Współpraca przedszkola

ze środowiskiem

Środowisko to miejsce życia i rozwoju każdego człowieka. Stanowi ono realne, materialne miejsce działalności nas wszystkich. Problemem środowiska interesują się nauki o człowieku, jak pedagogika, socjologia, psychologia wychowawcza. Pedagogikę interesuje zagadnienie roli środowiska w procesie wychowania, wiąże się z tym termin środowiska wychowawczego. Środowisko wychowawcze to ta część otoczenia człowieka, w jakim on żyje, która tworzy układ czynników ekologicznych oddziałujących w sposób bezpośredni lub pośredni na jednostkę, otoczenie oddziałuje na człowieka w sposób całościowy. W pedagogice wyodrębnia się środowisko naturalne, społeczne i kulturowe.

Środowisko naturalne zwane jest także biologicznym. Stanowi ono układ czynników geofizycznych i biogeograficznych, w których człowiek żyje.

Środowisko społeczne to układ osób i grup ludzi, ról i stosunków społecznych, w których żyje człowiek.
Na wychowanka oddziałuje on zarówno poprzez tradycję, jak i współczesną strukturę. Środowisko społeczne oddziałuje na psychikę człowieka od pierwszych chwil po jego narodzeniu. W miarę dorastania jednostka wchodzi w coraz bardziej złożone interakcje z innymi ludźmi. Dzięki temu poznaje obowiązujące w danej grupie wzory postępowania i zachowań powszechnie akceptowanych.

Środowisko kulturowe tworzą wszelkie kulturowe dobra przekazywane z pokolenia na pokolenie w postaci dorobku materialnego i duchowego. To także normy i zasady zachowania obowiązujące w danym kręgu kulturowym.

Nieodzowne elementy większości oddziaływań wychowawczych od wczesnego dzieciństwa stanowią wytwory działalności ludzkiej, składające się na cywilizację oraz dobra kultury duchowej, tworzące ideologię, prawo, moralność, obyczaje. Ze względu na kryterium wzajemnych związków łączących ludzi między sobą wyróżnia się dwa rodzaje środowisk.

Środowisko naturalne tworzy rodzina, grupa rówieśnicza, społeczność lokalna, wraz z jej podłożem terytorialnym, przyrodniczym i kulturowym. Człowiek staje się częścią tego środowiska ze względu miejsce urodzenia, więzy krwi, przedział wieku. Często oddziałuje ono na jednostkę w sposób niezamierzony, ze względu na silny związek emocjonalny jednostki z osobami wchodzącymi w skład naturalnego środowiska wychowawczego. Te właśnie powiązania emocjonalne z najbliższymi i rówieśnikami sprawiają, że dziecko przejmuje akceptowane przez nich wzory zachowań. Wpływy wywierane przez naturalne środowisko wychowawcze są niezwykle trwałe.

Środowisko intencjonalne tworzą wszelkiego rodzaju instytucje wychowawcze realizujące określone cele i rodzaje działalności w planowej i zorganizowanej formie. W kręgu środowiska wychowawczego intencjonalnego znajdują się placówki mieszczące się w systemie oświatowym
i opiekuńczym: szkoły, przedszkola, domy dziecka, sanatoria i prewentoria dziecięce, ale również różnorodne placówki pełniące funkcje wspierające i uzupełniające, stymulujące rozwój jednostek: świetlice, domy kultury, kolonie. Umożliwiają one racjonalne i użyteczne spędzanie czasu wolnego oraz rozwijanie zainteresowań. Rozwój i wychowanie dziecka przebiega w ścisłej zależności od środowiska. Budzi ono żywe zainteresowanie wychowanka, a naszym zadaniem jest umożliwienie mu polisensorycznego odkrywania i eksploracji otaczającego świata oraz wspieranie dziecka w jego twórczym wyrażaniu własnych przeżyć i uczuć z tym związanych.

Fascynujący i pełen tajemnic świat otaczający dziecko jest dla niego źródłem wielu przeżyć i doznań. Pragnie ono zaspokoić swą ciekawość, dotyka, bada, pyta. Chcąc poznać i zrozumieć świat, dziecko otwiera się ku niemu, aby odkrywać nieznane, zbadać niezbadane, nazwać nienazwane. W tym radosnym poznawaniu świata musi ono napatrzeć się do woli otoczeniu, zwierzętom, kwiatom, drzewom, ludziom, domom, autom.

Wśród wszystkich elementów, stanowiących otoczenie dziecka, szczególne miejsce zajmuje przyroda. Jest źródłem bogatych przeżyć estetycznych, dostarcza niepowtarzalnych wrażeń, a dzięki swej tajemniczości pobudza do ciągłych poszukiwań. Świat przyrody wyzwala w dziecku głębokie doznania swoją wielkością, rozmaitością barw, kształtów, wielkości, zapachów, procesów i przemian.

Przyrodę określa się mianem „sprzymierzeńca w wychowaniu dziecka”, gdyż wychodzi ona naprzeciw wszystkim jego potrzebom, sprzyja harmonijnemu rozwojowi, dostarcza afirmatywnych przeżyć. Zadaniem przedszkola jest umożliwianie dziecku bezpośrednich kontaktów z przyrodą.

Codzienne życie w rodzinie i przedszkolu wprowadza dzieci w krąg przedmiotów i zjawisk oraz słów i znaczeń składających się na niezbędną wiedzę, która ułatwia orientację w otoczeniu i przystosowanie się do wymagań społecznych.

Poznawanie otoczenia społecznego przyczynia się do rozwoju zainteresowań dziecka najbliższym środowiskiem, życiem i pracą ludzi oraz jej wytworami.

Wychowanie przedszkolne, przybliżając dziecku środowisko społeczne, ma na względzie:

• włączanie w tematykę pracy z dziećmi treści czerpanych z najbliższego otoczenia, dostępnych bezpośredniemu spostrzeganiu i stopniowe przechodzenie do treści mniej znanych,

• uwzględnienie w doborze tych treści warunków i możliwości środowiska lokalnego,

• stwarzanie warunków czynnego obcowania dzieci z otoczeniem poprzez zabawę, kontakty ludźmi, uczestniczenie w życiu najbliższego środowiska,

• kształtowanie właściwego stosunku do ludzi i ich pracy.

Najbliższa dziecku jest rodzina, która stanowi naturalne środowisko wychowawcze dziecka - jej kontakt z dzieckiem, a zarazem wpływ na jego rozwój ma charakter ciągły, stały. Rodzina zaspokaja podstawowe, biologiczne
i psychologiczne potrzeby dziecka, takie jak potrzebę bezpieczeństwa, zależności, miłości. Kształtuje zarazem nowe potrzeby poznawcze, emocjonalne i społeczne: życzliwości, uznania, zaspokojenia ciekawości, samourzeczywistnienia. Rodzina przekazuje dziecku dorobek kulturowy społeczeństwa, stanowi pierwsze źródło przekazu symboli, za pomocą których dziecko zaczyna porozumiewać się z otoczeniem i dzięki którym nawiązuje pierwszy z nim kontakt.

Klimat panujący w rodzinie ma ogromny wpływ na rozwój osobowości dziecka. Jeżeli członków rodziny łączą pozytywne więzi emocjonalne: wzajemne zaufanie, miłość, szacunek, tolerancja, a stosunki między nimi oparte są na współdziałaniu, podziale obowiązków i przywilejów oraz wzajemnej pomocy, atmosferę w niej panującą można określić jako korzystną dla rozwoju i kształtowania osobowości dziecka.

Postawy rodzicielskie sprzyjają rozwojowi pewnych cech zachowania się dzieci. Dobre, właściwe postawy decydują o pełnym rozwoju możliwości dziecka. Właściwe postawy rodziców, takie jak akceptacja dziecka, współdziałanie z nim, dawanie mu swobody odpowiedniej do wieku oraz poszanowanie jego praw jako członka rodziny, zaspokajanie podstawowych potrzeb psychospołecznych dziecka. W kontaktach z rodzicami dziecko tworzy sobie obraz własnego „ja”. Ów obraz oraz poczucie własnej wartości rozwija się pod wpływem aprobaty osób znaczących w społecznym środowisku dziecka, a pierwszymi z nich są właśnie rodzice.

Dziecko odkrywając otaczający je świat, gromadzi bogate doświadczenia związane ze środowiskiem przedszkolnym. Poznaje salę, budynek wraz ze wszystkimi pomieszczeniami, przedszkolny ogród. Poznaje także normy zachowania warunkujące bezpieczną i zgodną zabawę. Środowisko społeczne przedszkola to przede wszystkim układy społeczne między dziećmi oraz między dziećmi i dorosłymi.

Mając świadomość, jak ważny dla wszechstronnego rozwoju dziecka jest jego kontakt z otaczającym światem, nawiązanie stosunków z rówieśnikami, osobami dorosłymi, kadrą pedagogiczną przedszkola umożliwia go wychowankowi poprzez różnorodne formy współpracy ze środowiskiem.

Doceniając rolę rodziny jako naturalnego środowiska wychowawczego, przedszkole czyni starania, aby więź dziecka z rodziną była także elementem życia przedszkolnego. Stąd odbywają się organizowane przez przedszkola wszelkie imprezy z udziałem rodziców, poczynając od uroczystości ogólnoprzedszkolnych, a kończąc na kameralnych imprezach organizowanych przez nauczycielki poszczególnych grup. Spośród uroczystości obejmujących społeczność całego przedszkola, wymienić można spotkania z okazji Święta Rodziny, jubileuszowe, wspólne Pikniki Rodzinne, itp.

W grupach przedszkolnych odbywają się najczęściej spotkania świąteczne, uroczystości z okazji święta babci
i dziadka, zakończenie roku szkolnego, zajęcia otwarte. Rola przyrody w wychowaniu pełni niebagatelną rolę.
W związku z powyższym przedszkola umożliwiają wychowankom kontakt ze środowiskiem przyrodniczym bliższym i dalszym poprzez organizowanie wycieczek, spacerów, wyjść do ogrodu.

Niektóre przedszkola uświadamiają dzieciom znaczenie przyrody dla życia człowieka, starając się od najmłodszych lat włączać wychowanków do działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Stąd współpraca z instytucjami, które zajmują się tym zagadnieniem, np. Towarzystwem Opieki nad Zwierzętami. Nauczycielki bardzo często organizują akcje mające na celu wspieranie działań na rzecz ochrony przyrody.

Przedszkola doceniają także rolę kontaktów społecznych dla wychowania. Należy do nich ścisła współpraca z istotnymi dla funkcjonowania przedszkola instytucjami, jak Organ sprawujący nadzór pedagogiczny czy Organ prowadzący, Rada dzielnicy. Przedszkola uczestniczą w szeregu akcji charytatywnych, mając na celu uświadomienie wychowankom istoty niesienia pomocy potrzebującym. Ściśle współpracują także ze szkołą, domami kultury, bibliotekami i innymi placówkami kulturalno-oświatowymi, a także innymi przedszkolami.

Przedszkole organizuje różnorodne imprezy środowiskowe, konkursy, międzyprzedszkolne, a także umożliwia każdemu z wychowanków uczestniczenie w tego typu wydarzeniach organizowanych przez inne instytucje oświatowo-kulturalne.

Dziecko, które ma świadomość, że jest przez rodziców kochane, akceptowane, a na co dzień otaczane dobrocią i czułością, nabiera wiary we własne możliwości, ale też uczy się miłości, właściwych postaw wobec otaczającego świata, potrafi radośnie, spontanicznie reagować, wyrażać emocje poprzez ekspresję

Zasób doświadczeń zgromadzonych w kontaktach społecznych stanowi podstawę

dla rozwoju myślenia i mowy, uczy szacunku dla dorosłych i rówieśników,

pozwala na kształtowanie się umiejętności komunikacyjnych dzieci,

a przede wszystkim jest źródłem bogatych przeżyć emocjonalnych.

---