowania CE;
u Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U.  nr 49, poz. 414).

Oznakowanie CE powinno być umieszczone bezpośrednio na sprzęcie elektrycznym, a w przypadku braku takiej możliwości - na opakowaniu, instrukcji obsługi lub świadectwie gwarancyjnym. Oznakowanie to powinno być widoczne, łatwo czytelne i nieusuwalne.

Ocena zgodności sprzętu elektrycznego z zasadniczymi wymaganiami jest dokonywana na podstawie wewnętrznej kontroli produkcji tego sprzętu. Producent lub jego upoważniony przedstawiciel w wyniku dokonanej wewnętrznej kontroli produkcji powinien wystawić pisemną deklarację zgodności poświadczającą, że sprzęt elektryczny jest wykonany zgodnie z zasadniczymi wymaganiami.

Podstawowym aktem prawnym określającym zasady bezpieczeństwa związane z elektrycznością jest rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych. (Dz. U. nr 80, poz. 912) określające wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych m.in. przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych.

---