Rycina 5.8. Sposób pakowania tzw. „równoległy".

Sterylizacja

Sprzęt medyczny i urządzenia, które mają bezpośredni kontakt z chorym, mogą być źródłem zakażenia lub mogą przenosić drobnoustroje ze źródła zakaże­nia na wrażliwy organizm. Źródłem zakażenia mogą być również płyny stosowane do zabiegów operacyjnych i leczenia chorych. Niektóre drobnoustroje potrafią żyć i namnażać się w wodzie, osiągając znacząco wysoką liczebność populacji. Należą do nich Pseudomoms aeruginosa oraz prątki niegruźlicze. Gram(-) bakterie „wod­ne" mogą wywoływać pyrogenne reakcje np. u chorych dializowanych (namnażając się w płynie dializacyjnym). Obecne w wodzie prątki niegruźlicze są często oporne na chemiczne środki bakteriobójcze i mogą stać się przyczyną groźnych zakażeń, jeśli postępowanie dezynfekcyjne okaże się być nieskuteczne. Bezpieczeństwo sprzętu medycznego oraz płynów jest jednym z podstawowych elementów higieny szpitalnej, a gwarancją tego bezpieczeństwa jest właściwie przeprowadzony proces sterylizacji.

„Sterylny", w myśl różnych definicji, może oznaczać:

• przedmiot „pozbawiony zarazków zdolnych do rozmnażania",

• „pozbawiony wszelkich form życia i pozostający w tym stanie", tj. odpowiednio opakowany, który gwarantuje sterylność po wyjałowieniu do czasu zużycia,

• „wolny od form żywych" na skutek procesu wyjaławiania, z prawdopodobień­stwem przeżycia drobnoustrojów jak 1 do 1 000000.

Zakażenia szpitalne

Definicja sterylizacji określa, że każdy przedmiot, urządzenie czy płyn uzna­wany jest za sterylny, jeżeli jest całkowicie wolny od jakichkolwiek żywych form drobnoustrojów (zarówno form wegetatywnych, jak i przetrwalników). Pojęcie „stanu steiylności" jest jednoznaczne, czyli przedmiot jest albo sterylny, albo niesterylny.

5.3. Sterylizacja - metody i techniki

Sterylizacja jest procesem absolutnym, to znaczy że zabija wszystkie drobno­ustroje, w tym również najbardziej oporne na czynniki fizyczne i chemiczne, tj. spory bakteryjne. Sterylizacja najczęściej wykonywana jest przy zastosowaniu: temperatury, tlenku etylenu, promieniowania (przemysł) oraz płynnych, chemicz­nych środków bakteriobójczych. Produkty poddane procesowi sterylizacji muszą odpowiadać kryteriom jałowości. W rzeczywistości nie istnieje żadna wiarygodna metoda udowadniająca stan całkowitego uwolnienia od drobnoustrojów. Kolejne etapy w procesie sterylizacji prowadzą do stopniowej redukcji drobnoustrojów w czasie. Skuteczność tego procesu jest zależna od właściwego przygotowania ma­teriału przed sterylizacją (oczyszczenie, opakowanie), co ma zapewnić optymalne warunki dla działania czynnika sterylizującego. W praktyce do oceny skuteczności

i wymaganego poziomu bezpieczeństwa (10^). Biologiczne skażenie bakteriami przed steryliza­cją musi być na tyle niskie, by osiągnąć prawdopodobieństwo przeżycia 10"⁶. Zestaw B zosta! przygotowany z pominięciem etapu wstępnego (oczyszczenie, mycie, odkażenie). Linia pionowa pokazuje, że po upływie tego samego czasu zestaw A jest gotowy do użycia, a zestaw B wymaga jeszcze kontynuacji sterylizacji do osiągnięcia wystarczająco niskiego prawdopodo­bieństwa przeżycia bakterii (lO^⁶). Na osi poziomej pokazano czas trwania sterylizacji, ale za jednostkę przyjęto tzw. wartość D, czyli czas 10-krotnej redukcji liczby (lub prawdopodobień­stwa przeżycia) zarodników.

351

350

---