Reguły wykładni:
Językowej:
Domniemanie języka prawnego- przystępując do wykładni prawa zakładamy ze słowa użyte w tekście prawnym mają specyficzne znaczenie prawnicze. Z tym domniemaniem wiąże się nakaz przestrzegania definicji legalnych. Są to przepisy prawa, które zawierają nakazy rozumienia określonych terminów w określony sposób. Ustawodawca wprowadza definicje legalne w kilku przypadkach.
Po pierwsze kiedy chce ustanowić neologizm- czyli zwrot niespotykany dotychczas w języku.
Dany zwrot jest wieloznaczny, a ustawodawca preferuje jedno z jego znaczeń.
Ustawodawca terminowi występującemu w języku potocznym nadaje nowe znaczenie inne niż w potocznym.
Domniemanie obowiązek przyjęcia z góry jakiegoś twierdzenia do momentu jego obalenia.
Domniemanie języka specjalnego- jeżeli dany akt prawny związany jest z dziedziną wiedzy specjalnej, która posługuje się idiolektem, to przyjmujemy, że znaczenie słów użytych w przepisie jest specjalistyczne (idiolektyczne).
Idiolekty- odmiany języków związane z jakąś dziedziną wiedzy.
Socjolekty- języki grup społecznym
Domniemanie języka potocznego- przyjmujemy po obaleniu poprzednich domniemań, że znaczenia słów użytych w przepisie są potoczne. Jeżeli na gruncie języka potocznego dany termin ma wiele znaczeń to wybiera się znaczeni kontekstualne.
Zakaz wykładni
synonimiczne- różnym zwrotom nie można przyznawać tego samego znaczenia.
homonimicznej- oznacza, że tym samym zwrotom nie można przyznawać różnych znaczeń
Kolejna dyrektywa: Przepisu prawa nie można interpretować tak, by jakikolwiek jego element okazał się zbędny.
Wykładnia systemowa- jest to ustalanie znaczenia przepisu na podstawie kontekstu systemowego. Czyli miejsca przepisu w systematyce wewnętrznej i zewnętrznej aktu normatywnego w danej gałęzi prawnej i całym systemie prawnym.
Oparta jest na dwóch założeniach
Istnieje system prawa czyli układ norm, w którym funkcjonują więzi statyczne i dynamiczne.
Miejsce danego przepisu w systemie nie jest przypadkowe i powinno mieć wpływ na znaczenie przepisu.
Dyrektywy:
Argumentu a rubrica- jest to reguła wykładni, która nakazuje nadać przepisowi prawa znaczenie które wynika z jego usytuowania wewnątrz aktu prawnego.
Znaczenie przepisu niższego rzędu powinno być ustalane w zgodzie z przepisami wyższego rzędu.
Przepisy statuujące reguły powinny być interpretowane z przepisami statuującymi zasady
Przepisów prawa nie można interpretować w sposób prowadzący do luk.
Przepisów prawa nie należy interpretować w sposób prowadzący do sprzeczności.
wykładnia funkcjonalna- ustalanie znaczenia przepisu w oparciu o tzw. Kontekst funkcjonalny czyli cele wydania przepisu jego funkcje, cele danej gałęzi prawa czy prawa w ogólności.
Dyrektywy-
Przy ustalaniu znaczenia przepisu należy uwzględniać cel jego wydania
Przy ustalaniu znaczenia przepisu należy uwzględniać jego funkcje
Przy ustalaniu znaczenia przepisu należy uwzględniać wartości właściwe przede wszystkim w danej gałęzi prawa.
Przy ustalaniu znaczenia przepisu należy uwzględniać aktualna politykę państwa
Przy wykładni przepisu prawa należy uwzględniać jeżeli jest to prawnie dopuszczalne skutki wyboru określonego znaczenia.
Pośród wszystkich możliwych znaczeń dostępnych na gruncie językowym powinno się wybrać to znaczenie, które w sposób najlepszy współgra z ratio legis (rozum ustawy)
Podział wykładni:
Ze względu na moc wiążącą (ze wzg. Na podmiot)
Wykładnia autentyczna- dokonywana przez ten sam podmiot, który ustanowił dany przepis, moc wiążąca tej wykładni jest taka sama jak moc przepisu. Ograniczona jest kompetencja prawotwórczą organu prawodawczego oraz rodzajem aktu. Wynika to z zastosowania wnioskowania z większego na mniejsze. Skoro określony podmiot ma prawo ustanawiać zakazy i nakazy postępowania, to tym samym ma prawo interpretować nakazy i zakazy wcześniej przez siebie ustanowione
Wykładnia legalna delegowana jest dokonywana przez organ upoważniony przez prawodawcę do dokonywania wykładni. Moc wiążąca tego typu wykładni wynika z granic upoważnienia do jej dokonywania oraz z zasięgu kompetencji organu upoważnionego. Gdy idzie o powszechnie obowiązującą wykładnie ustaw to ma ona w Polsce długą tradycję. Od lat 50-tych do połowy 80. wykładnie legalną delegowano z ustaw o mocy powszechnie obowiązującej wykonywała rada państwa, od utworzenia trybunału konstytucyjnego do wejścia w życie 1997r. Konstytucji, trybunał konstytucyjny dokonywał w formie uchwał powszechnie obowiązującej wykładni ustaw. Obecnie żaden organ nie jest do tego upoważniony. Na szczeblu lokalnym izby skarbowe są upoważnione do wiążącej wykładni ustaw podatkowych, lecz zasięg tej wykładni wyznacza zasięg kompetencji izby.
Operatywna- jest dokonywana przez sądy i organy administracyjne w procesie rozstrzygania konkretnych spraw. Moc wiążąca tej wykładni jest uzależniona od wielu czynników.
Zawarta w prawomocnym orzeczeniu sądu pierwszej instancji albo w ostatecznym orzeczeniu odwoławczym jest wiążąca dla wszystkich. Jednakże in concreto czyli w konkretnym przypadku. W podobnych przypadkach sądy nie są związane tą wykładnią.
Wykładnia sądu lub organu odwoławczego jest wiążąca dla sądu, który podejmował rozstrzygnięcie pierwszej instancji, zatem nie tylko sąd wydający rozstrzygnięcie jest związany wykładnią.
Specyficzna jest moc wiążąca tzw. Orzeczenie prejudycjalne- zawierające wykładnie prawa są to orzeczenia wydawane przez inne organy niż ten, który daną sprawę rozstrzyga, ale niezbędne do rozstrzygnięcia danej sprawy. O Prejudycjalne sądu tego samego rzędu i wykładnia w nich zawarta wiążą tylko w konkretnej sprawie. Natomiast orzeczenie prejudycjalne wydane w odpowiedzi na pytania prawne skierowane do sądu najwyższego, trybunału konstytucyjnego i europejskiego trybunału sprawiedliwości wiążą także w sprawach podobnych.
Doktrynalna- dokonywana przez naukę prawa, z uwagi na fakt, że nauka prawa nie ma kompetencji w zakresie tworzenia i stosowania prawa wykładnia doktrynalna nie ma mocy wiążącej jednakże w praktyce jest powszechnie uwzględniana przez sady i organy administracyjne.