Współwystąpienie stanu i procesu - niepełnosprawność spowodowana chorobą przewlekłą (ograniczenia w funkcjonowaniu: sfera poznawcza, osobowościowa, emocjonalna).
Choroba przewlekła - to proces, natomiast wieloniepełosprawnośc to- stan!.
Inaczej można to nazwać - brakiem stabilizacji niepełnosprawność.
W przypadku niepełnosprawności wywołanej chorobą przewlekłą ma charakter
stosunkowo-przyczynowy.
Ujawnienie specyfiki o charakterze przewlekłym w swoim przebiegu maja zmiany w ośrodkowym układnie nerwowym. np. Parkinson , SM(stwardnienie rozsiane).
Sfera poznawcza
- zaburzenie sfer poznawczych
Dziecko przewlekle chore- zwiększenie częstotliwości pobytów w sanatoriach, co powoduje , że jego procesy poznawcze nie są w pełni realizowane. Ma zaległości w nauce i problemy z jej przyswajaniem w wyniku dolegliwości wynikających z niepełnosprawności choroba przewlekłą.
U osób starszych zaburzenia poznawcze mogą wynikać z otępienia naczyniowego, współistnienie choroby Alzheimera.
- zaburzenia oddechowe-zaburzenia zmysłowe
Sfera osobowościowa
Choroba przewlekła nie jest korzystna także dla rozwoju osobniczego człowieka.
Cechy osobnicze mają charakter konstytucjonalny (Jeśli przyczyny mają charakter konstytucjonalny, sprawa wychowania naprawczego przedstawia się znacznie trudniej i rokowanie jest mniej optymistyczne)ale także nabywany, środowiskowy, wtedy osoby z chorobami przewlekłymi mogą ukształtować w sobie postawę osoby niepełnosprawnej -postawa roszczeniową czyli- tzw. wyuczona bezradność, osoba taka po pewnym czasie faktycznie nie potrafi radzić sobie bez pomocy zewnętrznej.
Do postawy roszczeniowej mogą doprowadzić opiekunowie np. wyręczając podopiecznych we wszystkich czynnościach, nawet tych które potrafi wykonać sam.
Z drugiej strony osoby których dotyka ograniczenie sprawności może prowadzić do deprywacji i zaniżenia samooceny.
Negatywny rys osobowościowy osób dorosłych może kształtować się procesach socjo-społecznych.
Sfera emocjonalna:
Czyli- kwestia reakcji na chorobę.
Pojawienie się procesu chorobowego prowadzącego do stanu niepełnosprawności związane jest ściele ze stresorami. Emocje wywołane przez stresory są różne, trwają przez cały okres procesu chorobowego i stanu niepełosprawności.
Intensywność i treść emocji:
- gniew,
- złość,
- nadzieja,
- zapał,
- poczucie winy,
- wstyd,
- apatia
Formy radzenia sobie z sytuacja trudną.
- mechanizmy obronne - poszukiwanie znaczeń,
- nadzieja - poczucie kontroli nad przebiegiem procesu chorobowego,
- adaptacja poznawcza - odzyskanie poczucia własnej wartości.
- ekspresja emocji: - wybuchy emocjonalne,
- opowiadanie o dolegliwościach i procesach leczenia,
- osłabienie poziomu emocji