Ćwiczenia 3. Temat: Grupa społeczna. Rodzina jako przykład grupy społecznej.

1. Pojęcie grupy społecznej w socjologii.

2. Elementy konstytuujące grupę społeczną.

3. Rodzaje grup społecznych i kryteria ich wyróżniania.

4. Pojęcie rodziny jako przykładu grupy społecznej.

5. Typy małżeństw i rodzin.

6. Funkcje rodziny.

7. Kryzys współczesnej rodziny i jego przejawy.

8. Przyczyny kryzysu rodziny oraz możliwości przeciwdziałania temu kryzysowi.

Ad. 1

Zbiór co najmniej trzech osób, którego członkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.

Ad. 2

1.Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy społecznej wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występować może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych (m.in. tworzenie koalicji, opozycji, mediacji), kontroli społecznej.

2.Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Socjologami, którzy podkreślali te cechę jako konstytuującą grupę społeczna byli przede wszystkim George Homans i Robert K. Merton.

3.Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych.

4.Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków.

5.Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Aspekt świadomościowy podkreślany był przede wszystkim w socjologii humanistycznej, m.in. przez Floriana Znanieckiego.

Przynależność: subiektywna/ obiektywna

Przynależność: ideowa/ pełna

Ośrodki skupienia- materialne i duchowe /symbole, wartości, idee/ podstawy grup.

Ad. 3

Typy grup:

1. Wielkość grupy: Małe/ duże

2. Przyjęcie do grupy: Ekskluzywne/ inkluzywne/ ograniczone

3. Rodzaj więzi: Pierwotne/ wtórne

4. Stopień sformalizowania: Formalne/ nieformalne

5. Celowe/ terytorialne

Ad. 4

Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.

W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:

- małżeńską lub partnerską - bycie żoną lub mężem, partnerem lub partnerką,

-rodzicielską - bycie ojcem lub matką,

- braterską - bycie siostrą lub bratem.

Ad. 5

Klasyfikacja rodzin:

1) ze względu na liczebność członków i organizację:

- rodziny małe (nuklearne) - składające się z dwóch małżonków i najwyżej dwojga dzieci

- rodziny duże (wielopokoleniowe) - obejmują dwie rodziny małe, a na ich czele stoi ojciec rodziny

2) ze względu na źródło utrzymania rodziny, styl życia rodzinnego

- rodziny chłopskie, robotnicze, rzemieślnicze, inteligenckie

- rodziny wiejskie, małomiasteczkowe, miejskie

Klasyfikacja małżeństw:

1. Poligamiczne (wielomałżeństwo)/ monogamiczne (związek dwojga ludzi)

2. Endogeniczne (Wybór współmałżonka w ramach własnej zbiorowości etnicznej, religijnej, klasowej, terytorialnej, szczepu, rodu, kasty, klanu.)/ egzogamiczne (Jest to wybór małżonka poza własną zbiorowością.)

3. Matriarchalne (Władza należy głównie do matki i żony ) / patriarchalne (Władza i prestiż należą głównie do ojca i męża ) / partnerskie (kobieta i mężczyzna dzielą prawa i obowiązki wynikające z uczestnictwa w życiu rodzinnym. )

Ad. 6

Funkcje:

- materialno - ekonomiczna - zaspokajanie materialnych potrzeb rodziny

- opiekuńczo - zabezpieczająca - polega na materialnym i fizycznym zabezpieczeniu członków rodziny w niezbędne do życia środki

- prokreacyjna - jest formą zaspokajania emocjonalno - rodzicielskich potrzeb współmałżonków

- seksualna - jest społecznie powszechnie akceptowaną formą współżycia płciowego

- kontrolna - przejawia się w sprawowaniu wzajemnej kontroli członków rodziny

- socjalizacyjna - przygotowuje dzieci do samodzielnego pełnienia podstawowych ról społecznych

- rekreacyjno - towarzyska - dom rodzinny jest miejscem wypoczynku i nawiązywania kontaktów towarzyskich

Ad. 7/8

We współczesnych rodzinach równie częste jak nieporozumienia między małżonkami są konflikty międzypokoleniowe, czyli między rodzicami a dziećmi. Źródłem konfliktów międzypokoleniowych jest rozbieżność międzypokoleniowych systemów wartości i różnice wzorów kulturowych. Sytuacja, w której po zastosowaniu różnych środków nie może dana rodzina wypełniać swych elementarnych funkcji to wskaźnik jej zaawansowanej dezorganizacji, która często prowadzi do rozbicia tej podstawowej struktury społecznej. Rozbicie rodziny może przybrać postać opuszczenia przez jednego ze współmałżonków, separacji lub rozwodu. Poza tym każdy związek, nawet najszczęśliwszy, zostaje przerwany przez śmierć. Rozwód to główny i najczęściej spotykany wskaźnik rozbicia małżeństwa i rodziny. Głównymi przyczynami rozwodu są zdrady małżeńskie i alkoholizm.

---