HMP: Zagadnienia do egzaminu
Psychologia pomiędzy filozofią i fizjologią. Weber i Fechner - psychofizyka.
Ernst Heinrich Weber badanie wrażeń zmysłowych, opis potrzeby i sposobu ustalania progów
Gustaw Theodor Fechner wprowadził pojęcie „psychofizyka”, miała ona badać procesy psychiczne podobnie jak fizyka, czyli nauka przyrodnicza. Pomiary i eksperymenty. Wprowadził prawo (obecnie nazywane prawem Webera-Fechnera) dotyczące spostrzegania wrażeń.
Eksperymentalna psychologia uczenia się
Hermann Ebbinghaus - zastosowanie psychofizycznych metod Fechnera do badania zdolności zapamiętywania: ciągi bezsensownych sylab, pomiar czasu i liczby powtórzeń potrzebnej do bezbłędnej reprodukcji danego ciągu. Krzywa zapominania.
W sposób bardziej rygorystyczny metodologicznie, podobne badania prowadził w Getyndze Georg Elias Müller
Wilhelm Wundt- Szkoła Lipska
O szkole naukowej można mówić, gdy są spełnione pewne warunki:
(a) wspólna genealogia, (b) wspólna lokalizacja, (c) równoległe umieszczenie w czasie, d) wspólne idee psychologiczne, € oraz wspólna metodologia.
Dwudzielna psychologia Wundta:
eksperymentalna (indywidualistyczna) zwana fizjologiczną,
nieeksperymentalna (antyindywidualistyczna) zwana psychologią historyczno-kulturową.
W. Wundt reprezentował pogląd, że poznanie tego, co traktujemy jako psychiczne:
możliwe jest tylko poprzez doświadczenie
i jako doświadczenie wrażeń zmysłowych powinno być przedmiotem pomiaru. Usystematyzował metodę rejestracji subiektywnych doznań określaną jako introspekcja.
Wrażenia są dla Wundta najprostszymi aktami psychicznymi, które powstają jako wynik działania bodźców zmysłowych.
Wyróżniał w świadomości podstawowe, niepodzielne elementy składowe, które nazwał elementami świadomości. Celem psychologii elementów było ustalenie zbioru elementów oraz związków występujących pomiędzy nimi.
Centralnym pojęciem stała się apercepcja, którą rozumiał jako celowe przesunięcie treści świadomości w polu uwagi.
Völkerpsychologie - psychologia historyczno-kulturowa.
Na powstanie pojęcia „psychologia historyczno-kulturowa” poważny wpływ wywarł Wilhelm von Humboldt, który sformułował tezę, że myślenie jest w znacznej mierze określane przez mowę.
Moritz Lazarus i Hajim Steinthal stworzyli pierwsze czasopismo z zakresu psychologii społeczno-kulturowej i to oni uważani są za twórców tego pojęcia.
W. Wundt doszedł do wniosku, że procesy społeczne są zbyt złożone, żeby można je było badać eksperymentalnie. Do zakresu psychologii historyczno- kulturowej należy wg niego zaliczyć: kulturę, religię, język, mity, obyczajowość i sztukę - czyli wytwory wspólnego życia psychicznego. Uważa, że kultura to co innego, niż cywilizacja.
Szkoła Würzburska
Oswald Külpe- uczeń, a potem asystent Wundta. Stał się zwolennikiem poglądów Franza Brentano (który istotę zjawisk psychicznych upatrywał w ich intencjalności). Akceptował istnienie podświadomości i akcentował jedność życia psychicznego. Uważany jest za twórcę orientacji teorio-poznawczej, określanej mianem krytycznego racjonalizmu. Wskazał na różnice intraindywidualne i interindywidualne. Szkoła Würzburska stworzyła metodę systematycznej, eksperymentalnej samo-obserwacji podczas przebiegu celowo inicjowanych procesów myślowych.
Uczniowie O. Külpe w Würzburgu: (a) Narcyz Ach, (b) Karl Bühler, (c) Karl Marbe, (d) Otto Selz.
Podstawowe założenia Szkoły Würzburskiej: (a) psychologia powinna zająć się badaniem przebiegu procesów myślowych, (b) badanie to powinno mieć charakter eksperymentalny, (c) zasada asocjacji nie jest wystarczająca do zrozumienia ani wyjaśnienia procesów myślowych, (d) zachodzi konieczność rozróżnienia tego, co jest produktem, od tego, co jest procesem myślenia, (e) rzeczywiste procesy myślenia mają charakter nieoglądowy.
Karl Bühler jako przedstawiciel Szkoły Würzburskiej
zastosował w sposób planowy i konsekwentny w badaniach nad eksperymentalnie wywoływanych procesach myślowych metodę introspekcji.
wprowadził określenie: „przeżycie- aha” - zrozumienie bezpośrednie, które często towarzyszy rozwiązaniu problemu
Ta nowa orientacja badawcza stała się przedmiotem krytyki m.in. W. Wundta. Wundt uważał, że eksperymentalne badanie wyższych procesów psychicznych (w tym przypadku myślenia) nie jest możliwe. Można badać jedynie gotowe wytwory. Zakwestionował poprawność metodologiczną procedury badaczy z Würzburga (powodem zasadniczym miał być brak powtarzalności wyników).
Psychologia postaci i psychologia całości - podstawowe tezy i prekursorzy;
Szkoła w Grazu - wstępne idee psychologii postaci i teorii produkcji. „Całość to więcej niż suma jej części” - podstawowa teza, charakterystyczna dla wszystkich odmian psychologii postaci / całości.
Prekursorem był Franz Brentano - bazował na Arystotelesie. Rozróżniał psychiczne treści i akty. Akcentował znaczenie intencji. Dzięki temu zjawiska poznania, na gruncie jego koncepcji, traciły swoją dotychczasową jednorodność i rozpadały się na dwa rodzaje aktów psychicznych: sądy i przedstawienia. Wprowadził pojęcie „zjawisk emocjonalnych”.
Do najbardziej znanych „uczniów” oraz kontynuatorów poglądów Franza Brentano należą:
(a) Carl Stumpf, (b) Edmund Husserl, (c) Alexius von Meinong, (d) Christian von Ehrenfels; ( e) Kazimierz Twardowski, (f) Siegmund Freud.
Prekursorzy idei „całości“:
Ernst Schweninger - lekarz z Berlina - holistyczne podejście do pacjenta, przeciwnik diagnozowania: całościowe pojmowanie somy i psyche.
Alexius Meinong Ritter von Handsschuchsheim - autor teorii produkcji (pojęcie „kompleksów“) - został profesorem filozofii w Grazu
Christian von Ehrenfels - organizacja spostrzeżeń na podstawie muzycznej melodii - tzw. kryterium postaciowania, twórca pojęcia - ”postać” - współtwórca szkoły w Grazu
Kontynuatorzy: (a) Vittorio Benussi - obrońca teorii produkcji, twórca eksperymentalnej psychologii spostrzegania, współtwórca Szkoły z Padwy; (b) Cesare L. Musatti, (c) Francesco Metelli; (d) Gaetano Kanitza; (e) Fritz Heider - autor m.in.. koncepcji tzw. psychologii naiwnej, teorii atrybucji, teorii wyrównywania postaw.
Frankfurcko - Berlińska Szkoła Psychologii Postaci -
Carl Stumpf - stworzył klimat dla powstania i rozwoju psychologii postaci. Specjalista w zakresie psychologii eksperymentalnej - interesował się metodyką prowadzenia badań empirycznych oraz eksperymentalnych. Jeden z jej pionierów. Zaproponował i spowodował włączenie psychologii w obszerny program badawczy, który dotyczył pierwotnie tylko problematyki medycznej (anatomia porównawcza: ludy pierwotne, małpy człekokształtne) a pod jego wpływem został poszerzony o badania nad inteligencją małp człekokształtnych.
Max Wertheimer - pojęcie postaci jako istniejących pierwotnie. Klasyczna praca dotycząca spostrzegania ruchu oraz zjawisko „ruchu pozornego - zjawisko φ”.
Wolfgang Köhler - Stacja dla Badań nad Małpami Człekokształtnymi na Teneryfie. Teoria wglądu. Wpływ badań na psychologię rozwiązywania problemów oraz na całokształt badań nad zachowaniem. Dostrzeżenie praw postaciowych w czynnościach mózgowych.
Kurt Koffka - Przeniósł idee psychologii postaci na teren psychologii rozwojowej. Twórca poznawczej teorii uczenia się.
Po 1933r. Wertheimer, Lewin i Köhler emigrowali do USA. W Niemczech psychologia postaci została prawie unicestwiona. W USA tworzyli nadal w tym nurcie psychologii. W Europie ich poglądy kontynuowali: Wolfgang Metzger, Kurt Gottschaldt, Erwin Rausch. Starali się m.in. wykazać przydatność zasadniczych założeń psychologii postaci w badaniach nad mową i językiem, terapii zabawą czy pedagogice.
Przeciwnikiem naukowym psychologii postaci w USA był behawioryzm. Oczekiwano od psychologii praktycznych rozwiązań, dlatego zastosowanie znalazły tylko niektóre fragmenty z całego dorobku psychologii postaci.
Lipska Szkoła Psychologii Całości wraz z Szkołą Genetycznej Psychologii Całości (Druga Szkoła Lipska)
Narcyz Ach - (z Erichem Jaenschem) uważali siebie za zwolenników całościowego podejścia w psychologii. Rozwinął i udoskonalił metodę introspekcji, tworząc odmianę nazwaną systematyczną samoobserwacją eksperymentalną. Zastosował ją w badaniach nad myśleniem oraz nad funkcjonowaniem woli. Metoda ta miała pomóc w pokonaniu trudności obserwowanych w dotychczasowych badaniach:
pojedyncze reakcje oraz dane samoobserwacji nie dostarczają pełnego, pewnego i obiektywnego obrazu tych treści, które w świadomości są rzeczywiście zawarte.
skierowanie uwagi na wybrane fragmenty procesów myślowych zakłóca dokładność rekonstrukcji przeżyć. Wszelkie myślenie, nawet jeżeli nie jest to w sposób oczywisty widoczne, jest ukierunkowane na osiągnięcie jakiegoś celu.
osiągnięcie celu, tzn. rozwiązanie problemu powoduje wystąpienie specjalnego przeżycia, które można nazwać zrozumieniem bezpośrednim. Karl Bühler nazwał je Przeżyciem-Aha.
Feliks Krueger - twórca Drugiej Szkoły Lipskiej, autor teorii jakości złożonych - pochodząca z koncepcji Christiana von Ehrenfelsa, który utrzymywał, że uczucia są - jakościami postaciowymi. Druga Szkoła Lipska mogła się szczycić wynikami konkretnych badań w zakresie psychologii rozwojowej, drugim osiągnięciem była koncepcja aktualnej genezy
Fryderyk Sander - posługiwał się pojęciem aktualnej genezy na określenie powstania przeżyć postaciowych z bezkształtnych jeszcze przedpostaci (zarodki postaci).
Kurt Lewin i teoria pola
Pojęcia teorii pola wyrażają i akcentują holistyczne - całościowe (dynamiczne ujmowanie współzależności pomiędzy spostrzeganiem, przeżywaniem i zachowaniem się). Teorie pola, skonstruowane przez E.C. Tolamana i K. Lewina, należy uznać za teorie czysto psychologiczne. Teorie pola zakładają istnienie: (a) Konstruktywnej metody, (b) Założenia dynamiki, (c) Podejścia psychologicznego, (d) Wychodzenia od analizy całej sytuacji, (e) Traktowanie zachowania jako funkcji aktualnie działającego pola, (f) Matematycznych modeli sytuacji psychologicznej.
Kurt Lewin - zajmował się pierwotnie psychologią woli w konwencji Narcyza Acha, później już samodzielnie stworzył nowe orientacje badań psychologicznych, np. dynamika grup, badanie zachowań, teoria działań, psychologia ekologiczna. Główne zainteresowania Kurta Lewina:
„Krajobraz wojenny” - wstępny zarys późniejszej teorii pola, pojęcia: „granica” „strefa”, „ukierunkowanie”;
Teoria pola i rozwój - przestrzeń życiowa małego dziecka jest ograniczana przez granice, które ustalają inni. Dziecko bardziej niż dorosły żyje w teraźniejszości.
Pojęcie konfliktu. Wprowadził pojęcie „walencji” oraz „środowiska”. Wyróżniał on trzy podstawowe możliwości: (a) Konflikt przyciągania z przyciąganiem, (b) Konflikt odpychania z odpychaniem, (c) Konflikt przyciągania z odpychaniem
Quasi—fizykalny i quasi-społeczny charakter przedmiotów i zjawisk.
Krzywa Jordana - zmiany przestrzeni życiowej (krzywej Jordana) stanowią wynik działania sił pola.
Zachowanie (V) jest funkcją (f) osoby (P=Person) oraz jej otoczenia (U = Umwelt): nie powinno być pojmowane czysto matematycznie, choć można je przedstawić w formie:
V = f(P,U) Równanie to mówi, że środowisko posiada stałą reprezentację poznawczą, lub:
V = f (Lr) Zachowanie stanowi funkcję przestrzeni życiowej.
Trening wrażliwości - metoda sterowanego doświadczania samego siebie
Kurt Lewin - krytyka Frederika Perlsa, twórcy psychoterapii Gestalt
Psychoanaliza - teoria popędów oraz jej twórca
Zygmunt Freud - doktorat, a następnie habilitacja w zakresie neuropatologii.
Jean Martin Charcot - sławny psychiatra, który wywarł wpływ na Freuda. Zajmował się diagnozą różnicową histerii i epilepsji. Uznał, że za podstawową przyczynę histerii należy uznać czynniki psychologiczne.
Przeżycia traumatyczne - odkrycie Breuera: symptomy histeryczne zostaną usunięte, jeśli wspomnienia wydarzeń, które wywołują te zaburzenia, zostaną przywołane (hipnotycznie) i odreagowane. Metoda kathartyczna - metoda terapeutyczna, opracowana przez Breuera
Psychopatologia życia codziennego - praca Freuda, w której sformułował pogląd, że pomyłki, przejęzyczenia, zapomnienia - nie są dziełem przypadku. Oprócz marzeń sennych - są wskazówkami do poznawania procesów nieświadomych. (freudowska pomyłka)
1902r. - Wiedeńskie Stowarzyszenie Psychoanalityczne, 1909r. - zaproszenie przez prof. Halla do USA - intensywny rozwój psychoanalizy; odejście Alfreda Adlera i Carla Junga.
Strukturalna teoria osobowości - w której zostały wyróżnione: id, ego i superego.
Anna Freud -badanie mechanizmów obronnych EGO, prowadziła klinikę terapeutyczną dla dzieci - opartą na założeniach psychoanalizy.
Fazy rozwoju teorii psychoanalitycznej:
Okres przedanalityczny
Okres teorii urazu - pojęcia, typu: kompleks kastracji, zazdrość o penisa, kompleks Edypa;
Okres teorii topograficznych: świadomy, przedświadomy, nieświadomy
Okres teorii struktur psychicznych: Id, Ego Superego, Eros, Tanatos
Agresja - zmiana stosunku do agresji w zależności od rozwoju psychoanalizy: początkowo traktowana w sposób instrumentalny - jako zjawisko towarzyszące libido. Natomiast 30 lat później powstaje, dzięki grupie badaczy z Uniwersytetu Yale teoria frustracji - agresji.
Współcześnie - najczęściej kiedy jest mowa o psychoanalitycznej teorii agresji - mowa jest o trzeciej teorii popędów. Wg Freuda Eros i Tanatos - to przeciwstawne popędy, które stanowią podstawowe źródła energii każdego człowieka. Freud tworzy hipotezę katharsis, którą również spotykamy w pracach etologów - np. K. Lorenza. Hipoteza katharsis jest źródłem sporów - przez wielu popierana spotyka się ze zdecydowanym sprzeciwem zwolenników teorii uczenia.
Wyparcie - w przeciwieństwie do stłumienia, jest w tej koncepcji pojmowane jako proces nieświadomy i jako najważniejsza forma obrony. Sam proces wypierania treści świadomych do nieświadomych został opisany przez Herbarta i Schopenhauera
Psychoanaliza a inne kierunki psychologii
Psychoanaliza nawiązuje do sposobu uprawiania nauk humanistycznych. Można odnaleźć podobne pojęcia u Freuda i takich psychologów, jak: Gustaw Fechner, Carl Carus czy Wiliam Stern i wielu innych. Pojęcia podobne do używanych przez Freuda występowały już wcześniej u takich autorów, jak: Schopenhauer, Nietzsche, Fechner, Edward von Hartmann i innych.
Karl Bühler miał jednoznacznie negatywny stosunek do psychoanalizy
Wiliam Stern - ostrzeżenie przed stosowaniem psychoanalizy w stosunku do dzieci i młodzieży
Psychologia indywidualna Alfreda Adlera
Alfred Adler - uczeń, a następnie surowy krytyk Freuda. Bazował na wiedzy: F. Nietzsche, H. Vaihingera, J.C. Smutsa. Ponadto z dużym uznaniem pisze o psychologii postaci, z którą łączy go całościowe ujmowanie problemu. Z wielkim uznaniem wypowiada się o W. Sternie (założenia teleologiczne)
Pojęcia zaczerpnięte od wspomnianych uczonych: (a) „wola mocy” - F. Nietzsche, (b) „fikcje” - H. Vaihinger, (c) „holizm” - J.C .Smuts.
Poglądy Adlera wyrażają stereotypowe hasła: (a) Kompleks niepełnej wartości, (b) Dążenie do mocy, (c) Męski protest
Jednocześnie należy uwzględnić:
wspomniany, całościowy obraz człowieka, jakim posługuje się Adler: (holizm) oraz
dążenie ku celowi (finalizm) - człowiek jest w ciągłym ruchu zarówno jego ciało, jak i on sam.
Zakłada, że poczucie mniejszej wartości jest źródłem ludzkich dążeń,
Zajmuje się problematyką wychowania.
C. G. Jung - psychologia analityczna
Carl Gustaw Jung ur. 1875 rok. Twórca psychologii analitycznej. Początkowo uczeń Freuda, później jego krytyk. Przewodniczący Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego. Przewodniczący Ogólnolekarskiego Stowarzyszenia Psychoterapii. Spór z Freudem o libido. Dla Junga libido jest energią życiową, a nie tylko popędem seksualnym
C. Jung jest twórcą:
psychologii analitycznej, m. inn. psychologii kompleksów,
teorii świadomości zbiorowej - w podświadomości zawarta jest pamięć filogenetyczna,
archetypu - dziedzicznie przekazywane wyobrażenia/obrazy.
Pawłow, Thorndike - Behawioryzm
Behawioryzm skupiał się na związkach bodziec reakcja. Pawłow - warunkowanie klasyczne - można spowodować aby bodziec warunkowy działał jak bezwarunkowy. Thorndike - warunkowanie instrumentalne - zachowania nagradzane ulegają wzmocnieniu (prawo Efektu)
Watson - Behawioryzm
Wg Watsona psychologia powinna wzorować się na naukach przyrodniczych, których celem jest przewidywanie i kontrolowanie zachowania. Kontrowersyjny eksperyment nad powstawaniem lęku u małych dzieci (Albert).
Był zwolennikiem, teorii wedle której przyszłość świata, byłaby oddana dyktaturze behawiorystycznych technik (utopia).Kontynuatorzy oraz aplikacje socjotechniczne
Hull: teoria uczenia się przez wzmocnienie, pojawia się, gdy nastąpi zaspokojenie odczuwanych potrzeb.
Skinner widział konieczność odróżnienia od siebie 2 typów warunkowania (warunkowanie typu S i warunkowanie typu R) . Zastosowanie warunkowania sprawczego sprawdziło się w eksperymencie „Skinner Box”, gdzie w zamkniętej klatce znajdowało się zwierze , było poddawane procedurze eksperymentalnej, w której zwierzę było nagradzane wg określonego schematu za konkretne zasady zachowania (np. dobrze wykonane zadanie = jedzenie).
Skinner wprowadził pojęcie tzw. programowego instruktażu oraz token Economy. Techniki te znalazły zastosowanie w grupach opóźnionych w rozwoju umysłowym, psychicznie chorych czy osób z zaburzeniami zachowania społecznego.
Teorie społecznego uczenia się
Bandura traktuje reakcje warunkowania jako mity. Ludzie nie uczą się w sposób automatyczny, dopiero wtedy, kiedy stwierdzą, że pewne zdarzenia pozostają ze sobą w związku. Przeprowadza wraz z S. Ross eksperyment nad wpływem zachowania agresywnego (które było nagradzane lub karane) na zachowania dzieci.
Tolman w odróżnieniu od klasycznego behawioryzmu podkreśla znaczenie procesów poznawczych dla przebiegu procesu uczenia się. Wzmocnienia nie działają automatycznie, one są poddawane obróbce poznawczej.
Psychologiczna diagnoza i psychologia osobowości
Konstruowanie pierwszych testów psychologicznych oraz różnych teorii, które łączą ze sobą właściwości fizyczne z właściwościami psychicznymi ludzi (Galton, McKeenCattell, Binet, Kretschmer oraz Eysenck).
Stern - twórcą systemu personalizmu krytycznego, którego najważniejszym elementem staje się zasada konwergencji.
Ch. Büchler - psychologia rozwoju
Charlotte Büchler - nowa metodyka badań. Zbierała dziecięce pamiętniki i analizowała je - hermeneutyka.
Jej zasługi: (a) pojęcie rozwoju zaczęto stosować do całego życia człowieka, (b) psychologię rozwojową uniezależniono od analizy dziecięcych pamiętników, (c) w badaniach zaczęto korzystać z metodyki badań nad uczeniem się.
J. Piaget - psychologia rozwoju
Piaget 1886 - Wprowadził do psychologii rozwoju podział na fazy rozwoju inteligencji dzieci
a także fazy rozwoju moralności. Zajmował się głównie eksploracją i poznawaniem dzieci.
Ernst Meumann - psychologia pedagogiczna
Psychologia pedagogiczna - przygotowanie nauczycieli dowykonywania zawodu. W 1906 w Lipsku powstaje Instytut Pedagogiki Eksperymentalnej i Psychologii, gdzie profesorem psychologii zostaje Ernst Meuman
Psychologia społeczna.
Termin Psychologia społeczna po raz pierwszy użyty został przez G. Lindera w pracy "Sozialpsychologie". Natomiast pierwsze prace z zakresu eksperymentalnej psychologii społecznej przeprowadził W. Moede. Pracował on nad zachowaniami grup dzieci w sytuacjach konkurencji. Dopiero H. Münsterberg na podstawie prac Moede namówił F. Allporta do tego typu doświadczeń. Przedstawiciele psychologii społecznej w Ameryce:
F. Allport - Facylitacja społeczna
M. Sherif - powstawanie społecznych norm grupowych
H. Hyman - pojęcie "grupy odniesienia"
L. Festinger - Teoria Dysonansu poznawczego. Teoria procesów porównań społecznych.
L. Moreno - Socjometria
W Niemczech
W. Moede - Psychologia społeczna eksperymentalna - pierwsze doświadczenia
W. Hellpach - Pierwszy instytut Psychologii Społecznej w Niemczech
K. Lewin - pojęcie "dynamiki grupowej"
F. Allport - facylitacja społeczna
Facylitacja społeczna - podnoszenie wydajności łatwych prac pod wpływem obecności innych osób
Festinger - teoria prównań i dysonansu
Teoria porównań społecznych - Dzięki porównywaniu sie do innych ludzi uzyskujemy wiedzę na temat własnych zdolności szczególnie w sytuacjach, w których brak jest innych, obiektywnych kryteriów
Teoria dysonansu poznawczego - Brak spójności pomiędzy dwoma elementami poznawczymi (np. myślami lub sądami) wytwarzający motywację do działań mających na celu zniwelowaniu tych niespójności (dysonansu).
Psychologia gospodarcza
Psychologia gospodarcza - skupia się głównie na psychologii: pracy, organizacji, rynków, reklamy. Ma za zadanie tłumaczyć mechanizmy ekonomiczne. W Niemczech: H. Münsterberg - pierwsze testy przydatności zawodowej; w Stanach: F. Taylor - psychologia w służbie intensyfikacji wydajności pracy.
Pierwszym psychologiem reklamy - W. Scott
Psych kliniczna
Jest to, obok psychologii wychowawczej i gospodarczej jeden z działów psychologii stosowanej. Posiada dwa główne obszary:
diagnoza zaburzeń przeżywania i zachowania
oraz ich terapia
Jako początek psychologii klinicznej podaje się zwykle rok 1896, w którym Ligthner Witmer stworzył Klinikę Psychologiczną przy uniwersytecie w Pensylwanii. Emil Kraepelin był psychiatrą. Stworzył koncepcję eksperymentalnej psychofarmakologii. Jako pierwszy prowadził badania nad głębokością snu, siłą mięśni, zmęczeniem i odpoczynkiem, działaniem herbaty, eteru, alkoholu i innych środków pobudzających na procesy psychiczne. Lightner Witmer - interesował się głównie drugim obszarem psychologii klinicznej; chciał prowadzić poradnictwo, psychoterapię i rehabilitację. Na skutek szeroko wówczas rozpowszechnionej psychoanalizy było mu trudno przebić się ze swymi postulatami.
Psychologia poznawcza Miller, Galanter, Pribram
Przeciwstawili się behawioryzmowi wskazując na podobieństwo między człowiekiem a systemami cybernetycznymi. Ich badania przeprowadzone w 1958 pokazały, że człowiek nie tylko jest bierny (reaguje na bodźce), ale tworzy plan działania, który realizuje, kontroluje i modyfikuje w zależności od potrzeb.
Psychologiczne teorie działania
Do tej grupy zaliczamy teorie, które nawiązują do pracy Millera, Galantera i Pribrama (człowiek planuje, realizuje i kontroluje swoje działania). Najważniejszą postacią był Siergiej Rubinstejn, wychodzący poza założenia teorii społeczeństwa przedstawionej przez Marksa. Mówi on, że działania jednostki, dla życia społecznego, są hierarchicznie zorganizowane oraz ukierunkowane na cel (regulowane o efekt końcowy lub częściowy).
W. Hacker oraz W. Volper połączyli prace Rubinstejna i Millera, Galantera Pribrama i stworzyli hierarchiczno-sekwencyjne modele regulacji zachowania mające służyć przede wszystkim poprawieniu wydajności ludzkich działań.
Psychologia krytyczna
Klaus Holzkamp wraz z grupą pracowników z Instytutu Psychologii Freie Universität w Berlinie Zachodnim wypracował orientacje metodologiczną - na początku nazywana konstruktywizmem później psychologią krytyczną. Psychologia krytyczna to zbiór założeń, które w sposób jawny bądź ukryty odwołują się do teorii społeczeństwa sformułowanej przez Marksa (Szkoła Frankfurcka). Holzkamp jeszcze silniej niż Szkoła Frankfurcka w swych wypowiedziach odwołuje się do teorii Marksa - domagał się by w dyskursie (języku) naukowym był respektowany związek, jaki zachodzi między społeczeństwem a jednostką.
Spór pozytywistyczny
Spór ten dotyczył kwestii metodologicznych pomiędzy przedstawicielami Szkoły Frankfurckiej (Adorno, Marcuse, Habermas) a innymi przedstawicielami orientacji teoriopoznawczych (Poper, Albert). Szkoła Frankfurcka uważała, że teorie są zależne i podporządkowane danemu społeczeństwu, badacz będąc częścią tego społeczeństwa nie jest w stanie wykonywać niezależnych badań.
Psychologia humanistyczna Ch. Bühler i C. Rogers i Maslow
1962 powstaje American Association of Humanistic Psychology, którego kierownikiem staje się Maslow. Tezy tego stowarzyszenia: zainteresowanie osobą, która coś przeżywa (zarówno teoretyczne wyjaśnienia jak i obserwowalne zachowania); akceptacja specyficznych właściwości ludzkich (zdolność dokonywania wyboru, potencjał twórczy, zdolność wartościowania oraz realizowania siebie). Wybór metod badana następuje dopiero po ustaleniu jej sensowności. Centralną tezą jest - ochrona i poszanowanie wartości oraz godności człowieka oraz rozwijanie sił i zdolności jednostki. Ch. Bühler miała bardzo duży wkład w tworzenie psychologii humanistycznej - już 30 lat wcześniej (1933) w swojej pracy akcentowała dążenie każdego człowieka do spełnienia własnego życia. C. Rogers (terapeuta kliniczny) również w swoich przedwojennych pracach pokazywał jak ważne są głębokie ludzkie potrzeby: uznania, wewnętrznego rozwoju i spełnienia. Dla Rogersa ważne było też, aby klient samodzielnie znalazł sposób osiągnięcia życiowych celów, terapeuta tylko nakierowuje przy tym jest otwarty, okazuje ciepło emocjonalne i empatyczne rozumienie.
Propozycje dostarczyli: Alina Duda, Malwina Borkowska, Kamila Kucharska, Paulina Łukaszewicz, Michał Marszalik
4