Profilaktyka, czyli zapobieganie to proces wspierania rozwoju pełnego

zdrowia poprzez umożliwienie ludziom uzyskania pomocy potrzebnej im do

przeciwstawiania się trudnościom życiowym oraz osiągnięcie subiektywnie

satysfakcjonującego, społecznie konstruktywnego i bogatego życia. W ramach

tego procesu można wyróżnić dwa nurty działań:

- stwarzanie warunków, w których człowiek może realizować siebie, rozwijać

swoje możliwości, poszukiwać własnej tożsamości, by w efekcie stać się

człowiekiem zdrowym fizycznie, psychicznie i społecznie,

- eliminowanie czynników szkodliwych dla zdrowia, takich jak: złe warunki

ekonomiczno-społeczne, stresy psychiczne, zagrożenie wpływem

negatywnych wzorców zachowania, przemocą.

Celem działań profilaktycznych jest więc powstrzymywanie lub ograniczanie

zachowań niekorzystnych społecznie, wspieranie zdolności do podejmowania

konstruktywnych decyzji, usuwanie lub ograniczanie zewnętrznych zagrożeń

zwiększających ryzyko powstawania zachowań niekorzystnych, wspieranie

zdolności do obrony przed takimi zagrożeniami.

Współczesna profilaktyka wyróżnia trzy jej poziomy:

a) profilaktykę pierwszorzędową,

b) profilaktykę drugorzędową,

c) profilaktykę trzeciorzędową.

Szkoła podstawowa jest terenem realizacji wczesnych działań

profilaktycznych, czyli profilaktyki pierwszorzędowej, która adresowana do

ogółu dzieci i młodzieży, ma na celu promocję zdrowego stylu życia oraz

opóźnianie wieku inicjacji np. alkoholowej. Są to działania nastawione na

kształtowanie umiejętności życiowych i na przekazywanie informacji o

konsekwencjach używania środków uzależniających lub innych

niewłaściwych zachowań.

Page 3

3

II. Rola rodziny.

Dzisiejszy świat wymaga coraz więcej nie tylko od dorosłych, ale również

od dzieci i młodzieży. Wielkie zmiany społeczno-ekonomiczne w naszym kraju

miały spowodować lepsze warunki życia i poprawę sytuacji ludzi. Jednak

w okresie transformacji społecznych występuje tendencja do pojawiania się

i rozwijania różnych zachowań niekorzystnych. Wiele rodzin dotkniętych jest

problemem patologii społecznej. Rodzice, goniąc za dobrami materialnymi,

zapominają, że dzieci potrzebują przede wszystkim ich miłości, zrozumienia,

akceptacji i pomocy w rozwiązywaniu ich dziecięcych problemów.

Jeżeli dziecko zwracając się do rodziców słyszy: nie mam czasu, jestem

zmęczony, później..., to z czasem szuka rozwiązania swoich problemów poza

domem, często sięgając po używki. Podobnie postąpi sfrustrowany dorosły.

Szkoła wszystkich zaległości powstałych w domu rodzinnym nie jest w stanie

nadrobić.

Rodzic to pierwszy wychowawca i dom dostarcza wzorów do naśladowania,

wartości, bodźców pozytywnych, bądź negatywnych wpływających

na funkcjonowanie w społeczeństwie.

III. Rola nauczyciela.

W rozporządzeniu Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu ( z dnia 26

lutego 2002 r.) czytamy, że szkoły mają obowiązek opracowania i wdrożenia

konkretnego programu profilaktyki:

„Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:...3) program profilaktyki

dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego

środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania

o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.

Szkolny zestaw programów, szkolny program wychowawczy oraz program

profilaktyczny tworzą spójną całość.” W tak pojętej całości ważną rolę odgrywa

grono nauczycielskie. Winien to być zespół profesjonalistów w swoich

kompetencjach wychowawczych - profilaktycznych, a przynajmniej w zakresie

diagnozy. Szkoła, jak na razie, jest niezastąpiona w zakresie wprowadzania

ucznia w kontakty społeczne oraz rozwijania jego wiedzy i umiejętności.

---