1. Zdefiniuj pojęcie „Ergonomia”

Ergonomia to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka. Słowo ergonomia pochodzi od słów ergon - praca i nomos - wiedza. W dosłownym tłumaczeniu zatem ergonomia oznacza wiedzę o pracy ludzkiej.

2) Wymień i opisz główne kierunki Ergonomii

• koncepcyjna - zajmuje się projektowaniem maszyn, urządzeń, narzędzi, stanowisk pracy czy nawet całych nowopowstających zakładów pracy tak, aby spełniały one podstawowe wymagania i przesłanki ergonomiczne,

• korekcyjna - zajmuje się analizą już istniejących stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do anatomicznych i psychofizycznych możliwości człowieka oraz formułowania zaleceń korekcyjnych mających na celu poprawę warunków pracy.

3. Zdefiniuj pojęcie „higiena pracy”

Higiena pracy zajmuje się ochroną zdrowia pracownika w miejscu pracy i służy głównie zapobieganiu chorobom pochodzenia zawodowego oraz zapewnieniu optymalizacji warunków fizycznego środowiska pracy. Przedmiotem jej zainteresowania jest badanie uwarunkowań i przyczyn chorób pochodzenia zawodowego oraz określenia stopnia narażenia zdrowia pracowników na poszczególnych stanowiskach pracy.

4. Układ CTO (człowiek-technika-otoczenie) - schemat.

Każde stanowisko pracy symbolicznie możemy przedstawić w postaci 2 elementów składowych; człowiek (jednostka lub grupa osób), środki pracy (narzędzia, urządzenia lub cały ciąg produkcyjny), system CTO stanowi podstawę badań ergonomicznych ; człowiek (doświadczenie, umiejętności, motywacja, receptory R -słuch, ruch, wzrok), narzędzia pracy (maszyna M, sterowanie -ster.- sygnalizacja urządzeń -syg. urząd.-), czynniki materialne środowiska pracy (hałas H, promieniowanie Pr, zapylenie Z), czynniki organizacyjne środowiska pracy (organizacja pracy -org. pr-, system płac -sys. pł-, przerwy w pracy -p.w p-, nadzór -nad-). Najważniejsze jest wzajemne dostosowanie jego elementów, zapewniające ich współpracę oraz zewnętrzne warunki, w których przebiega to działanie.

5. Zdefiniuj pojęcie „czynniki szkodliwe”

Czynniki szkodliwe środowiska pracy są to wszystkie czynniki, które w wyniku długotrwałego oddziaływania na organizm człowieka mogą powodować choroby zawodowe, parazawodowe (wywołane czynnikami środowiska pracy, ale nie są ujęte w wykazie chorób zawodowych) lub sytuacje sprzyjające, powstawaniu tych chorób; oddziaływanie szkodliwe czynnika środowiska pracy występuje wtedy gdy w organizmie człowieka występują patologiczne (chorobowe) mechanizmy adaptacyjne.

6. Zdefiniuj pojęcie „czynniki niebezpieczne”

Czynniki niebezpieczne środowiska pracy są to wszystkie czynniki, które działając na człowieka w sposób nagły i gwałtowny mogą powodować wypadki lub sytuacje potencjalnie wypadkowe; oddziaływanie niebezpieczne czynnika środowiska pracy polega na stworzeniu bezpośredniego zagrożenia, utraty życia lub zdrowia pracowników.

7. Zdefiniuj pojęcie „czynniki uciążliwe”

Czynniki uciążliwe środowiska pracy są to wszystkie czynniki, które mogą utrudniać pracę lub okresowo obniżać sprawność psychofizyczną człowieka, ale nie powodują chorób zawodowych lub parazawodowych; oddziaływanie uciążliwe czynnika środowiska pracy występuje wtedy, gdy w organizmie człowieka występują właściwe fizjologiczne mechanizmy adaptacyjno-przystosowawcze o charakterze obronnym.

8. Zdefiniuj pojęcie „antropometria”

Antropometria jest to metoda badawcza stosowana w antropologii fizycznej, polegająca na pomiarach porównawczych części ciała ludzkiego np. długości kości, proporcji ciała, wagi ciała itp. Do pomiarów wykorzystywane są przyrządy antropometryczne.

9. Zdefiniuj pojęcie „Bezpieczeństwo pracy”

Bezpieczeństwo pracy zajmuje się ochroną życia i zdrowia pracowników w miejscu pracy i służy głównie zapobieganiu wypadkom przy pracy, awariom technicznym i innym zdarzeniom niebezpiecznym. Przedmiotem zainteresowania bezpieczeństwa pracy jest przede wszystkim badanie okoliczności i przyczyn zdarzeń wypadkowych oraz określenie stopnia zagrożenia bezpieczeństwa na poszczególnych stanowiskach pracy.

10. Zdefiniuj pojęcie „NDS”

NDS to wartości średnie ważone stężeń, których oddziaływanie na pracownika w ciągu 8 godzin dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy określonego w kodeksie Pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

11) Zdefiniuj pojęcie „NDSCh”

NDSCh to wartości średnie stężeń, które nie powinny spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika jeżeli występują w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.

10. Zdefiniuj pojęcie „NDSP”

NDSP to najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (progowe). Jest to wartość stężenia toksycznego związku chemicznego, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.

11. Obciążenie dynamiczne - zdefiniuj i napisz co na ten temat wiesz

Obciążenie dynamiczne mięśni jest spowodowane koniecznością pokonywania oporów zewnętrznych z równoczesnym wykonywaniem ruchu. Mięśnie człowieka służą jako źródło energii do wykonywania pracy zewnętrznej, są silnikami dostarczającymi energii do wykonywania zadania technologicznego. Jest typem wysiłku fizycznego charakteryzującego się nadmiernym obciążeniem człowieka podczas pracy zawodowej, poza tym, że jest związane z dużym kosztem energetycznym, przyczynia się do powstawania urazów i dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego.

14. Obciążenie statyczne - zdefiniuj i napisz co na ten temat wiesz

Statycznym obciążeniem mięśni nazywany jest wysiłek mięśniowy wykonywany w warunkach bezruchu, przy długotrwałym skurczu mięśni, trwającym co najmniej kilka minut, tzw. skurcz izometryczny - długość mięśnia pozostaje bez zmian. Przykładem takiego obciążenia jest nieruchome podtrzymywanie ciężaru lub długotrwałe utrzymywanie niewygodnej, wymuszonej pozycji ciała. Ocena tego obciążenia oparta jest na metodach szacunkowych (skala punktowa). Kryteria: czas pracy, rodzaj wykonywanej czynności, pozycja ciała.

15. Obciążenie monotypowe - zdefiniuj i napisz co na ten temat wiesz

Jest to obciążenie ciągłe tych samych, nielicznych grup mięśni, ciągle w taki sam sposób. Powoduje to lokalne przeciążenie określonych grup mięśni, podczas gdy ciało jest w zasadzie, w spoczynku. Ocena tego obciążenia polega na zastosowaniu metody tabelarycznej, dla której dostarczamy informacji, odnośnie stopnia ograniczenia ruchowego, liczby powtórzeń wykonywanej czynności, wielkości używanej siły oraz ciężaru przedmiotu.

16. Zdefiniuj pojęcie wydatku energetycznego i opisz metody jego określania

Wydatek energetyczny jest miarą intensywności wysiłku fizycznego (ciężkości pracy), gdyż jego tempo przemian metabolicznych w mięśniach zmienia się proporcjonalnie do ich stanu czynnościowego (intensywności pracy). Metody określania wydatku energetycznego to metoda kaloryczności bezpośredniej, m. kaloryczności pośredniej, m. oparta na wentylacji płuc, metody tabelaryczne (np. chronometrażowa). Przeprowadzane oceny obciążenia fizycznego metodami tabelarycznymi wymagają od oceniających dużej wiedzy oraz rzetelności, m. uproszczona.

17) Zalecenia mające na celu optymalizacją obciążeń fizycznych człowieka.

- należy opracować model systemu CTO i występujących w nim podzespołów, przewidzieć możliwości modyfikacji elementów w celu ulepszenia wykonywanej pracy, badać czynności najbardziej pracochłonne, usprawniać czynności robocze, technologię, bezpieczeństwo pracy, przeanalizować koszty oraz problemy związane z warunkami pracy na stanowisku roboczym , badając kolejno elementy niezbędne do określenia obciążenia fizycznego, psychofizycznego, organizacji stanowiska roboczego oraz warunki środowiska materialnego.

18) Podstawowe elementy charakteryzujące wysiłek, na których powinna się opierać poprawnie przeprowadzona ergonomiczna ocena ciężkości pracy fizycznej.

- rodzaj czynności roboczych, pozycja ciała podczas pracy, zakres niezbędnych ruchów,

- wielkości sił potrzebnych do wykonywania poszczególnych czynności i rodzaj zaangażowania

mięśni,

- wydatek energetyczny organizmu podczas wykonywania konkretnych czynności roboczych,

- stopień monotypowości ruchu,

- warunki pracy, szczególnie mikroklimat.

19. Co to są pyły.

- drobne cząstki lotne ciała stałego mające zdolność unoszenia się w rozproszonej sferze, po czym następuje sedymentacja (osadzanie). W skład pyłów wchodzą części nieorganiczne takie, jak: piasek, sadza, popiół, węgiel, wapien, metale rożnego rodzaju, cement. Do części organicznych zalicza się cząstki roślin, nasiona, pyłki, zarodniki, woski, włókienka tekstylne

20) Wymień i opisz źródła pyłów.

- naturalne - pyłki roślinne, burze piaskowe, erupcje wulkanów,

- sztuczne - przemysł chemiczny, cementowy, górniczy (rozdrabnianie technologiczne substancji stałych), pyły miejskie pyły antropogeniczne

21) Rodzaje pyłów i sposoby wnikania do organizmu.

1: Pyły grube, które maja cząsteczki większe od 10 mm.
2: Pyły drobne, które maja od 1 do 10mm .
3: Pyl najdrobniejszy, który ma mniej niż 1 mm. .

- pył przemysłowy - część pyłu całkowitego, wdychana przez nos lub usta do układu oddechowego, frakcja wdychalna,

- pyły o średnicy do 5 mikrometrów, trafiające bezpośrednio do pęcherzyków płucnych, frakcja respirabilna,

- górne drogi oddechowe, obszar tchawiczno-oskrzelowy, obszar wymiany gazowej obejmujący pęcherzyki płucne.

22) Co to jest frakcja respirabilna.

- są to pyły o średnicy do 5 µm trafiające bezpośrednio do pęcherzyków płucnych.

23) Pyły - skutki oddziaływania na organizm człowieka.

- alergiczne, rakotwórcze, pylicotwórcze, drażniące, toksyczne, zwłókniające

24) Pyły - działania profilaktyczne.

- podjęcie możliwych środków zmierzających do zmniejszenia zapylenia;

- profilaktyka lekarska;

- badania wstępne i okresowe;

- przeciwwskazanie - choroby układu oddechowego.

25) Pole elektromagnetyczne

Pole elektromagnetyczne jest to pole fizyczne, stan przestrzeni w której na obiekt fizyczny mający ładunek elektryczny działają siły o naturze elektromagnetycznej. Pole elektromagnetyczne jest układem dwóch pól: pola elektrycznego i pola magnetycznego.

26. Źródła pola elektromagnetycznego.

- naturalne - promieniowanie kosmiczne, promieniowanie ziemskie (magnetyczne i w atmosferze ziemskiej)

- sztuczne - aparaty rentgenowskie, bomby kobaltowe, stacje przekaźnikowo transformatorowe, stacje nadawcze radia i telewizji, reklamy świetlne, urządzenia komunikacyjne, krótkofalowe

26. Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm człowieka.

Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm ludzki przejawią się poprzez: opóźniony czas reakcji, bóle i zawroty głowy, zaburzenia snu i pamięci, szybsze męczenie się, zaburzenia błędnika, dolegliwości serca, obniżenie ciśnienia tętniczego, impotencja płciowa oraz zaćma. Odnotowuje się też duży wpływ na zmiany genetyczne w organizmie. Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na różne stadia rozwoju organizmu nie jest jednakowy. Po napromieniowaniu zaobserwowano m.in. :-uszkodzenie chromosomów,-nierozdzielnie się komórek po podziale jądra,-zatrzymanie stadium wrzeciona.

26. Sposoby ograniczenia szkodliwości pól elektromagnetycznych.

Aby chronić ludzi przed szkodliwym działaniem pola elektromagnetycznego, należy stworzyć dobrą organizację pracy w miejscach zagrożenia. Należy więc nie dopuszczać kobiet w ciąży i osób poniżej 18 roku życia do pracy w warunkach szkodliwych. Należy dbać też oto aby pracownicy poddawali się regularnie kontroli lekarskiej, a w przypadkach szczególnych skrócić czas pracy oraz stosować ochronną odzież.

26. Zdefiniuj pojęcie „Światło”

Potocznie nazywa się tak widzialną część promieniowania elektromagnetycznego, czyli promieniowanie widzialne odbierane przez siatkówkę oka ludzkiego np. w określeniu światłocień. Precyzyjne ustalenie zakresu długości fal elektromagnetycznych nie jest tutaj możliwe, gdyż wzrok każdego człowieka charakteryzuje się nieco inną wrażliwością, stąd za wartości graniczne przyjmuje się maksymalnie 380-780 nm, choć często podaje się mniejsze zakresy (szczególnie od strony fal najdłuższych) aż do zakresu 400-700 nm.

W nauce pojęcie światła jest jednak szersze (używa się pojęcia promieniowanie optyczne), gdyż nie tylko światło widzialne, ale i sąsiednie zakresy, czyli ultrafiolet i podczerwień można obserwować i mierzyć korzystając z podobnego zestawu przyrządów, a wyniki tych badań można opracowywać korzystając z tych samych praw fizyki.

26. Zdefiniuj pojęcie „Natężenia oświetlenia”

Natężenie oświetlenia jest to gęstość strumienia świetlnego padającego na daną powierzchnię.

Jednostką natężenia oświetlenia w układzie SI jest luks (lx) równy lumen na metr kwadratowy.

Natężenie oświetlenia miejsca pracy określają polskie normy. W normie tej przyjęto, że wymagane natężenie oświetlenia w celu dostrzeżenia rysów ludzkiej twarzy w normalnych warunkach oświetleniowych, powinno być nie mniejsze niż 20 lx i jest to najmniejsze natężenie oświetlenia wymieniane przez normę. W typowych pracach biurowych, takich jak: pisanie ręczne, pisanie na maszynie, czytanie, obsługiwanie klawiatury wymagane jest natężenie oświetlenia 500 lx, dla prac precyzyjnych przewyższa 1000 lx. W słoneczny letni dzień natężenie oświetlenia w miejscach niezacienionych osiąga wartość 100000 lx.

26. Podstawowe rodzaje oświetlenia.

- oświetlenie ogólne

- oświetlenie miejscowe

26. Sposoby oświetlenia miejscowego.

Oświetlenie miejscowe - jest to dodatkowe oświetlenie niektórych części przestrzeni, np. stanowiska pracy, sterowane niezależnie od oświetlenia ogólnego. Celem tego oświetlenia jest uwidocznienie szczegółów zadania wzrokowego przez zwiększenie natężenia oświetlenia i odpowiednie ukierunkowanie wiązki strumienia świetlnego w określony obszar.

Układ doświetlający - zapewnia równomierne doświetlenie (bez cieni) pola pracy wzrokowej lub uwidocznienie szczegółów o małym kontraście Kierunek padania strumienia świetlnego w tym układzie nie odgrywa znaczącej roli.

Układ odbijający do oczu - zapewnia uwidocznienie szczegółu przez postrzeganie odbicia od przedmiotu pracy wzrokowej o małej równomiernej jaskrawości Układ ten zapewnia dostrzeżenie np. pęknięć, znaków zrobionych punktakiem na matowym materiale, podziałek na suwmiarce itp.

Układ odbijający kierunkowo - umożliwia ujawnienie nierównomierności powierzchni przez powstanie cieni od tych nierównomierności, na skutek skierowania światła pod małym kątem względem powierzchni obserwowanego przedmiotu Promienie odbite kierunkowo nie trafiają do oka.

Układ prześwietlający - (z oprawą rozpraszającą) umożliwia prześwietlenie przedmiotu, np. obserwacja klisz rentgenowskich, pęknięć w materiale itp.

26. Tętnienie światła

Fakt zmian strumienia świetlnego w rytm zmian prądu przemiennego, od wartości minimalnej do maksymalnej, nazwano tętnieniem światła - migotanie. Migotanie jest to odczucie niestabilności wrażenia wzrokowego powodowane przez bodziec świetlny, którego luminancja lub rozkład widmowy zmieniają się w czasie.

26. Olśnienie

Olśnieniem nazywa się pewien przebieg (stan) procesu widzenia, przy którym występuje odczucie niewygody lub zmniejszenie zdolności rozpoznawania przedmiotów, lub jedno i drugie, w wyniku niewłaściwego rozkładu luminancji lub niewłaściwego zakresu luminancji albo nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub w czasie.

35) Zdefiniuj pojęcie Hałasu.

Hałas to wszelkie niepożądane, niekorzystne drgania ośrodka sprężystego, oddziaływujące na człowieka za pośrednictwem narządu słuchu oraz na inne narządy i elementy organizmu (aspekt pozasłuchowy).

36) Wpływ hałasu na organizm człowieka.

- czynnik uciążliwy - zmęczenie psychiczne,

- czynnik szkodliwy - schorzenia trwałe,

- czynnik niebezpieczny - wybuchy - 1 impuls powyżej 130Hz.

37) Podział hałasu ze względu na jego przebieg czasowy.

- ustalony; gdy poziom dźwięku A w określonym miejscu, mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku, podczas obserwacji nie zmienia się nie więcej niż 5dB,

- nieustalony; zmienia się więcej niż 5dB,

- impulsowy; składa się z jednego lub wielu impulsów, dźwięków, każdy w czasie krótszym niż 1 sekunda.

38) Metody techniczne ograniczania hałasu.

- ograniczenie emisji hałasu - redukcja wymuszona, dostosowanie maszyn (tłumiki refleksyjne - zmiana przekroju kanału emitującego dźwięk, absorpcyjne - pochłanianie znacznej części emisji akustycznej przez materiał dźwiękoszczelny),

- cichsze technologie,

- likwidacja zbędnych źródeł, - stosowanie obudów, - stosowanie ekranów,

- adaptacja akustyczna pomieszczeń,

- stosowanie ochraniaczy słuchu.

39) Organizacyjne metody ograniczenia hałasu.

Do organizacyjnych metod ograniczania hałasu należą: skrócenie czasu narażenia, rotacja pracowników, rozmieszczenie źródeł hałasu i stanowisk, wyprowadzenia poza halę źródeł hałasu, tworzenie miejsc ciszy lub zastosowanie ścianek dźwiękoszczelnych, oznakowanie stref i stanowisk zagrożonych hałasem, szkolenie pracowników na temat zagrożenia działania dźwięku.

40) Co to jest stanowisko pracy i co powinno uwzględniać projektowanie przestrzeni pracy

Stanowisko pracy - przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonują pracę.

41) Zastosowanie optymalnej organizacji stanowisk pracy

Podstawowym zadaniem organizacji pracy w procesie produkcji jest:

• wybór optymalnych metod pracy,

• zapewnienie bezpieczeństwa pracy,

• zapewnienie odpowiednich warunków środowiska materialnego pracy,

• właściwy dobór pracowników,

• zapewnienie najdogodniejszej organizacji czasu pracy,

• zapewnienie właściwej przemienności wysiłku i odpoczynku.

Aby zapewnić optymalną metodę pracy, należy przestrzegać następujących zasad:

• stanowisko robocze musi zapewniać wygodny i bezpieczny dostęp obsługującym

pracownikom,

• należy ustalić stałe miejsce na materiały i narzędzia,

• materiały i narzędzia winny być umieszczone w funkcjonalnym polu pracownika,

przedmioty ciężkie i najczęściej używane w polu optymalnym i na wysokość powierzchni

roboczej,

• materiały i narzędzia muszą być rozmieszczone w taki sposób, aby zapewniały ustaloną

kolejność ruchów,

• odległości między przedmiotami na stanowisku roboczym winny być jak najmniejsze,

• ułożenie przedmiotu powinno pozwalać na szybkie i łatwe uchwycenie,

• należy używać pojemników stołowych, przenośników grawitacyjnych, uchwytów itp.

• w celu ułatwienia pracy i odciążenia rąk.

42. Projektowanie i ocena systemu pracy - zasady.

43) Zdefiniuj pojęcie choroby zawodowej.

Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych (załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002roku w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzani chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach) , jeżeli została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy (art. 4 ustawy z dn. 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych)

44) Wymień 3 przykładowe choroby zawodowe ujęte w wykazie chorób zawodowych.

- pylica krzemowa (pył węglowy), ostre uszkodzenie słuchu, choroby układu mięśniowo-szkieletowego.

45) Wymień warunki niezbędne do uznania choroby zawodowej.

- musi się znajdować w wykazie chorób zawodowych,

- zachorowanie pozostawało w związku przyczynowym z pracą wykonywaną, w warunkach narażenia na działanie czynnika szkodliwego mającego wpływ na jej powstawanie (wcale te natężenia nie musiały być przekroczone) - wystarczy udowodnić, iż ten czynnik istniał,

- zgłoszenie podejrzenia choroby oraz jej rozpoznanie w czasie zatrudnienia w warunkach narażenia zawodowego, a po zakończeniu pracy w takim narażeniu zawodowym, nie później niż w okresie określonym w wykazie chorób zawodowych.

46) Wymień, kto może dokonać zgłoszenia choroby zawodowej.

- pracownik, pracodawca, lekarz, lekarz weterynarii, stomatolog.

47) Kto wydaje orzeczenie o rozpoznaniu choroby.

- wydaje lekarz posiadający kwalifikacje i zatrudniony w wydzielonej jednostce orzeczniczej (poradni lub oddziale chorób zawodowych wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy; katedrze, poradni i klinice chorób zawodowych akademii medycznej; przychodni lub oddziale chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego; jednostce organizacyjnej zakładu opieki zdrowotnej, w której nastąpiła hospitalizacja).

48) Kto wydaje decyzję ostateczną o uznaniu danej choroby za chorobę zawodową.

PIS (Państwowy Inspektor Sanitarny) wydaje decyzję o stwierdzeniu lub braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, wydaje ją na podstawie całej zgromadzonej dokumentacji.

49) Wyjaśnij co to znaczy że w trakcie orzekania o chorobie zawodowej jaki i podejmowania decyzji obowiązuje tryb dwuinstancyjny.

- orzeczenie wydaje lekarz posiadający kwalifikacje i zatrudniony w wydzielonej jednostce orzeczniczej. Orzeczenie to ma charakter opinii więc nie jest wiążące dla organu inspekcji sanitarnej. Pracownik nie zgadzający się z tym orzeczeniem może wystąpić za pośrednictwem w/w jednostek orzeczniczych I stopnia z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia. Orzeczenie lekarskie II wydane w trybie odwoławczym jest ostateczne. PIS wydaje decyzję o stwierdzeniu lub braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, wydaje ją na podstawie całej zgromadzonej dokumentacji.

50) Co to jest powietrze kopalniane.

Powietrze kopalniane jest to powietrze atmosferyczne, w którym następują zmiany w jego składzie. Polega to m.in. na obniżaniu się zawartości tlenu (minimalna zawartość tlenu 19%), zwiększaniu się zawartości CO₂ oraz pojawieniu się gazów nie występujących na powierzchni takich jak metan , tlenek węgla, tlenki azotu, SO₂, siarkowodór. Dodatkowe zmiany to zmiana temperatury i zanieczyszczenie.

51) Tlenek węgla.

Jest to bezbarwny, bez smaku, o zapachu czosnku (czad), palny, wybuchowy - koncentracja od 12,5 do 74%. Największa siła wybuchu przypada na 30%. Przede wszystkim gaz silnie trujący - z hemoglobiną łączy się 210-300 razy aktywniej od tlenu tworząc tzw. karboksyhemoglobinę - niezdolną do przyłączania tlenu. Oddziaływanie zależy od stężenia, czasu ekspozycji oraz stopnia wysiłku fizycznego. Górnicze przepisy bezpieczeństwa dopuszczają objętościowo maksymalnie 0,0026%.

52) Dwutlenek węgla.

Dwutlenek węgla jest to nieorganiczny związek chemiczny. W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny, bezwonny i niepalny gaz, dobrze rozpuszczalny w wodzie i cięższy od powietrza .

W naturze występuje w stanie wolnym w atmosferze i związanym (np. jako składnik CaCO₃).

Dwutlenek węgla jest produktem spalania i oddychania.. Tworzy się przy utlenianiu i fermentacji substancji organicznych. Występuje w kopalniach, cukrowniach, gorzelniach, wytwórniach win, silosach zbożowych, browarach i studzienkach kanalizacyjnych. W małych stężeniach nie jest trujący, w większych stężeniach dwutlenek węgla jest szkodliwy dla zdrowia a nawet zabójczy, a jego działanie powoduje powstawanie hiperkapni, a co za tym idzie kwasicy oddechowej i w następstwie obrzęku mózgu.

CO₂ - górnicze przepisy bezpieczeństwa dopuszczają objętościowo w miejscach pracy maksymalnie 1%.

53) Tlenki azotu.

Tlenek azotu (NO) jest to nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków azotu. Posiada azot na II stopniu utlenienia. W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny gaz. W powietrzu samorzutnie reaguje z tlenem, tworząc trujący tlenek azotu NO₂. Jest to nietrwały, jednak bardzo aktywny biologicznie związek chemiczny, który spełnia wiele ważnych funkcji fizjologicznych u ssaków (również u człowieka). Ze względu na niewielkie rozmiary cząsteczki i lipofilowość, tlenek azotu łatwo przenika przez błony biologiczne bez pośrednictwa układów transportujących.

Niektóre z działań tlenku azotu w fizjologii i stanach chorobowych:

* regulacja napięcia naczyń krwionośnych i co za tym idzie ciśnienia tętniczego krwi

* hamuje agregację płytek krwi i leukocytów

* w ośrodkowym układzie nerwowym pełni funkcję neuromodulatora (np. wpływ na pamięć)

* w obwodowym układzie nerwowym działa jak neurotransmiter i wpływa na motorykę

przewodu pokarmowego, funkcje neuroendokrynne i lokalny przepływ krwi

* ma wpływ na wiele mechanizmów immunologicznych.

Dopuszczalne stężenie NO - 0,00026%.

54) Metan

Gaz o symbolu (CH₄), bez smaku, bez zapachu, bezbarwny, 5% metanu wypiera 1% tlenu, o działaniu obojętnym na organizm ludzki, granica wybuchowości 5% - 15% powyżej tej granicy pali się, najbardziej wybuchowy przy stężeniu 9,5%, temp. zapłonu 650 °C

55) Uwarunkowania zapłonu metanu (DGW i GGW)

a) dolna granica wybuchowości to 5%

b) górna granica wybuchowości to 15%

Poniżej dolnej granicy wybuchowości czyli poniżej 5% metan jest niewybuchowy i niepalny.

56) Kategorie zagrożenia metanowego.

1. Ustala się cztery kategorie zagrożenia metanowego w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny.

2. Udostępnione pokłady lub ich części zalicza się do:

1) pierwszej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości od 0,1 do 2,5 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową,

2) drugiej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości powyżej 2,5 m3/Mg, lecz nie większej niż 4,5 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową,

3) trzeciej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości powyżej 4,5 m3/Mg, lecz nie większej niż 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową,

4) czwartej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, lub wystąpił nagły wypływ metanu albo wyrzut metanu i skał.

57) Co to jest pył węglowy bezpieczny?

Pył węglowy bezpieczny to pył węglowy pochodzący z pokładu węgla niezagrożonego wybuchem pyłu węglowego.

58. Co to jest pył węglowy niebezpieczny?

Pył węglowy niebezpieczny to pył węglowy pochodzący z pokładu węgla zagrożonego wybuchem pyłu węglowego.

58. Co to jest pył kopalniany zabezpieczony?

Pył kopalniany zabezpieczony rozumie się, że jest to pył kopalniany zawierający:

a) co najmniej 70 % części niepalnych stałych w polach niemetanowych,

b) co najmniej 80 % części niepalnych stałych w polach metanowych,

c) wodę przemijającą uniemożliwiającą przenoszenie wybuchu pyłu węglowego i całkowicie pozbawiającą ten pył kopalniany lotności.

58. Klasy zagrożenie pokładów węgla lub ich części wybuchem pyłu węglowego.

Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, w których występuje pył węglowy zabezpieczony w sposób naturalny.

Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, które nie spełniają wymagań w/w.

58. Klasy zagrożenie wyrobisk lub ich części wybuchem pyłu węglowego.

Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się wyrobiska lub ich części, w których występuje pył węglowy zabezpieczony w sposób naturalny lub nie ma odcinków z pyłem kopalnianym niezabezpieczonym w sposób naturalny, dłuższych niż 30 m, przy czym odległość między tymi odcinkami nie może być mniejsza niż 100 m.

Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się wyrobiska lub ich części, które nie spełniają wymagań w/w.

58. Sposoby ograniczenia gromadzenia się niebezpiecznego pyłu węglowego.

58. Zwalczanie niebezpieczeństwa wybuchu pyłu węglowego - cztery linie obrony.

Zwalczanie zagrożenia wybuchem pyłu węglowego polega na:

- Stosowaniu środków zapobiegających powstawaniu pyłu węglowego i neutralizowaniu gromadzącego się pyłu węglowego i systematycznym jego usuwaniu po uprzednim pozbawieniu go lotności.

- Utrzymywaniu stref zabezpieczających przed przeniesieniem wybuchu pyłu węglowego w wyrobiskach zaliczonych do klasy A i B zagrożenia. W strefach tych zmywa się wodą lub opyla pyłem kamiennym wyrobiska na całym ich obwodzie, łącznie z obudową, na długości co najmniej 200m.

- W wyrobiskach, gdzie nie jest możliwe utrzymywanie stref zabezpieczających stosuje się zapory rozstawne.

- Stosowaniu zapór przeciwwybuchowych pyłowych lub wodne w wyrobiskach

zaliczonych do klasy zagrożenia B.

64) Definicja wypadku przy pracy.

Wypadek przy pracy jest to zdarzenie nagłe, spowodowane przyczyną zewnętrzną , powodujące uraz lub śmierć, które wystąpiło w związku z pracą:

- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych

- w czasie pozostawienia pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

65) Definicja wypadku w drodze do/z pracy.

Wypadek w drodze (z pracy) jest to zdarzenie nagłe, spowodowane przyczyną zewnętrzną w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia albo innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

66) Wymień i opisz wskaźniki częstości wypadków.

Wskaźnik częstotliwości wypadków przy pracy jest mierzony liczbą poszkodowanych na 1000 pracujących.

Liczba wypadków odnotowanych w danym okresie czasu
Ww= ------------------------------------------------------------------------------ X 1000
Liczba pracujących

Inne wskaźniki częstości wypadków przedstawiają stosunek wypadków (osób poszkodowanych) do np. przepracowanych roboczogodzin, dniówek, wielkości produkcji itp. Przykładami mogą być: · Liczba wypadków przypadająca przypadających na 1 milion przepracowanych roboczogodzin · Liczba wypadków śmiertelnych przypadająca na 1 milion ton wydobytych (w górnictwie).

67) Definicja ryzyka zawodowego zgodnie z PN.

Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń (zagrożeń) związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty oraz ich skutków dla zdrowia lub życia pracowników w postaci chorób zawodowych i wypadków przy pracy

68) Wymień trzy metody oceny ryzyka zawodowego.

- metoda wstępnej analizy zagrożeń (tzw. metoda PHA, z ang. Preliminary Hazard Analysis)

- metoda oceny ryzyka przy pomocy wskaźnika ryzyka Risc Score

- metoda oceny ryzyka przy pomocy analizy bezpieczeństwa (tzw. metoda JSA, z ang. Job

Safety Analysis)

69) Skala następstw w metodzie PN

Oszacowanie ryzyka przy pomocy metody zgodnej z PN-N-18002 [2] polega na określeniu ciężkości możliwych następstw i prawdopodobieństwa tych następstw.

Kategoria oceny ryzyka (poziom ryzyka) odczytywana jest z matrycy ryzyka. Postać matrycy ryzyka dla zastosowanej skali pięciostopniowej jest następująca:

Prawdopodobieństwo następstw	Ciężkość następstw
		mała	średnia	duża
mało prawdopodobne	1- bardzo małe	2-małe	3-średnie
prawdopodobne	2-małe	3-średnie	4-duże
wysoce prawdopodobne	3-średnie	4-duże	5- bardzo duże

70. Skala prawdopodobieństwa w metodzie Politechniki Śląskiej.

Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z wykonywaniem czynności roboczych polega na przypisaniu czynności roboczych określonego poziomu ryzyka

WRcz - wskaźnik ryzyka czynności roboczych

Prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń	Ranga prawdopodobieństwa
Duże zdarza się kilka razy w miesiącu	4
Znaczne zdarza się kilka razy w roku	3
Nieznaczne wypadek lekki	2
Zaniedbywane mikro urazy zawodowe	1

Wielkość prawdopodobnych strat	Ranga skutków
Krytyczne	4
Poważne	3
	2
	1

70. Ocena ryzyka, ryzyko zawodowe na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie.

70. Wielkości prawdopodobnych strat wg metody Politechniki Śląskiej.

70. Zadanie tekstowe z zakresu oceny ryzyka zawodowego.

70. Etapy przeprowadzania oceny ryzyka wg metody Politechniki Śląskiej.

75) Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia.

Obowiązki pracodawcy związane z prowadzeniem badań i pomiarów czynników szkodliwych wynikają z aktualnie obowiązujących aktów prawnych w zakresie prowadzenia badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy; - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005r. - w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia Dz.U. 2005 Nr 73, poz. 645 oraz z dnia 30 grudnia 2004r.

Dokonując pomiarów i badań czynników szkodliwych w środowisku pracy, należy pamiętać o tym, że;

- w przypadku wystąpienia w środowisku pracy szkodliwego czynnika chemicznego, dla którego określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, przeprowadza się pomiary ciągłe stężenia tego czynnika,

- Pracodawca przed przystąpieniem do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ma obowiązek dokonać rozeznania;

a) procesów technologicznych i występujących w nich czynnikach szkodliwych, w celu ich wytypowania do oznaczenia w środowisku pracy,

b) organizacji i sposobu wykonywania pracy.

- każdy Pracodawca nie później niż w terminie 30 dni od rozpoczęcia działalności jest obowiązany do wykonania pierwszych badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy,

- metody badań i pomiarów określają polskie normy i normy międzynarodowe,

- w razie stwierdzenia przekroczeń - harmonogram działań korygujących.

Ochrona pracowników zgodnie z Rozporządzeniem MPiPS z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp z późniejszymi zmianami, ma obowiązek;

- informować pracowników o ryzyku zawodowym w tym o ocenie i dokumentowaniu ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach,

- zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości m.in przez; przeprowadzenie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, monitorowanie czynników rakotwórczych i mutagennych, nadzór nad wykonywaniem prac ręcznych-transportowych, dalej uzupełnić (a,b,c) z Rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997r.

76) Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

- 1 x 6 m-cy przy stężeniu od 0,1-0,5 wartości najwyższych dopuszczalnych,

- 1 x 3 m-ce powyżej 0,5,

- w każdym przypadku - w razie wprowadzenia zmian.

77) Wymień jaką dokumentację, jest zobowiązany prowadzić pracodawca na bieżąco na podstawie wyników badań i pomiarów.

- rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy (40 lat), którego wzór określa załącznik nr 1 oraz karty badań i pomiarów (3 lata, licząc od daty ostatniego wpisu) zał nr 2 - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005r. Pracodawca ma obowiązek:

- w razie likwidacji zakładu dokumentację przekazać PIS właściwemu miejscowo,

- udostępnić na każde żądanie pracownikom lub przedstawicielom, w sposób ustalony w danym zakładzie.

78) Podaj definicję zarządzanie bezpieczeństwem pracy (safety management)

System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy jest częścią ogólnego systemu zarządzania przedsiębiorstwem i obejmuje wszystkie te elementy, które służą ustalaniu polityki i celów przedsiębiorstwa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz osiąganiu tych celów

79) Co to jest system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

Żeby skutecznie zarządzać bezpieczeństwem pracy należy:

- zidentyfikować występujące zagrożenia w zakładzie pracy

- określić przyczyny popełnianych błędów popełnianych przy pracy

- oszacować wielkość ryzyka

- opracować sposoby redukcji ryzyka

- określić politykę i cele w zakresie bezpieczeństwa pracy

- zaplanować działanie aby zrealizować przyjętą politykę bezpieczeństwa pracy

- stworzyć system do zarządzania bezpieczeństwem pracy

- podnosić kwalifikacje ludzi i odpowiednio ich motywować do bezpiecznej pracy

- zatrudniać ludzi zdolnych do realizacji przyjętej polityki

- kontrolować warunki pracy i usprawniać system

80) Wytyczne skutecznego zarządzania bezpieczeństwem pracy.

81) Model systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy wg PN.

82. Filozofia zarządzania bezpieczeństwem wg. Daniela Petersona.

82. Audyt systemu zarządzania BHP - definicja.

82. Cele audytu systemu zarządzania BHP.

82. Wymień procedury jakie należy przeprowadzić podczas stosowania wskaźnikowej metody oceny jakości zarządzania bezpieczeństwem w przedsiębiorstwie.

82. Zadanie tekstowe z zakresu obliczania wskaźników oceny obszarów problemowych.

87) Kto wchodzi w skład zespołu powypadkowego.

- Pracodawca, poszkodowany, pracownik BHP oraz Społeczny Inspektor Pracy.

88) Wymień czynności jakie powinien przeprowadzić zespół powypadkowy w celu ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.

- dokonanie oględzin miejsca wypadku,

- przesłuchanie poszkodowanego,

- napisanie Protokołu powypadkowego (w ciągu 14 dni od zaistnienia zdarzenia), który powinien zawierać okoliczności, przyczyny wypadku, w którym zatwierdza czy był to wypadek przy pracy,

- w związku z zaistnieniem nieścisłości np. nie spełnienie wymagań prawnych (w odniesieniu do Rozporządzenia) - zespół powypadkowy zobowiązany jest do przygotowania II Protokołu powypadkowego, który przedstawia Pracodawcy do zatwierdzenia.

89) Protokół powypadkowy - kto sporządza i zatwierdza oraz w jakich terminach.

- zespół powypadkowy sporządza w ciągu 14 dni od zaistnienia zdarzenia (zgodnie z Rozporządzeniem),

- jeżeli zaistnieje konieczność wyjaśnień lub wynikną nieścisłości, zespół przygotowuje II Protokół, który zostaje przedstawiony do zatwierdzenia Pracodawcy.

90) Działania jakie powinien podjąć pracodawca po zaistnieniu wypadku.

- Pracodawca informuje o wypadku PIP, OUG oraz powołuje Zespół powypadkowy,

- zatwierdza Protokół powypadkowy przygotowany przez w/w zespół,

- w razie zaistnienia wypadku ciężkiego lub śmiertelnego Pracodawca powiadamia Prokuratora.

91)Wymień świadczenia należne z tytułu wypadków i chorób zawodowych.

- wypadek przy pracy - jednorazowe odszkodowanie, chorobowe 100%, jeżeli nie to tylko 80% płacy,

- choroby zawodowe - renta chorobowa

92) Skutki ekonomiczne wypadków.

93) Obciążenie psychiczne - metody oceny.

1

---