Mocny model rozwoju - zmiany, które są powszechne, konieczne, nie odwracalne, przewidywalne i prowadzą do wyniku końcowego - dojrzałości.
Słaby model rozwoju - rozwój psychiczny ma pewne podobieństwa z rozwojem biologicznym. Może on polegać na korzystnych zmianach ilościowych i jakościowych obserwowalnych u wielu ludzi jak i tylko u niektórych, może mieć różny przebieg, różne mechanizmy i nie musi zmierzać do z góry ustalonego stanu końcowego.
Rozwój Bronfenbrennra - wzrost zdolności rozumienia przez jednostkę otoczenia i ustosunkowania się doń oraz podtrzymywania lub zmieniania dotychczasowych właściwości tego otoczenia.
Leviuson - polega na wielokrotnych przemianach struktury życia od wczesnego dzieciństwa po wiek starszy odrzuca hierarchiczną gradację okresów rozwoju. Nie należy oceniać każdego okresu życia jako wyższy lub lepszy gdyż każdy z nich gra swoją rolę w pełnieniu cyklu życia jednostki.
Rozwój Gouda - zalicza się wyzbycie niektórych nastawień, przekonań, oczekiwań wyniesionych z dzieciństwa. Rozwój to nie tylko przyrost, lecz także nieraz uwalnianie się od czegoś, co w kolejnej fazie jest anachronizmem (anachronizm - przeżytek, coś przestarzałego)
Fazy dorosłości według Szewczyka:
Okres stabilizacji życiowej - uczy się rozwiązywania tych problemów, które decydują o możliwości realizacji jego planów życiowych. Uczy się przede wszystkim planowania życia i urzeczywistniania tych planów.
Progresywnej ekspansji - uczy się realizować swój plan życiowy i dochodzi do szczytowego osiągnięcia
Okres regresywnej ekspansji - okres dorosłego życia
Okres starości - człowiek zaprzestaje swojej zawodowej aktywności
Uczeń dorosły - osoba, która podlega oddziaływaniu oświatowemu ma ukończone 18 lat
Co to jest samokształcenie - gdy uczeń bierze we własne ręce sprawę swego kształcenia sam wyznacza sobie cel sam wyznacza sobie metodę pracy i kontroluje ją pracując o własnych siłach.
Kształcenie - świadome oddziaływania, które mają zapewnić komuś (lub sobie) określonego systemu wiadomości, umiejętności i nawyków ukształtowanie poglądu na świat oraz rozwinięcie zdolności i zainteresowań poznawczych.
Samowychowanie - nazywamy, więc proces samokształcenia wtedy, gdy chodzi w nim o zmiany osobowości w zakresie uczuć moralnych i estetycznych woli i charakteru oraz cech fizycznych
Kształcenie ustawiczne - celem kształcenia ustawicznego permanentnego, ciągłego, nieustającego jest przygotowanie dorosłych do nadążania za rozwojem cywilizacji, kultury i życia społecznego.
Subiektywny wymiar (osobiste zapatrywania) - jednostka spostrzega siebie jako osobę dorosłą.
Obiektywny wymiar - odnosi się do normy społecznej i do fazy życia ludzkiego określonej normami chronologicznymi.
Właściwości edukacji dorosłych:
Wielowariantowość - wyraża się ona w tworzeniu dużej ilości wersji (odmian) poszczególnych form edukacyjnych różniących się nawet małymi elementami z myślą o stworzeniu najlepiej optymalnej oferty edukacji
Otwartość - związek tej edukacji z innymi systemami życia społecznego - likwidacja wszelkich granic zamykających chętnym dostęp do dalszego kształcenia się
Fundacja zastępcza - polega na przekazaniu ludziom dorosłym tych wiadomości i ukształtowaniu w nich tych umiejętności, dyspozycji, cech charakteru, których nie zdobyli czasie normalnego nauczania szkolnego określonego przez ustawowy obowiązek szkolny.
Fundacja właściwa - polega na stałym aktualizowaniu i uzupełnianiu wiedzy i umiejętności ludzi dorosłych z dziedziny polityki, gospodarki, ideologii, różnych dziedzin nauki, techniki i sztuki w zakresie nie objętym programem szkolnym, a koniecznym do właściwego spełnienia obowiązków zawodowych i społecznych.
Fundacja adaptacyjna - przystosowanie człowieka do warunków, jakich się w danej chwili znalazł do nowego środowiska zamieszkania.
Fundacja konstruktywna - wyraża się w przekształceniu na lepsze w podnoszeniu na wyższy poziom organizacyjny, cywilizacyjny życia jednostki i grup.
Funkcja eliminacyjna - polega na eliminowaniu ze świadomości, zachowań ludzi i wyobrażeń, poglądów, idei, upodobań, postawy i zwyczajów, niepotrzebnych, starych.
Kształcenie nieformalne - jest to działalność oświatowa organizowana poza ustalonym systemem formalnym, stanowi ona obszar edukacji pełnowartościowej uwarunkowanej, które wynikają potrzeb kształcenia bezinteresownego bądź dyktowane są potrzebami zawodowymi, warunkami życia społecznego.
Kształcenie incydentalne - trwa przez całe życie niezorganizowany i nie systematyczny proces nabywania przez jednostkę w ciągu całego życia wiadomości, sprawności, przekonań i postaw opartych na własnych codziennych doświadczeniach oraz oddziaływaniu środowiska i rodziny rówieśników sąsiadów otoczenia społecznego a także publikacji dzieł sztuki.
Kierunek ekstensywny - preferuje ilościową interpretację edukacji dorosłych. Dąży do objęcia kształceniem jak najwyższej liczby ludzi. Edukowani zachowują się w nim raczej biernie. Nauczający nie liczy się przy doborze treści i organizacji zajęć - z psychiką poszczególnych uczestników zajęć, nie dostosowuje swoich zajęć do indywidualnych właściwości uczących się. Nie mierzy wyników swojej pracy to też nie zna jej efektów.
Kierunek intensywny - wymaga od uczącego się dorosłego maksymalnego wysiłku intelektualnego i jej sporej pracy nad sobą nad własnym rozwojem. Im aktywność jest intensywniejsza - tym edukacja jest doskonalsza. Praca w małych grupach, indywidualizacja, znajomość psychologii człowieka.
Dokształcanie - polega na edukowaniu się równolegle z wykonywaniem określonej pracy. Ktoś pracujący bez pełnych kwalifikacji podejmuje naukę by uzupełnić swoje zawodowe przygotowanie do poziomu formalnych wymagań kwalifikacyjnych stawianych mu przez wykonywany zawód.
Autoedukacja - jest to proces zarówno samokształcenia i samo zachowania realizowany jednocześnie i równoległa. W pełni świadomy i kontrolowany proces zaspokojenia potrzeb : poznawczych, estetycznych, emocjonalnych ludzi dorosłych.
Ryszard Wroczyński postulował aby A badała wszystkie procesy które wiążą się z postępem naukowym technicznym ze wzrostem czasu wolnego. 3.Platon uważał że człowiek uczy się szacunku do prawa i do ludzi z mądrością życiową. Wychowanie platońskie podporządkowane przykazaniom religijnym wymaganiom stawianym przez państwo. Elementem tego wychowania jest bezwzględne posłuszeństwo wobec tradycji ludzi doświadczonych i religii. 4.Założycielem Uniwersytetu Ludowego w Danii był Mikołaj Grunddtvig. 6.Andragogika jest ściśle związana z wieloma dyscyplinami naukowymi: pedagogika ogólną, pracy, społeczną, porównawczą, specjalną, opiekuńczą, socjologią (oświaty wychowania kultury), psych rozwojową, biomedyczne (fizjologia anatomia higiena), demografia 7.Teoria porównawcza- prowadzone są badania i analiza polityki oświatowej i organizacji oświatowej i organizacji syst oświaty dorosłych na całym świecie badane są również społeczne i gospodarcze warunki rozwoju tych systemów. Ma do spełnienia trzy funkcje: *informacyjna- dzięki niej teoria gromadzi doświadczenie różnych krajów w zakresie rozwiązania problemów oświaty dorosłych. *interpretacyjna- analiza zgromadzonych faktów *syntetyczna- po zebraniu tych wszystkich danych samych powyższych funkcji zostaje ukształtowany obraz (całokształt) oświaty dorosłych w skali światowej. Teoria porównawcza badania w ramach systemów porównawczych umożliwiają poznanie związków oświaty dorosłych z życiem społecznym gospodarczym i kulturowym poszczególnych krajów. 8.funkcje teorii wychowania- diagnostyczna: rozpoznanie potrzeb i możliwości wychowania dorosłych na podstawie przeprowadzonych badań; organizacyjna: określa warunki w jakich należy organizować i realizować działania wychowawcze aby były skuteczne.
1.Kto stworzył Uniwersytet Latający- Jadwiga Szczawińska- Dawidowa, zabór rosyjski 2.Szkoła rolnicza- 1900 3.Szkoła w dwudziestoleciu międzywojennym- Uniwersytet Powszechny w Warszawie 1915. 3. Aleksander Patkowski- Powszechny Uniwersytet Regionalny im Konarskiego- Sandomierz 1923 4.Baraniecki stworzył Muzeum Techniczno- Przemysłowe w Krakowie Wyższe kursy dla kobiet 1870 na wzór kanadyjskich ogólnokszt prow w wydz histor przyrodn artyst; 1868- wykłady popularne i kursy naukowe niedzielne wykłady dla rzemieślników krakowskich. 7.wykłady popularne - Galicja (Senat UJ0 1850/51 prof. Wincenty Pol. 8.Macierz szkolna- zabór rosyjski 1905 9.Towarzystwo Szkoły Ludowej 1891 Galicja Adam Asnyk 10.Towarzystwo Uniwersytetu Ludowego 1898 Galicja samokształcenie. 11.Knades- gotowość do uczenia się 12.Wujek funkcje diagnostyczna organizacyjna wyjaśniająca- teoria wychowania 13.wolna wszechnica polska 1919
Funkcje A wspólne- poznawcza wiedza w zakresie teorii kształc; utylitarna(użyteczna)- do praktyki; Turos - A jest teorią kształcenia i wych dorasta młodzieży i dorosłych. wyróżnił 32 działy i subdyscypliny naukowe A ogólna jako podstaw jej 3 części składowe* historia oświaty dorosłych *dydaktyka dorosłych *teoria wych dor Wujek 6 działow: 1.ogólna- 3 funkcje: *kodyfikacyjna-ukazuje osiągnięcia innych dyscyplin związanych z A *inspiracyjna- wiedza o człowieku w różnych dysc naukowych *kontrolna- ocenia wyniki 2.Teoria wychow 3.Dydaktyka dorosłych 4.A edukacji kulturalnej 5.Teoria porównawcza systemów eduk dor funkcje: *informacyjna *interpretacyjna-analiza i wyjaśnianie faktów *syntetyczna- zbieranie wyników badań 6. historia oświaty dorosłych
Sokrates- o starszych panach co późno uczyć się chcieli. Komeński (XVI/XVIIw) niemowlęctwo-łono matki; chłopięctwo; młodzieńczy; akademia. Najpierw uważał rozwój kończy się 24r życia; z czasem uznał potrzebę kształcenia dorosłych; idea kształc ustawicznego uczenie się przez całe życie przeobrażenia społ kontakty międzyl doskonali się w zakresie praktyki. J A Condoreet- edukacja przez całe życie żądał rozszerzenia oświaty edukacja w formie wykładu muzealnictwo biblioteki działalność oświatowa. Rozwój tych instyt 18/19 w Anglia początkowo odczyty dla robotników. Pierwsza szkoła dla dorosłych w Anglii w 1798 (uczniami robotnicy nazywani mechanikami). Od 1823 instytuty mechaników- absolwenci szkół dla dorosłych (przekaz nauk przyrodn ścisłych do zast w przemyśle rzemiośle) organizatorzy szkół- warstwy średnie wyższe czerpały korzyści. Ruch Czartystów- ugrupowanie walczące o dojście do głosu robotników zapoczątkowane przez Lovetta (założył Londyńskie Stowarzyszenie Robotników opublikował Kartę Praw Robotników roczna kadencja parlamentu) rozw działalność sal odczytowych klubów dyskusyjnych czytelni bibliotek zakładał szkoły dla dorosłych. Lovett- odezwa do robotników; Francja 1948 (prawa robotników do oświaty i kultury przez całe życie) 1948 Stowarzyszenie Filotechniczne- szerzenie wiedzy zawodowej i technicznej robotników. Szkoły i kluby dla robotników służba wiecznych lektorów publicznych Paryżu- wykłady: historia prawo higiena. Dania- kraj rolniczy; ruch chłopski działalność na polu oświaty Mikołaj Grundtvig.
Robert Kidd 1960 konieczność uczenia się Międzynarodowa Konferencja Oświaty Dorosłych w Montrealu (sformułowanie zasad kształcenia ustawicznego lata 60 XXw). 3 wymiary kształcenia ustawicznego: ustawicznego 1.w pionie- kolejne szczeble edukacji 2.w poziomie- Kidd poznanie różnych dziedzin życia nauki kultury niezależnie od studiów pionowych w ramach samokształcenia i instytucji pozaszkolnych 3.w głąb- proces samokształcenia uzależniony od możliwości indywidualnych. Aleksander Kopp w 1833.użył terminu andrag do określenia teorii kształcenia w wieku męskim Prekursorzy w Polsce lata międzywojenne Radliska („stosunek wychowawczy do środowiska” 1935) Niesiołowski- („Formy i metody pracy oświatowej” 1952) termin A używa zamiennie z pedag dorosłych problemy oświaty dorosłych; termin Andragogika- z greck. andros- dorosły, ago- prowadza; .Malcolm Knowles- nadał andragogice status nauki i sztuki lata 70-te XXw.