Przedsiębiorca -

1. to człowiek aktywny i ekspansywny, który tworzy przedsiębiorstwo lub obejmuje nad nim kontrolę, który dostrzega sprzyjające interesom okazje i wykorzystuje je oraz jest siłą motoryczną zmian i postępu w gospodarce. (Bieniok wg Schumpetera) - to znaczy, że niekoniecznie musi być właścicielem firmy, wystarczy, że pełni w niej funkcję twórczą. Nie jest wynalazcą, ale potrafi dobrze wykorzystać rezultaty pracy wynalazców. Posiada umiejętność pozyskania, niezbędnych do uruchomienia przedsięwzięcia zasobów.

2. ktoś, kto podejmuje działania objęte mianem przedsiębiorczości; ktoś, kto organizuje i prowadzi działalność gospodarczą oraz podejmuje ryzyko. (Griffin) - czyli właściciel firmy zatrudniający zawodowego menedżera do jej prowadzenia nie jest przedsiębiorcą, bo nie uczestniczy aktywnie w przedsięwzięciu (mimo, że podejmuje ryzyko). Menedżer, którego praca polega na prowadzeniu czyjegoś przedsiębiorstwa też nie jest przedsiębiorcą (brak osobistej odpowiedzialności za sukces lub porażkę)

Cechy wyróżniające przedsiębiorcę (szczególnie indywidualnego):

1. prywatna własność środków produkcji - posiadanie własnego kapitału

2. motyw działania - usilne dążenie do wzbogacenia się, pomnażania kapitału

3. mechanizm działania - stałe inwestowanie posiadanych lub pożyczonych pieniędzy w określone przedsięwzięcia (produkcja dóbr i usług), kierowanie tymi procesami, sprzedaż wyrobów

4. generowanie zysku

5. niepewność zysku wiążąca się z ryzykiem inwestowania zasobów - grozi stratami pokrywanymi z własnego kapitału.

Cechy przedsiębiorcy osiągającego sukces:

1. silna potrzeba osiągnięć - ambicja i chęć wyróżniania się w sytuacjach konkurencji

2. wytrwałość i determinacja - najbardziej charakterystyczne cechy

3. potrzeba autonomii - dążenie do działania poza układami biurokratycznymi

4. umiarkowana skłonność do ryzyka - umiejętność podejmowania skalkulowanego ryzyka

5. zaufanie do własnych zdolności kontrolowania zdarzeń

6. zorientowanie na okazje - umiejętność dostrzegania i wykorzystywania szans

7. umiejętność przyjmowania porażki i wyciągania z niej wniosków

8. optymizm życiowy (mimo okresowych porażek) i entuzjazm w pracy

9. kreatywność i innowacyjność (nowatorstwo)

10. zdolności przywódcze - umiejętność tworzenia zespołu i motywowania go do pracy

Przedsiębiorczość -

1. działalność wyróżniająca się:

1. aktywnością i dynamizmem

2. innowacyjnością, poszukiwaniem zmian i reagowaniem na nie

3. postrzeganiem szans i ich wykorzystywaniem, niezależnie od posiadanych zasobów (w danej chwili)

4. gotowością do podejmowania ryzyka, której głównym motywem jest pomnażanie kapitału

(Bieniok)

2. proces organizowania i prowadzenia działalności gospodarczej oraz podejmowania związanego z nią ryzyka;(Griffin) trzy ścieżki rozwoju:

1. początkowo umiarkowany wzrost, potem gwałtowna ekspansja (najmniej powszechna)

2. osiągnięcie podstawowego poziomu sprzedaży i zyskowności i utrzymanie się na tym poziomie lub kontynuowanie umiarkowanego wzrostu

3. parę lat przeciętnego utrzymywania się na rynku (czasem nawet wzrost), potem porażka i odejście z rynku

Typy przedsiębiorczości:

1. indywidualna - przedsiębiorca-właściciel firmy

2. dużych organizacji gospodarczych - przedsiębiorca wewnętrzny (profesjonalne kierownictwo):

1. umie twórczo myśleć i wprowadzać innowacje

2. preferuje pracę w ramach względnego bezpieczeństwa, akceptuje jednak ciągłe (czasem radykalne) zmiany

3. jeśli ma okazję, inicjuje zmiany

Przedsiębiorstwo -

1. rozumiane jest jako jednostka gospodarcza mająca osobowość prawną, wyodrębniona pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i terytorialnym, nastawiona na osiąganie zysku ze swej działalności produkcyjnej i/lub usługowej oraz dysponująca określonym majątkiem (Bieniok)

2. podmiot gospodarczy produkujący i (lub) sprzedający na rachunek i ryzyko właściciela dobra i (lub) usługi, którego wyłącznym lub jednym z wielu celów jest osiąganie zysków. (Bieniok inaczej)

3. (małe przedsiębiorstwo) - przedsiębiorstwo, które ma niezależnego właściciela i kierownictwo oraz wywiera niewielki wpływ na swoje otoczenie.

Zadania przedsiębiorstwa (stawiane przez gospodarkę rynkową):

• osiąganie i maksymalizacja zysku

• zrównanie przychodów i kosztów jako warunku minimalnego funkcjonowania przedsiębiorstwa

• decydująca rola rynku w weryfikacji działalności przedsiębiorstwa

• ryzyko majątkowe

Cel - pewien pożądany przyszły stan rzeczy ukierunkowujący działania i wyznaczający ich strukturę:

• osiągniecie zysku i pozycja na rynku

• obniżanie kosztów

• zapewnienie i reprodukcję zasobów materialnych (budynki, urządzenia)

• sprawność działania (terminowe i regularne reagowanie na potrzeby klientów)

• świadczenia na rzecz społeczeństwa i środowiska naturalnego

Podział celów:

1. ze względu na zakres czasowy:

1. krótkookresowe

2. długookresowe

2. ze względu na kryterium formułowania:

1. strategiczne

2. taktyczne

3. operacyjne

3. ważność celu

1. główne (końcowe)

2. pośrednie (środki realizacji celu głównego)

Tworzy się pionowy łańcuch celów, na zasadzie cel-środki (cel niższego rzędu jest tylko środkiem do realizacji celu wyższego rzędu)

4. inny podział (podobny do 1):

1. ciągłe - trwale obowiązujące

2. konkretne zadania na cały okres

Podział przedsiębiorstw:

1. ze względu na wielkość:

1. małe

2. średnie

3. duże

2. ze względu na typ własności:

1. prywatne

2. państwowe

3. spółdzielcze

3. główny cel

1. nastawione na zysk

2. użyteczności publicznej

Główne dziedziny działania małych przedsiębiorstw (wg Griffina):

1. Usługi - najpowszechniejsze bo wymagają stosunkowo najmniejszych nakładów

2. Handel detaliczny - szczególnie skuteczne w dziedzinie handlu specjalistycznego

3. Handel hurtowy - małe przedsiębiorstwa zapewniają tutaj dobrą elastyczność

4. Produkcja - mają tutaj trudność w porównaniu z dużymi przedsiębiorstwami - trzeba dużych nakładów

5. Rolnictwo - małe gospodarstwa wyparte przez wielkie farmy agrobiznesu

System (wg R.L. Ackoffa) to taka całość, która jest zbiorem co najmniej dwóch elementów oraz relacji zachodzących pomiędzy każdym z elementów i co najmniej z jednym z pozostałych elementów zbioru tak, że każdy element jest związany z pozostałymi elementami zbioru bezpośrednio lub pośrednio i - co więcej - nie występuje w systemie taki podzbiór elementów, który nie byłby związany z jakimkolwiek innym podzbiorem.

Organizacja (przedsiębiorstwo, firma) (wg R.L. Ackoffa) to system zachowujący się rozmyślnie, zawierający przynajmniej dwa zachowujące się rozmyślnie składniki, mające wspólne zamierzenie, ze względu na które w systemie funkcjonuje podział pracy: jego funkcjonalnie oddzielone składniki mogą na wzajemne zachowania odpowiadać w formie obserwacji albo łączności i przynajmniej jeden podzestaw pełni funkcję kontrolno-kierowniczą.

Przedsiębiorstwo w ujęciu systemowym to obiekt:

• stanowiący celowy zespół współzależnych części

• skierowany na optymalną realizację swych celów nadrzędnych

• o sposobie zorganizowania zorientowanym na identyfikacje i harmonizację celów.

Podsystemy:

• materialno-techniczne - wyposażenie rzeczowo-finansowe

• społeczne - ludzie powiązani związkami formalnymi i nieformalnymi

• informacyjne

System zachowujący się rozmyślnie ma cechę ekwiwalentności, czyli zdolność uzyskiwania takie samego rezultatu na wiele sposobów

Cechy organizacji (przedsiębiorstwa, firmy) jako systemu:

1. jest systemem otwartym - wymienia energię i informację z otoczeniem (także dobra, usługi)

2. jest tworem sztucznym - stworzonym przez człowieka, więc narażone na nieprawidłowości w większym stopniu niż systemy naturalne

3. jest systemem społeczno technicznym

4. trudno jest jasno i sztywno określić jego granice

5. można określić wnętrze i efektywność analizując wszystkie jego elementy

6. jest procesem o wysokim stopniu złożoności

Według Petera Druckera nie ma przedsiębiorstw efektywnych lub nieefektywnych; są tylko firmy lepiej lub gorzej zarządzane.

Rozpoczynając działalność gospodarczą trzeba wybrać określoną formę organizacyjno-prawną przedsiębiorstwa. Podstawową cechą podmiotów gospodarczych nie posiadających osobowości prawnej jest brak prawnego oddzielenia majątku przedsiębiorstwa od majątku osobistego właściciela (właścicieli) oraz pełna odpowiedzialność właściciela (właścicieli) za zobowiązania przedsiębiorstwa

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw - mają wpływ na bezpieczeństwo majątkowe właściciela, zakres odpowiedzialności właściciela za zobowiązania, układ stosunków wewnętrznych, sposób reprezentowania przedsiębiorstwa na zewnątrz, koszt, tryb tworzenia i likwidacji przedsiębiorstwa, zasady opodatkowania i księgowości:

1. przedsiębiorstwo jednoosobowe - najprostsza forma podmiotu gospodarczego, mało problemów, szczególnie związanych z własnością, ale też niewielkie możliwości kapitałowe; jasno określony zakres odpowiedzialności i obowiązków; brak efektu synergicznego; działalność ewidencjonowana lub koncesjonowana; polski kodeks handlowy dopuszcza możliwość utworzenie firmy jednoosobowej o statusie spółki z o.o. (normalnie jest status osoby fizycznej)

2. spółka cywilna - umowa pisemna między wspólnikami - cel, przedmiot działalności, wysokość wkładów poszczególnych wspólników (jeśli deklarowane); w porównaniu do (1) ma charakter złożony; regulacje wewnętrzne muszą być racjonalne i zgodne z kodeksem cywilnym (stosowanym dyspozytywnie - dopiero jeśli wspólnicy nie postanowili inaczej); zasada pełnej (całym majątkiem osobistym) i solidarnej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki; działalność ewidencjonowana lub koncesjonowana, wobec osób trzecich bezwzględnie obowiązują przepisy kodeksu cywilnego; status osoby fizycznej

3. spółka jawna - podobna do (2) (brak osobowości prawnej i solidarna odpowiedzialność wspólników); jako tzw. kupiec rejestrowy posiada (obiera) firmę - nazwę zastrzeżoną sądownie, pod którą prowadzi przedsiębiorstwo i która podlega rejestracji sądowej w rejestrze handlowym; mimo, że nie jest osobą prawną, nabywa zdolność prawną i procesową. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia.

4. spółka partnerska - jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą; Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 lub w odrębnej ustawie. W większości przypadków stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce . Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.” Firmy z oznaczeniem „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz skrótu „sp.p.” może używać tylko spółka partnerska (znalezione w k.s.h.)

5. spółka komandytowa - podobna do (3) i (6) - przynajmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada za zobowiązania spółki - odpowiada bez ograniczeń - całym majątkiem, a odpowiedzialność przynajmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości wniesionego wkładu; nie ma osobowości prawnej, ale ma cechy osoby prawnej; zawierana umową pisemną w formie aktu notarialnego (pod groźbą nieważności); komandytariusze nie mają prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba, że w umowie postanowiono inaczej; sprawy firmy załatwiają komplementariusze - lepszy podział odpowiedzialności

6. spółka komandytowo-akcyjna - spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem; w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy - przepisy dotyczące spółki komandytowej; w pozostałych sprawach - odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50000złotych; dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”; Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz. (art. 125-150 k.s.h.)

7. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - spółka kapitałowa - właściciele muszą zgromadzić i utrzymać w całości kapitał zakładowy - powstaje on z wkładów pieniężnych lub rzeczowych (aportów) wnoszonych jako udziały spółki; ma osobowość prawną; musi mieć zgromadzenie wspólników i zarząd, w większych firmach także rada nadzorcza lub komisja rewizyjna; bezpieczeństwo majątkowe wspólników - odpowiedzialność za zobowiązania firmy tylko do wysokości wniesionych udziałów - bo jest prawne i księgowe oddzielenie majątku spółki od majątku osobistego wspólników

8. spółka akcyjna - zwana korporacją (wg Nasiłowskiego) - podstawą jej istnienia jest kapitał akcyjny podzielony na określoną w statucie spółki liczbę akcji o równej wartości nominalnej - akcje najczęściej na okaziciela - swoboda obrotu akcjami sprawia, że właściciele ciągle się zmieniają; zawiązanie łączne(samodzielny wykup akcji) lub sukcesywne

9. spółka cicha - rozpowszechnione w krajach zachodnich - podobna do spółki akcyjnej - ograniczona odpowiedzialność za długi firmy do wysokości udziałów; Spółki ciche nie mogą jednak sprzedawać akcji szerokiej publiczności (tak jak mogą spółki akcyjne), udziały w spółce cichej mogą być odsprzedane tylko za zgodą innych udziałowców (w S.A. mogły być sprzedane w każdej chwili). (Dach)

10. przedsiębiorstwo państwowe - niejasno określone stosunki własnościowe, uprawnienia decyzyjne, odpowiedzialność; kapitał założycielski z budżetu; obecnie prywatyzowane

1. kapitałową (pośrednio) przekształcenie w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i udostępnienie udziałów osobom fizycznym i prawnym

2. likwidacyjną (bezpośrednią) - likwidacja przedsiębiorstwa, zagospodarowanie majątku przez sprzedaż wniesienie do półki lub przekazanie w odpłatne użytkowanie.

11. spółdzielnia -większa otwartość - przy tworzeniu nie przewiduje się z góry, ile osób będzie jej członkami. Co najmniej 10 założycieli (os. fizyczne) lub 3 (os. prawne) ;

12. inne

1. stowarzyszenie

2. fundacja

3. zakład budżetowy

4

---