Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa
Analiza efektywności ekonomicznej funkcjonowania przedsiębiorstwa powinna być prowadzona przez pryzmat finansów.
W formie pieniężnej (finansowej) wyrażane są: przychody firmy, koszty ich uzyskania oraz zysk lub strata.
W pieniądzu wyrażane są: majątek, kapitały, zobowiązania oraz wartość bieżąca firmy. Efektywność ekonomiczna działalności przedsiębiorstwa ma odzwierciedlenie w jego sytuacji finansowej.
Analiza finansowa powinna być wykorzystywana przez rade nadzorczą i zarząd ponieważ jest podstawą do podejmowania bieżących i strategicznych decyzji, pomaga również w kontroli zgodności rzeczywistości z założeniami.
Analiza sytuacji finansowej firmy stwarza podstawy przy podejmowaniu decyzji lub odpowiedniej reakcji w przypadku nieprzewidzianych sytuacji.
Zainteresowanie analizą sytuacji finansowej przedsiębiorstwa nie ogranicza się jedynie do jego kierownictwa, władz oraz udziałowców. Oceną tej sytuacji interesują się także partnerzy firmy, uzależniając od jej wyników współpracę produkcyjną, handlową czy finansową. Wielkość majątku a także kapitałów własnych oraz zdolność firmy do terminowego wywiązywania się ze zobowiązań płatniczych stanowi dla partnerów podstawę do oceny ryzyka finansowego współpracy.
Szczególną sytuacje finansową firmy wykazują banki przy udzielaniu jej kredytów. Jest ona także potrzebna do określenia tak zwanej zdolności kredytowej, która oznacza potencjalną możliwość terminowego regulowania zobowiązań przez dłużnika. Zdolność kredytowa pokrywa się w zasadzie z bieżącą płynnością finansową firmy w krótkoterminowym ujęciu. Przy rozpatrywaniu wniosków o kredyty długoterminowe istotna jest zdolność do obsługi długów. Jednocześnie w razie pogorszenia sytuacji finansowej dłużnika, banki ograniczają kredyty, zwiększają stopę oprocentowania a nawet żądają przedterminowej spłaty kredytu.
W ocenę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa wnikają również inne jednostki. Są to firmy ubezpieczeniowe w przypadku przyjmowania ryzyka niewypłacalności odbiorców firmy. Są to także władze skarbowe przy rozpatrywaniu wniosków o odroczenie płatności podatków.
Analiza finansowa jest również bardzo ważna w przypadku spółek akcyjnych, których akcje zostały dopuszczone do publicznego obrotu, wtedy istotna jest ocena sytuacji finansowej firmy dokonywana przez rynek papierów wartościowych. W zależności od takiej oceny kształtują się między innymi ceny (kursy) rynkowe akcji emitowanych przez przedsiębiorstwo.
Ocena sytuacji firmy dokonywana jest w skali różnej oraz z różnych punktów widzenia przez jej otoczenie i stanowi podstawowy element tak zwanego standingu przedsiębiorstwa czyli jego pozycji konkurencyjnej, wiarygodności i siły ekonomicznej na rynku, która wpływa na zaufanie kontrahentów do solidarności partnera i na poziom kształtującej się o nim opinii.
Analiza powinna być przeprowadzana też z punktu widzenia przy wykorzystywaniu kryteriów i metod, jakie przy ocenie sytuacji finansowej firmy będą przyjmowali jej partnerzy. Wnioski o uzyskanie kredytów powinny być poprzedzone samooceną zdolności płatniczej (kredytowej) aby określić szansę uzyskania kredytu i przewidywany jego koszt. Również w przypadku gdy spółka chce uzupełnić kapitał o nową emisją akcji potrzebna jest ocena czy na rynku papierów wartościowych będzie odpowiednie zainteresowanie.
Występuje też sytuacja odwrotna.
Oznacza to że nie tylko partnerzy przedsiębiorstwa interesują się oceną jego sytuacji finansowej ale również ono powinno interesować się odpowiednio standingiem finansowym swoich partnerów. Jest to potrzebna aby zachować odpowiednie granice bezpieczeństwa obrotu. Bardzo ważna jest też obserwacja sytuacji finansowej konkurentów zagrażających przedsiębiorstwu na rynku, ponieważ można wykorzystać ich osłabioną sytuacje finansową i zaoferować odbiorcom lepsze warunki niż konkurencja.
Natomiast gdy pozycja finansowa konkurenta nadmiernie rośnie, trzeba podjąć odpowiednie działania aby zabezpieczyć firmą przed utratą klientów lub jej wykupem.
Przy dokonywaniu analizy sytuacji finansowej przedsiębiorstwa trzeba uwzględnić zmieniającą się wartość pieniądza w skutek procesów inflacyjnych. Inflacja wpływa na zaciemnianie i zniekształcanie obrazu rzeczywistego przebiegu realnych procesów gospodarczych, ujmowanych w pieniężnej postaci.
Znacznie łagodniejszy wpływ wywiera inflacja na kształtowanie się wskaźników obrazujących relacje między współzależnymi wielkościami ekonomicznymi. Na przykład dotyczy to udziału zysku lub kosztu w wartości sprzedaży za dany okres. Wzrost cen znajduje swoje odbicie w zwiększeniu zysku i sprzedaży w miarę upływu czasu. Jednak i wtedy niejednokrotnie określone relacje wymagają konfrontacji ze stopą inflacji. Tak się dzieje na przykład, jeżeli ocenia się stopę zyskowności własnych kapitałów. Jej wysoki poziom nie może być uznany za zadowalający, jeśli nie przekracza poziomu inflacji, jest to równoznaczne z tym, że zysk nie pokrywa deprecjacji kapitału wywołanej spadkiem jego wartości wskutek wzrostu cen.
Bardzo ważne jest więc aby przy dokonywaniu analizy finansowej dysponować danymi o poziomie inflacji, często konieczne jest eliminowanie jej wpływu, przeliczając odpowiednie wielkości według porównywalnych ocen. Wymaga to posługiwania się dostatecznie wiarygodnymi wskaźnikami (indeksami) zmian cen w badanym okresie.
W tym celu przyjmuje się wskaźniki ilustrujące zmiany cen w skali ogólnokrajowej, publikowane okresowo przez Główny Urząd Statystyczny w różnych przekrojach. Powszechnie publikowane są wskaźniki zmian cen towarów i usług konsumpcyjnych, cen realizacji w przemyśle, cen kosztorysowych w budownictwie, cen w imporcie i eksporcie i inne. Są one prezentowane dla różnych odcinków czasu.
Najbardziej przydatny jest wskaźnik zmian cen towarów i usług konsumpcyjnych, gdyż umożliwia on ocenę dynamiki określonych wielkości ekonomicznych w realnym ujęciu na tle otaczającej firmę rzeczywistości. Jest on więc istotny przy ocenie dynamiki takich wielkości jak wynik finansowy, kapitał, ogólna wielkość majątku obrotowego, suma bilansowa i inne. Można również przyjmować uzupełniająco odpowiednie szczegółowe wskaźniki jak na przykład: wskaźniki cen eksportowych czy wskaźniki cen realizacji w przemyśle.
Przy eliminowaniu wpływu inflacji z danych, które stopniowo narastały w ciągu roku (na przykład sprzedaż lub zysk) wykorzystuje się wskaźniki ilustrujące przeciętny wzrost cen w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku.
Przy eliminacji skutków inflacji z danych mających statystyczny charakter (stan należności, zapasów) trzeba przyjmować wskaźniki dotyczące zmian cen na koniec danego okresu w stosunku do grudnia poprzedniego roku.
Przy przeliczaniu danych z różnych okresów na wielkości wyrażone w ocenach porównywalnych stosować można jedną z poniższych metod.
Dane z poprzednich okresów, z którymi dokonuje się porównań, przeliczane są przy pomocy indeksów zmian cen na wartość według cen ostatniego okresu. Jest to metoda stosowana najczęściej.
Dane z różnych okresów sprowadza się do wartości według cen okresu wyjściowego, na przykład najwcześniejszego.
Umiejętne wykorzystywanie indeksów zmian cen dla urealnienia danych, które są przedmiotem analizy daje pełniejszy pogląd na sytuację majątkową i finansową firmy, niż posługiwanie się tylko danymi według cen bieżących.
Wskaźnikowa analiza efektywności finansowej firmy
Przy analizie efektywności finansowej firmy mogą być wykorzystywane różne metody, ale w praktyce najczęściej stosowana jest metoda wskaźnikowa. Ma ona podstawowe znaczenie dla syntetycznej oceny finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa zwłaszcza wówczas gdy analizy dokonują wierzyciele firmy oraz inwestorzy poszukujący satysfakcjonującej lokaty kapitału.
Odpowiednio dobrany zestaw syntetycznych wskaźników, obrazujący wzajemne relacje określonych wielkości ekonomicznych, wynikających ze sprawozdań finansowych umożliwia bowiem stosunkowo łatwą i szybką ocenę czy kondycja finansowa firmy jest dobra czy zła, czy występują szanse jej umocnienia w przyszłości, czy nie pojawią się sygnały zagrażające przyszłej egzystencji przedsiębiorstwa.
Wachlarz różnych relacji ekonomicznych, jakie mogą być konstruowane przy analizie, może być liczny. Przy ich zastosowaniu można ocenić nawet bardzo szczegółowe aspekty działalności i sytuacji nie tylko finansowej, ale również gospodarczej firmy. W praktyce występują zatem tendencje do prezentowania dużej ilości wskaźników. Prowadzi to jednak do zaciemnienia całkowitego obrazu sytuacji finansowej firmy, utrudniając przedstawienie w sposób kompleksowy i jednocześnie syntetyczny ocenę sytuacji.
Dlatego konieczny jest dobór ograniczonej liczby takich wskaźników, które są wystarczające do analizy. Natomiast uwaga analityka powinna być zwrócona na właściwą interpretację znaczenia wskaźników i na prezentowanie wynikających z tego wniosków, uwzględniających również prognozę przyszłościowego rozwoju sytuacji finansowej firmy.
Wskaźniki finansowe ułatwiają także ocenę sytuacji firmy na tle innych przedsiębiorstw zwłaszcza o podobnym profilu działalności pod warunkiem, że treść tych wskaźników jest jednolita.
Stało się przesłanką do posługiwania się w praktyce zestawem standardowych wskaźników, stosowanych ze stosunkowo niewielkimi odchyleniami zarówno przez przedsiębiorstwa, jak i przez partnerów w skali międzynarodowej.
Przedsiębiorstwo powinno interesować się pełnym zakresem tych standardowych wskaźników, aby uzyskać kompleksowy obraz nie tylko własnej oceny ale także opinii, jaka mogą wyrabiać sobie o firmie jej partnerzy. Jeśli przyjąć na podstawie kryterium pokrewną treść ekonomiczną to można wyodrębnić wskaźniki charakteryzujące zyskowność, płynność finansową i zdolność firmy do obsługi zadłużenia oraz wskaźniki, przez pryzmat których kształtowana jest opinia o przedsiębiorstwie na rynku kapitałowym.
Wskaźniki zyskowności
Wskaźniki te służą do oceny zyskowności sprzedaży, majątku, kapitałów własnych a także stopnia opłacalności wykorzystania obcych kapitałów. Mogą zatem być przyjmowane dla oceny realizacji strategicznego celu firmy, jakimi jest zwiększenie jej wartości w istotnej mierze zależnej od zyskowności.
Wskaźnik zyskowności sprzedaży, zwany inaczej wskaźnikiem marży zysku, ustalony jest według formuły:
Zyskowność sprzedaży = zysk netto/sprzedaż netto
Poziom marży zysku zależy w znacznym stopniu od rodzaju i struktury sprzedawanych produktów i towarów, a więc od długości cyklu obrotowego. Na przykład z reguły niższa marża zysku realizowana na jest na sprzedaży wyrobów stanowiących przedmiot codziennych zakupów przez klienta, a więc o stosunkowo krótkim cyklu obrotu, przy którym niższe są koszty zamrożenia kapitałów i mniejsza skala ryzyka. Może być bardziej satysfakcjonująca, aniżeli wyższa marża przy obrocie produktami wolniej sprzedawanymi.
Znacznie większe znaczenie merytoryczne ma wskaźnik zyskowności majątku, charakteryzujący efektywność jego wykorzystania, obliczany według wzoru:
Zyskowność majątku = zysk netto / ogół majątku (aktywa)
Zwiększenie zyskowności majątku powinno wywierać pozytywny wpływ na efektywność wykorzystania kapitałów własnych firmy, której stopień charakteryzuje m. in. korzyści przypadające udziałowcom.
Skalę (stopę) zyskowności kapitałów własnych można określić na podstawie wzoru:
Zyskowność kapitałów własnych = zysk netto/ kapitały własne
Wskaźnik bieżącej płynności finansowej
Opinie na temat zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań krótkoterminowych (bieżących) tj. o okresie spłaty nie przekraczającym jednego roku, można sformułować na podstawie kształtowania się następujących wskaźników:
pokrycia bieżących zobowiązań
szybkość spłaty bieżących zobowiązań
obrotu należnościami oraz inkasa należności w dniach
obrotu zapasami oraz stanu zapasów w dniach
Ogólny pogląd na płynność finansową przedsiębiorstwa (zdolność do terminowego regulowania krótkoterminowych zobowiązań) umożliwia wskaźnik pokrycia bieżących zobowiązań środkami obrotowymi, określony według wzoru:
Wskaźnik bieżącej płynności = środki obrotowe ogółem/ łączne zobowiązania bieżące
Wskaźnik ten umożliwia ocenę czy występujące w przedsiębiorstwie zobowiązania mogłyby być spłacone dzięki upłynnieniu środków obrotowych oraz obrazuje także skalę ryzyka finansowego, które wystąpiłoby w razie trudności refinansowania zobowiązań w dotychczasowej skali.
Wzrost wskaźnika oznacza poprawę płynności finansowej firmy, ale znacznie ważniejsza jest jego wielkość. Tak obliczony wskaźnik obrazuje bowiem stosunek środków obrotowych do zobowiązań bieżących, przy czym różnica między tymi wielkościami stanowi kapitał obrotowy netto tj. kapitał zaangażowany w obrocie zwany także kapitałem pracującym. Jednocześnie środki obrotowe, traktowane są jako źródło spłaty zobowiązań bieżących tj. krótkoterminowych. Dlatego wysoki wskaźnik pokrycia tych zobowiązań środkami obrotowymi ilustruje duże bezpieczeństwo zachowania przez firmę płynności finansowej, natomiast zbyt niski świadczy o złej sytuacji płatniczej firmy.
Optymalny poziom wskaźnika zależy od specyficznych warunków działania firmy a m.in. od cyklu inkasa należności i regulowania zobowiązań. Jednak w praktyce przyjmuje się dość powszechnie, że o dobrej płynności finansowej firmy świadczy wskaźnik oscylujący wokół wielkości 2. Jeśli obniży się on poniżej 1,5 to ocenia się że zwiększa się znacznie ryzyko utraty przez przedsiębiorstwo zdolności do terminowego regulowania zobowiązań. Może to powodować powściągliwość kredytodawców do udzielania dalszych kredytów, a także ograniczania przez nich lub odmowę refinansowania dotychczasowych kredytów oraz podwyższenie odsetek ze względu na zwiększone ryzyko.
Z kolei utrzymujący się nadmiernie wysoki wskaźnik może wskazywać o niedostatecznej efektywności wykorzystywania.
Przestawiony wskaźnik, powszechnie stosowny przy ocenie płynności finansowej przedsiębiorstw, nie uwzględnia różnej skali szybkości zmiany na gotówkę poszczególnych składników środków obrotowych. Niemal niezwłocznie na spłatę zobowiązań bieżących można przeznaczyć środki pieniężne znajdujące się w kasach i na rachunku bieżącym w banku. Pewien czas trzeba oczekiwać na inkaso należności od odbiorców, ale również daty płatności zobowiązań nie są z reguły natychmiastowe. Natomiast już dłużej trwa przekształcenie w gotówkę zapasów materiałów, wyrobów czy towarów, co musi być poprzedzone procesami wytwórczymi, obrotu i sprzedaży. Tymczasem większość zobowiązań bieżących przedsiębiorstwa powinna być spłacona z reguły w ciągu dwóch, trzech miesięcy.
Dlatego w celu uzyskania pełniejszego poglądu na płynność finansową firmy wykorzystuje się dodatkowo wskaźnik szybkości spłaty zobowiązań, obliczany przy pomocy formuły:
Wskaźnik szybkości spłaty zobowiązań =płynne środki obrotowe/zobowiązania bieżące
Do płynnych środków obrotowych zalicza się należności, środki pieniężne oraz krótkoterminowe inwestycje finansowe, środki pieniężne w banku lokaty w krótkoterminowych papierach dłużnych. Inaczej mówiąc, płynne środki obrotowe stanowią sumę środków obrotowych pomniejszoną o wykazujące najwolniejszą zamienialność na gotówkę zapasy oraz rozliczenia międzyokresowe czynne.
Można ogólnie przyjmować, że im wyższe wskaźniki pokrycia zobowiązań oraz szybkość ich spłaty, tym większą solidarnością w zakresie płynności płatniczej charakteryzuje się dana firma. Trzeba jednak pamiętać, iż oznacza to także zmniejszenie skali wykorzystywania obcych kapitałów krótkoterminowych dla poprawy zyskowności kapitałów własnych.
Wskaźnik obrotu należnościami przedstawia liczbę cykli inkasa przeciętnego stanu należności, przyjmując za podstawę przychody ze sprzedaży. Wskaźnik ten ustalany jest według wzoru:
Wskaźnik obrotu należnościami = sprzedaż netto/przeciętny stan należności
Przeciętny stan należności ustala się przyjmując za podstawę ich stany co najmniej na początek okresu (roku) i na koniec okresu. Umożliwia to złagodzenie zniekształceń rachunku wskutek sezonowych wahań stanu należności oraz wywołanych procesami inflacyjnymi. Dla dokładniejszych obliczeń można się posłużyć ich przeciętną wielkością obliczoną na podstawie danych kwadratowych.
Bardziej komunikatywnym wskaźnikiem jest wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach, gdyż przyjmuje on za podstawę przeciętną wielkość sprzedaży przypadającą na jeden dzień:
Wskaźnik obrotu należnościami = przeciętny stan należności/sprzedaż netto : 365
Ten sam wskaźnik można uzyskać, obliczając iloraz dni w roku i ustalonego uprzednio wskaźnika obrotu należnościami:
Wskaźnik obrotu należnościami w dniach= 365/wskaźnik obrotu należnościami
Z kolei wskaźnik obrotu zapasami oblicza się według formuły:
Wskaźnik obrotu zapasami = sprzedaż netto / przeciętny stan zapasów
Podobnie jak przy należnościach przeciętny stan zapasów ustala się co najmniej na podstawie jego stanów na początek i na koniec okresu, a w razie większych wahań ich wielkość - na podstawie danych kwartalnych. Wzrost tego wskaźnika świadczy o poprawie efektywności gospodarowania zapasami pod warunkiem, że nie spowodowało to ograniczenia sprzedaży, a więc nie wpłynęło ujemnie na zysk.
Skalę zamrożenia kapitałów w finansowaniu zapasów można jaśniej przedstawić, stosując wskaźnik obrotu zapasami w dniach:
Wskaźnik obrotu zapasami w dniach = przeciętny stan zapasów/sprzedaż netto:365
Analityczny rezultat można otrzymać dzieląc liczbę dni w roku przez ustalony uprzednio wskaźnik obrotu zapasami:
Wskaźnik obrotu zapasami w dniach = 365/ wskaźnik obrotu zapasami
Wskaźnik zdolności do obsługi zadłużenia
Niezależnie od charakterystyki bieżącej zdolności płatniczej firmy celowa jest ocena bardziej perspektywicznych możliwości spłaty jej zobowiązań. Ocenę taką mającą szczególne znaczenie przy zaciąganiu pożyczek i kredytów długoterminowych, można przeprowadzić na podstawie wskaźników:
pokrycia płaconych odsetek zyskiem
obciążenia majątku zobowiązaniami
pokrycia majątku kapitałami własnymi
obrazujących relacje zobowiązań i kapitałów własnych
pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową
Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem informuje o relacji, występującej między zyskiem operacyjnym i kwotą tychże odsetek, dotyczących wykorzystywanych przez przedsiębiorstwo obcych kapitałów. Obrazuje on, ile razy płacone odsetki mieszczą się w zysku brutto, który występowałby przy finansowaniu całości majątku kapitałami własnymi. Oblicza się go na podstawie wzoru:
Pokrycie odsetek zyskiem = zysk brutto +odsetki/odsetki
Wskaźnik mniejszy od jednostki oznaczałby ponoszenie strat, a świadczyłby, że cały osiągnięty przez przedsiębiorstwo zysk brutto byłby pochłonięty przez płacone odsetki. Im większy wskaźnik od jedności, tym mniej uciążliwe jest dla firmy terminowe płacenie odsetek, tym mniejsze ryzyko, iż w razie nawet ujemnych wahań zysku może nastąpić nie wywiązanie się kredytobiorcy z bieżącej obsługi zadłużenia.
Ocena zdolności firmy do obsługi zadłużenia nie może ograniczać się jedynie do możliwości regulowania odsetek. Trzeba także uwzględnić stopień ryzyka, jakie może powstać w razie niemożności refinansowania dotychczasowych kredytów. Ocenę taką umożliwia wskaźnik obciążenia majątku zobowiązaniami, obliczany wg wzoru:
Obciążenia majątku zobowiązaniami = zobowiązania ogółem/ majątek ogółem
Analogiczną wartość poznawczą ma wskaźnik pokrycia majątku kapitałami własnymi, stanowiący odwrotność uprzednio omówionego, ustalony na podstawie formuły:
Pokrycie majątku kapitału własnymi = kapitały własne + rezerwy/ majątek ogółem
Do rezerw zalicza się wszelkiego rodzaju fundusze specjalne oraz rozliczenia między okresowe bierne.
Stopień solidności firmy w zakresie obsługi zadłużenia można ilustrować przy pomocy wskaźnika pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową , umożliwiającego ocenę możliwości uregulowania całości zobowiązań z tej nadwyżki tj. bez uszczuplenia posiadanego majątku. Istotę wskaźnika charakteryzuje wzór:
Pokrycie zobowiązań nadwyżką finansową = zysk netto + roczna amortyzacja/ przeciętny stan zobowiązań
Wskaźnik rynku kapitałowego
Jak już stwierdzono, firma powinna dbać o utrzymanie należytego standingu finansowego na rynku kapitałowym. Dotyczy to szczególnie spółek akcyjnych, których akcje zostały wprowadzone do publicznego obrotu zarówno giełdowego jak i poza giełdowego papierami wartościowymi. Pozycja firmy na tych rynkach papierów wartościowych wpływa bowiem nie tylko na dalsze możliwości powiększenia kapitałów drogą emisji obligacji czy akcji, ale uwzględniana ona jest także przy podejmowaniu decyzji kredytowych przez banki. Ponadto odpowiednio silna pozycja firmy na rynku kapitałowym zapobiega przejęciu jej kontrolnego pakietu akcji przez konkurenta.
Niezbędna jest zatem samoocena efektywności finansowej przez spółkę, uwzględniając wskaźniki, przy pomocy których posiadacze kapitałów (inwestorzy) oceniają korzyści płynące z posiadania akcji różnych firm. Do tej grupy wskaźników zalicza się:
zysk netto przypadający na jedną akcję
relacje ceny rynkowej akcji do przypadającego na nią zysku, a także do kapitałów własnych
stopę dywidendy
stopę wpłat dywidendy
Zysk przypadający na jedną akcję jest jednym z podstawowych wskaźników rynku kapitałowego. Ułatwia to ocena potencjalnych korzyści posiadaczy akcji zarówno w postaci dywidendy jak i wzrostu ceny rynkowej akcji, gdyż zależą one w istotnym stopniu od zysku osiąganego przez firmę w stosunku do jednej akcji. Wskaźnik ten obliczamy wg wzoru:
Zysk na jedna akcję = zysk netto/ilość wyemitowanych akcji
Wskaźnik zysku na jedną akcję ułatwia ocenę zmian poziomu zyskowności firmy. Jeżeli zmiany wskazują w dłuższych okresach czasu określoną tendencję, można te informacje wykorzystać dla trafniejszej oceny na przyszłość.
Jednak wskaźnik ten nie umożliwia oceny zyskowności firmy w porównaniu z zyskownością innych firm, gdyż w wielu przypadkach wartości nominalne akcji różnych emitentów nie są jednakowe. Nie daje on także dostatecznych podstaw do oceny efektywności lokowania kapitałów w akcjach danej spółki w porównaniu z lokatami w akcjach innych spółek. Informacje takie można uzyskać na podstawie wskaźnika ceny rynkowej akcji do zysku na jedną akcję, ustalonego według wzoru:
Wskaźnik ceny do zysku na jedną akcje = cena rynkowa jednej akcji/ zysk na jedną akcję
Dźwignia finansowa
Zjawisko dźwigni kapitałowej oznacza efektywne wykorzystanie obcych kapitałów dla zwiększenia zyskowności własnych.
Za posługiwanie się obcymi kapitałami firma płaci wprawdzie odsetki dotyczą nie tylko kredytów bankowych ale również zobowiązań wobec innych wierzycieli, w tym także dostawców z tytułu nieterminowego regulowania faktur. Jeżeli jednak stopa odsetek płaconych od zobowiązań jest niższa od osiągniętej zyskowności majątku, który mógł być dzięki tym zobowiązaniom powiększony, to różnica z tego tytułu wpływa na korzystniejsze ukształtowanie się zyskowności kapitałów własnych.
Przy obliczaniu wpływu dźwigni finansowej na zyskowność kapitałów własnych, których istota będzie bardziej szczegółowo scharakteryzowana dalej, należy uwzględnić, że koszt kapitałów obcych powiększa koszty uzyskania przychodów, a więc pomniejsza odpowiednio podstawę do wymiaru podatku dochodowego. Natomiast nie zalicza się do tych kosztów oprocentowania własnych kapitałów. Wobec tego - w celu uzyskania porównywalnych danych - trzeba przy obliczaniu skali dźwigni finansowej odpowiednio skorygować zyskowność majątku, uwzględniając obok zysku netto również zapłacone odsetki (koszty wykorzystania obcych kapitałów) pomniejszone jednak o podatek dochodowy, o jaki nastąpiło obniżenie ciężaru odsetek .
Można to przedstawić za pomocą wzoru:
Skorygowana zyskowność majątku = zysk netto +odsetki - podatek / majątek ogółem
Dysponując tak skorygowaną zyskownością majątku oraz zyskownością kapitałów własnych, skale wpływu dźwigni finansowej można przedstawić przy zastosowaniu formuły:
Dźwignia finansowa = zyskowność kapitałów własnych/skorygowana zyskowność majątku
W przypadku gdy dźwignia ma dodatnią wartość, a więc ilustruje skalę korzystnego wpływu wykorzystania kapitałów obcych na zyskowność kapitałów własnych. Jeżeli jest większością ujemną wtedy sygnalizuje ona zjawisko negatywnego wpływu korzystania z obcego kapitału na wyniki przedsiębiorstwa. Koszt zaangażowania obcego kapitału byłby bowiem wyższy od osiąganej zyskowności majątku. Prawidłowa ocena zyskowności kapitałów własnych firmy ma decydujące znaczenie dla poprawności wyników analizy