Mechanoskopia

Medycyna sądowa zmieniła trochę nasze rozumienie słowa „narzędzie”, włączając w to detale umeblowania, posadzki, chodniki jak również pięść lub obutą stopę. Wszystko po to, aby móc dokładnie określić przebieg zdarzenia oraz zebrać niepowtarzalne dowody. Jednak większość osób nadal kojarzy „narzędzie” z przedmiotami służącymi do wykonywania określonej pracy. Dlatego też łatwiej będzie prześledzić poczynania patologa z tzw. narzędziem zbrodni na przykładzie zwykłych noży i młotków.
Nie ma problemu jeśli narzędzie pozostało na miejscu zdarzenia. Gorzej, gdy znajdowane o wiele dalej jest już wyczyszczone i pozbawione wszelkich śladów przestępstwa. Jak wówczas udowodnić, że to akurat tym nożem zadano cios, bądź ten młotek posłużył do rozbicia zamka? 
Jeżeli w wyniku działania ktoś odnosi rany, celem patologa jest określenie jakim narzędziem zostały zadane. Kształt brzegów rany, charakterystyczne uszkodzenia skóry itp. pozwalają wnioskować czy przedmiot był ostry, tępy lub tępokrawędzisty. Do identyfikacji przedmiotu wykorzystuje się zaawansowane techniki mikroskopowe:

• metody superprojekcyjne;

• semimikrografię porównawczą oraz;

• mikroskopię porównawczą.

Medycyna sądowa wyróżnia dwa rodzaje identyfikacji narzędzia:

• grupową;

• i indywidualną

Co można określić podczas danej identyfikacji zobaczmy w tabeli poniżej:

Rodzaj identyfikacji:	Cecha:	Opis:
grupowa (ogólna)	kształt	podłużne, kończyste, płaskie, obłe
		twardość	elastyczne, twarde, miękkie
		powierzchnia	tępe, tępokrawędziste, krawędziaste, ostre, kończyste
indywidualna	indywidualne cechy narzędzia , np. szczerby	ustalenie konkretnego narzędzia którym zadano uraz

Kryminalistyka podzieliła ślady ze względu na mechanizm ich powstawania. I tak : 

grupa pierwsza - ślady, które powstały w wyniku bezpośredniego kontaktu z narzędziem np. cięcia, zarysowania, wgniecenia itp.

grupa druga - odkształcenia podłoża typu: złamania, rozdarcia, pęknięcia itp.

Zaznaczyć od razu trzeba, że oprócz badania narzędzi w typowym tego słowa znaczeniu, mechanoskopia zajmuje się także: 

Jak pisze Glina z naszego forum: Zasadniczo jedynym dokumentem który określa zakres badań mechanoskopijnych jest Zarządzenie Nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 12 stycznia 2004 r. w sprawie nadawania i weryfikacji uprawnień do wykonywania w Policji ekspertyz kryminalistycznych.

Ponieważ jedyną instytucją pozapolicyjną wykonującą tego rodzaju badania (trudno nazwać instytucją chałupnicze firemki otworzone przez, lub zatrudniające byłych lub aktualnych ekspertów policyjnych) jest Instytut Ekspertyz Sądowych. Można przyjąć, że zakres badań mechanoskopijnych określonych w tym dokumencie jest najpowszechniejszy. Celowo nie wspominam o PTK gdyż tam funkcjonują w zasadzie tylko byli lub aktualni eksperci policyjni.
Mechanoskopia nigdy nie zajmowała się i nie zajmuje badaniem śladów na ciele ofiary. Opinie co do tego rodzaju śladów wydają tylko lekarze medycyny sądowej. Jedynym wyjątkiem są ślady na kościach. Te ślady bada mechanoskopia. Niestety ze względu na rodzaj podłoża-nośnika śladów tylko w przypadku zwłok.

Zgodnie z cytowanym wyżej zarządzeniem Komendanta Głównego Policji mechanoskopia zajmuje się:

1. Identyfikacją narzędzi i innych przedmiotów na podstawie pozostawionych przez nie śladów w czasie mechanicznego działania.

2. Określaniem kierunku i zwrotu siły oraz sposobu stłuczenia lub uszkodzenia szyb.

3. Określaniem, czy przedmioty lub ich części stanowiły przed rozdzieleniem bezpośrednie całości lub też czy pochodziły z tej samej produkcji (serii).

4. Badaniami plomb i plombownic.

5. Badaniami identyfikacyjnymi znaczników, cechowników i numeratorów.

6. Badaniami mechanicznych urządzeń zamykających.

7. Badaniami mechanoskopijnymi monet i wyrobów jubilerskich.

8. Określaniem sposobu mechanicznego uszkodzenia przedmiotów.

9. Badaniami autentyczności numerów identyfikacyjnych naniesionych na podłożu z metalu, drewna, tworzywa sztucznego, szkła itd.

10. Identyfikacją maszyn (matryc i głowic) do produkcji płyt CD.

Zobacz pełną treść rozporządzenia.

Widać więc, że specjaliści od mechanoskopii mają pełne ręce roboty. Najczęściej już po określeniu grupy do której należy narzędzie wykonuje się domniemanym "sprawcą szkód" ślady próbne a następnie porównuje z tymi, które zebrano na miejscu zdarzenia. Ustala się w ten sposób zgodność lub odmienność indywidualnych cech narzędzia.

mikroskopia porównawcza

Mikroskop porównawczy wynalazł chemik Philip O. Gravelle. Idea działania urządzenia sprowadza się do zasady - dwa obrazy w jednym, czyli dwa obiektywy mikroskopowe i jeden okular. Pozwala to na obserwowaniu dwu próbek jednocześnie. Praktycznie wykorzystał go po raz pierwszy rusznikarz - Robert Churchill w 1928 roku badając broń, z której zastrzelono londyńskiego konstabla. 
Oczywistym jest, że od tych czasów mikroskopy przeszły długą drogę i obecnie wykorzystuje się sprzęt o wiele większej dokładności. Idea badania pozostała jednak ta sama.

Wygląd zranień mówi też wiele o okolicznościach zdarzenia: np. istnieją typowe okolice anatomiczne, w których zadawane są obrażenia np. w bójkach i pobiciach (nasada nosa, zęby) lub tzw. nacięcia próbne przy samobójstwach.

Słowniczek

FMechanoskopia: kryminalistyczne badania narzędzi i ich śladów.  Słowo pochodzi z greki i oznacza obserwację, badanie narzędzi. Greckie mechanos - narzędzie i skopein - patrzeć. Bardzo częstą metodą identyfikacji szkła jest badanie jego współczynnika załamania (refrakcji).  Taki współczynnik może być określony dla próbki o średnicy nie większej niż średnica ludzkiego włosa.

Z życia wzięte

Techniki mechanoskopijne pozwoliły w 1981 roku udowodnić winę niejakiemu Danniemu Rosenthalowi, który postanowił rozwiązać swoje kłopoty zabijając własnych rodziców. Najprawdopodobniej chory na schizofrenię Danny wypróbował najpierw działanie brzeszczota, którym zamordował rodziców na domowych kurczakach. Po znalezieniu ciała ojca Danniego patolog porównał ślady znalezionej wśród kurczaków piły (ale bez brzeszczota) ze śladami na kościach denata. Brzeszczot znaleziono w apartamencie zamordowanego. Udowodnienie, że piła i brzeszczot były narzędziem morderstwa oraz że Danny kupił je kilka tygodni wcześniej, pozwoliło uznać go w 1982 roku winnym zamordowania ojca. Ciała matki nigdy nie znaleziono.

---