Typy zabawy społecznej i niespołecznej we wczesnym dzieciństwie

Źródło: Papalia, D.E., Olds, S.W.(1986). A child's world. New York:McGraw-Hill(s. 350)

swobodne zachowanie

dziecko pozornie nie bawi się, zajmuje się obserwowaniem czegoś, co przyciąga na moment jego zainteresowanie; kiedy nie dzieje się nic interesującego wokół niego bawi się swym własnym ciałem, wchodzi i schodzi z krzesła, które akurat stoi obok, chodzi za dorosłym, siedzi na jednym miejscu i rozgląda się po pokoju

zachowanie typu “obserwator”

dziecko spędza większość czasu obserwując zabawy innych dzieci; często odzywa się do dzieci, które obserwuje, zadaje pytania, proponuje coś, ale nie włącza się bezpośrednio do ich zabawy; ten typ zachowania różni się od poprzedniego tym, że dziecko rzeczywiście obserwuje bawiące się dzieci, a nie coś interesującego, co się akurat dzieje wokół niego; dziecko stoi lub siedzi z zachowaniem takiego dystansu (na odległość głosu) wobec grupy, że może widzieć i słyszeć wszystko, co się dzieje

zabawa samotna niezależna

dziecko bawi się samo, w sposób niezależny od innych dzieci, takimi zabawkami, które są inne niż używane przez dzieci bawiące się obok (na odległość głosu), nie podejmuje żadnego wysiłku, by zbliżyć się do innych dzieci; jego aktywność przebiega bez uwzględniania tego, co robią inne dzieci

aktywność równoległa

dziecko bawi się w sposób niezależny, ale aktywność, którą podjęło w sposób naturalny pozwala mu być pośród innych dzieci; bawi się zabawkami, które są podobne do używanych przez inne dzieci znajdujące się wokół niego; bawi się zabawką w sposób, który wg niego pasuje do sytuacji, nie próbując jednak wpływać lub modyfikować aktywności innych dzieci znajdujących się w pobliżu; bawi się raczej OBOK niż Z innymi dziećmi; nie usiłuje wpływać (kontrolować) na przychodzenie i odchodzenie dzieci z grupy

zabawa “prZez przyległość”

dziecko bawi się z innymi dziećmi; rozmowy dotyczą tego, co robią; dzieci pożyczają sobie nawzajem przedmioty do zabawy; podążają jedno za drugim w zabawie w pociąg i wagony; w umiarkowany sposób usiłują wpływać (kontrolować) , które dzieci mogą lub nie mogą bawić się w grupie; wszyscy uczestnicy angażują się w podobną a nawet identyczną aktywność; nie ma żadnego podziału pracy ani żadnej organizacji aktywności kilku osób wokół jakiegoś celu lub wytworu; dzieci nie podporządkowują swoich indywidualnych zainteresowań zainteresowaniu grupy; każde dziecko działa, jak chce; z rozmów dziecka z innymi wynika, że pierwotnie jego zainteresowanie skierowane jest na związki z innymi, a nie na samą aktywność; zdarza się, że dwoje / troje dzieci nie angażuje się w żadną dłuższą działalność, a jedynie zajmuje się czymś, co w danej chwili przyciągnęło ich uwagę

zabawa oparta na współpracy i zorganizowanym uzupełnianiu się

dziecko bawi się w grupie zorganizowanej ze względu na cel, jakim jest wytworzenie czegoś, albo zwyciężenie w rywalizacji, albo odgrywanie sytuacji z życia dorosłych bądź grupy, albo granie w gry oparte na regułach; przynależenie bądź nie do grupy ma wyraźnie określony sens; kontrola sytuacji w grupie jest w rękach jednego lub dwójki uczestników, którzy kierują aktywnością pozostałych; cel, podobnie jak i metoda osiągnięcia go wyznacza sposób podziału pracy, podejmowanie różnych ról przez członków grupy oraz organizację aktywności, tak, że wysiłki jednego dziecka są uzupełniane przez wysiłki drugiego

(tłumaczenie: Katarzyna Małkowicz, Anna Brzezińska).

Typy zabawy poznawczej

Źródło: Papalia, D. E., Olds, S. W. (1986). A child's world. New York: McGraw-Hill (s. 351)

(tłumaczenie: Anna Brzezińska, Katarzyna Małkowicz).

zabawa funkcjonalna (sensomotoryczna)	jakikolwiek powtarzający się ruch z wykorzystaniem przedmiotów lub bez, taki jak np. toczenie piłki lub ciągnięcie zabawki
zabawa konstrukcyjna	manipulowanie przedmiotami w celu skonstruowania czegoś lub stworzenia
zabawa dramatyczna (“na niby”)	stwarzanie wymyślonej sytuacji, aby zaspokoić indywidualne pragnienia i potrzeby dziecka; udawanie, że jest się czymś lub kimś (lekarzem, pielęgniarką, supermanem, koniem) począwszy od względnie prostych aktywności aż do bardziej wypracowanych fabuł
gry z regułami	jakakolwiek aktywność z występowaniem reguł, strukturą działania i celem (takim, jak wygrywanie), np. zabawa w berka, gra w klasy, gra w kulki; akceptacja wcześniej ustalonych reguł i respektowanie ich

Zabawa społeczna:

zabawa, w której dziecko wchodzi w interakcje z innymi dziećmi; jedno z teoretycznych podejść do zabawy dzieci ujmujące ją w aspekcie procesu socjalizowania dziecka

Zabawa poznawcza:

zabawa dzieci, która ujawnia ich zdolności poznawcze i poziom rozwoju; jedno z teoretycznych podejść do zabawy, traktujące ją w aspekcie procesu poznawczego

---