Operator urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych

Kod klasyfikacji: 822

Rozdział klasyfikacji: Przemysł wydobywczy, ciężki, elektryka i elektronika

Klasa klasyfikacji: Przemysł chemiczny

Zadania i czynności

Głównym celem pracy operatora urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych jest wytwarzanie w wyniku procesów chemicznych lub fizykochemicznych różnego rodzaju produktów powszechnie stosowanych, jak również półproduktów przetwarzanych w dalszych etapach procesu produkcji, zarówno w przemyśle chemicznym jak i w pozostałych gałęziach przemysłu.

W zawodzie operatora urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych istnieje bardzo duża specjalizacja - bez podania określenia czynności czy wyrobu, jaki wykonuje operator, trudno cokolwiek powiedzieć o jego pracy.

Na przykład operator do nakładania powłok galwanicznych może zajmować się jedynie przygotowaniem powierzchni do nałożenia powłoki, to jest jej odtłuszczaniem i trawieniem, pozostałe operacje może wykonywać operator zajmujący się nakładaniem powłok. Operator może też specjalizować się w nakładaniu różnych rodzajów powłok. Taka organizacja pracy istnieje szczególnie w dużych galwanizerniach.

Niemniej jednak w zadaniach i czynnościach wykonywanych przez operatorów urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych można wyodrębnić ogólnie podstawowe procedury, które każdy operator musi wykonać w procesie produkcyjnym. Można tu wymienić: przygotowanie aparatury i urządzeń, nadzór nad ich pracą oraz przegląd i konserwację. Podobnie jest z przygotowaniem materiałów i ich przetwarzaniem w procesie produkcyjnym. Rodzaj stosowanej aparatury zależy przede wszystkim od technologii, a nie od produktu finalnego. Ten sam produkt można otrzymać różnymi metodami, przy zastosowaniu różnych urządzeń, co jest spowodowane wyborem technologii. Jednak i tu istnieje pewne podobieństwo urządzeń i maszyn stosowanych zwłaszcza w początkowych etapach produkcji. Tak więc każdy operator może obsługiwać zbiorniki, mieszalniki, młyny, pompy itp.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca operatora urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych odbywa się w zasadzie w halach produkcyjnych, w których ustawione są maszyny i urządzenia. W niektórych technologiach praca może odbywać się w specjalnych pomieszczeniach, np. ciemniach, komorach sterylnych.

Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych mogą być narażeni na bezpośrednie działanie różnego rodzaju substancji szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. Substancje te mogą występować także w powietrzu, w postaci par, gazów i pyłów. Stąd operatorzy są narażeni na różnego rodzaju choroby wywołane toksycznymi, kancerogennymi, mutagennymi własnościami stosowanych przez nich związków chemicznych. Niejednokrotnie obecność substancji chemicznych jest przyczyną nieprzyjemnych zapachów. W celu usunięcia ze stanowisk pracy emitowanych do powietrza związków chemicznych stosowana jest wentylacja, która jest poważnym źródłem hałasu.

warunki społeczne

Praca operatorów urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych może być wykonywana zarówno zespołowo jak i indywidualnie. Jaki charakter pracy dominuje w danym zakładzie zależy od stosowanej technologii i zasad bezpieczeństwa. Na przykład praca wymagająca warunków sterylnych wykonywana jest w kabinach, w pełnej izolacji od otoczenia.

Małe zespoły, zazwyczaj dwuosobowe, pracują w pomieszczeniach wolno stojących podczas produkcji materiałów wybuchowych.

warunki organizacyjne

Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych pracują od 6 do 8 godzin dziennie. Godziny pracy są stałe lub zmienne. W wielu zakładach wymagana jest praca w dni wolne od pracy. Ogólnie organizacja i godziny pracy zależą od rodzaju produkcji i stosowanej technologii. Praca operatorów nadzorowana jest okresowo. Podczas pracy operator dąży do zapewnienie ciągłości procesu, jakości produktu finalnego oraz wydajności procesu. Kolejność czynności, tempo i swoboda ich wykonywania jest uwarunkowana technologią i zasadami bezpiecznej pracy, które są specyficzne w procesach chemicznych. W dużej mierze praca wykonywana przez operatorów jest pracą rutynową. Jednak w zakładach małych lub o bardzo zróżnicowanej produkcji muszą oni zmieniać stanowiska pracy lub rodzaj produkowanego wyrobu. Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych ponoszą odpowiedzialność za powierzone urządzenia i materiały, ponoszą także odpowiedzialność za bezpieczeństwo współpracowników.

Wymagania psychologiczne

Niezbędną cechą w tym zawodzie, ze względu na charakter wykonywanych zadań, jest dokładność i precyzja. Jest to podyktowane nie tylko obowiązkiem wykonywania czynności tak, aby otrzymać wyrób wysokiej jakości, ale także zapewnieniem bezpieczeństwa pracy sobie i otoczeniu.

Operatorzy bardzo często muszą się wykazywać osobistą odwagę i odporność na stresy. Szczególnie niebezpieczne są prace wykonywane przez operatorów wytwarzających różnego rodzaju materiały wybuchowe, palne czy toksyczne. Mimo że stosowane technologie zapewniają bezpieczeństwo pracy, zawsze istnieje pewne zagrożenie. Inną ważną cechą wymaganą od operatorów jest umiejętność przystosowania się do pracy w warunkach izolacji od otoczenia. Takie cechy wymagane są zwłaszcza przy produkcji materiałów niebezpiecznych i farmaceutycznych. Ponieważ cykl produkcyjny wielu wyrobów może trwać wiele godzin, co stwarza konieczność przekazywania i przejmowania wzajemnie kontroli nad cyklem produkcyjnym, dość istotnymi cechami wymaganymi od operatorów urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych jest zdyscyplinowanie i poczucie obowiązku.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę operatorów urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych trudno jest jednoznacznie zakwalifikować. Dlatego też każdorazowo w zależności od warunków pracy przeprowadza się ocenę wydatku energetycznego. Osoba pracująca jako operator urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych powinna być odporna na alergie i odznaczać się bardzo dobrym stanem zdrowia. Ponadto pożądane jest, aby operator był człowiekiem sprawnym fizycznie, odpornym na długotrwały wysiłek. Na niektórych stanowiskach wymagana jest wysoka sprawność narządu wzroku a niekiedy i słuchu. Zatrudnienie niepełnosprawnych w tym zawadzie jest niemożliwe, może z wyjątkiem osób niedosłyszących, ale też tylko na niektórych stanowiskach pracy.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w zawodzie operatora urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych niezbędne jest ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej o profilu chemicznym. Wprowadzanie nowej technologii, automatyzacja, stawiają coraz wyższe wymagania wykształcenia. Dlatego pracodawcy dążą do zatrudniania na tych stanowiskach osób o wykształceniu średnim. Na niektórych stanowiskach mogą być zatrudniani pracownicy z wykształceniem podstawowym, po uprzednim przyuczeniu do zawodu.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie operatora urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych istnieją możliwości awansu, zwłaszcza jeśli operator ma odpowiednie wykształcenie i chęć stałego uzupełniania swojej wiedzy zawodowej. Operator może awansować na brygadzistę, mistrza i piąć się coraz wyżej w hierarchii zawodowej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie operatora urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych preferowane jest zatrudnianie osób młodych oraz osób do czterdziestego roku życia. Zatrudnianie osób starszych jest możliwe, jeżeli mają odpowiednie wykształcenie.

Polecana literatura

Poradnik galwanotechnika, Praca zbiorowa, WN-T, Warszawa 1985.

Teczka Informacyjna o Zawodzie Technik Chemik - Chemiczne Procesy Technologiczne, Centrum Informacji Zawodowej.

Informacja o szkołach dla dorosłych i egzaminach eksternistycznych, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 1993.

Kwalifikacja Zawodów i Specjalności, Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, Warszawa 1995.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---