|
Artykuł archiwalny
Gazeta IT nr 11(19) Grudzień 2003 Etyka - Skąd to Wszystko się Wywiodło Najważniejszym wydarzeniem XX wieku jest bez wątpienia wynalezienie komputera. Komputer to uniwersalne narzędzie, którego możliwości wykorzystania trudno sobie wyobrazić. W artykule "What is Computer Ethics?" James Moor napisał: "Komputery są bardzo "kowalne" w sensie ich zastosowania w dowolnej działalności, która może być charakteryzowana w terminach wejścia, wyjścia i łączących je operacjach logicznych. Operacje logiczne dokładnie określają kroki, które wykonuje komputer przy przejściu z jednego stanu do następnego. Logika komputerowa może być przekształcona na nieskończoną liczbę sposobów w zależności od zmian w sprzęcie albo oprogramowaniu... . Dlatego, że logika jest stosowana wszędzie, możliwości stosowania technologii komputerowych wydają się nieograniczone... Granice wykorzystania komputera są znacznie większe niż granice naszej własnej twórczości."[2] Właśnie dlatego proces komputeryzacji musiał być przeanalizowany w aspekcie etyki. Na początku lat 40-tych w trakcie określenia podstawowych pojęć nowej gałęzi nauki, jaką stała się cybernetyka, Norbert Wiener już intuicyjnie przewidywał problemy związane z komputeryzacją. W 1948 roku w [3] Wiener pisał: "Jest dla mnie absolutnie zrozumiałe, że współczesny ultra-prędki komputer, wyposażony w narzędzia sterowania automatycznego, mógłby być idealnym centralnym systemem nerwowym... Jesteśmy już w stanie skonstruować urządzenia sztucznej inteligencji o prawie dowolnym stopniu złożoności. Na długo przed Nagasaki i publiczną świadomością posiadania bomby atomowej, wydawało mi się, że stawimy czoło innej możliwości niebezpieczeństwa, bardzo poważnego dla społeczeństwa." W 1950 roku Wiener opublikował książkę "The Human Use of Human Beings"[4], w której określił rząd podstawowych pojęć etyki komputerowej: wymienił wartości życia człowieka, określił cztery zasady sprawiedliwości, podał metodę działania etyki stosowanej. Te pojęcia dotychczas służą jako fundament badań i analizy etyki komputerowej. Niestety przez prawie 20 lat etyka komputerowa stała poza zasięgiem uwagi naukowców. Zdarzeniem, które "uaktywniło" pracę w tej dziedzinie było opublikowanie w 1969 roku artykułu Josepha Wiezenbauma o wynikach testowania systemu ELIZA. System ELIZA symulował wstępną rozmowę psychiatry z pacjentem typu "pytanie-odpowiedź". Weizenbaum był zszokowany reakcją na zwykły program komputerowy. Niektórzy psychiatrzy odebrali to wydarzenie jako prawdopodobieństwo tego, że komputery wkrótce zaczną prowadzić seanse psychiatryczne. Część studentów i pracowników MIT'u zmieniło swój stosunek do komputera na bardziej emocjonalny. W ciągu następnych lat Joseph Weizenbaum w licznych wykładach i artykułach starał się wyjaśnić swój pogląd na systemy komputerowe. W jego książce "Computer Power and Human Reason" jak i w książkach Norberta Wienera poruszane były problemy socjologiczne, technologiczne, oraz problemy działalności, systemów wartości i etycznej odpowiedzialności. W 1976 roku Walter Maner określił teorię o wpływie komputeryzacji na społeczeństwo mianem Etyki Komputerowej (od ang. Computer Ethics). Prowadząc zajęcia z etyki medycznej Walter Maner zauważył, że gdy komputer uczestniczy w zdarzeniu medycznym powstają nowe propozycje etycznego rozwiązania tego zdarzenia. Według Manera "etyka komputerowa jest częścią etyki stosowanej i bada problemy etyczne, które mogą być pogłębione, przekształcone lub stworzone przez komputer". W roku 1985 opublikowana została książka Debory Johnson "Computer Ethics"[1], w której autorka stwierdza, że etyka komputerowa nie tworzy nowych, lecz bada standardowe problemy i moralne dylematy, które dzięki komputerowi otrzymały nową interpretację. W tym samym roku James Moor w [2] podał, moim zdaniem najtrafniejszą definicję etyki komputerowej: "Typowe problemy Etyki Komputerowej powstają właśnie dlatego, że nie ma określonego sposobu postępowania technologii komputerowych. Komputer dostarcza nam nowych możliwości, które stwarzają nowe alternatywy działań. Często nie ma standardów zachowania w takich sytuacjach albo istniejące standardy proponują nieodpowiedni sposób postępowania. Głównym zadaniem etyki komputerowej jest ustalenie sposobów postępowania w takich przypadkach. Oczywiście niektóre sytuacje etyczne dotycząjednostek, a niektóre społeczeństw. Etyka komputerowa musi podpowiadać sposoby właściwego postępowania zarówno jednostki jak i społeczeństwa w trakcie wykorzystania technologii komputerowych." Według Moor'a etyka komputerowa musi zawierać:
Od roku 1985 następuje bardzo szybki rozwój etyki komputerowej. Na uniwersytetach pojawiają się nowe przedmioty. Wiele ośrodków naukowych (na przykład Centre for Computing and Social Responsibility of the De Montfort University, Leicester, UK, Research Center on Computing and Society of the Southern Connecticut State University, USA) tworzy zespoły badawcze, pracujące nad tą dziedziną. ACM i IEEE publikują kodeksy etyki profesjonalnej. Do tego trzeba dołączyć wyniki wielu konferencji i sympozjów, na przykład ETHICOMP organizowanej przez Simona Rogersona i Terrela Bynuma, CEPE organizowanej przez Jeroeniego van den Hovena. Bibliografia:
[1]Johnson Deborah G., Computer Ethics, Prentice-Hall |
|
|
|