WPŁYW PODATKÓW BEZPOŚREDNICH I POŚREDNICH NA DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA
Podatki bezpośrednie obciążające wynik finansowy przedsiębiorstwa
Podatkami bezpośrednimi są przede wszystkim podatki obciążające bezpośrednio osiągane przez podatników dochody, majątki. Przedmiot opodatkowania jest zatem bezpośrednio związany ze źródłem podatku. Są to podatki, które nie mogą być przerzucane lub według zamiaru ustawodawcy nie powinny być przerzucane Do podatków bezpośrednich zalicza się: podatki dochodowe, podatki majątkowe, niektóre podatki przychodowe.
Przedmiotem podatku dochodowego jest osiąganie dochodu rozumianego jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. W polskim systemie podatkowym w grupie podatków dochodowych można wyróżnić podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych.
Podatnikami podatku od osób prawnych (obciążający zarówno podmioty sektora gosp. Państwowej jaki i prywatnej) są osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej. Osobami prawnymi są jednostki organizacyjne, będące samodzielnymi podmiotami, mającymi własne prawa i obowiązki, własny majątek i same ponoszące odpowiedzialność majątkową za swoje działania. Osobowość prawną jednostki uzyskują bezpośrednio z mocy ustawy lub po dokonaniu wpisu do właściwego rejestru (np. rejestru przedsiębiorstw państwowych, rejestru spółdzielni, rejestru handlowego).
Przedmiotem opodatkowania jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich ten dochód został osiągnięty lub przychód.
Jeżeli w danym roku podatkowym koszty uzyskania przychodów przez podatnika były wyższe od osiągniętych przychodów, podatnik poniósł stratę. Podatnik ma prawo do jej pokrywania w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia dochodu w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.
Do kosztów uzyskania przychodów są zaliczane wszystkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów oraz koszty funkcjonowania osoby prawnej, z wyjątkiem wymienionych w ustawie jako koszty niepotrącalne. Przychód jest również przedmiotem podatku dochodowego w odniesieniu do dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę na terytorium Polski. Podstawowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych ma charakter procentowy, proporcjonalny. Istotną rolę w stymulowaniu działalności gospodarczej przedsiębiorstw mogą odegrać ulgi inwestycyjne. Regulowały to ustawy o zmianie ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i o podatku dochodowym od osób prawnych Ulgi inwestycyjne dawały możliwość odliczenia od dochodu do opodatkowania całości lub części wydatków inwestycyjnych. Prawo do ulg inwestycyjnych przysługiwało podatnikom osiągającym odpowiednią "rentowność podatkową", którą mierzy się jako relację uzyskanego dochodu do przychodów. Oprócz wymogu uzyskania określonej "rentowności podatkowej" konieczne było spełnienie jeszcze trzech innych warunków. Po pierwsze, podatnik nie korzystał z innych ulg lub zwolnień przedmiotowych. Po drugie, u podatnika nie mogły wystąpić zaległe oraz wymagalne zobowiązania z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa oraz składek na ubezpieczenie społeczne przekraczające odrębnie z każdego tytułu odpowiednio 3% kwoty należnych składek i należnego podatku. Po trzecie, wydatki inwestycyjne musiały być udokumentowane, np. fakturą VAT lub rachunkiem uproszczonym, dowodem odprawy celnej lub dowodem przekazania należności.
Ulgi inwestycyjne były limitowane. W celu wzmocnienia podatkowych instrumentów pobudzających do inwestowania wprowadzono również dodatkową obniżkę podatku dochodowego, tzw. premię inwestycyjną za przeznaczenie środków pieniężnych na inwestycje. Było to uprawnienie do odliczenia od dochodu do opodatkowania połowy wydatków inwestycyjnych odliczonych w poprzednim roku podatkowym od dochodu do opodatkowania Był to dodatkowy proefektynościowy instrument zachęcający podatników do obniżki kosztów i nieukrywania przychodów.
Ulgi inwestycyjne są korzystną formą i źródłem finansowania przedsiębiorstw. Jeżeli przedsiębiorstwo z nich korzysta, to ulgi te zmniejszają podstawę opodatkowania. W konsekwencji podmiot dysponuje wyższym wynikiem finansowym netto. Dzięki temu poprawia się struktura kapitału oraz zyskowność kapitału własnego.
Aby ulgi podatkowe silnie oddziaływały na gospodarkę przedsiębiorstw, muszą stanowić dla nich znaczącą kwotę. Z punktu widzenia tempa rozwoju przedsiębiorstwa niekorzystne są częste zmiany tytułów do ulg, zmiany ich konstrukcji czy kwot ulg.
Podatek od towarów i usług oraz sposób jego funkcjonowania
Istota podatku od towarów i usług polega na możliwości odliczenia od podatku należnego w danej fazie obrotu podatku naliczonego w fazie poprzedniej.
Podatek należny jest podatkiem, który obciąża sprzedaż towarów i usług. Podmiotami podatku od towarów i usług są osoby prawne, osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, jeżeli wykonują czynności będące przedmiotem opodatkowania.
W podatku od towarów i usług występują trzy stawki stałe o charakterze procentowym. Podstawowa stawka wynosi 22%, obniżona 7% i stawka zerowa (0%). Stawka podstawowa obowiązuje w stosunku do większości towarów i usług. Stawka obniżona jest stosowana m.in. wobec większości przetworzonych artykułów spożywczych, towarów związanych z gospodarką leśną i rolną, z ochroną zdrowia, niektórych robót budowlanych, usług transportowych turystycznych, komunikacyjnych. Stawka zerowa jest przede wszystkim stosowana w eksporcie, a także w niektórych grupach towarów i usług, np. wydawnictw, druku książek.
Podatek od towarów i usług należy do podatków pośrednich, które kształtują poziom cen, a przez to wpływają na stan równowagi rynkowej. Za pomocą stopy podatku można regulować pośrednio poziom cen. Przyrost cen ogranicza popyt oraz powoduje zmniejszenie zysku w prowadzonej działalności gospodarczej. Ulgowa stawka (7%) wpływa na wielkość osiągniętego wyniku finansowego netto. Niska cena towaru może poszerzyć krąg odbiorców oferowanego przez przedsiębiorstwo towaru. Tak więc, za pomocą ulgowego opodatkowania pewnej grupy towarów oraz świadczonych usług można wpływać na decyzje przedsiębiorstw dotyczące zmian w strukturze produkcji.
Akcyza
Podatek akcyzowy ma duże znaczenie fiskalne. Podatek akcyzowy, jak każdy podatek pośredni, wpływa na cenę wyrobu. Jest on wkalkulowany w cenę nabywanego towaru, a więc faktycznym podatnikiem, ponoszącym jego ciężar jest nabywca (konsument) danego wyrobu.
Obowiązek podatkowy w przypadku akcyzy powstaje niezależnie od obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług. Podatek akcyzowy, podobnie jak cło, kształtuje podstawę do naliczania podatku od towarów i usług. W przypadku obrotu wyrobami akcyzowymi w kraju wielkość ta jest obciążona odpowiednią stawką akcyzy. Następnie wyrób zostaje obciążony podatkiem od towarów i usług. Podatnikami akcyzy są, bez względu na ich strukturę organizacyjne-prawną, zarówno producenci, jak i importerzy niektórych, ściśle ustawowo określonych pod względem rodzajowym towarów, tzw. wyrobów akcyzowych.
Cła i należności
Cło ma wszystkie stałe cechy podatku, jest to więc świadczenie pieniężne, ogólne, bezzwrotne, przymusowe, nieodpłatne, jednostronnie ustalane przez państwo. Cło można traktować jako szczególny (specyficzny) rodzaj podatku. Cło różni się od podatku przedmiotem obciążenia, którym może być przywóz towarów z zagranicy, wywóz towarów za granicę oraz przewóz towarów przez obszar celny danego kraju.
Cło spełnia określone funkcje. Najważniejsze z nich to funkcja fiskalna i funkcja gospodarcza. Funkcja fiskalna polega na dostarczaniu dochodów budżetowi państwa. Rola cła w funkcji gospodarczej sprowadza się do tego, że może ona służyć jako instrument określonej polityki gospodarczej państwa. Za pomocą ceł można oddziaływać na podmioty gospodarcze w celu wywołania pożądanych przez państwo działań tych podmiotów Wysokość cła, ustala się przez zastosowanie stawki celnej do wartości celnej towaru, którą jest wartość transakcyjna.
Należnościami celnymi, zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w Kodeksie celnym, są - oprócz ceł - także inne opłaty związane z przywozem i wywozem towarów. Organy celne pobierają opłaty za wydanie pozwolenia i koncesji, za przechowanie towarów w depozycie lub w magazynie celnym prowadzonym przez organ celny oraz opłaty manipulacyjne "zwykłe" i dodatkowe.