PAPIERY WARTOŚCIOWE

Papierami wartościowymi nazywamy dokumenty stwierdzające istnienie pewnych praw i wyposażone w taki przywilej, że realizacja praw w nich wymienionych możliwa jest wyłącznie na podstawie przełożenia lub zwrotu takich dokumentów.

Osoba będąca w posiadaniu papieru wartościowego korzysta z domniemania, że przysługuje jej prawo stwierdzone dokumentem.

1. Papiery wartościowe z punktu widzenia sposobu przenoszenia praw dzielimy na:

1. Papiery imienne (legitymują osobę wymienioną w dokumencie; prawo wynikające z tegoż papieru przenosi się w drodze przelewu połączonego z wydaniem dokumentu)

2. Papiery na zlecenie (legitymujące się osoby wymienione imiennie lub osoby, na które prawa zostaną przeniesione w drodze indosu)

*Indos (Zgodnie z kodeksem cywilnym, indos jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczającym przeniesienie praw na inna osobę. Do przeniesienia praw wynikających z takiego dokumentu niezbędne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów. )

3. Papiery na okaziciela (legitymujące każdego posiadacza; prawa z takich dokumentów przenoszą się przez zwykłe wręczenie; stanowią podst. Role w obrocie gospodarczym i są to np. akcje, obligacje,bankowe bony depozytowe)

Ogólne prawa dotyczące papierów wartościowych zawiera kodeks cywilny.

2. Weksel

Weksel- to sporządzony w przewidzianej prawem formie dokument, zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia w oznaczonym czasie i do rąk określonej osoby wymienionej w tym dokumencie kwoty pieniężnej.

Zobowiązanie wynikające z weksla jest ważne bez względu na przyczynę wystawienia weksla.

Rodzaje weksli:

1. Weksle trasowane (to polecenie wystawcy weksla skierowane do trasata aby ten w podanym terminie wypłacił remitentowi określoną kwotę pieniężną.

wystawca weksla

trasat- osoba której wystawca poleca wypłacić oznaczona w wekslu kwotę.

Remitent- osoba uprawniona do żądania zapłaty

2. Weksel własny ( jest przyrzeczeniem samego wystawcy że zapłaci remitentowi oznaczoną w wekslu kwotę)

Weksel własny musi zawierać:

1. Słowo „weksel”

2. Bezwarunkowe zobowiązanie się wystawcy weksla do zapłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej.

3. Oznaczenie remitenta

4. Termin i miejsce płatności

5. Datę i miejsce wystawienia weksla

6. Podpis wystawce

Weksel gwarancyjny- zabezpiecza ewentualną przyszłą wierzytelność emitenta w stosunku do wystawcy weksla. Jest on formą weksla własnego niezupełnego. Poza wystawionym wekslem strony zawierają umowę określającą w jakich okolicznościach i jaką treść może remitent uzupełnić weksel i realizować wynikające z niego prawa.

W przypadku nie zapłacenia kwoty wekslowej dochodzenie nalezności odbywa się w postępowaniu nakazowym po uprzednim dokonaniu tak zwanych aktów staranności( przedstawienie weksla do zapłaty we właściwym terminie, sporządzenie protestu weksla, zawiadomienie indosantów i poręczycieli)

3. Czek

Czek- jest papierem wartościowym zawierającym skierowane do banku polecenie wypłacenia okazicielowi lub określonej imiennie osobie podanej w nim kwoty pieniężnej z rachunku wystawcy.

Czek znajduje zastosowanie nie tylko w obrocie gospodarczym ale także w innych stosunkach cywilnoprawnych z udziałem osób fizycznych.

Wystawcą czeku może być tylko osoba posiadająca w banku konto czekowe. Bank wydaje książeczkę czekową zawierającą pewną liczbę blankietów.

Czek musi zawierać:

1. Nazwę „czek”

2. Pełną nazwę banku który ma wypłacić kwotę czekową

3. Bezwarunkowe polecenie wypłaty oznaczonej kwoty pieniężnej

4. Oznaczenie miejsca płatności

5. Miejscowość i datę wystawienia czeku

6. Podpis wystawcy

Aby czek mógł być wystawiony musi on mieć pokrycie.

Pokrycie czeku to- dodatnie saldo na koncie, odrębna umowa z bankiem w której uzyskuje możliwość wystawiania czeku mimo braku środków na koncie.

Za wystawienie czeku bez pokrycia grozi odpowiedzialność karna.

Czek powinien być okazany w banku w ciągu 10 dni od daty wystawienia.

Rodzaje czeków:

1. Kasowe ( upoważnia bank do wypłacenia gotówki)

2. Rozrachunkowe ( upoważnia bank do przelania kwoty czekowej z rachunku wystawcy na rachunek innej osoby w tym samym banku)

3. Podróżnicze ( zastosowanie: wyjazdy zagraniczne, podróżnicze, turystyczne, handlowe; umożliwiają podjecie gotówki w oddziałach danego banku lub w innych bankach na podst. porozumień. Są to zawsze czeki imienne.)

Czeki mogą być wystawiane:

1. Na okaziciela

2. Na zlecenie

3. Jako czeki imienne.

PRAWO SPADKOWE

Prawo spadkowe-to zespół przepisów regulujących losy majątku pozostawionego przez zmarłą osobę fizyczną.

1.Spadek

W skład spadku wchodzą nie tylko prawa spadkowe(np. własność rzeczy, wierzytelność, autorskie prawa majątkowe do utworu muzycznego) ale także obowiązki(np. dług z tytułu zaciągniętego kredytu)

W skład spadku wchodzą tylko prawa i obowiązki o charakterze cywilnoprawnym.

Majątkowe prawa i obowiązki wynikające głownie z prawa administracyjnego i finansowego nie należą do spadku. Ich przejście na inne osoby następuje wg. Przepisów danej dziedziny prawa.

Nie należą do spadku prawa i obowiązki osobiste.( np. Użytkowanie, prawa wynikające ze służebności osobistej, osobiste prawa autorskie, prawa i obowiązki alimentacyjne i inne)

2. Pojęcia prawa spadkowego

1. Spadkodawca- to zmarły którego śmierć zapoczątkowuje proces dziedziczenia. Może nim być tylko osoba fizyczna lub osoba uznana za zmarła orzeczeniem sądu.

2. Spadkobierca- oboba która dziedziczy lub mogłaby dziedziczyć po zmarłym. Może to być osoba fizyczna lub prawna.

Aby być spadobiercą muszą być spełnione warunki:

1. Osoba prawna

• musi istnieć

• nie istniejąca fundacja, jeśli zgodnie z przpisami ustawy o fundacjach zostanie utworzona po śmierci spadkodawcy który w testamencie przeznaczył jej majątek.

2. Osoba fizyczna

• musi żyć w chwili śmierci spadkodawcy

• Poczęte dziecko ale nie narodzone, jeśli urodzi się żywe.

3. Spadkobierca musi być godny dziedziczenia

4. Spadkobierca nie zrzekł się dziedziczenia

Spadkobierca staje się niegodnym dziedziczenia gdy:

• podrobi lub zniszczy testament

• umyślnie popełni ciężkie przestępstwo wobec spadkodawcy

• Nakłaniał groźbą spadkodawcę do sporządzenia testamentu o danej treści

Niegodność dziedziczenia stwierdza sąd na wniosek osoby mającej w tym interes.

Spadkobierca przestaje być niegodnym dziedziczenia jeśli Spadkodawca mu przebaczył.

3. Dziedziczenie- jest podstawowym mechanizmem przenoszenia prawa własności majątku spadkowego. W wyniku dziedziczenia spadkobierca z mocy prawa nabywa całość lub część spadku.

4. Zapis- jest zawartym w testamencie rozporządzeniem spadkodawcy zobowiązującym spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia na rzecz wskazanej w zapisie osoby.

Zapis nie powoduje przejścia własności zapisanych rzeczy na zapisobiercę, a tylko daje mu roszczenie wobec spadkobiercy o ich wydanie.

Miedzy zapisobiercą a spadkobiercą powstaje stosunek wierzyciela i dłużnika czyli stosunek zobowiązaniowy.

5. Polecenie- spadkodawca w testamencie nakłada na spadkobiercę lub zapisobiercę obowiązek pewnego działania. (np. wystawnego pogrzeby czy kremacji)

6. Otwarcie spadku- określenie oznaczające chwilę śmierci spadkodawcy. Od tej chwili następują skutki dziedziczenia bez względu na konieczną procedurę ustalania praw do spadku ( skutki ex tunc)

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Dziedziczenie ustawowe następuje gdy

• spadkodawca nie pozostawił spadku

• testament okazał się nieważny

• wszyscy powołani w testamencie odrzucili spadek

• spadkobiercy zostali uznani za niegodnych

• spadkobierca w testamencie objął tylko cześć majątku. Nie uwzglednioną cześć dzieli się wg. Dziedziczenia ustawowego

Dokonuje się go wg. Reguł podziału majątku między spadkobierców, zawartych w prawie spadkowym.

Reguły dziedziczenia ustawowego: (kolejność

1. Dzieci i małżonek w równych częściach.

• dzieci zarówno pochodzące z małżeństwa jak i te z poza, jeśli ich pochodzenie od spadkodawcy zostało prawnie ustalone)

Jeśli w chwili otwarcia spadku któreś z dzieci nie żyje jego cześć majątku jest rozdzielona na równe części między pozostał dzieci.

• Małżonek dziedziczy po zmarłym, z którym pozostawał w związku w chwili jego śmierci. Część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku.

Jest wyłączony od dziedziczenia jeśli spadkodawca wystąpił o rozwód z jego winy, a żądanie rozwodu okazało się uzasadnione.

2. W braku małżonka cały spadek dziedziczą zstępni spadkodawcy.

3. Rodzice, małżonek, rodzeństwo

Jeśli w chwili otwarcia spadku żądne z jego ani ich dzieci i dalszych zstępnych nie żyje wtedy prawa dziedziczenia przechodzą na rodziców, marzona i rodzeństwo zmarłego.

• Małżonek otrzymuje połowę spadku.

• Rodzice( każde z rodziców otrzymuje ¼ sumy spadkowej przypadającej rodzica i rodzeństwu)

• Rodzeństwo (dziedziczy pozostałą cześć w równych częściach)

• Jeśli jedno z rodziców nie żyje jego suma spadkowa przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu.

• Udział brata lub siostry spadkodawcy który nie żyje w chwili otwarcia spadku przypada jego dzieciom ewentualnie dalszym zstępnym.

4. W braku rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych oraz własnych dzieci cały spadek dziedziczy małżonek.

5. Jeżeli w chwili otwarcia spadku żadna z powyżej wymienionych osób nie żyje, nie może lub nie chce dziedziczyć- czyli nie ma żadnego spadkobierca

Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych na równo z dziećmi naturalnymi i odwrotnie- oni dziedziczą po przysposobionym. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich naturalnych rodzicach i oni nie dziedziczą po nim.

Małżonek dziedziczący z ustawy ma prawo żądać poza swoim udziałem spadkowym przedmiotów urządzenia domowego , z których korzystał wspólnie ze spadkodawcą lub sam. Roszczenie to nie może być wobec wspólnie mieszkającymi z nimi dziećmi w chwili śmierci spadkodawcy. Nie służy ono także małżonkowi jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy.

DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE

Testament-jednostronna czynność prawna osoby fizycznej, zawierająca rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci.

• może go sporządzić tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych

• może być sporządzony tylko osobiście

• może zawierać rozporządzenie tylko jednego spadkodawcy

( prawo spadkowe nie przewiduje testamentów wspólnych)

• może być w każdej chwili odwołany zarówno w całości jak i poszczególne postanowienia; także wskutek zniszczenia lub pozbawienia cech decydujących o jego ważności; a także sporządzenie owego testanentu

Nowy testament uchyla poprzedni:

• w całości lub w części, zależnie od swojej treści.

Jeżeli spadkodawca nie zaznaczył w nim że odwołuje poprzedni, uchyleniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu których nie da się pogodzić z treścią nowego testamentu.

Testament jest nieważny gdy:

• Jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadomealbo swobodne podjecie decyzji i wyrażania woli

• Gdy sporządzono go pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod jego wpływem nie sporządził by testamentu tej treści.

• Jeżeli został sporządzony pod wpływem groźby

Na podane wyżej przyczyny nieważności testamentu mogą powoływać się osoby mające w tym interes prawny:

• Jedynie 3 lata od dnia w którym się dowiedziały

• W tym nie dłużej niż 10 lat od otwarcia spadku

Forma testamentu

Testament jest zawsze czynnością prawną wymagającą formy szczególnej.

Wyróżniamy formy testamentu:

1. Testamenty zwykłe ( testamenty sporządzone w normalnych warunkach)

1. Testament holograficzny(czyli własnoręczny)

• spadkodawca pisze go własnoręcznie i opatruje podpisem i datą;

• nie może obejmuje to tekstu maszynowego

• brak daty nie unieważnia testamentu jeśli nie wywołuje wątpliwości co do treści , zdolności spadkodawcy, oraz że został sporządzony inny testament

• może być przechowywany w dowolnym miejscu

2. Testament notarialny

• Spadkodawca ustnie oświadcza swoją ostatnia wolę notariuszowi

• Notariusz nadaje tej wypowiedzi formę aktu notarialnego

3. Testament allograficzny

• Spadkodawca z udziałem 2 świadków przekazuje ustnie swoją wole wójtowi lub innemu stale urzędującemu członkowi władz gminy

• Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty

• Protokół podpisuje spadkodawca, osoba sporządzająca protokół oraz świadkowie.

• W taki sposób nie może sporządzić testament osoba głucha lub niema

2. Testamenty szczególne ( mogą być sporządzone jedynie w sytuacjach określonych przez prawo spadkowe; ich moc jest ograniczona w czasie tracą ważność po upływie 6 miesięcy od ustania okoliczności; dziedziczenie na mocy takiego testamentu ma miejsce gdy spadkodawca umrze przed upływem terminu ważności )

1. Testament ustny

• Może być sporządzony w 2 przypadkach

• Primo- gdy zachodzi obawa rychłej śmierci spadkodawcy

• Secundo-jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione( np. ciężki stan zdrowia, umieszczenie w izolatce w szpitalu dla zakaźnie chorych)

• Spadkodawca oświadcza wolę ustnie w obecności co najmniej 3 świadków

• Treść ustnego testamentu zostaje spisana i podpisana przez spadkodawcę i 2 lub 3 świadków

• Gdy testament nie zostanie zatwierdzony na piśmie treść ustnego testamentu może zostać w ciągu 6 miesięcy odtworzona przed sadem na podstawie zeznań świadków

2. Testament podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym

• Spadkodawca oświadcza swoją wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności 2 świadków

• Wola zostaje spisana i odczytana, poczym pismo podpisuje spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca

3. Testament wojskowy

• Może być sporządzony jedynie przez osoby określone w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej w sutuacji:

• czasie mobilizacji

• wojny

• przebywania w niewoli

Zachowek

Zachowek- to instytucja prawa spadkowego, która w pewnym stopniu ogranicza swobodę spadkodawcy w rozporządzaniu majątkiem na wypadek śmierci. Chroni on interes członków rodziny spadkodawcy. Istota zachowku to przyznanie niektórym spadkobiercom ustawowym którzy nie zostali powołani w testamencie do dziedziczenia, prawa żądania od spadkodawcy lub spadkobierców oznaczonego świadczenia.

Prawo do zachowku przysługuje:

• małżonkowi

• zstępnym

• rodzicom spadkodawcy

Każda z wyżej wymienionych osób ma prawo ubiegać się o ½ wartości udziału spadkowego który by jej przypadł przy dziedziczeniu ustawowym.

Spadkodawca może pozbawić spadkobiercy prawa do zachowku jeśli ten zachowuje się nagannie. Wydziedziczenie może być dokonane tylko w testamencie, w którym spadkodawca powinien podać także przyczyny wydziedziczenia.

Spadkodawca może wydziedziczyć osobę uprawnioną do zachowku jeśli ta:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego

• dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci

• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych

Spadkodawca nie może wydziedziczyć spadkobiercy uprawnionego do zachowku jeśli mu przebaczył.

NABYCIE SPADKU

Nabycie spadku- prawo przy dziedziczeniu ustawowym wynika z przepisów, a przy dziedziczeniu testamentowym z wyrażonej w testamencie woli.

Kodeks cywilny daje spadkobiercy możliwość decydowania czy chce dziedziczyć spadek czy nie.

Są tu 3 możliwości:

1. przyjęcie proste (przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi)

• powoduje przjście całego majątku spadkodawcy czyli wszystkich praw majątkowych jak i obowiązków ( głownie są to dlugi)

• za dlugi odpowiada się oddziedziczonym majątkiem jak i swoim

2. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza( przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi)

• za długi spadkobierca odpowiada tylko w ograniczonym zakresie

3. odrzucić spadek

• odrzucenie musi być stanowcze i bezwarunkowe

• nie można odrzucić spadku na korzyść innej osoby

• może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania

• jeżeli w ciągu 6 miesiecy nie złoży oświadczenia przymuje się że przyjmuje spadek wprost

Spadkobierca może sprzedać przyjety spadek w całości lub części.

Spadkobierca nie może dysponować przyszłym spadkiem za zycia spadkodawcy, wyjątkiem jest zawarcie umowy która wymaga formy aktu notarialnego.

---