„Normalna depresja”:

• Reakcja na przeżycia (np.: śmierć, dramatyczne zmiany w życiu);

• Nastrój określany jako depresyjny, przygnębiający („blue”);

• Niewiele objawów;

• Krótki okres trwania;

• Mały, o ile w ogóle, wpływ na funkcje życiowe.

Kliniczna depresja:

• Szeroka gama objawów;

• Długi, okres, występowania objawów (tygodnie, miesiące);

• Upośledzenie funkcji życiowych;

• Czarny nastrój.

Przyczyny depresji:

• Czynniki środowiskowe:

• Stresogenne przeżycia (śmierć, przeprowadzka, nowa praca, rozwód);

• Czynniki psychologiczne:

• Zespoły negatywnego myślenia o sobie, przyszłości, świecie;

• Czynniki biologiczne:

• Predyspozycje genetyczne;

• Zaburzenia w funkcji układów neuroprzekaźnikowych.

Depresja może towarzyszyć m.in.:

• Nadczynności i niedoczynności tarczycy;

• Cukrzycy;

• Chorobie Addisona;

• Okresowi okołoporodowemu;

• Nowotworom złośliwym;

• Hemodializie pozaustrojowej w niewydolności nerek;

• Przewlekłym zatruciom ołowiem i talem;

• Chorobie Alzheimera;

• Chorobie Parkinsona;

• Guzom mózgu;

• Chorobom naczyniowym mózgu;

• Padaczce;

• Stanom pourazowym mózgu

Związki, które mogą indukować rozwój chorób psychicznych:

• Psychostymulanty:

• Amfetamina i jej pochodne (extasy);

• Kokaina;

• LSD;

• Fen cyklina;

• Leki p/psychotyczne;

• Sterydy;

• Leki p/padaczkowe;

• Leki p/bólowe;

• Leki p/nowotworowe;

• Antagoniści receptorów histaminowych H₂.

• Klasyfikacja chorób afektywnych:

• Duża endogenna depresja;

• Mania;

• Dwubiegunowa depresja.

• Depresja reaktywna:

• Może być spowodowana przez:

• Traumatyczne przeżycia;

• Chorobę;

• Hormony steroidowe;

• Niektóre leki;

• Inne choroby psychiczne;

• Ok. 60% depresji;

• Objawy osiowe:

• Uczucie smutku;

• Uczucie apatii;

• Niepokój, lęk;

• Napięcie, poczucie winy.

• Objawy somatyczne;

• U niewielu pacjentów ustępuje samoistnie;

• Dobrze poddaje się leczeniu.

• Depresja endogenna:

• Przejściowa, czasami nawracająca - chroniczna;

• Występowanie:

• Kobiety 10-25%;

• Mężczyźni 5-12%;

• 10-15% może popełniać samobójstwa;

• Etiologia: czynniki bio-psycho-społeczne.

• Objawy osiowe:

• Uczucie smutku, apatii, pesymizm;

• Wycofanie;

• Niska samoocena, poczucie winy, jesteśmy beznadziejny i wyglądamy beznadziejnie;

• Utrata zainteresowania, brak odczuwania przyjemności - anhedonia;

• Utrata motywacji, niemożność podejmowania decyzji;

• Spowolnienie myślenie;

• Spowolnieni ruchowe;

• Zaburzenie snu (senność lub bezsenność);

• Znaczna utrata wagi (bez zmiany diety i utraty apetytu);

• W ciężkich przypadkach halucynacje i omamy;

• Nawracające myśli samobójcze, próby samobójcze;

• Zaburzenia rytmów okołodobowych;

• Ok.70% pacjentów odpowiada na terapię p/depresyjną;

• W ciężkich przypadkach lub przypadkach opornych na leki = ECS.

• Dystymia (chroniczna subdepresja):

• Przewlekła;

• Częstotliwość występowania 6%;

• Kobiety: mężczyźni = 3:1;

• Często pojawia się we wczesnych wieku (<21lat) i jest związana z urazami z okresu dzieciństwa - opuszczenie dziecka, molestowanie dziecka;

• Okresy bezobjawowe rzadko dłuższe niż 2 miesiące;

• Co najmniej dwa objawy spośród:

• Zmiany apetytu;

• Mniejsza energia życiowa;

• Zaburzenia koncentracji;

• Zaburzenia snu;

• Niska samoocena;

• Poczucie beznadziejności.

• Choroba afektywna dwubiegunowa:

• Dwubiegunowe zmiany nastroju, zachowania, myślenia;

• 
  Depresja mania

• Mania:

• Rzadko występuje jako oddzielna jednostka chorobowa (10%);

• Najczęściej towarzyszy depresji w chorobie afektywnej dwubiegunowej.

• Objawy osiowe:

• Nadmierne podniesiony nastrój;

• Gadatliwość;

• Chory mówi i mówi o rzeczach, które zrobi;

• Wysoka, nieadekwatna do rzeczywistości samoocena.
  

• Monoaminegiczna teoria depresji:

Depresja jest wynikiem patologicznie niskich poziomów lub zaburzeniem równowagi pomiędzy neuroprzekaźnikami monoaminowych:

• Serotoniny;

• Noradrenaliny.

Niedobór NA	Niedobór 5-HT
Zaburzenia uwagi	Depresyjny nastrój
Kłopoty z pamięcią i koncentracją	Niepokój, lęk
Wolny przepływ informacja	Panika
Nastrój depresyjny	Fobia
Zwolnienie psychoruchowe	Obsesje
Zmęczenie	Poszukiwanie jedzenia, bulimia
	Zaburzeni snu

Sposoby podniesienia poziomu neuroprzekaźników lub ↑ siły jego działania:

• Nasilenie uwalniania;

• Zahamowanie rozkładu;

• Zahamowanie wychwytu zwrotnego do neuronu;

• Receptor - zmiany wrażliwości: up-regulation, down-regulation.

Odpowiedź na działania leków p/depresyjnych:

• Zmniejszenie 50% objawów;

• 2 na 3 pacjentów odpowiada na stosowany lek p/depresyjny;

• 1 osoba na 3 odpowiada na placebo;

• Po 1 roku leczenia 40% pacjentów nadal cierpi na depresję u 40% nastąpiła depresja, a u 20% częściowa poprawa lub dystymia.

• Główne klasy leków p/depresyjnych:

• Leki o przeważającym wpływie na wychwyt neuronalny monoamin:

• Nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego monoamin o licznych dodatkowych działaniach receptorowych - TLPD;

• Leki selektywnie hamujące wychwyt zwrotny NA i 5-HT (leki I rzutu);

• Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego 5-HT;

• Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego 5-HT i blokujące postsynaptyczne receptory 5-HT₁;

• Selektywne inhibitory wychwytu NA (leki II rzutu);

• Inhibitory wychwytu dopaminy.

• Inhibitory monoaminooksydazy (MAO) - leki II rzutu.

• Leki o przeważającym działaniu blokującym receptory α₂-adrenergiczne (leki II rzutu).

1. TLPD - trój cykliczne leki p/depresyjne

• Amitryptylina

• Dezipramina

• Dibenzepina

• Doksepina

• Imipramina

• Klomipramina

• Nortryptylina

• Noksiptylina

• Opipramol

• Proptryptylina

• Trimipramina

1. Mechanizm działania

Hamują wychwyt zwrotny noradrenaliny i serotoniny

2. Farmakokinetyka

• Dobra absorpcja po podaniu doustnym

• Stosunkowo długi okres półtrwania

• Metabolizm wątrobowy

• Przechodzą przez łożysko

• Metabolity tych związków są aktywne (demetylacja w łańcuchu bocznym):

• Imipramina dezimipramina

• Amitryptylina nortryptylina

• Doksepina nordoksepina

1. Działania niepożądane:

• Działanie cholinolityczne (blokada receptorów muskarynowych):

• Suchość w jamie ustnej

• Bóle brzucha

• Zaparcia

• Pogorszenie widzenia

• Blokada receptorów α1-adrenergicznych

• Hipotonia ortostatyczna

• Przyrost masy ciała

• Spadek ciśnienia tętniczego

• Blokada receptorów H1-histaminowych

• Zawroty głowy

• Senność

• Przyrost masy ciała

• Kardiotoksyczność

• Kołatanie serca

• Tachykardia

• Arytmia

• Zaburzenia seksualne, spadek libido, zaburzenia erekcji i ejakulacji

1. Przeciwwskazania

• Bezwzględne

• Jaskra z zamkniętym kątem przesączania

• Zaburzenia rytmu serca zwłaszcza tachykardia i migotanie przedsionków

• Ostra niewydolność naczyń wieńcowych

• Okres bezpośrednio po zawale

• Znaczna hipotonia

• Znaczne nadciśnienie tętnicze

• Choroba Addisona

• Znaczna nadczynność tarczycy

• Ciężkie uszkodzenie narządów miąższowych (wątroby i nerek) oraz układu krwiotwórczego

• Zespoły depresyjne z zaburzeniami świadomości

• Zatrucie alkoholem, barbituranami, narkotykami, lekami psychotropowymi, leki o działaniu cholino litycznym i adrenolitycznym

• Względne

• Schorzenia układu krążenia w tym choroby serca, zaburzenia rytmu, nadciśnienie, miażdżyca

• Schorzenia przemiany materii

• Przerost gruczołu krokowego

1. Leki hamujące wychwyt zwrotny NA i 5-HT:

• Wenlafaksyna;

• Milnacipran.

Są stosowane również w stanach lękowych, w tym w napadowym lęku.

Szkodliwa interakcja z inhibitorami MAO zespół serotoninowy.

1. Działania niepożądane:

• Zmęczenie;

• Bóle i zawroty głowy;

• Drażliwość;

• Zaburzenia funkcji seksualnych;

• ↑ ciśnienia tętniczego;

• ↑ akcji serca;

• ↑poziomu cholesterolu.

1. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI):

• Fluoksetyna;

• Sertralina;

• Paroksetyna;

• Fluwoksamina;

• Citalopram.

Stosowane też w zaburzeniach o charakterze lękowym (napadowe lęki, nerwica lękowa), natręctwach.

Są stosowane w leczenie bulimii.

• Poprawa stanu zdrowia pacjentów do 2-4 tygodniach;

• Donoszono o przypadkach nasilonej agresji, a nawet o atakach szału u chorych przyjmujących fluoksetynę;

• Mogą nasilać lęk i niepokój.

Zalety w porównaniu do TLPD i IMAO:

• Rzadko działania niepożądane ze strony układu krążenia;

• Brak niepożądanych działań atropino podobnych;

• Niska toksyczność (małe ryzyko przedawkowania).

Należy zachować dużą ostrożność u chorych z nasilonym lękiem i niepokojem!!




1. Działania niepożądane i powikłania:

• Lęk, niepokój, zaburzenia snu (bezsenność);

• Bóle głowy;

• Nudności, wymioty, anoreksja;

• Utrata łaknienia, biegunka;

• Zaburzenia ostrości widzenia;

• Bradykardia;

• Napady drgawkowe;

• Leukopenia i trombocytopenia.

1. Zespół serotoninowy:

• Występują gdy pacjent bierze leki serotoninergiczne (IMAO +SSRI)l

• Objawy:

• Pobudzenie;

• Nadciśnienie;

• Hipertermia;

• ↑napięci mięśni szkieletowych;

• Możliwe:

• Drgawki;

• Śpiączka;

• Śmierć.

1. Zespół odstawienia SSRI:

• Pojawia się w kilka dni po zaprzestaniu stosowania;

• Objawy mogą utrzymywac się przez 3-4 tygodnie;

• Objawy:

• Zachwianie równowagi ciała;

• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe;

• Objawy grypopodobne;

• Zaburzenia snu.

1. Leki hamujące wychwyt zwrotny 5-HT i dodatkowo blokujące postsynaptyczne receptory 5-HT2:

• Nefazodon;

• Trazodon (duże dawki - p/depresyjne, małe dawki - nasenne).

1. Leki hamujące wychwyt zwrotny NA (NRI):

• Reboksetyna;

• Maprotylina.

1. Leki hamujące wychwyt zwrotny DA:

• Nomifenzyna;

• Amineptyna.

1. Czteropierścieniowe leki p/depresyjne:

• Mianseryna;

• Blokuje presynaptyczne receptory α2;

• Mirtazapina:

• Blokuje presynaptyczne receptory β2 i 5-HT3.

• Maprotylina:

• Hamuje wychwyt zwrotny NA i w znacznie mniejszym stopniu 5-HT.

1. Inhibitory MAO (IMAO):

• MAO-A:

• Rozkłada NA i 5-HT, tyraminę;

• MAO-B:

• Rozkłada DA.

W wyniku działania IMAO dochodzi do wzrostu stężenia monoamin w cytoplazmie zakończeń nerwowych. ↑ stężenia powoduje zwiększone spontaniczne wyciekanie monoamin z neuronów do synapsy oraz ↑ uwalniania pod wpływem działających niespecyficznie amin, tj: amfetamina, tyramina.

• Pierwotne zastosowanie w latach 50 w leczeniu gruźlicy (iproniazyd);

• Obecnie rzadziej stosowane niż inne leki p/depresyjne;

• Dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego;

• Niektóre mają aktywne metabolity.

1. I generacja:

• Nieodwracalne i nieselektywne IMAO;

• Bardzo rzadko stosowane;

• Fenelzyna, iproniazyd, izokarboksazyd, pargylina;

1. II genracja:

• Selektywne i nieodwracalne;

• Klorgylina (MAO-A);

• Selegilina (MAO-B) - stosowana w chorobie Parkinsona.

1. III generacja:

• Selektywne i odwracalne;

• Moklobemid (MAO-A) (Aurorix);

• Lazebemid (MAO-B).

1. Wine and cheese reaction:

• Bardzo niebezpieczna interakcja z żywnością zawierającą tyraminę (wino, ser pleśniowy);

• Spadek MAO-A ↑ tyraminy ↑ NA w układzie krążenia przełom nadciśnieniowy wylew krwi do mózgu.

Leki przeciwdepresyjne

Farmakologia wykłady Strona 1

---