FILOZOFIA
PIERWSZY WYKŁAD:
Pitagoras wprowadził pojęcie filozofii . Do wyrazu sophia dodał phileo.
SOPHOS-SOPHIA- mędrzec-mądrość.
PHILEIN- miłować, dążyć do doskonałości.
PHILO-SOPHIA- miłowanie mądrości.
PHILOSOPHOS- ten, który miłuje mądrość.
Pitagoras miał dwa powody by nie używać tytułu mędrca:
Tylko Bóg jest uosobieniem mądrości, a przecież człowiek nie może się z nim równać, nie
może aspirować do rangi atrybutu boskiego, jest tylko miłośnikiem mądrości;
2. Pitagoras był skromny intelektualnie, nie chciał być pyszny, a kto twierdzi, że jest mądry nie może być mądry, bo nie może się intelektualnie rozwijać. Bo uważając się za mądrego nie chce się dalej doskonalić, bo uważa , że już wszystko wie.
Wszystkie nauki były związane z filozofią. Filozofia to pramatka nauki. Np.:
PSYCHOLOGIA-nauka o duszy, o świadomości ludzkiej (badania szczegółowe)
SOCJOLOGIA-nauka o społeczeństwie.
Chociaż nauki oddzieliły się od filozofii to i tak są z nią związane, różni je przedmiot badań, aspekt i metodologia badań (sposób dochodzenia).
SCIENTIA- nauka, wiedza
SAPIENTIA- mądrość
Są to dwa terminy, nie ma mądrości bez wiedzy.
FILOZOFIA-nauka ogólna, pozostałe to nauki szczegółowe
ANTROPOMORFIZACJA-nadawanie ludzkich cech rzeczą, ludziom. Filozofię od pozostałych nauk dzieli aspekt przedmiotu, punkt widzenia, metody badawcze.
Człowiek mądry- ma wizję funkcjonowania rzeczywistości, jest moralnie ukształtowany, rozróżnia dobro i zło, dobrze postępuje, umie udzielać dobrych rad.
Mądrość- całościowe ujęcie rzeczywistości, poprzez jej zasady, odróżni prawdę i fałsz, dobra i zła, znajomość słusznych norm postępowania, wyrażająca się w myśli, inicjatywie, zdolność do empatii.
DRUGI WYKŁAD:
ŚWIATOPOGLĄD-zespół przekonań i twierdzeń składających się na spójny wygląd rzeczywistości na zespół ocen i praw związany z przekonaniami.
Część tematyczna - stwierdza jak żyć (według jakiego światopoglądu). Np. życie człowieka ateisty - traktująca o jednakowości życia ludzkiego (dążenie do sukcesu wszelkimi sposobami).
CNOTA-rozpatrywanie dobra i zła (wszystko co dobre i szlachetne): Mądrość -całościowe widzenie rzeczywistości, znanie jej zasad. Znajomość słusznych norm postępowania, umiejętność rozróżniania dobra i zła, wyrażające się w myśli i czynie. Nie tylko wiedza ale także świadectwo swoim życiem.
Platon w V w. p. n. e., teoria czterech cnót:
mądrość, męstwo, umiarkowanie, sprawiedliwość. Mędrzec ma wyrobione te cechy.
WADY-przeciwieństwo cnót (nie są dobre).
SŁUSZNOŚĆ - skutki danego czynu - daje efekty pozytywne, dobre (decyzja była słuszna).
MORALNOŚĆ CZYNU-według intencji czynu chęć czynienia dobra. Czyn może być moralny ale nie słuszny i odwrotnie („dobrymi chęciami wybrukowane jest piekło”), (nie jest słuszny moralnie).
CZYN GODZIWY-liczy się moralność i skutek (motywowany szlachetnie), gdyby brakowało jakiegoś z elementów to czyn nie jest godziwy. Wyrazem mądrości jest godziwe życie.
CZYN NIEGODZIWY-motywowany popełnieniem zła i osiągnięcie oczekiwanego efektu.
ROZTROPNOŚĆ-zastosowanie mądrości w sytuacji praktycznej. Umiejętność znajdowania właściwych środków do realizowania czynów godziwych (przeciwieństwem jest spryt).
CNOTA INTELEKTUALNA-kierująca postępowaniem człowieka przez uwzględnienie całokształtu znaczących czynników sytuacyjnych, ustalenie co w danej sytuacji jest słuszne (zgodnie z moralnością i regułą umiaru).
TALENT-gotowość do szybkiego decydowania.
REGUŁA UMIARU-działanie na zwolnionych obrotach, złota miara, najlepsza miara między niedomiarem a nadmiarem, w sam raz, nic dodać nic ująć.
DOMNIEMANIE SŁUSZNOŚCI CZYNU-jakie skutki ten czyn wywoła zgodnie z regułą umiaru.
TRZECI WYKŁAD:
ZASADA EMPATII
EMPATIA-rozumienie i przeżywanie stanu drugiego człowieka, wrażliwość (taki człowiek może czynić czyny roztropne) potrafi postawić się w sytuacji innego człowieka.
FORMALIZM-czyny, kieruje pewnymi warunkami, nie stara się zrozumieć przyczyn, działa według określonych praw.
Obojętność jest wrogiem roztropności.
FERETYZM- postawa deklarowanej obojętności do światopoglądu (brak światopoglądu) jego motyw (obojętność) to utylitaryzm (użyteczność) dobre jest tylko to co użyteczne, on żyje swoim światem (wydaje mu się, że żyje bez żadnego światopoglądu).
ŚWIATOPOGLĄD:
-DEKLAROWANY-z nim się utożsamiamy, deklarujemy przynależność
-REALIZOWANY-jest charakteryzowany przez nasze czyny nie ważne jaki wyznajemy światopogląd ale jaki określają nasze czyny.
PRAKTYCZNY MATERUALIZM- postawa realizowana (potoczny), jest inny niż materializm filozoficzny, nie jest to światopogląd (teoretyczny), przyjęta postawa, która na najwyższy priorytet stawia pieniądz i władzę oraz inne dobra materialne, wszystkie inne wartości mają charakter instrumentalny, służalczy (do zdobycia dóbr materialnych). Są podrzędne. Materialista traktuje siebie jako przyrząd do zdobywania pieniędzy, władzy... tak samo jest traktowany przez innych ludzi, oceniany przez pryzmat materializmu.
Skutki:
Dodatnie: pod względem ekonomicznym (materialnym) same plusy, wskaźniki finansowe rosną, rozwija się interes, rosną czynniki materialne, natomiast duchowe maleją.
Ujemne: rozwój patologii, psychopatii, współczynnik samobójstw rośnie, samotność, ateizm... gdy jeden materialista widzi, że drugi człowiek ma od niego więcej to on czuje się źle stara się mu dorównać za wszelką cenę, odbija się to na jego stanie psychicznym.
Należy szukać przyczyny choroby, leczyć objawy a nie skutki (zła hierarchia wartości).
ABRAHAM MASLOW -koncepcja potrzeb wyższego i niższego rzędu.
Niższy: jedzenie, picie, ubranie- potrzeby somatyczne (cielesne).
Wyższe: duchowe, estetyczne, moralne, religijne (pokarm duszy i umysłu).
Rozrastają się potrzeby niższe a wyższe zanikają (duch się nie rozwija).
K. DĄBROWSKI-teoria dezintegracji pozytywnej. Rozerwanie skorupy, która otoczyła ducha. Skorupa ta się wzmacnia. Należy się rozwijać duchowo, rozwijać potrzeby wyższego rzędu. Przez rozwijanie się umysłowe unikamy znieczulenia, leczymy objawy a nie skutki.
V. FRANKL- odnaleźć źródło choroby i rozwijać się duchowo, unikać środków chemicznych, wzmocnić rozum nie można tłumić choroby, problemów.
CZWARTY WYKŁAD:
LOGO TERAPIA-leczenie problemów u źródła a nie objawów (np. nerwica leczenie lekami zastąpić rozmową, szukaniem przyczyn choroby i zlikwidowaniem go).
SCEPTYZM- scepticos- wątpiący.
„Lepiej być człowiekiem bez światopoglądu niż błądzić być niepewnym”.
Wskazuje na wielkość trudno się zdecydować (w dodatku są sprzeczne) sceptyk uważa, że nie ma słusznego wyboru. Uważa, że wszystko jest wątpliwe (a skoro tak to jego słowa także- absurd- brak logiki). Nie można stwierdzić, że wszystko jest wątpliwe.
KRYTYCYZM- negacja interferentyzmu.
SCJENTYZM-(sciencja-nauka)- pogląd, według którego poznanie rzeczywistości jest uwarunkowane naukami szczegółowymi (przyrodniczymi) rozwiązują problemy mieszczące się w ramach nauki uznaje tylko to co daje się opisać słowami nauki reszta jest pozorna, wszystkie problemy światopoglądowe są pozorne. Postawa filozoficzna.
AGNOSTYCYZM- twierdzą, że rzeczywistość jest tylko częściowo poznawalna woleli nie rozstrzygać. Problematyka światopoglądowa jest nie rozstrzygalna. Błąd metodologiczny- wykracza poza przedmiot swoich dociekań.
AUGUST COMTE- prekursor scientyzmu (pozytywizmu). Prawo trzech stadiów. Poziom umysłowy, ludzkości, opanowania przyrody.
(dziecko) bez rozumu- nie zna przyrody.
Okres teologiczny - ludzie nie znający przyrody tworzą związki magiczne (mistyczne)
Pojęcia religijne - biorą się z braku wiedzy.
Metafizyczny - bardziej racjonalne wyjaśnianie świata - w miejsce magii wchodzi filozofia. Pozytywny (dobry) nauki szczegółowe zastępują filozofię i magię kult nauki.
PIĄTY WYKŁAD:
SCIENTYZM- upowszechnił się w XX wieku ludzie wierzący wyznawali pogląd zwany FIDEIZMEM-odpowiedź wierzących na scientyzm, wiara daje wyjaśnienia nie wolno wkraczać nauką na grunt wiary, jeżeli nauka wchodzi na wiarę to jest odrzucana (odrzucili rozum). Współcześnie nie można być katolikiem i fideistą gdyż pada w konflikt ze swoją godnością. Problemy należy rozstrzygać na poziomie jednej dziedziny (niech fizycy badają problemy fizyczne - kosmos , biolodzy anatomie pochodzenia człowieka, tajemnice organizmu, rozum). Należy unikać takich problemów jak biblia odnosi się do fizyki, do kosmosu- spór Watykanu z fizykami.
POZYTYWIZM- neopozytywizm- odrodzenie się pozytywizmu w XXw 20-lecie. Koło wiedeńskie- wyznawali problemy pozorne(nie dające się naukowo wytłumaczyć, potwierdzić, np. Bóg, dusza szczęście) i problemy rzeczywiste.
REDUKCJONIZM- pogląd według którego zjawiska złożone da się sprowadzić do zjawisk prostych uznanych za podstawowe. Tak samo teorie można uprościć do teorii podstawowych.
PSYCHOLOGIZM- wyjaśnia np. dobro i zło :kiedy ktoś był mały gdy zrobił coś złego sprzecznego z zasadami w jakich funkcjonował dostawał klapsa, a kiedy coś dobrego był chwalony, nagradzany. Kiedy jest dorosły dobro i zło kojarzy mu się z sytuacjami z dzieciństwa, odczuwa stany emocjonalne, które są zakorzenione w dzieciństwie. Mechanika jest królową nauk u redukcjonalistów. Świat można zredukować do poziomu, w którym wszystko opiera się na mechanice.
SZÓSTY WYKŁAD:
CHAOS- stan niezorganizowania, stan pierwotny.
KOSMOS- ład, porządek, harmonia.
DETERINIZM- (determinde ograniczać)- pogląd według którego byt ma charakter uporządkowany, natura jest ograniczona w swoich zachowaniach, działaniach, powtarza się w określonych warunkach.
IDETERMINIZM- kiedy w bycie nie ma porządku np. teoria nieoznaczności Haisenberga nie można jednocześnie określić położenia i prędkości badanej cząstki co oznacza, że badając układ zakłócamy jego parametry i ingerujemy w wynik doświadczenia.
KAUZALIZM- odmiana determinizmu w bycie występują związki przyczynowo- skutkowe brak przypadku obejmuje całość rzeczywistości (teatr marionetek).
MECHANICYZM- idea-wolność jest upojeniem, każde zdarzenie ma swoją prawidłowość, brak przypadku.
FATALIZM - pogląd - życiem ludzkim rządzi fatum, wszystko jest z góry przewidziane w wersji kauzalnej - marionetki, wróżby, mitologia, teologiczny M.Luter.
PREDESTYNACJA- przeznaczenie.
EGZYSTENCJALIZM- życie traci sens
TEOLOGIZM- (finalizm, koniec) w bycie występują celowości każdy byt ma miejsce w ogólnej harmonii, gdyby go nie było to znika, harmonia zostaje zachowana. Spór między teologizmem a kauzalizmem w biologii , psychologii, materializmem a spirytualizmem - o istotę bytu.
MATERIA- nie ma w bycie ducha , wszystko jest materią z którą wszystko co istnieje jest związane
DUCH- duchowy byt, substancja duchowa i jej celowość jest nieodzowna w życiu
MOMIZM- byt ma charakter jednorodny, w bycie występuje jedna substancja. Momizm jest rozszerzeniem materializmu
MOMIZM SPIRYTUALISTYCZNY- skrajny spirytualizm - tylko duch bez materii.
PANTEIZM- Bóg tworząc świat sam się w niego przemienił(ludy wschodu)
DUALIZM- dwie substancje różnej natury ciało i dusza
PLURALIZM- więcej niż dwie substancje(np. żywioły są różnej natury są równo prawne)
SIÓDMY WYKLAD:
KREACJONIZM- pogląd według którego świat został stworzony przez Boga (chrześcijanizm, judaizm .
DEIZM- pogląd, według którego (odmiana kreacjonizmu). Bóg stworzył świat, popchnął go w ruch ale nie ingeruje w jego losy absolut kosmiczny. Ludzie to wyznający są ateistami. Materialiści, mechanicyści 18 w. -szukali konstruktora świata. Newton -jest rzeczą nie możliwą żeby świat nie był tworem największego rozumu (Boga). Einstein- przez pewien czas był deistom- świat ma naturę rozumu, czyli tworzyła go istota rozumna.
TEIZM- (teos- Bóg) -koncepcja afirmująca, Boga osobowego uznającej przynależność wiary religijnej.
ATEIZM- odwrotnie, neguje istnienie Boga, bezprzedmiotowe.
PANTEIZM- odmiana kreacjonizmu, Bóg tworząc świat sam się w niego przemienił (ekolodzy) we wszystkim jest Bóg (religie wschodnie- Bóg się ukrywa poza światem, świat jest zasłoną ułudy).
ŹRÓDŁA POZNANIA EPISTOMOLOGII:
1.EMPIRYZM- doświadczalnie (empiria)- źródłem poznania jest doświadczenie
2.SENSUALIZM- zmysły są źródłem poznania (skrajny empiryzm)
3.INTROSPEKCJA- poznawanie własnych stanów świadomości
INTROWERSJA - (introwertyk) charakter badający samego siebie, zamknięty w sobie lubi samotność.
EKSTRAWERSJA - (ekstrawertyk) - otwarty na świat zewnętrzny, aktywny społecznie, nie lubi samotności tylko czynność go cieszy żyje w ruchu.
RACJONALIZM- źródłem poznania jest rozum ( bez doświadczenia) badając świat rozumem
a posteriori - na bazie doświadczenia, wiedza wartościowa to ta, którą można zweryfikować doświadczenie
a priori -na bazie rozumu, bez doświadczenia, formułowanie sądów opinii bez doświadczenia, bez sprawdzania.
APRIORYZM- wiedzę czerpać należy na bazie rozumu i sprawdzać ją tylko rozumem (sposób weryfikacji twierdzeń)
Nauki:
a posterioliczne- doświadczalne (fizyka, chemia, astronomia, socjologia)
a priorityczne- weryfikują czynniki bez doświadczenia tylko na bazie logicznej (logika, geometria, algebra).
ÓSMY WYKŁAD:
KREDO EMPIRYZM- tylko to może istnieć co jest poznawalne (zrezygnowali z rozumu).
SZKOŁA RACJONALISTYCZNA - miasto Elea szkoła eleatów (VI w p.n.e.) przedstawiciele Panamonides i Zenon z Elei - skoro istnieje rozum to nie może być bezsilny, świat musi mieć naturę rozumną i tylko to może istnieć co może być przemyślane. Zawsze mamy myśli, jest byt a niebytu nie ma. Nie ma powstania i ginięcia, początku i końca . Byt jest jeden i wieczny niepodzielny i nieznany w świetle myśli.
DECHOTOMIA - (podział) załóżmy, że ruch jest absurdalny nie można go pojąć rozumem. Wybitny logik i matematyk B. Balzano roz3wijał ten paradoks z rozumem - nie można dzielić nieskończoności nie można wyznaczyć połowy nieskończoności, jest to długi paradoks (rozwiązano jeden paradoks drugim).
DZIEWIĄTY WYKŁAD:
Miasto Abdera filozof Demokryt (z Abdery) mieszkańcy tego miasta słynęli z głupoty (określenie abderyk oznacza człowieka głupiego) mit ten wziął się z tego iż dawniej uważano, że im wyżej położone jest miasto nad poziomem morza tym mądrzejsi są jego mieszkańcy, tak się jednak złożyło, że Abdera leży w depresji.
DEMOKRYT- rozmyślał nad istotą rzeczywistości nie szukał „arche” (nie szukał pramaterii), a budulca rzeczywistości. Świat zbudowany jest z malutkich niepodzielnych drobinek (atomos - niepodzielny) ciała to związki tych samych atomów nawet ludzka dusza i inne (nie materialne) substancje są zbudowane z atomów tylko bardziej subtelnych - kulistych - najdoskonalsze były inne materiały nie duchowe są zbudowane z większych atomów nie tak doskonałych o mniej szlachetnych kształtach.
Dualizm materii i przestrzeni- gdy usuniemy materie to dostaniemy nicość absolutną przestrzeni.
MATERIALIZM MECHANISTYCZNY - świat jest wielkim nieskończonym mechanizmem (perpetum mobile brak przypadku) fatalizm w wersji kauzalnej.
J la Mernri -człowiek maszyna, człowiek jako jeden z mechanizmów całości tak samo jego fizjologia (naczynia połączone, prąd reakcje chemiczne).
SUBIEKTYWNA TEORIA POSTRZEŻEŃ- teza przeciwna do realizmu naiwnego (postrzegam świat takim jakim jest w rzeczywistości) zmysły decydują o rzeczywistości. Według niego światu odpowiadają tylko własności fizyczne (masa, prędkość, struktura)- cukier dla jednego jest słodki a dla innego wręcz gorzki. Cukier nie jest ani słodki ani gorzki on ma tylko skład chemiczny jest subiektywny, rozum jest tylko obiektywny.
PROTAGORAS z Abdery - uczeń Demokryta (był wielki i bystry to zainteresowało Demokryta by go uczyć) - działalność tylko teoretyczna jest niepotrzebna skoro postrzeganie jest subiektywne to dlaczego rozum nie ma być subiektywny (wszystko jest subiektywne). Człowiek jest miarą wszechrzeczy dobra i wiary, całość ludzkiego poznania jest subiektywna.
SOFIŚCI - szkoła (V w p.n.e., sofia-mądrość) ludzie ci określili się jako wykształceni i obyci w każdej sytuacji. Produktem końcowym jest zrobienie kariery. Nie uczyli się oni typowej mądrości a sposobu na sukces. Człowiek rodzi się na danym szczeblu hierarchii (możliwość awansu jest prawie niemożliwa) wszystko zależy od osobowości charakteru logiki, sztuki wymowy, ogólnej ogłady, tego właśnie uczono w szkole sofistów. Uczono głównie ludzi zamożnych i przygotowywali ich do zrobienia kariery.
SOFIZM- doniesienia tezy jawnie fałszywej argumentuje tak, że nie potrafimy mu zaprzeczyć, obronić naszej racji, tego właśnie uczyli sofiści obrony w sądach, wychodzenia z opałów, uczyli zwycięstwa.
DZIESIĄTY WYKŁAD:
NATURALNE- to siła, która świadczy o pozycji w społeczeństwie, silniejszy wygrywa ze słabszym (nie chodzi o siłę fizyczną o ogólne cechy, które są w stanie doprowadzić do zwycięstwa) wielość cech i znajomość wpływowych ludzi, mądrość wewnętrzna, pieniądze, znajomości sztuki ,muzyki, zachowań, spryt. We wszystkich kontaktach decyduje siła.
SZTUCZNE- wszystko z wyjątkiem siły jest umowne (sztuczne).
KONWENCJONALIZM- prawda, wiara, wartości mają charakter umowny są sztuczne i nie odzwierciedlają rzeczywistości. Naturalny podział na grupy społeczne: silny - słaby, elita-masa. Silni przebijają się do góry i tworzą elitę, słabi nie potrafią się przebić do elity pozostają w masie (szarej) silniejszy zwycięża słabszego. Pieniądz jest elementem siły (za pieniądze można wszystko kupić np. kogoś [łapówka] co ma wpływ na sukces.
RELATYWIZM - (relatius - względny) prawda i inne wartości są względne nie istnieje relatywna hierarchia wartości. Np. pytanie - czy to jest dobre? Relatywista odpowiada - to zależy.
RELATYWIZM:
AKSJOLOGICZNY - wartości są względne
EPISTEMOLOGICZNY - prawda jest względna
Odmiana relatywizmu:
SUBIEKTYWIZM - PROTAGOROS Z ABDERY - wszystko zależne jest od jedności, która kieruje wszystko ma swój użytek, nie istnieją prawdy ponad jednostkowa, nie ma rzeczy niemoralnych są tylko rzeczy inne ,wszystko jest względne;
SOCJOLOGIA - (odmiana subiektywizmu) - poglądy danej grupy ludzi, nie ma prawd poza grupowych, są prawdy grupowe (nasza prawda wasza prawda ale zawsze prawda). Nie można ocenić innych grup, nie ma gorszych przekonań są tylko inne, nie można się wtrącać w cudze przekonania;
KALLIKLES - sofista - są silni i słabi - silni robią co chcą a słabi cierpią, słabi nie mogą się obronić więc stworzyli moralność i prawo a następnie spęczali siły silnych w ten sposób się bronią. Teraz są skrępowani (spętani). Prawo broni słabszych. Silni muszą być świadomi swojego spętania - musi uderzać, rozpętać, porzucić moralność skrupuły i prawo. Silni przegrywają tylko wtedy gdy słabną (Stalin, Rzym). Prawdziwych zwycięzców nikt nie sądzi bo wszystkich pokonano;
F. NITZCHE - siła woli, bezwzględna moralność, krytykuje Sokratesa i chrześcijaństwo, słabych, silni tego nie potrzebują. Moralność, prawo działają wbrew naturze;
TRAZYMACH - silniejsi wygrywają, elita składa się z ludzi silnych ale jest ich za mało i stosują przemoc, strach, nadużywają wszystkiego, masa to czuje i może dojść do rewolucji. Dlatego elita stworzyła prawo i moralność (działają w imieniu elit ich twórcy) jest to dodatkowy instrument spętania masy. Masę hamuje strach i prawo, moralność, i wiele innych czynników te same czynniki chronią elitę ( zabraniają rewolucji) - jest to pogląd rewolucjonistów;
TEMPORALIZM - pogląd, według którego poglądy prawa miara wartości (wszystko) zmienia się w czasie (np. to co było dobre kiedyś może stać się złe), wszystko jest tłumaczone upływem czasu;
HISTORYZM - odmiana temporalizmu - prawda i wartości zmieniają się wraz z epokami i nie nabierają absolutyzmu (to już nie jest średniowiecze, to nie jest ta era) teraz jest New age;
SYTUACJONIZM - prawa i wartości kreowane są przez sumienie jednostkowe w konkretnych sytuacjach (pyt. Czy to dobre?, odp. To zależy od sytuacji).
Podsumowanie: nie ma obiektywnej hierarchii dobra i zła
JEDENASTY WYKŁAD:
SOKRATES - V w. p.n.e. - krytyk relatywizmu był kamieniarzem, biedny, posiadał sztukę logiki i wysławiania się, lubił polemizować z sofistami, denerwował ich krytykował ich demokrację (relatywizm) wizja człowieka (koncepcja) dwie strefy woli i uczuć
WOLUNTARYZM - koncepcja człowieka
WOLA - WOLICJONALNY - pożądania, marzenia, chęci (prekursorami tej koncepcji byli sofiści). Istotą człowieczeństwa są akty wolicjonalne, bogactwem człowieka jest duży wachlarz aktów i używanie ich bez wyrzutów (oporów - ma pragnienie i je realizuje bez przeszkód), (człowiek powinien poszerzać wachlarz aktów), rozum jest przeszkodą w realizowaniu wolności tak samo sfera obyczajów, moralność (dobro i zło czyha na wolność człowieka, przeciwnicy wolności, religie, rodzice, szkoła, państwo, prawo...) tylko silny zrobi to co chce -Sokratesowi to się nie podobało, dlatego oskarżono Sokratesa o łamanie demokracji (uczeń Sokratesa -Platon pisze mowę ”obrona Sokratesa” -Sokrates tłumaczył ludziom uczył ich, że demokracja w wersji woluntaryzmu jest zła, nauczał i nazywał siebie duszpasterzem, sędziowie wiedzieli, że proces jest przegrany i powiedzieli, że ma sobie sam wymierzyć karę. Sokrates odpowiedział, że oni mają mu płacić i utrzymywać jego rodzinę -zdenerwował tym trybunał i skazano go na więzienie -pseudo więzienie, można było sobie wyjść i pójść (uciec) w każdej chwili -symboliczne więzienie (wróg demokracji). Sokratesa odwiedzali uczniowie, a była to cela śmierci ale nie można było wykonać tej kary bo był to krok łamiący demokrację (zabicie bezbronnego i w dodatku wolnego człowieka było karane śmiercią) dlatego nikt nie mógł wykonywać kary śmierci dlatego przyniesiono Sokratesowi cykutę(truciznę) by sam się zabił, co zrobił Sokrates-była to jego własna wola-czemu to zrobił? Może miał dość życia w takiej demokracji. Po tym incydencie demokratyczne państwo (które zabiło prawego człowieka) chciało się zrehabilitować w oczach ludzi i postawiło mu pomnik ze złota. Brak rozumu u ludzi podcina demokrację, a najbardziej szkodliwy jest woluntaryzm (może wolumentaryzm).
Sokrates wymyślił:
INTELKTUALIZM (etyczny) - istotą człowieczeństwa jest rozum to odróżnia go od innych bytów. Doskonałością człowieczeństwa jest mądrość, należy dążyć do roztropności, poznać prawdę należy selekcjonować akty i wybrać tylko te które czynią dobro. Wola jest podległa mądrości, nikt świadomy nie czyni zła - podstawą zła jest błąd aksjologiczny - kiedy odwrócono hierarchię wartości jest ktoś przekonany że czyni dobro - wszystkie subiektywne czyny są dobre.
EUDAGIMONIZM - najwyższą wartością jest szczęście. Człowiek z natury dąży do szczęścia i ma do niego prawo.
EUDAMINOLOGIA - zespół konceptów jak osiągnąć szczęście.
FELICYTOLOGIA - teoria szczęścia to przyjemność
HEDONIZM - najwyższą wartością jest przyjemność-szczęście to suma chwil przyjemnych.
Nie ma wartości „szczęście” samoistnej, nikt kto szuka szczęścia go nie znajdzie, człowiek będzie czuł niedosyt, gorycz. Szukanie szczęścia poza dobrymi czynami i prawdą jest złe.
LIBERTYN - człowiek który w 18 w uwolnienie (?) programowa: np. Kassanowa, Desart(sadysta)
NIE MA PRAWA DO SZCZĘŚCIA - BO NIE MA GO KTO REALIZOWAĆ, JEST TYLKO OBOWIĄZEK DOBRA, KTÓRY DAJE SZCSĘŚCIE.
MECHANICYZM - wszystkie teorie daje się przedstawić za pomocą mechaniki, świat jest wielkim mechanizmem - skrajny pogląd redukcjonizmu, nie uznają innych nauk, fizycy się z nim nie zgadzali (Einstein - teoria mechaniki relatywistycznej - dualizm korpuskularno falowy - działy fizyki które nie zgadzają się z mechaniką).
J. La Mattine - człowiek maszyna (tylko bardziej skomplikowana). Ci z koła wiedeńskiego za królową nauk uznawali fizykę.
FIZYKALIZM - odmiana redukcjonalizmu. Chcieli by inne nauki brały przykład z fizyki : np. w polonistyce - jak rozpoznać który wiersz jest piękny, nie można tego określić jednoznacznie, ludzie mają inne poglądy dlatego będą się kłócić. Najlepiej stworzyć wzór na podstawie którego będzie można jednoznacznie określić co piękne a co nie. Porównywali ludzi do maszyn skoro w ich mózgach płynie prąd jak w maszynach to ludzie też są maszynami , prąd decyduje o zachowaniu ludzi (eksperyment z żabami). Błąd metodologiczny polega na tym że twierdzili iż człowiek składa się wyłącznie z rzeczy fizycznych, (brak elementów duchowych), oni powinni badać przedmioty martwe.
METAFIZYKA - (antologia) filozofia bytu - bada wszystko co istnieje, jest najogólniejszą filozofią. Termin metafizyka wziął się z tego jak po śmierci Arystotelesa jego uczniowie porządkowali jego prace ta praca była ułożona po fizyce i tak wziął się META (po) - fizyka.
ONTOLOGIA - (z greckiego `on' - byt), nauka o bycie (o tym co istnieje), jest pierwszą częścią metafizyki.
EPISTEMOLOGIA (GNOSEOLOGIA) - teoria powstania wiedzy, problemy źródła i poznania, granice moralne oraz prawdy.
AKSJOLOGIA - teoria wartości, wartość dobra.
ESTETYKA - teoria piękna
ANTROPOLOGIA FILOZOFICZNA - kim jest człowiek ? Co jest istotą człowieczeństwa, jakie jest jego miejsce w kosmosie, przyrodzie, sens i wartość życia .
HISTORIOZOFIA - filozofia dziejów - co wyznacza dzieje, ich mechanizmy, prawidłowości, przewidywania. Pozwala porządkować fakty. Szuka w nich sensu, prawidłowości np. spojrzenie na historię od strony osobowości tj. wielkich przywódców bądź ludzi którzy mieli jakieś znaczenie na historię lub patrzy pod kątem ekonomicznym lub geograficznym. Szczegółowe dziedziny filozofii : prawdy, polityki, pracy, .........