Pedagogika ogólna, prof. M. Kujawska 16.12.2012r.

Wykład 4

1. Rola społeczna - system stałych zachowań jednostki, zgodnych z oczekiwaniami grupy społecznej, do której należy LUB system oczekiwań grupy w stosunku do zachowania się jednostki zajmującej w tej grupie określoną pozycję.

2. Rozwój społeczny - dążenie jednostki do odnalezienia się w grupie społecznej.

3. Rola wychowawcy - nauczyciel wykonujący swoją pracę wobec uczniów musi poznać ich środowisko społeczne, zachowania. Wychowuje, naucza zasad moralnych.

4. Kierowanie wychowawcze - czynności nauczyciela mające na celu wpojenie uczniom zasad postępowania. Wyróżniamy dwa rodzaje kierowania wychowawczego:

• Demokratyczne - bierze się pod uwagę opinie uczniów podczas realizacji zadań,

• Autokratyczne - wyklucza opinie uczniów podczas realizacji zadań.

5. Szkoła wychowująca - prowadzi się zajęcia pozalekcyjne w grupach uczniów, stowarzyszeniach np. kółka zainteresowań, wycieczki itp.

6. Projekty - mają skłonić uczniów do działania, myślenia, pobudzają kreatywność. Dzieci mają nabrać doświadczenia i rozwinąć zainteresowania.

7. Idea pedagogiczna - pomysł na działanie pedagogiczne. Może odnosić się do sfery poznawczej, opieki, procesu wychowania itd.

8. Andragogika - teoria skupiona na kształceniu młodzieży i dorosłych. Skupia się na specyfice ucznia jako osoby dorosłej, która posiada już bagaż wiedzy i doświadczeń życiowych, zawodowych i społecznych.

9. Nauczyciel:

• wg W. Okonia - osoba wykwalifikowana w zawodzie nauczyciela posiadająca wykształcenie w kierunku wychowania dzieci, młodzieży i dorosłych. Nauczyciel to ten, kto kształci, wychowuje i rozwija znajdujących się pod jego opieką uczniów.

• Wg J. Harmera - nauczyciele używają metafor opisując swój zawód. Jedni są np. jak aktorzy, ciągle na scenie.

10. Nauczanie - dawanie komuś wiedzy lub „trenowanie” go. Pokazanie komuś jak coś zrobić. Nauczanie to systematyczna i planowa praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych i trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości.

11. Nauczanie szkolne - przymusowe i narzucane. Ma niewielkie możliwości rozwijania zainteresowań. Niewielu jest nauczycieli, którzy potrafią kształtować zainteresowania poznawcze.

12. Zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne - aktywne działania uczniów, rozwijające ich intelektualnie, artystycznie i fizycznie.

13. Kształtowanie postaw - wpajanie uczniom wartości obowiązujących w danej kulturze.

14. Wartości - coś co się ceni, czego się pożąda, do czego się dąży. Decydują o egzystencji człowieka.

15. Wartości ostateczne - decydujące o tym jak będą rozwiązywane problemy i jaka będzie orientacja życiowa.

16. Wartości życia codziennego - czyli jak zachowywać się na co dzień. Zdrowie, rodzina, sumienność, posłuszeństwo itp.

17. Wartości społeczne - ukierunkowane na działania społeczne: ojczyzna, naród, tradycja itd.

18. Zagrożenia wartości - mass media, Internet, gry komputerowe źle wpływają na psychikę młodych ludzi.

19. Uspołecznienie - życzliwe okazywanie pomocy.

20. Sytuacja wychowawcza - czasowy układ warunków towarzyszących interakcji wychowawczej, w którym wychowanek dysponuje możliwością wyboru któregoś spośród zachowań zawierających przynajmniej jeden założony cel operacyjny.

TELEWIZJA A DZIECI:

"Pierwszy kontakt dzieci z telewizją ma obecnie miejsce prawie równocześnie z początkami uczestnictwa w komunikowaniu werbalnym - zaś oglądanie systematyczne stanowi praktykę mniej więcej równoczesną z opanowaniem elementarnego słownictwa w mowie. Oto zatem przekaz telewizyjny staje się od początku stałym elementem życia tak dalece automatycznym, że właściwie niekontrolowanym".

Obserwacja funkcji, jaką pełni telewizor w domu, pokazuje , że rodzice często przekazują swoją funkcję wychowawcy właśnie temu medium. Zjawisko to zachodzi tym częściej, im rodzice mają mniej czasu, są zbyt zajęci pracą zawodową i im niższy jest status społeczny rodziny.

Wpływ telewizji na osobowość dziecka jest ogromny, zarówno pod względem dodatnim jak i ujemnym.

Wpływ telewizji jest szczególnie duży w momencie gdy widz jest młody, mało krytyczny, nie ma dostępu do innych źródeł wiedzy, innych wzorców wartości, konsumpcji czy stylów życia, nie spotyka się z oceną oglądanych treści. Odbiór programów telewizyjnych przez konkretnego widza zależy od jego wieku, doświadczenia, ukształtowanych już cech osobowości, postaw i wartości.
Rozważając w jaki sposób telewizja wpływa na dzieci i młodzież wyróżnia się dwa główne stanowiska:

• według A. Bandury i L. Berkowitza ekranowe postacie stanowią wzór zachowań przejmowanych i później manifestowanych przez widzów,

• według Klappera głównym efektem oglądania telewizji jest wzmacnianie cech osobowości widza.

Psycholodzy i pedagodzy częściej opowiadają się za pierwszym poglądem. Nakazują oni dzieciom i młodzieży umiarkowanie oraz selektywność w oglądaniu telewizji ze względu na możliwość występowania ubocznych, negatywnych skutków, jak: niekorzystne zmiany w zachowaniu (drażliwość, agresywność, nadmierną seksualność, bierność społeczną).

Niekorzystny wpływ ma telewizja szczególnie na te dzieci, które spędzają przed szklanym ekranem zbyt dużo czasu. Naukowcy dowodzą, że obserwując toczącą się w telewizji akcję najmłodsi nie odróżniają świata fikcji od rzeczywistości, a także przyjmują wydarzenia z akcji jako prawdziwe. “Nadużywanie” ekranu może wywołać u nich bierność, utratę upodobań przywódczych i unikanie wysiłku. Ich dziecięca twórcza mowa stopniowo staje się nieprawidłową, chaotyczną, co może w efekcie doprowadzić do kłopotów czytania, gdyż telewizja swą bogatą ofertą programową dostarcza im aż nadto wrażeń i to bez wysiłku z ich strony.

Szczególny niepokój powinny budzić często oglądane przez dzieci sceny grozy, przemocy i okrucieństwa, które mogą pozostawić u nich trwały uraz, lęk, a także wywołać agresywne zachowania. Może to doprowadzić do tego, że dzieci powoli będą obojętnieć na okrucieństwo, zatracać moralną wrażliwość i mogą dojść do wniosku, że skoro pokazywana w telewizji przemoc jest powszechna, że jest nieunikniona i usprawiedliwiona - to na agresję należy odpowiadać agresją.

Przedstawione dotychczas przeważnie negatywne skutki wpływu telewizji na osobowość dziecka mogłyby wskazywać na to, ze najmłodsi nie powinni mieć z nią w ogóle do czynienia. Taki pogląd jest jednak błędny, gdyż przy zachowaniu pewnych warunków dziecko może skorzystać z oglądanych programów. Te warunki to: dostosowanie programu do możliwości intelektualnych i emocjonalnych dziecka, kontrolowanie czasu oglądania, omawianie i interpretowanie w gronie rodziny lub rówieśników obejrzanych
treści.

Z różnych badań przeprowadzonych w Polsce i za granicą wynika, że telewizja może być traktowana jako instytucja wspomagająca rodzinę i szkołę w kształtowaniu osobowości dziecka. Badania te dowodzą również, że telewizja może być dla dziecka źródłem wiedzy poprzez dostarczanie nowych, nieznanych mu do tej pory wiadomości z różnych dziedzin nauki, techniki i kultury. Dzięki odpowiednim programom najmłodsi widzowie wzbogacają swój zakres wiadomości, rozwijają swe zdolności i zainteresowania poznawcze oraz bierny i czynny słownik. Aby jednak tak się stało należy dokonać świadomego wyboru miejsca telewizji w życiu naszych dzieci. Dorośli muszą więc zatroszczyć się o właściwy dobór treści, które odbierają dzieci tak, aby przeważały wśród nich programy wartościowe pod względem wychowawczym i kształcącym. Programy te mogą pomóc dzieciom w poznawaniu i prawidłowym rozumieniu współczesnego świata. W tym procesie jednak niezbędne dla dzieci wydają się być rozmowy z dorosłymi o programie i wyjaśnianie mu niezrozumiałych kwestii. Telewizja bowiem nie może efektywnie i z pełną korzyścią dla dzieci funkcjonować w oderwaniu od innych działań społecznych, przede wszystkim podejmowanych przez rodziców, których rola w tym względzie jest szczególna.

TELEWIZJA W ŻYCIU RODZINY:

Telewizja kradnie resztkę czasu pozostającą rodzicom po pracy, na którą czekają dzieci. Żyją one nadzieją , że może chociaż w sobotę rodzic spędzi z nimi trochę czasu. Z biegiem czasu dzieci stają się powoli coraz bardziej obojętne na kontakt z mamą i tatą aż zanikają więzi rodzinne. Dzieci widząc, że dla rodziców nie stanowią głównego punktu zainteresowań przestają o to zabiegać, zaczynają szukać sobie zainteresowań, które niekoniecznie byłyby zaakceptowane przez opiekunów, poszukują tych, którzy chcą z nimi rozmawiać, bawić się czy spędzać wolny czas, nie czując miłości ze strony rodziców, po jakimś czasie wszystko czego pragną , to wyjść z domu do kolegów, przychodzą nie wiadomo skąd narkotyki, alkohol i inne rzeczy, które niszczą ich przyszłość, jedynym miejscem w domu, w którym chcą przebywać to swój pokój w którym jest komputer i Internet.

1

---