Aborcja (od łac. abortio - poronienie) - usunięcie embrionu lub płodu z macicy.
Samoistne przedwczesne zakończenie ciąży nazywane jest poronieniem (jeśli ma miejsce do 22 tygodnia ciąży) lub porodem przedwczesnym (jeśli ma miejsce po 22 tygodniu ciąży). Poronieniem kończy się około 1 na 5 ciąż, najczęściej w ciągu pierwszych trzynastu tygodni, stąd wiele kobiet nie jest świadomych, że były w ciąży. Przyczynami najczęściej są letalne (śmiercionośne) wady zarodka lub płodu i wady biologiczne ciężarnej, rzadziej urazy fizyczne, wpływ środków chemicznych, choroby, konflikt serologiczny i inne. W języku polskim nie używa się słowa aborcja w znaczeniu poronienie samoistne.
Środki antykoncepcyjne, używane po stosunku (do 72 godzin), zapobiegają uwolnieniu komórek jajowych z jajników lub zapobiegają zapłodnieniu. Stosowane później zapobiegają zagnieżdżeniu się zarodka. Jest to powodem sporu o to, czy momentem powstania życia ludzkiego jest zagnieżdżenie się zarodka w macicy czy też moment zapłodnienia (w jajowodzie). Również w środowisku medycznym pogląd na tę sprawę często jest związany z poglądami na przyzwolenie wobec aborcji. Kościół katolicki, Kościoły prawosławne, większość kościołów protestanckich i niektóre inne środowiska argumentują, że poczęcie następuje wraz z zapłodnieniem (czyli przed zagnieżdżeniem) lub, że ścisłe określenie tego momentu jest niemożliwe.
* 1 Metody aborcji
* 2 Zespół poaborcyjny
* 3 Aspekty etyczne i odbiór społeczny
* 4 Aspekty prawne
o 4.1 Aborcja na świecie
o 4.2 Aborcja w Polsce
o 4.3 Legalna możliwość aborcji dla Polek
* 5 Religie wobec aborcji
o 5.1 Chrześcijaństwo
+ 5.1.1 Katolicyzm
+ 5.1.2 Prawosławie
+ 5.1.3 Protestantyzm
o 5.2 Islam
o 5.3 Judaizm
o 5.4 Hinduizm
o 5.5 Buddyzm
* 6 Organizacje popierające prawo do aborcji
* 7 Organizacje sprzeciwiające się legalizacji aborcji
* 8 Skala aborcji na świecie
* 9 Aborcja w kulturze
Metody aborcji
W zależności od etapu ciąży stosowane są różne metody. Na najwcześniejszym etapie (do dziewiątego tygodnia) zwykle podaje się kobiecie serię środków chemicznych wywołujących poronienie. Ta metoda w około 8% przypadków wymaga dodatkowej interwencji chirurgicznej.
Na dalszych etapach stosuje się rozmaite połączenia metody podciśnieniowego opróżniania macicy z mechanicznym zniszczeniem (rozczłonkowaniem) płodu i usunięciem jego resztek.
W ostatnim trymestrze używana jest zazwyczaj metoda wywołania przedwczesnego porodu lub niszczenie płodu - odpowiednik metody cesarskiego cięcia. Płód jest najczęściej uśmiercany wewnątrz macicy, przed rozpoczęciem właściwej operacji.
Zespół poaborcyjny
Prowadzone są badania nad psychologicznymi i psychiatrycznymi następstwami poddania się zabiegowi aborcji[potrzebne źródło].
Aspekty etyczne i odbiór społeczny [edytuj]
Symboliczny grób dzieci nienarodzonych na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu.
Symboliczny grób dzieci nienarodzonych na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu.
Problematyka dopuszczalności i wykonywania aborcji jest wysoce kontrowersyjna w odbiorze dla części społeczeństwa i jest przedmiotem różnych ocen moralnych. Wykonywanie zabiegu aborcji wiąże się z dużym sprzeciwem wielu osób oraz środowisk, między innymi związanych z Kościołem katolickim i kościołami protestanckimi (tzw. "obrońcy życia", ruchy pro-life). Z drugiej strony jest akceptowana przez część ludzi, którzy sami chcą decydować o swojej ciąży. Stanowi ona grzech śmiertelny w religii katolickiej i wiąże się z automatyczną ekskomuniką. W przekonaniu takich religii jak katolicyzm, prawosławie i większość wyznań protestanckich oraz wielu organizacji pozawyznaniowych (również medycznych) uważa się, że płód jest istotą ludzką (życie jest procesem, dlatego jedynym logicznie zasadnym jego początkiem może być zapłodnienie, patrz psychologia rozwojowa, embriologia), aborcja zaś jest zabójstwem naruszającym prawa osoby nienarodzonej. Środowiska popierające swobodę decydowania o wykonaniu lub nie zabiegu aborcji (ruchy pro-choice), nie zgadzają się z tym stanowiskiem i sprzeciwiają się wprowadzaniu zakazu dokonywania aborcji. Radykalne stanowisko opowiada się za brakiem ograniczeń w dopuszczalności aborcji do określonego etapu rozwoju płodu (aborcja "na życzenie"). Jego argumentem jest prawo kobiety do swobodnego wyboru odnośnie swojego stanu ciąży, uznawane przez zwolenników tej opcji za wartość[potrzebne źródło]. Umiarkowane stanowiska uznają na ogół aborcję za zjawisko niepożądane i opowiadają się za dopuszczalnością aborcji jedynie pod pewnymi określonymi warunkami (jak ciąża w wyniku gwałtu, trudne warunki życiowe lub materialne kobiety, uszkodzenia lub wady genetyczne płodu).
Wyraźny zakaz dokonywania aborcji znajdował się w Przysiędze Hipokratesa:
Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego.
W tekście Przyrzeczenia Lekarskiego, które jest dziś składane przez lekarzy w Polsce, fragment ten został zastąpiony następującym zapisem:
przyrzekam: (...) -służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;
W tekście Deklaracji Genewskiej odpowiedni fragment brzmi:
zachowam najwyższy szacunek dla życia ludzkiego.
W Polsce problematyka warunków dopuszczalności aborcji jest od lat 90. XX wieku przedmiotem debaty publicznej. Istotny wpływ na społeczne postrzeganie aborcji ma stanowisko Kościoła katolickiego[potrzebne źródło]. Problematyka aborcji wywołuje silne emocje, których wyrazem jest między innymi język debat, odnoszący się do "zabijania nienarodzonych" z jednej strony, a do "wolności kobiet do decydowania o swoim ciele" z drugiej. Kwestia aborcji podnoszona jednak bywa często w doraźnych celach politycznych. Niektórzy politolodzy uważają, że dyskusja o prawnym zakazie aborcji, poruszona jako jeden z pierwszych tematów nie-ekonomicznych po pół-wolnych wyborach w 1989, była kościelną próbą zademonstrowania swojego wpływu na sprawy państwowe[potrzebne źródło].
W USA, gdzie szczególnie silne są ruchy antyaborcyjne, miały miejsce zabójstwa lekarzy dokonujących aborcje przez fanatycznych przeciwników aborcji, jednak organizacje pro-life całkowicie odcinały się od takich aktów (żaden z zabójców nie był z nimi związany), co obejrzeć można w filmie Cher pod tytułem "If These Walls Could Talk". Od niedawna w USA zgłaszane są przez placówki aborcyjne do sądów sprawy o utraty źródeł dochodów przeciw ludziom z ruchów "pro-life" w związku z przeprowadzanymi przez nich pikietami.
Aspekty prawne [edytuj]
Dopuszczalność aborcji: na życzenie; ze względu na: życie matki, zdrowie (psychiczne), na gwałt, upośledzenie płodu, czynniki socjoekonomiczne; jak wyżej z wyjątkiem czynników socjoekonomicznych; jak wyżej z wyjątkiem upośledzenia płodu; ze względu na życie matki i zdrowie (psychiczne); niedopuszczalna; uzależnione od regionu; brak informacji.
Dopuszczalność aborcji:
na życzenie;
ze względu na: życie matki, zdrowie (psychiczne), na gwałt, upośledzenie płodu, czynniki socjoekonomiczne;
jak wyżej z wyjątkiem czynników socjoekonomicznych;
jak wyżej z wyjątkiem upośledzenia płodu;
ze względu na życie matki i zdrowie (psychiczne);
niedopuszczalna;
uzależnione od regionu;
brak informacji.
Aborcja na świecie
Zgodnie z uchwaloną w 1989 r. przez ONZ Konwencją Praw Dziecka dziecko oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat (art. 1) oraz każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia (art. 6). Jadnocześnie w niemającej mocy prawnej preambule zapisano: dziecko, z uwagi na swoją niedojrzałość fizyczną oraz umysłową, wymaga szczegółowej opieki i troski, w tym właściwej ochrony prawnej, zarówno przed, jak i po urodzeniu.
Przerywanie ciąży we wczesnym okresie jest co do zasady legalne (bądź nie egzekwuje się przepisów karnych) np. w większości krajów europejskich, Australii, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Do krajów o zaostrzonych warunkach dopuszczalności przerywania ciąży należą m. in: Irlandia, Malta i Polska.
W krajach, w których aborcja jest nielegalna lub mocno ograniczona, zdarza się, że kobiety jeżdżą na zabieg za granicę, np. z Irlandii do Wielkiej Brytanii [1].
W Stanach Zjednoczonych aborcja jest legalna w nieograniczonym zakresie na mocy wyroku Sądu Najwyższego, który w sprawie Roe vs. Wade w 1973 uznał, że próby ograniczenia kobiecie dostępu do aborcji są sprzeczne z Konstytucją USA, a płód nie jest osobą lecz częścią ciała kobiety.
Aborcja w Polsce
W polskim prawodawstwie do 1956 roku obowiązywał całkowity zakaz aborcji (m.in. art. 231-234 Kodeksu karnego z 1932 r.). Jedynie w okresie II wojny światowej obowiązywało niemieckie rozporządzenie z 9 marca 1943 r. zezwalające na dokonywanie aborcji obywatelom krajów okupowanych. Jednocześnie ta sama ustawa zabraniała pod karą śmierci dokonywania aborcji na nienarodzonych dzieciach niemieckich.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 12, poz. 61) wprowadziła możliwość dokonywania aborcji przez uprawnionego do tego lekarza w trzech przypadkach (art. 1 ust. 1):
1. gdy za przerwaniem ciąży przemawiały wskazania lekarskie dotyczące zdrowia płodu lub kobiety ciężarnej,
2. gdy zachodziło uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku przestępstwa,
3. ze względu na trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej.
Ustawa zakazywała aborcji w przypadkach określonych w pkt 2 i 3, jeżeli zachodziły przeciwwskazania lekarskie dotyczące zabiegu przerwania ciąży (art. 1 ust. 2). Wskazania lekarskie lub trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej, przemawiające za przerwaniem ciąży, stwierdzało orzeczenie lekarskie, a istnienie uzasadnionego podejrzenia, że ciąża powstała w wyniku przestępstwa, stwierdzało zaświadczenie wydane przez prokuratora (art. 2 ust. 1).
Zabronione było:
* zmuszanie kobiety do poddania się zabiegowi przerwania ciąży (art. 3),
* dokonywanie zabiegu przerwania ciąży za zgodą kobiety, lecz wbrew przepisom art. 1 ustawy (art. 4),
* udzielanie pomocy kobiecie ciężarnej w dokonaniu zabiegu przerwania ciąży wbrew przepisom art. 1 ustawy (art. 5).
W arendze do tej ustawy podkreślono, że jej celem jest ochrona zdrowia kobiety przed ujemnymi skutkami zabiegów przerywania ciąży, dokonywanych w nieodpowiednich warunkach lub przez osoby niebędące lekarzami.
W praktyce stosowania tej ustawy była wykorzystywana podstawa odwołująca się do względów społecznych, ponieważ w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia ustalono, że na podstawie oświadczenia kobiety ciężarnej stwierdza się istnienie ciężkich warunków życiowych kobiety [2].
W kontekście tej ustawy, na gruncie prawa karnego interpretowano w doktrynie, jako dobro chronione[3]:
* przez jednych autorów: zdrowie i życie kobiety ciężarnej, nie zaś płód [4], albo ciążę kobiety zgodną z jej wolą [5],
* przez innych autorów: ciążę, tj. normalny rozwój płodu ludzkiego w łonie matki [6], pośrednio zaś życie i zdrowie kobiety ciężarnej [7].
Orzecznictwo dotyczące ustawy z 1956 roku rozszerzyło możliwości przeprowadzenia legalnego zabiegu przerywania ciąży.[potrzebne źródło]
Wejście w życie Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 17, poz. 78 ze zm.) ograniczyło dostęp do zabiegów przerywania ciąży - odtąd można dokonywać legalnej aborcji przy zaistnieniu jednej z określonych przesłanek:
1. ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej); wystąpienie tej okoliczności stwierdza lekarz inny niż przeprowadzający zabieg aborcyjny
2. badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej); wystąpienie tej okoliczności stwierdza lekarz inny niż przeprowadzający zabieg
3. zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (do 12 tygodni od poczęcia); wystąpienie tej okoliczności stwierdza prokurator;
Od 1996 ustawa dopuszczała przerywanie ciąży również gdy kobieta ciężarna znajduje się w ciężkich warunkach życiowych lub trudnej sytuacji osobistej; wymagane ma być złożenie oświadczenia przez kobietę ciężarną i odbycie konsultacji z innym lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej lub inną osobą uprawnioną niż mającą przeprowadzić zabieg; zabieg można byłoby przeprowadzić, jeżeli kobieta podtrzymuje swój zamiar po upływie 3 dni od konsultacji.
Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie w Orzeczeniu z dnia 27 maja 1997 r., sygn. akt K 26/96 (OTK 1997, nr 2, poz. 19) orzekł o niezgodności przepisu wprowadzającego tę przesłankę z przepisami konstytucyjnymi utrzymanymi w mocy przez tzw. Małą Konstytucję z 1992 r. przez to, że legalizuje przerwanie ciąży bez dostatecznego usprawiedliwienia koniecznością ochrony innej wartości, prawa lub wolności konstytucyjnej oraz posługuje się nieokreślonymi kryteriami tej legalizacji, naruszając w ten sposób gwarancje konstytucyjne dla życia ludzkiego. Ponadto w uzasadnieniu do tego orzeczenia wyraził pogląd, że Uchwalona 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej potwierdza w art. 38 prawną ochronę życia człowieka. Podstawa konstytucyjna, na której oparł swoje orzeczenie TK, znalazła więc potwierdzenie i wyraźne wyartykułowanie w [nowej] Konstytucji RP.
Trzech z dwunastu sędziów złożyło zdania odrębne do orzeczenia: Zdzisław Czeszejko-Sochacki, Wojciech Sokolewicz i Lech Garlicki. Przepisy dotyczące czwartej przesłanki utraciły moc obowiązującą z dniem 23 grudnia 1997 r. na podstawie Obwieszczenia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 1997 r. (Dz.U. Nr 157, poz. 1040).
W przypadku małoletniej lub kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie do dokonania aborcji wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego na piśmie. W przypadku małoletniej powyżej 13 roku życia wymagana jest także jej pisemna zgoda; jeżeli ma poniżej 13 lat, wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego a małoletnia ma prawo do wyrażenia własnej opinii.
Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto:
* przerywa ciążę z naruszeniem przepisów ustawy (za zgodą kobiety)
* stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży
Kobieta ciężarna nie ponosi odpowiedzialności karnej za przerwanie ciąży.
W Polsce występuje zjawisko "podziemia aborcyjnego", tj. przeprowadzania nielegalnych zabiegów przerywania ciąży w celu uzyskania korzyści majątkowej oraz "turystyki aborcyjnej", czyli wyjazdów za granicę w celu przeprowadzenia aborcji, które nie byłoby legalne lub możliwe do przeprowadzenia w kraju, polskie prawo karne nie przewiduje możliwości karania osób które dokonały aborcji na terenie państwa dopuszczającego legalność tego zabiegu. Według badań przeprowadzanych przez szwedzkie organizacje feministyczne w Polsce "podziemie aborcyjne działa zadowalająco", przeprowadza się blisko 200 tysięcy zabiegów rocznie, a średnia cena zabiegu wynosi około 2 tysięcy złotych[8].
Legalna możliwość aborcji dla Polek [edytuj]
Obywatelki Polski mogą legalnie dokonywać aborcji we wszystkich państwach, których ustawodawstwa wewnętrzne to dopuszczają po spełnieniu określonych tym prawem warunków (np. w Wielkiej Brytanii). Zgodnie z zasadą podwójnej karalności polskiego prawa karnego, osoby uczestniczące w procesie dokonywania aborcji w takim przypadku nie są ścigane w Polsce.
Linki zewnętrzne:
* Obwieszczenie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 1997 r. o utracie mocy obowiązującej art. 1 pkt 2, art. 1 pkt 5, art. 2 pkt 2, art. 3 pkt 1 i art. 3 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
* Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r., sygn. akt K 26/96
* Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw
* Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
* Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (uchylona)
Religie wobec aborcji [edytuj]
Chrześcijaństwo [edytuj]Większość wyznań chrześcijańskich potępia aborcję, która jest traktowana jako morderstwo, a jedynym dopuszczalnym warunkiem jej dokonania jest ciąża, która jednoznacznie prowadzi do śmierci matki (np. ciąża pozamaciczna). Najbardziej zróżnicowane postawy wobec aborcji mają Kościoły protestanckie (np. Kościół Episkopalny w USA popiera prawo kobiet do aborcji).
Wielu teologów wczesnochrześcijańskich (m.in. w Didache z I w., Atenagoras w II w.) potępiło aborcję na równi z dzieciobójstwem. Była to wyraźna różnica z prawem rzymskim, które pozwalało zarówno na aborcję jak i zabijanie np. słabych i zdeformowanych noworodków. W III w. teolodzy chrześcijańscy nazwali aborcję zbrodnią. W IV w. Grzegorz z Nyssy wskazał, iż embrion jest żywą istotą, a Jan Chryzostom potępił zmuszanie prostytutek do aborcji.
Biblia (w tym Nowy Testament) w żadnym miejscu nie potępia wyraźnie aborcji i nawet o niej nie wspomina. Niekiedy werset z Księgi Wyjścia (21:22-23) jest przez teologów chrześcijańskich interpretowany jako stwierdzenie, że embrion i płód są istotami ludzkimi. Nie zgadzają się z tą interpretacją teolodzy judaistyczni, wg których stwierdzenie to dotyczy wyłącznie "uformowanego" płodu. Teologia chrześcijańska na ogół powołuje się na biblijny zakaz "rozlewania krwi niewinnych" jako podstawę zakazu aborcji. Wskazuje również na przykład Jezusa Chrystusa, który był Bogiem i człowiekiem od chwili poczęcia, a także na przykład Maryi, która mimo bardzo trudnych okoliczności i warunków materialnych, zdecydowała się na urodzenie dziecka. Tym niemniej nie wszyscy teolodzy chrześcijańscy uznają zakaz aborcji za nakaz biblijny i podkreślają znaczny procent naturalnych poronień we wczesnej fazie ciąży, które dzieją się "z woli Boga".
Katolicyzm [edytuj]W Kościele katolickim, dokonanie lub pomaganie w aborcji ma następstwo automatycznej ekskomuniki, którą może zdjąć zwykle jedynie biskup, bądź wyznaczony przez niego ksiądz, chociaż w niektórych diecezjach prawo zdjęcia ekskomuniki posiadają wszyscy księża mogący spowiadać. Za odpowiednik aborcji uznaje także niszczenie embrionów ludzkich poza organizmem matki, np. w laboratoriach.
Teolodzy katoliccy (od Didache do Evangelium Vitae) utrzymują, że Biblia zakazuje aborcji. Również papież Benedykt XVI bezwarunkowo potępił aborcję.[9] Chociaż zawsze uznawano aborcję za grzech ciężki, to jednak znaczenie tego grzechu interpretowano odmiennie w różnych epokach historycznych, w zależności od stopnia rozwoju embriona lub płodu, np. papież Grzegorz XIV wyznaczył karę ekskomuniki tylko dla dokonujących aborcji "ruszającego się dziecka" (tzn. tylko w tej fazie ciąży, gdy można wyczuć ruchy płodu).
Obecnie Kościół katolicki podkreśla, iż "pierwszym prawem osoby ludzkiej jest jej życie" od momentu poczęcia. Nawet w sytuacji, gdy życie matki jest zagrożone, nie można uznać jej życia za ważniejsze od życia "nienarodzonego dziecka". Jednak wyraźnie rozróżnia "aborcję bezpośrednią" jako cel sam w sobie (która jest potępiana bezwzględnie) od "aborcji pośredniej", czyli poronienia spowodowanego przez zabiegi medyczne, niezbędne dla ratowania życia matki (np. usunięcie części jajowodu z zagnieżdżonym w nim zarodkiem, w ciąży pozamacicznej).[4][5]Sobór Watykański II w 1965 określił aborcję wraz z dzieciobójstwem jako "zbrodnię"[10] Zakazane są także następujące praktyki antykoncepcyjne i badawcze, które mogą powodować zniszczenie zapłodnionej komórki jajowej (niezagnieżdżonego zarodka): wkładka domaciczna, pigułka antykoncepcyjna (w tym antykoncepcja "po stosunku płciowym"), badania lub terapia oparte na komórkach embrionalnych, zapłodnienie in vitro. Dopuszczone jest stosowanie antykoncepcyjnych środków hormonalnych tylko w okresach "wstrzemięźliwości płciowej".
Prawosławie [edytuj]Prawosławie nie potępia jednoznacznie antykoncepcji hormonalnej, jednak podziela pogląd, że życie ludzkie zaczyna się od chwili poczęcia i w związku z tym potępia aborcję (w tym także aborcję wywołaną stosowaniem lekarstw i innych substancji chemicznych) jako zabójstwo. Ten pogląd odzwierciedla święto Poczęcia Przenajświętszej Maryji Panny. Obecnie wielu teologów prawosławnych potępia też klonowanie ludzi.
Protestantyzm [edytuj]Protestantyzm reprezentuje bardzo różne postawy wobec aborcji. Ogólnie nie potępia antykoncepcji (z wyjątkiem antykoncepcji hormonalnej "po stosunku płciowym" i innych metod, związanych z niszczeniem zapłodnionej komórki).
Nie istnieje żadna ogólna wykładnia tego problemu, każda grupa wyznawców ustala własny pogląd na zasadzie większościowej. W USA przeważa opinia, iż aborcja jest formą dzieciobójstwa, nawet w przypadkach kazirodztwa i zgwałcenia. Jednak wielu amerykańskich protestantów dopuszcza aborcję w takich przypadkach a także, jeśli życie matki jest zagrożone. W większości amerykańskich Kościołów protestanckich istnieją grupy zwolenników i przeciwników legalnej aborcji. Wyjątkiem jest Południowa Konwencja Baptystów - zadeklarowany przeciwnik aborcji.
Amerykański Kościół Episkopalny (anglikański) popiera legalną aborcję i prawo kobiet do decydowania o dokonaniu aborcji. Świadczy również pomoc i udziela sakramentów kobietom, które miały wykonaną aborcję. Potępiane są wszelkie działania rządu, ograniczające prawo do aborcji[11]. Kościół dopuszcza stosowanie antykoncepcji hormonalnej, ale sprzeciwia się aborcji selektywnej ze względu na płeć dziecka.
Mormoni zdecydowanie potępiają aborcję, jednak dopuszczają okoliczności, które usprawiedliwiają ją (jednak nie automatycznie, lecz po starannym rozważeniu): ciąża jako wynik kazirodztwa lub gwałtu, poważne zagrożenie dla życia matki.[12]
Islam [edytuj]Chociaż islam[13] podkreśla ważność życia danego przez Boga (Koran 12:85), to nie potępia aborcji tak jednoznacznie, jak większość wyznań chrześcijańskich. Wynika to z przekonania, iż życie (ar. ruh) nie zaczyna się od momentu zapłodnienia. Prawo islamskie (Szariat), m.in. na podstawie hadisów i opisu rozwoju embriologicznego w surze koranicznej al-`Alaq stwierdza, iż początkowo zarodek istnieje jako zapłodnione jajo, następnie jako "skrzep krwi"; większość interpretacji przyjmuje, że Bóg obdarza embriona duszą dopiero po upływie 120 dni ciąży. Aborcja jest więc zakazana dopiero od 4 miesiąca ciąży. Do tego czasu islam zezwala na dokonanie aborcji w takich przypadkach, jak: zgwałcenie, kazirodztwo, prawdopodobieństwo ojcostwa osoby upośledzonej umysłowo, różnego rodzaju wady i uszkodzenia embrionu (np. zarażenie różyczką). Szariat zawsze zezwala na aborcję, jeśli zagrożone jest życie kobiety. Zakazana jest aborcja z powodów takich, jak trudne warunki materialne lub wybieranie płci dziecka.
Ortodoksyjni interpretatorzy Koranu (szkoła hanaficka: Turcja, Bliski Wschód, Azja Środkowa), dopuszczają aborcję z inicjatywy kobiety, bez zgody męża i także z tzw. "słusznych powodów" np. ciąża w czasie karmienia piersią dziecka. Ten pogląd podziela większość szyitów. Tylko ismailici całkowicie zakazują aborcji. Szkoły: Hanbali i Szafi (Afryka, Arabia, płd.-wsch. Azja pozwalają na aborcję do 40 dnia ciąży, tylko jeśli mąż wyrazi zgodę.
Obecnie Algieria, Egipt, Iran, Pakistan i Turcja w swoim prawodawstwie dopuszczają aborcję tylko, jeśli życie kobiety jest zagrożone (co nie oznacza, że aborcje nie są tam w praktyce wykonywane także z innych powodów). Najbardziej liberalne ustawodawstwo ma Tunezja, która dozwala na aborcję przez uprawnionego lekarza z każdego powodu u kobiet zamężnych i niezamężnych; zgoda męża nie jest konieczna.
Judaizm [edytuj]Religijne prawo żydowskie[14] halacha traktuje aborcję bardziej rygorystycznie, niż islam, ale nie zakazuje jej całkowicie, jak większość wyznań chrześcijańskich; ogólnie przyjmuje, że aborcja jest dozwolona tylko, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla życia kobiety (w tym przypadku embrion traktowany jest jako potencjalny "morderca" swojej matki, przed którym ona ma prawo bronić się).
Istnieje jednak wiele interpretacji tego prawa: od przyzwolenia na aborcję w większości przypadków do całkowitego zakazu aborcji. Talmud nie traktuje aborcji jako morderstwa, ponieważ na sprawcę aborcji nakłada tylko karę grzywny. Większość rabinów dopuszcza aborcję, jeśli ciąża stanowi nie tylko zagrożenie dla zdrowia fizycznego, ale także dla zdrowia psychicznego kobiety (np. niebezpieczeństwo samobójstwa). Jako zagrożenie dla zdrowia psychicznego traktuje się ciążę, będącą wynikiem zgwałcenia lub kazirodztwa. Z reguły negowana jest dopuszczalność aborcji ze względu na wady i choroby wrodzone embriona. Wyjątkiem jest rabin Eliezar Yehuda Waldenberg, który twierdzi, że można usunąć ciążę, jeśli embrion ma wady lub chorobę, które po urodzeniu mogą mu przysporzyć znacznych cierpień.
Ogólną zasadą w judaizmie jest traktowanie każdej prośby o aborcję jako indywidualnego przypadku, który trzeba oddzielnie rozważyć i który musi być poważnie umotywowany.
Hinduizm [edytuj]Hinduizm uważa aborcję (tak jak każde odbieranie życia i każdy akt przemocy) za zbrodnię (jeden z 6 rodzajów morderstwa) i za jeden z najcięższych grzechów. Aborcja stanowi przeszkodę na drodze do połączenia się duszy (atmana) z Bogiem. Hinduizm głosi, że zarodek ludzki jest świadomą istotą, godną ochrony, ponieważ dusza inkarnuje się w chwili poczęcia. Opisane jest jak bóg Kryszna skazał Aśwattamę na nieśmiertelność (czyli na wieczną niemożliwość wyzwolenia się z cyklu życia i cierpienia) za zabicie embriona.[15].
Buddyzm [edytuj]Buddyzm sprzeciwia się odbieraniu "świadomego życia". Już podstawowe nauki o Dwunastu Ogniwach Współzależnego Powstawania jasno opisują reinkarnację świadomości w łonie matki. Najbardziej obszerne nauki można znaleźć w Buddyzmie tybetańskim, gdzie jest mowa o stanie pośrednim Bardo i narodzinach następującym po tym stanie. Tybetańscy lamowie zawsze nauczają zgodnie z naukami o prawie czynów karmicznych, aby nie stosować aborcji. Większość ortodoksyjnych buddystów theravada zalicza się do zdecydowanych przeciwników aborcji.
Tym niemniej w społecznościach wielokulturowych[16], które po części są przeniknięte naukami Buddyzmu toleruje się jednak aborcje (np. w Japonii i Korei aborcja jest powszechnie dostępna i stosowana; podobnie było i jest w Chinach). W japońskim buddyzmie znana jest nawet specjalna ceremonia Mizuko kuyo (czytaj: midzuko kujo). Europejczykom bardzo trudno jest zrozumieć znaczenie tej ceremonii, stąd wiele błędnych jej interpretacji. W rzeczywistości Mizuko kuyo jest prośbą do Jizo, aby dopomógł embrionowi, który zawinił, bo przysporzył swoim rodzicom zmartwień i kłopotów, a swoim niewczesnym pojawieniem się "zmusił" ich do dokonania aborcji. Innym powodem jest obawa zemsty ze strony embriona, któremu zmieniono cykl reinkarnacji. Aby dopomóc embrionowi w osiągnięciu korzystnej ponownej reinkarnacji, kobiety kupują w świątyniach (np. Zojo-ji w Tokio) kamienną figurkę, przedstawiającą Jizo w postaci małego dziecka i w kolejne rocznice aborcji ubierają ją w czerwoną czapeczkę i pelerynkę a także stawiają przed nią kolorowe wiatraczki. Takich figurek wokół świątyń są nieraz tysiące. Znany jest także w Japonii zwyczaj umieszczania usuniętych w wyniku aborcji embrionów w ozdobnych doniczkach i sadzenie w nich kwitnących roślin. Te zabiegi mają ułatwić reinkarnację.
Organizacje popierające prawo do aborcji [edytuj]
Międzynarodowe i zagraniczne
* International Planned Parenthood Federation (IPPF - Międzynarodowa Federacja Planowania Rodzicielstwa). Powstała w 1957 r. i skupia ok 90 organizacji narodowych z siedzibą w Londynie w różnych krajach między innymi polską organizację pod nazwą Towarzystwo Rozwoju Rodziny (TRR).
* National Abortion RightAction League (NARAL - Narodowa Liga Działań na Rzecz Prawa do Aborcji)
* John Madison Institute of Constitutional Law (Instytut Prawa Konstytucyjnego John'a Madison'a). Wywodzi się z NARAL.
* American Civil Liberties Union (ACLU - Amerykański Związek Swobód Obywatelskich)
* National Organization for Woman (NOW - Ogólnonarodowa Organizacja Kobiet)
* Religious Coalition For Abortion Rights (RCAR - Koalicja Religijna na Rzecz Prawa do Aborcji)
* Young Women's Christian Association (YWCA - Zrzeszenie Młodych Kobiet Chrześcijanek)
* National Education Association (NEA - Stowarzyszenie Edukacji Narodowej)
* American Association of University Women
* National Women's Political Causus
* League of Women Voters (LWV)
* National Abortion Federation (NAF - Międzynarodowa Federacja Aborcyjna)
* Network - grupa zakonnic podających się za rzymskokatolickie
* Pathfinder Fund
* United nations Fund for Population Activity (UNFPA - Fundacja Narodów Zjednoczonych)
* People For The American Way (Ludzie z Amerykański Stylem Życia)
* Clergy Counseling Service
* Catholics for a Free Choice (CFFC - Katolicy za Wolnym Wyborem)
Polskie
* Demokratyczna Unia Kobiet
* Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny [6]
* Liga Kobiet Polskich
* Młodzi Socjaliści
* Stowarzyszenie "Centrum Pomocy Rodzinie" w Olsztynie
* Stowarzyszenie Dziewcząt i Kobiet Chrześcijańskich-Polska Y.W.C.A.
* Stowarzyszenie na Rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM
* Stowarzyszenie Pro Femina
* Towarzystwo Rozwoju Rodziny [7]
Polskie partie polityczne
* Partia Demokratyczna - demokraci.pl
* Polska Partia Pracy
* Polska Partia Socjalistyczna
* RACJA Polskiej Lewicy
* Socjaldemokracja Polska
* Sojusz Lewicy Demokratycznej
* Unia Lewicy III RP
* Unia Pracy
* Zieloni 2004
* Partia Kobiet
Organizacje sprzeciwiające się legalizacji aborcji [edytuj]
Międzynarodowe i zagraniczne
* Human Life International [8]
* Kościół Rzymskokatolicki
Polskie
* Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
* Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
* Polska Federacja Ruchów Obrony Życia Prolife.com.pl
* Duszpasterstwo Rodzin
* Fundacja Nazaret [9]
* Młodzież Wszechpolska [10]
* KoLiber
* Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Człowieka [11]
* Liga Małżeństwo Małżeństwu [12]
Polskie partie polityczne
* Liga Polskich Rodzin
* Narodowe Odrodzenie Polski
* Prawo i Sprawiedliwość
* Unia Polityki Realnej
* Platforma Obywatelska
* Młodzi Konserwatyści
* Stowarzyszenie Młodzi Demokraci
* Klub Zachowawczo-Monarchistyczny[13]
* Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej
Skala aborcji na świecie [edytuj]
USA W Stanach Zjednoczonych w latach 60. i 70. ub. wieku działała organizacja NARAL, której celem była legalizacja aborcji. Jeden z jej założycieli, dr Bernard Nathanson (który po latach zaprzestał wykonywania aborcji i został działaczem pro-life), tak opisuje działania NARAL: Sfałszowaliśmy dane na temat nielegalnych zabiegów przerywania ciąży wykonywanych każdego roku w USA. Mass mediom i opinii publicznej przekazywaliśmy informacje, że rocznie przeprowadza się w Stanach około miliona aborcji, chociaż wiedzieliśmy, że naprawdę jest ich około 100 tysięcy. Podczas nielegalnych zabiegów umierało rocznie 200-250 kobiet, ale stale powtarzaliśmy, że śmiertelność jest znacznie wyższa i wynosi 10 tysięcy rocznie. Liczby te zaczęły kształtować świadomość społeczną w USA i były najlepszym środkiem, aby przekonać społeczeństwo, że trzeba zmienić prawo antyaborcyjne. Sfałszowane przez nas dane na temat przerywania ciąży wpłynęły na legalizację aborcji przez Sąd Najwyższy.
W roku 1985 - przeprowadzono 1 588 000 aborcji. W 1997 r. w USA dokonywało się 15 tys. aborcji rocznie powyżej 22 tygodnia życia - czyli były to dzieci, które mogłyby przeżyć już poza łonem matki.
Wielka Brytania Podobna sytuacja miała miejsce w trakcie kampanii na rzecz legalizacji aborcji w Wielkiej Brytanii. Brytyjskie organizacje proaborcyjne w latach 1960-1965 podawały, że na terenie Wielkiej Brytanii i Walii dokonuje się rocznie 250 tysięcy nielegalnych zabiegów przerywania ciąży. Była to nieprawda. Rada Królewskiego Towarzystwa Ginekologicznego i Położniczego wydała w 1966 roku następujące oświadczenie: Wielokrotnie podawano, że liczba nielegalnych aborcji wynosi 100 tys. rocznie, najnowsze szacunki mówią nawet o 250 tysiącach. Te liczby - podobnie jak wcześniejsze szacunki mówiące o 50 tys. nielegalnych aborcji rocznie - nie mają żadnych rzeczywistych podstaw. (British Medical Journal, 1966; 1: 850-854)
Po legalizacji aborcji w Wielkiej Brytanii w 1968 r. legalnych aborcji było 23,6 tys., w 1969 54,8 tys. Od momentu legalizacji aborcji w tym kraju do chwili obecnej, nigdy liczba aborcji nie osiągnęła 250 tys.
Niemcy W Niemczech (RFN) aborcję zalegalizowano w 1976 r. Przed legalizacją zwolennicy aborcji podawali liczbę nielegalnych zabiegów, szacowaną nawet na 3 miliony rocznie. Po legalizacji liczba aborcji wynosiła 54 309 w 1977, oraz 73 548 w r. 1978.
Kanada W roku 1984 - 62.291 aborcji
Chiny Szacuje się obecnie, że w Chinach na skutek zarówno dobrowolnej jak i przymusowej aborcji, rocznie dokonuje się 10 000 000 zabiegów aborcyjnych.
Polska Sytuacja w Polsce w latach 50. wyglądała podobnie. Strona rządowa, chcąc zalegalizować przerywanie ciąży, podawała - zdaniem niektórych - zafałszowane szacunki. Podawano np.: Według oceny Ministerstwa Zdrowia, liczba zabiegów dokonywanych z naruszeniem dotychczas obowiązujących przepisów sięga ok. 300 tys. rocznie, lub jest nawet wyższa. (Trybuna Ludu nr 116 z 26 kwietnia 1956 r. s. 4). Tymczasem po legalizacji w 1956 r. liczba legalnych aborcji wynosiła: w 1957 r. - 36 368, w 1958 r. - 44 233, czyli niemal dziesięciokrotnie mniej (Biuletyn Statystyczny za rok 1960, nr 2).
Podawane ostatnio w Polsce przez środowiska aborcyjne szacunki podziemia aborcyjnego, sięgają 80-200 tysięcy rocznie[potrzebne źródło].
Analizy ruchów obrony życia wykazują, że wielkość tzw. podziemia aborcyjnego w Polsce zawiera się w granicach 7 tys. - 13 tys. rocznie.
Aborcja w kulturze [edytuj]
Pojęcie aborcji i jej powiązania z prawami człowieka pojawią się m.in. w książce Tadeusza Boya-Żeleńskiego pt. Piekło kobiet.